Α.Π.Θ. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εργασία στο πλαίσιο του μαθήματος της «ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ» Διδάσκουσα : Kα Ρεπούση Τίτλος Εργασίας Παρουσίαση εκπαιδευτικού προγράμματος του Ιστορικού Λαογραφικού και Φυσικής Ιστορίας Μουσείου Κοζάνης «ΤΟ ΨΩΜΙ» Ονοματεπώνυμο: Γεωργίου Χάιδω Α.Μ.6370 Η΄ Εξάμηνο 2009-2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το Ιστορικό Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης. Εκπαιδευτικό πρόγραμμα « Το ψωμί». Μουσειοσκευή Α΄φάση: ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ B΄φάση:ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Γ΄φάση: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης ιδρύθηκε από το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών του νομού το 1969, με τη βοήθεια των πολιτών της Κοζάνης και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Περιγραφή-τοποθεσία ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Περιγραφή-τοποθεσία Στεγάζεται σε ένα κτίριο ιδιόκτητο στο κέντρο της πόλης της Κοζάνης η ανέγερση του οποίου πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια 1980-1983 και εκφράζει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Δυτικής Μακεδονίας . Eγκαινιάσθηκε επίσημα στις 10 Οκτωβρίου του 1987 και αποτελεί πόλο έλξης πολλών επισκεπτών συμβάλλοντας στην οικονομική -τουριστική και πολιτισμική ανάπτυξη του τόπου.

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Φιλοξενεί τις παρακάτω εκθέσεις: Έκθεση Φυσικής Ιστορίας (από την παλαιολιθική εποχή μέχρι και τους νεότερους χρόνους ) Αρχαιολογική- Βυζαντινή ΄Εκθεση (από το 7000 π. Χ ως το 1453 μ.Χ) Ιστορική ΄Εκθεση ( από το 1453 μ.Χ ως το 1944 μ.Χ) Πινακοθήκη νεότερων χρόνων Λαογραφική ΄Εκθεση ( 1640 -1960 και θεωρείται και η σημαντικότερη) Συλλογή γραμματοσήμων (1861 -2004 ) Συλλογή ραδιοφώνων ( 1930-1960 ) Απώτερος στόχος της ίδρυσης του Μουσείου ήταν η διάσωση και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου καθώς και η προσπάθεια να ενισχύσει την παιδεία και τον πολιτισμό των μελλοντικών γενεών.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα « το ψωμί »,ξεκίνησε πριν λίγα χρόνια για να λειτουργήσει ως αναπόσπαστο κομμάτι των δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται στο σχολείο και ιδιαίτερα στο πλαίσιο του μαθήματος της διδασκαλίας της ιστορίας και ειδικότερα της τοπικής ιστορίας. Στηρίζεται στην αρχή πως η γνώση πρέπει να ξεκινά από τα κοντινά και τα οικεία και η ενότητα για το ψωμί αποτελεί ένα οικείο τόπο για διερεύνηση και ανάπτυξη πληροφοριών , δεξιοτήτων , στάσεων και συνεργασιών στο σχολικό πρόγραμμα. ( Κατερίνα Γκουργκούτα 2004 )

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Θέμα του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι ένα «οδοιπορικό» για το πώς γινόταν το ψωμί στο Νομό Κοζάνης ξεκινώντας από την καλλιέργεια της γης και τα πρωτογενή προϊόντα. Η διαδικασία συγκρίνεται παράλληλα με το σημερινό τρόπο παραγωγής και τη νέα τεχνολογία. Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δεν αναφέρεται ο αριθμός των μαθητών που θα παρακολουθήσει το πρόγραμμα και η διάρκεια χρόνου που απαιτείται για να διεξαχθεί, θα ήταν όμως χρήσιμο το μαθητικό κοινό να κυμαίνεται στα 20-25 άτομα .Ο χρόνος που απαιτείται μέσα στο μουσειακό χώρο για την παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι κατά προσέγγιση 2:00-2:30 ώρες.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 4-14 ετών και δίνει την δυνατότητα στον/ην εκπαιδευτικό να αναλάβει την παρουσίαση του μέσα στο μουσείο, θεωρώντας ότι είναι οι καταλληλότεροι προεκτείνοντας έτσι την εργασία που έχουν κάνει στο σχολείο.( Κατερίνα Γκουργκούτα 2004 ) Παρέχει στον/ην εκπαιδευτικό την Μουσειοσκευή καθώς και βοηθητικό θεωρητικό υλικό με πολλές δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν εντός και εκτός σχολείου ώστε να υπάρχει μια διαθεματική προσέγγιση του θέματος. Το παρόν πρόγραμμα θεωρείται ένα ανοιχτός φάκελος για τον/ην εκπαιδευτικό.( Κατερίνα Γκουργκούτα 2004 )

