Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή Φραντζέσκα Αθανασίου

Δομή παρουσίασης 1. Ο Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή - ΦΕΜ (portfolio) 2 : Αναγκαιότητα εισαγωγής ΦΕΜ 3: Διαδικασία εισαγωγής/ εφαρμογής ΦΕΜ 4. Βασικά αποτελέσματα έρευνας σε σχολική μονάδα 5. Φωτογραφικό υλικό/Βιβλιογραφία

1. Ο Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή 1. Ο Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή Προσεκτικά φτιαγμένο πορτρέτο που παρουσιάζει τι ξέρει και τι μπορεί να κάνει ο μαθητής. Σκόπιμη συλλογή υλικού που εκθέτει τις προσπάθειες, την πρόοδο και τις επιτυχίες του μαθητή σε ένα ή περισσότερα θέματα. Μπορεί να περιέχει κείμενα, φωτογραφίες, ζωγραφιές, εκθέσεις ιδεών, κριτήρια αξιολόγησης, φύλλα αυτοεκτίμησης, σχόλια του μαθητή, περιγραφικές παρατηρήσεις του εκπαιδευτικού, στόχους, επαίνους και ό,τι άλλο κρίνει ο μαθητής σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό που να δείχνει τη μαθησιακή του πορεία.

1. Ο Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή 1. Ο Φάκελος Επιτευγμάτων Μαθητή Διάφορες μορφές ΦΕΜ: με ειδικό αντικείμενο (π.χ. Ιστορίας), ενιαίος φάκελος (περιλαμβάνει όλα τα μαθήματα), φάκελος βιτρίνα (καλύτερες εργασίες), φάκελος διαδικασίας (πειστήρια σε εξελικτική πορεία με περιγραφή της διαδικασίας). Λειτουργεί ως εργαλείο αξιολόγησης αλλά και μάθησης. Οι μαθητές συμμετέχουν στην εφαρμογή του, αυτοαξιολογούνται και αναστοχάζονται. Έρευνες δείχνουν μέσα από την υιοθέτηση του Φακέλου Επιτευγμάτων βελτίωση των μαθητών στο γραπτό λόγο, ανάπτυξη της ικανότητάς τους για αυτοαξιολόγηση και αναστοχασμό, ανάπτυξη της συνεργασίας και αποτελεσματικότερη επικοινωνία εκπαιδευτικού - μαθητή.

2. Αναγκαιότητα εισαγωγής ΦΕΜ Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης/εισήγηση στο κλιμάκιο πληροφορικής Απόκτηση ικανοτήτων – κλειδιά Νέα Αναλυτικά Προγράμματα «Η αξιολόγηση των μαθητών είναι κυρίως ανατροφοδοτική. Οι διδάσκοντες/-ουσες, έχοντας υπόψη τους πάντα τους επιδιωκόμενους στόχους, παρατηρούν και ενισχύουν τους μαθητές και τις μαθήτριες που υστερούν σε έναν ή περισσότερους τομείς των στόχων…. Τα συμβατικά διαγωνίσματα αντικαθίστανται από πρακτικές που σχετίζονται με τη δημιουργία φακέλων (portfolios), τη συλλογή αναστοχαστικών σχολίων, την εγκαθίδρυση και ενίσχυση πρακτικών αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης (συνεντεύξεις, αναστοχαστικά αυτοσχόλια) » Πρόσφορο έδαφος στο Δημοτικό για υιοθέτηση ΦΕΜ

2. Αναγκαιότητα εισαγωγής ΦΕΜ «Αξιολόγηση για μάθηση και όχι αξιολόγηση της μάθησης» (Popham, 2006) «Ο ΦΕΜ λειτουργεί ως εργαλείο αξιολόγησης και μάθησης» (Valencia, 1990) «Ο μαθητής εμπλέκεται ενεργά σε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης, ελέγχει με κριτικό πνεύμα το περιεχόμενο του φακέλου του και την πορεία μάθησής του» (Μιχαηλίδου – Ευριπίδου, 2006) «Μέσα από την εργασία με ΦΕΜ ενισχύεται κάθε μαθητής ξεχωριστά, αναπτύσσονται μεταγνωστικές ικανότητες, ενισχύονται η υπευθυνότητά του και η επικοινωνία με την εκπαιδευτικό» (Klenowski, 2002)