ΜΟΥΣΕΙΟΣΚΕΥΗ (ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ)

ΜΟΥΣΕΙΟΣΚΕΥΗ (ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ) Α΄ σειρά διαφανειών (18) slides, που απεικονίζουν σύγχρονους τρόπους παραγωγής του ψωμιού καθώς και αναπαραστάσεις παραδοσιακών τρόπων. Β΄σειρά διαφανειών (17) slides, που απεικονίζουν παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής του ψωμιού (ασπρόμαυρες). Σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών πλαστικοποιημένων(Β΄σειρά slides) που απεικονίζουν παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής του ψωμιού (Δ.Τλούπας,Β.Παπαϊωάννου,NELLY’S). Ψωμιά (2) αλμυρά,απομίμηση αυτών που προσφέρονταν σε γάμους και σε γεννήσεις παιδιών. Καρτέλες πλαστικοποιημένες (5) με σπόρους δημητριακών που χρησιμοποιούνται στα διάφορα είδη ψωμιών.

ΜΟΥΣΕΙΟΣΚΕΥΗ (ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ) Καρτέλες πλαστικοποιημένες (7) που απεικονίζουν παράλληλα, σύγχρονους και παραδοσιακούς τρόπους (στάδια) παραγωγής του ψωμιού (όργωμα , σπορά ,θερισμός ,αλωνισμός ,άλεσμα ζύμωμα ,ψήσιμο ). Σφραγίδα ξύλινη για τα πρόσφορα της εκκλησίας. Ξύλινες κατασκευές, μινιατούρες που αναπαριστούν αντικείμενα απαραίτητα για την παραγωγή ψωμιού (πλάστης, πινακωτή, φουρνόφτυαρο , μυλόπετρα ,σκαφίδι ,ανεμόμυλος ) κατασκευή:Γιάννης Φωτιάδης ,Ειδικό Εργαστήριο Κοζάνης Βιντεοκασέτα με εικόνες σχετικές με το πρόγραμμα για το ψωμί. Ντοσιέ-Τετράδιο με πληροφορίες γύρω από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «το ψωμί» (το παρόν).

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος «Το ψωμί». Στοχεύει στη διάδοση και διάσωση της ιστορίας του τόπου. Να γίνει ο χώρος του μουσείου ένα τόπος έρευνας , μελέτης, μάθησης και φρονηματισμού. Να οικειοποιηθούν τα παιδιά το μουσειακό χώρο. Η ενεργός συμμετοχή των παιδιών και η δραστηριοποίηση τους εντός και εκτός σχολείου Εμπλουτισμός γνώσεων μέσα από τη διαθεματική προσέγγιση του προγράμματος. Ανάπτυξη ενδιαφερόντων , καλλιέργεια δεξιοτήτων, απόκτηση γνώσεων.

Α’ΦΑΣΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Για τους μαθητές του σχολείου η επίσκεψη στο μουσείο είναι πολύ σημαντική αφού θα βρεθούν σ’ ένα νέο πλαίσιο επικοινωνίας , σ’ ένα διαφορετικό χώρο και τρόπο αλληλεπίδρασης. Παράλληλα καλλιεργούνται γνώσεις και δεξιότητες που ήδη έχουν αποκτήσει και αναπτύσσεται η κριτική τους ικανότητα. Για να είναι η επίσκεψη όμως αποδοτική απαιτείται καλή προετοιμασία ,τόσο με τα εκπαιδευτικά τμήματα που λειτουργούν στα μουσεία όσο και των εκπαιδευτικών ιδιαίτερα όταν πρόκειται να αναλάβουν οι ίδιοι την παρουσίαση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος.