Στάδιο 1: Στάδιο προγραμματισμού 3. Διαδικασία εισαγωγής/ εφαρμογής ΦΕΜ Αγοράζονται κουτιά στα οποία τα παιδιά βάζουν μαζί με τα επιτεύγματά τους, ένα φάιλ μεγέθους Α4 και τα ημερολόγιά τους. Παρουσιάζεται το εισαγωγικό φύλλο, ο πίνακας περιεχομένων και αφήνονται να φιλοτεχνήσουν καρτέλα για το εξωτερικό του ΦΕΜ. Με την εμπλοκή τους τα παιδιά στη διαδικασία, αποκτούν αίσθηση ιδιοκτησίας του φακέλου (Stiggins, 1994) και με ενθουσιασμό ετοιμάζουν το φάκελό τους. Η/Ο εκπαιδευτικός προβληματίζει τα παιδιά για το γραπτό και προφορικό τους λόγο και τα βοηθά να θέσουν στόχους για βελτίωση. Στο γραπτό λόγο καθορίζονταν κριτήρια με βάση τους στόχους του μαθήματος των Ελληνικών και συχνά με τη συμμετοχή των μαθητών. Σε σχετικό φύλλο εργασίας τα παιδιά αξιολογούν τις εργασίες τους και εντοπίζουν δυσκολίες/ αδυναμίες, στοχοθετούν, παρακολουθούν την πρόοδό τους και αν πετύχουν το στόχο τους, παίρνουν σχετικό δίπλωμα και επαναστοχοθετούν. Προαιρετικά οργανώνονται ομαδικές συνεντεύξεις με 3-4 διαφορετικούς μαθητές κάθε δεκαπενθήμερο για παρακολούθηση της προόδου κάθε παιδιού ξεχωριστά αλλά και για την εργασία με το ΦΕΜ. Η διδακτική μεθοδολογία στρέφεται σε πιο ευέλικτες μαθητοκεντρικές μορφές όπως είναι τα ομαδικά ή ατομικά project, οι έρευνες κλπ. (Γιαλλουρίδης, 2002), όπου οι μαθητές συνεργάζονται, αυτοαξιολογούν την ομαδική εργασία και αναστοχάζονται.  

4. Βασικά αποτελέσματα έρευνας σε σχολική μονάδα 4. Βασικά αποτελέσματα έρευνας σε σχολική μονάδα Σκοπός: Διερεύνηση επίδρασης καινοτομικής εφαρμογής του ΦΕΜ, ως μέσου εναλλακτικής αξιολόγησης του μαθητή Πληθυσμός (66 παιδιά) / Ερευνητική διαδικασία (Έρευνα Δράσης Πειραματικής μορφής) Ερευνητικά ερωτήματα: Αντιμετώπιση από εκπαιδευτικούς Στάσεις και τα συναισθήματα των παιδιών Δεξιότητες μάθησης που αναπτύσσονται στους μαθητές Διαφορά στο βαθμό αυτοεκτίμησης των μαθητών που εφαρμόζουν το ΦΕΜ, με αυτό των μαθητών που δεν τον εφαρμόζουν;

Αντιμετώπιση από εκπαιδευτικούς Ανάγκη για εμπλοκή στην καινοτομική εφαρμογή (Νέες θεωρίες που υποστηρίζουν τη διαμορφωτική αξιολόγηση, πιθανά πλεονεκτήματα από την εφαρμογή του ΦΕΜ, ευκαιρία δοκιμής της θεωρίας στην πράξη Συναισθήματα – αντιμετώπιση (Φόβος, ανασφάλεια, άγχος, ενθουσιασμός στην αρχή – Μετά από ενημέρωση για την πορεία εφαρμογής, το βοηθητικό υλικό, τη συνεργασία - κατανόηση τρόπου εργασίας, ενθουσιασμός) Συνεργασία Θετική στάση διευθύντριας και επιθεωρήτριας

Στάσεις και τα συναισθήματα των παιδιών για την αξιολόγηση με ΦΕΜ Δίκαιος τρόπος αξιολόγησης Μείωση άγχους κατά την αξιολόγηση Πολύ θετική στάση για την αξιολόγηση με ΦΕΜ

Δίκαιος τρόπος αξιολόγησης (Κλίμακα 1= Καθόλου, 5=Πάρα πολύ)

Άγχος κατά την αξιολόγηση (Κλίμακα 1= Καθόλου, 5=Πάρα πολύ)

Προτίμηση τρόπου αξιολόγησης Τι σου αρέσει στον τρόπο που αξιολογείσαι στο σχολείο; Π.Ο (f) Ο ΦΕΜ και δηλώσεις που περιλαμβάνουν αναφορά στο ΦΕΜ 19 Μου αρέσει ο τρόπος που αξιολογούμαι 10 Η στοχοθέτηση και η αυτοαξιολόγηση 6 Βλέπω τα λάθη μου και μαθαίνω 9 Μαθαίνω τις ικανότητες και τις αδυναμίες μου, βελτιώνομαι 5 Είναι δίκαιος τρόπος αξιολόγησης 4 Η φραστική αξιολόγηση 3 Η επικοινωνία που αναπτύσσεται Όταν τα πηγαίνω καλά 1 Σκέφτομαι πολύ Αναπάντητες ερωτήσεις