Α΄ΦΑΣΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Θέλοντας λοιπόν ο/η εκπαιδευτικός να διδάξει τοπική ιστορία και με αφορμή το υπάρχον εκπαιδευτικό πρόγραμμα «το ψωμί» το μουσείο προτείνει να δανειστεί τη μουσειοσκευή η οποία παρέχει πολύτιμο οπτικό και θεωρητικό υλικό που τον /ην προσανατολίζει να διερευνήσει την ενότητα διεπιστημονικά και διαθεματικά. (Κατερίνα Γκουργκούτα 2004) Έτσι θα προετοιμαστεί ο/η ίδιος/α κατάλληλα και παράλληλα θα φροντίσει να προετοιμάσει τους μαθητές για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και να δημιουργήσει ένα κλίμα επιθυμίας για έρευνα και απόκτηση γνώσεων.

Α΄ΦΑΣΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Για την προετοιμασία των μαθητών θα συλλέξει, θα οργανώσει και θα παρουσιάσει υλικό το οποίο θα τους εισάγει στο θέμα του εκπαιδευτικού προγράμματος. Ενδεικτικά μπορεί να χρησιμοποιήσει υλικό της μουσειοσκευής, προσπαθώντας να μην λειτουργήσει ως υποκατάστατο της παρουσίασης που θα γίνει στο μουσείο. Για παράδειγμα μπορεί να γίνει μια ανάγνωση παλαιότερων αποσπασμάτων αναγνωστικών του δημοτικού π.χ ( Από το αναγνωστικό της μητέρας μου αναγν. Β ΄ Δημοτικού ,1970 – Β. Οικονομίδου )

Α΄ΦΑΣΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Επίσης θα πρέπει να τακτοποιήσει τις οργανωτικές λεπτομέρειες της επίσκεψης στο μουσείο. Αναθέτει στα παιδιά κάποιες δραστηριότητες προετοιμασίας αφού πρώτα χωριστούν σε ομάδες. Συζητούν για τα εκθέματα που πρόκειται να δουν στο μουσείο μετά την παρουσίαση του προγράμματος και για τις δραστηριότητες που προβλέπει το πρόγραμμα να πραγματοποιηθούν μέσα στο χώρο. (Μίμηση παρασκευής ψωμιού στον παραδοσιακό φούρνο και εργασίες στη μακέτα παραδοσιακών ασχολιών με τη γη καθώς και σε άλλες προθήκες που σχετίζονται άμεσα με την ενότητα και διαθέτει το μουσείο )

Α΄ΦΑΣΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Τέλος πρέπει να επισημανθεί από τον εκπαιδευτικό να αποφασίσουν οι ομάδες με ποιες εργασίες θα ασχοληθούν στο χώρο του μουσείου και ποια εκθέματα θα μελετήσουν έτσι ώστε να έχουν κάνει και την κατάλληλη προμήθεια.

Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος «Το ψωμί» κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Σκοπός της επίσκεψης είναι τα παιδιά να έρθουν σε άμεση επαφή με τα εκθέματα . Να μάθουν να παρατηρούν προσεκτικά. Να μπουν στη διαδικασία της έρευνας και να μην αρκούνται σε ότι βλέπουν αλλά να ψάχνουν το τι, το πώς ,το γιατί. Η συμμετοχή τους στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα να είναι ενεργή και να νιώσουν οικείο το μουσειακό χώρο. Να έρθουν σε επαφή με τις παραδοσιακές εργασίες- δραστηριότητες που έχουν εκλείψει.

Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η επίσκεψη στο μουσείο ξεκινά με την παρουσίαση του προγράμματος την οποία έχει αναλάβει ο εκπαιδευτικός. Η μουσειοσκευή παρέχει όλο το υλικό της παρουσίασης: (slides,φωτογραφίες, βιντεοκασέτα, ξύλινες κατασκευές μινιατούρες κ.α ) Η παρουσίαση θα γίνει στον ισόγειο χώρο του μουσείου που χρησιμοποιείται ως αίθουσα εκδηλώσεων και διαλέξεων και εκτίθεται το παραδοσιακό υλικό . Θα ξεκινήσει με την προβολή του οπτικού υλικού που παρέχεται και παράλληλα να υπάρχει και αφήγηση. (προσφέρονται αποσπάσματα στο βοηθητικό θεωρητικό υλικό )

Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Μόλις τελειώσει η παρουσίαση του προγράμματος οι μαθητές θα μελετήσουν τα εκθέματα που έχουν προαποφασίσει κατά ομάδες όπως αυτές οργανώθηκαν στη διάρκεια της προετοιμασίας. Ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να τους δώσει τον απαραίτητο χρόνο, και να είναι προετοιμασμένος/η να απαντήσει στις απορίες, στα ερωτήματα ή στις διευκρινίσεις που θα ζητηθούν. Τα παιδιά κατά τη διάρκεια που θα μελετούν τα εκθέματα μπορούν να καταγράφουν ,να μαγνητοφωνούν , να ζωγραφίζουν συγκεντρώνοντας έτσι υλικό που θα τους φανεί χρήσιμο. σ

Β΄ΦΑΣΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Στη συνέχεια μπορούν να επισκεφθούν το Λαογραφικό τμήμα του μουσείου όπου υπάρχουν τα πρωτογενή επαγγέλματα (κτηνοτροφία , γεωργία) και συνδέονται άμεσα με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Αφού ακολουθήσει η ίδια διαδικασία (μελέτη , καταγραφή, συζήτηση)θα επιστρέψουν στον ισόγειο χώρο όπου μπορεί να γίνει μια ανασκόπηση. Τέλος θα ακολουθήσει η μίμηση παρασκευής ψωμιού στον παραδοσιακό φούρνο και εργασίες στη μακέτα παραδοσιακών ασχολιών με τη γη.

ΜΑΚΕΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΑΣΧΟΛΙΩΝ

Δραστηριότητες στο χώρο του Μουσείου

Παραδοσιακές ασχολίες με τη γη.

Γ΄ΦΑΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ Την επόμενη μέρα ο/η εκπαιδευτικός θα συζητήσει με τα παιδιά για την επίσκεψη στο Μουσείο. Οι ομάδες θα παρουσιάσουν το υλικό που έχουν συγκεντρώσει , θα περιγράψουν τα εκθέματα τα οποία μελέτησαν , τις δραστηριότητες που ακολούθησαν,(της μίμησης παρασκευής του ψωμιού και των εργασιών στην μακέτα παραδοσιακών ασχολιών). Σχολιάζονται εκ νέου οι παρατηρήσεις που έγιναν και διευκρινίζονται τυχόν απορίες.

Γ΄ΦΑΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ Αφήνουμε τα παιδιά να συζητήσουν μεταξύ τους, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ,να μιλήσουν για τις εντυπώσεις τους και πως τελικά βίωσαν την εμπειρία αυτή. Ακολουθούν διάφορες δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν εντός και εκτός σχολείου και αφορούν την ενότητα . Επίσης προτείνονται διαθεματικές δραστηριότητες που στοχεύουν στην εδραίωση των αποκτημένων γνώσεων και τη διεύρυνσή τους.

Ιστορικές αναζητήσεις Ενδεικτικές , προτεινόμενες δραστηριότητες οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν στο πρόγραμμα-ενότητα: «ΤΟ ΨΩΜΙ». Τέχνες-Δημιουργίες Να ζωγραφίσουν , να δραματοποιήσουν , να κατασκευάσουν ότι σχετικό με το ψωμί. Συλλογές -Να συλλέξουν διάφορα είδη ψωμιών με βάση τα υλικά –σπόρους –παρασκευής του ψωμιού. -Να συλλέξουν διάφορα είδη ψωμιών με βάση τον κύκλο του χρόνου (Χριστούγεννα- Πάσχα) καθώς και τον κύκλο ζωής (γέννηση , γάμος -Να συλλέξουν διάφορα είδη σπόρων. -Να συλλέξουν αντικείμενα σχετικά με την παραγωγή ψωμιού.. Καταγραφές -Να καταγράψουν ιστορίες , παραμύθια , γνωμικά , παροιμίες σχετικές με το ψωμί. -Να καταγράψουν ήθη και έθιμα της περιοχής τους ή άλλων περιοχών σχετικά με τον κύκλο του ψωμιού στο χρόνο και στη ζωή του ανθρώπου. Υκ-Ν «ΤΟ ΨΩΜΙ» Προσκλήσεις Να προσκαλέσουν ένα γεωργό , αρτοποιό , μυλωνά , έναν παππού ή γιαγιά , για να τους μιλήσει ο καθένας για το αντικείμενό του και τις εμπειρίες του Eπισκέψεις -Να επισκεφθούν τη φύση (αγρούς)και να παρακολουθήσουν την ανάπτυξη διάφορων δημητριακών (4 εποχές). -Να επισκεφθούν ένα φούρνο , ένα μύλο για καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τα στάδια παραγωγής του ψωμιού. -Να επισκεφθούν το Λαογραφικό Μουσείο της περιοχής τους και να παρατηρήσουν τα σχετικά εκθέματα-προθήκες. Πειραματισμοί -Να φυτέψουν σπόρους και να παρακολουθήσουν την ανάπτυξή τους. -Να ζυμώσουν, να ψήσουν και να δοκιμάσουν διάφορα αρτοποιήματα .-Να παρακολουθήσουν με τις αισθήσεις τους ήχους ,μυρωδιές , γέυσεις ,χρώματα. Ιστορικές αναζητήσεις -Να διερευνήσουν μέσα από την Ιστορία και τη Μυθολογία τις αναφορές και τις περιγραφές που γίνονται για τα έθιμα στην Αρχαία Ελλάδα καθώς και σε άλλες χώρες του κόσμου (Αίγυπτος ,Κίνα , Μεσσοποταμία). -Να παρατηρήσουν την επίδραση του καιρού στην ανάπτυξη των δημητριακών καθώς και τις παραλλαγές σε κάθε τόπο. Χ,Ψ Οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα θα αναδειχθεί από τα παιδιά ή τον εκπαιδευτικό η οποία θα έχει σχέση με τον τόπο τους και τα ενδιαφέροντά τους.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Γλώσσα Έννοιες Λεξιλόγιο Κείμενα Ο λόγος γενικά Ιστορία Η ιστορία του ψωμιού Η σύνδεση του με την πορεία της ανθρωπότητας τότε και τώρα. Το σώμα συμμετέχει βιωματικά Άσκηση , καλλιέργεια δεξιοτήτων Μαθηματικά Μετρήσεις Υποθέσεις Ταξινομήσεις Αριθμοί Συγκρίσεις Συμπεράσματα Ο Χρόνος Ο Χώρος Η Οικονομία Κσλές Τέχνες Μουσική Εικαστικά Δραματοποιήσεις Υπόδυση ρόλων Θεατρικά παιχνίδια «ΤΟ ΨΩΜΙ» Φυσικές Επιστήμες Ο κύκλος της φύσης Ο κύκλος της ζωής Οι νόμοι της φύσης Η κίνηση Η δύναμη Η ζύμωση Οι καιρικές συνθήκες Η αλληλεπίδραση Οι πειραματισμοί Λαογραφία/ Πολιτισμός Οι συνήθειες Τα έθιμα Το ψωμί στον κύκλο της ζωής. Το ψωμί στον κύκλο του χρόνου Οι συμβολισμοί Γεωγραφία] Η γνώση εδώ και αλλού. Η αλληλεπίδραση των λαών στις διατροφικές συνήθειες του ψωμιού. Συνεργασία (μάθηση) Συναισθήματα (καλλιέργεια) Δημιουργικότητα (ανάπτυξη) Γνώσεις (απόκτηση, ανακάλυψη) Δεξιότητες (ανάπτυξη) Στάσεις (υιοθέτηση/ τροποποίηση)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΊ» Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι ευέλικτο γιατί αφορά ηλικίες (4-14) ετών και μπορεί να προσαρμοστεί κάθε φορά ,ανάλογα με την ηλικία- τάξη ,τις ανάγκες και ικανότητες του μαθητικού κοινού. Δίνει την ευκαιρία στον/ην εκπαιδευτικό να αναλάβουν οι ίδιοι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μέσα στο μουσείο ως προέκταση της εργασίας τους στο σχολείο , πράγμα που βοηθά το μαθητικό κοινό να δραστηριοποιηθεί σε μεγαλύτερο βαθμό .