Προτίμηση τρόπου αξιολόγησης «Η εργασία με το φάκελο μου αρέσει γιατί είναι σαν ένα μπαούλο που βάζω μέσα τους θησαυρούς μου»   «Η εργασία με το φάκελο είναι πολύ καλή ιδέα… Δεν θέλω να σταματήσει ο φάκελος στη Στ΄ τάξη. Μακάρι να συνεχιστεί και στο Γυμνάσιο» «Μου αρέσει πάρα πολύ» «Είναι κάτι πρωτότυπο» «Νιώθω πολλή χαρά που είμαι σε ένα σχολείο με ένα μαγικό κουτί επιτευγμάτων»

Ανάπτυξη δεξιοτήτων μάθησης (Κλίμακα 1= Καθόλου, 5=Πάρα πολύ)

Σύνθεση από ποιοτικά δεδομένα Μαθητές: «…σκεφτόμουν ότι δεν ήμουν καλή μαθήτρια ώσπου έβαλα στόχους…» «Η εργασία με ΦΕΜ με βοήθησε να συνεργάζομαι» «Την αυτοαξιολόγηση ακόμα και οι μεγάλοι δυσκολεύονται να την κάνουν…. Βοηθά ώστε να γίνουμε καλύτεροι…να μη δυσκολευόμαστε» Εκπαιδευτικοί: «Τα παιδιά αποκτούν την αίσθηση ότι πρέπει να ασχοληθούν με τη βελτίωσή τους …Αποτελεί ένα κίνητρο να προσπαθούν περισσότερο» «Μέσα από την αξιολόγηση με ΦΕΜ η μάθηση γίνεται πια πολύ προσωπικό θέμα και ίσως σε αυτό να οφείλει την επιτυχία του. Ο κάθε μαθητής βλέπει τη μάθησή του από τη δική του σκοπιά… νιώθουν πιο υπεύθυνοι να φέρουν εις πέρας μια εργασία»

Διαφορά στο βαθμό αυτοεκτίμησης των μαθητών που εφαρμόζουν το ΦΕΜ; Διαφορά στο βαθμό αυτοεκτίμησης των μαθητών που εφαρμόζουν το ΦΕΜ; (Κλίμακα 1=Καθόλου, 4=Πάρα πολύ)

Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης - Σύνθεση από ποιοτικά δεδομένα Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης - Σύνθεση από ποιοτικά δεδομένα «… με κάνει να νιώθω περήφανος που κατάφερα αυτό που ήθελα» «Δείχνει τις ικανότητές μας γιατί έτσι μπορεί να κερδίσουμε λίγη αυτοαγάπη, βλέποντας την προσπάθειά μας…Μπορεί και ο άλλος να έχει κάτι διαφορετικό στο οποίο να είναι καλύτερος και έτσι μας βοηθάει ο φάκελος να αγαπάμε πιο πολύ τον εαυτό μας» «… νομίζω ότι αποκτούμε και αυτοεκτίμηση γιατί κάποιος μπορεί να υποτιμά τον εαυτό του. Ο φάκελος επιτευγμάτων λέει ότι ο καθένας είναι μοναδικός και μπορεί να βάζει κάτι στο κουτί που να του το θυμίζει»

Καταληκτικά… Πλεονεκτήματα αξιολόγησης με ΦΕΜ Εφαρμογή σύγχρονων και δημοκρατικών διαδικασιών αξιολόγησης Συνύπαρξη παραδοσιακής αξιολόγησης και αξιολόγησης με ΦΕΜ, ώστε να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε μεθόδους που ενισχύουν τη βελτίωση κάθε μαθητή

Φωτογραφικό υλικό

Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση ΦΕΜ Φωτογραφικό υλικό Συμβολή της αξιολόγησης με ΦΕΜ στην ανάδειξη των ικανοτήτων των μαθητών Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση ΦΕΜ

Ενδεικτική βιβλιογραφία Γιαλλουρίδης, Γ. (2002). Φάκελος Επιτευγμάτων: Η άλλη όψη της αξιολόγησης του μαθητή. Σύγχρονη Εκπαίδευση,14, 122-124. Klenowski, V. (2002). Developing Portfolios for Learning and Assessment. London: Routledge Falmer. Μιχαηλίδου – Ευριπίδου, Α. (2006). Φάκελος επιτευγμάτων μαθητή (portfolio): Εναλλακτική μέθοδος αξιολόγησης του μαθητή. Δελτίο Εκπαιδευτικού Ομίλου Κύπρου, 2, (3), 4-5. Popham, J. (2006). Assessment for learning: An endangered species? Educational Leadership, 63 (6), 84-85. Stiggins, R. (1994). Student Centered Assessment. New York: Macmillan Publishing Company. Valencia, S. (1990). A portfolio approach to classroom reading assessment: The whys, whats, and hows. The reading Teacher, 43 (4), 338-340.