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Δίνεται στους μαθητές ένα οικείο πεδίο διερεύνησης ένα νέο πλαίσιο επικοινωνίας . Προτείνονται δραστηριότητες οι οποίες προωθούν τη συνεργασία. Επίσης προτείνονται διαθεματικές δραστηριότητες οι οποίες καλλιεργούν γνωστικούς –αναπτυξιακούς στόχους και αξιοποιούν τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις. Με τη μίμηση παρασκευής ψωμιού και τις εργασίες στη μακέτα παραδοσιακών ασχολιών με τη γη έχουμε μια βιωματική προσέγγιση της ενότητας. Τα παιδιά γίνονται ενεργητικοί δέκτες μάθησης.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Σε ότι αφορά τους γνωστικούς στόχους. Μπαίνουν στη διαδικασία μελέτης και κριτικής πηγών. Μαθαίνουν για την τεχνογνωσία της εποχής ,της συνθήκες ζωής και εργασίας των κατοίκων της περιοχής καθώς για τα ήθη και έθιμά τους κάνοντας σύγκριση ,συσχετισμό ,με τη σημερινή εποχή. Μέσα από τις δραστηριότητες του προγράμματος τους δίνεται η ευκαιρία να δουλέψουν ομαδικά, να ανακαλύψουν , να μάθουν , να εκφραστούν καλλιτεχνικά , να δημιουργήσουν , να αξιολογήσουν.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Σε επίπεδο κοινωνικών/συναισθηματικών στόχων. Μαθαίνουν για την ιστορία του τόπου ,ταυτίζονται με τον πολιτισμό τους ,ενισχύεται η πολιτιστική τους ταυτότητα . Μαθαίνοντας μπορούν να τη διατηρήσουν , να τη διαδώσουν, να την υπερασπιστούν.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Συμπεράσματα. Με αφορμή το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναδεικνύεται η τοπική ιστορία , κάτι που απουσιάζει από τα σχολικά εγχειρίδια και το Α.Π. του σχολείου. Ωστόσο ένας από τους εκπαιδευτικούς σκοπούς του προγράμματος είναι να καταστήσει το μουσείο ως χώρο «φρονηματισμού». Στην προκειμένη περίπτωση και ιδιαίτερα στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού προγράμματος θα ήταν άτοπο το μουσείο να λειτουργεί ως χώρος φρονηματισμού.

AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΤΟ ΨΩΜΙ» Το μουσείο είναι χώρος διαφύλαξης αντικειμένων , ένας χώρος που προσφέρεται για έρευνα ,μελέτη, μάθηση, ένας χώρος επικοινωνίας . Όταν θέλουμε να διδάξουμε ιστορία , γενική ή τοπική , τυπικής ή άτυπης εκπαίδευσης δεν είναι σκόπιμο να αποσκοπούμε στον φρονηματισμό με οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο. Στόχος της διδακτικής της ιστορίας δεν είναι η ηθική διαπαιδαγώγηση , η ενίσχυση του φρονήματος των μαθητών αλλά η ιστορική καλλιέργεια ,ο ιστορικός εγγραμματισμός , η ιστορική μόρφωση , η ιστορική συνείδηση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γκουργκούτα Κατερίνα (2004),Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «το ψωμί». http://odysseus.culture.gr http://dim-rizou.pel.sch.gr http://www.mouseio-kozanis.gr