Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Ασφάλεια Τροφίμων Ο ρόλος του Ε.Φ.Ε.Τ.

Slides:



Advertisements
Παρόμοιες παρουσιάσεις
1 Χ Ο υπό έκδοση νόμος για τις υπηρεσίες πληρωμών στην εσωτερική αγορά Χρήστος Βλ. Γκόρτσος Αναπληρωτής Kαθηγητής Διεθνούς Οικονομικού Δικαίου, Πάντειο.
Advertisements

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓH Δρ. Ε. ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΣ.
Ισχυρισμοί διατροφής και υγείας Παρόν και μέλλον Βασίλης Μαθιουδάκης
Σχέδιο Κανονισμού λειτουργίας Ολομέλεια Εθνικού Περιβαλλοντικού Δικτύου Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού.
Μάρτιος 2011 Βαρόμετρο ΕΒΕΘ - Καταναλωτές. “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.
1 “Ανάπτυξη και Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Συστήματος για τον Έλεγχο και την Παρακολούθηση των Μονάδων Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων στην Κύπρο, COMWATER” (Δεκέμβριος.
Παρουσίαση ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 31 Ιανουαρίου 2012.
ΚΥΑ «Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα»
ΣΧΗΜΑΤΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ / ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ / ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης
ΚΩΣΤΟΥΛΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Επόπτρια Δημόσιας Υγείας Προϊσταμένη Τμήματος Υγειονομικών Κανονισμών Δημόσιας Υγείας στη Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής του ΥΥΚΑ.
Ιδρυτικό Κείμενο Θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για τα τρόφιμα
Ελληνική Ένωση Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης- Πιστοποίησης ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΜΟΧΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 02 Μαΐου 2011 ΣΑΒΒΑΣ.
Βασιλική Ευθ. Καραούλη Πολ. Μηχανικός ΕΜΠ, Υγιεινολόγος ΜSc EPFL
Η σημασία της ποιότητας στη γεωργική επιχείρηση
Κατηγορίες κινδύνων Μικροβιολογικοί, Χημικοί, Φυσικοί
Κανονισμός 1907/2006/ΕΚ (REACH) Εφαρμογή στις Ένοπλες Δυνάμεις
1 Η νέα Οδηγία για την παροχή πιστώσεων σε καταναλωτές Χριστίνα Κ. Λιβαδά Ειδική Νομική Σύμβουλος ΕΕΤ.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ ΚΑΙ Ε.Φ.Κ.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Δ/ΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Διημερίδα Μαρτίου 2007 Το νέο Νομοθετικό Πλαίσιο για καταστήματα-επιχειρήσεις.
ΕΓΚΡΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΣΠΑ.
Ορθές Πρακτικές Διανομής Φαρμάκων
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΟΤΑ
ΕΣΠΕΡΙΔΑ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ REACH ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΥ ΚΟΙΝΟ.
Ο ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΟΙΝΩΝ & ΠΟΤΩΝ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΦΕΤ
Quality Safety Environment
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΝ ΟΨΕΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ &
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΟΔΗΓΙΑ 2001/42/ΕΚ
Ενιαία Αρχή για τις Δημόσιες Συμβάσεις Ενιαία Αρχή για τις Δημόσιες Συμβάσεις
-17 Προσδοκίες οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη Σεπτέμβριος 2013 Δείκτης > +20 Δείκτης 0 a +20 Δείκτης 0 a -20 Δείκτης < -20 Σύνολο στην Ευρωπαϊκή Ένωση:
+21 Προσδοκίες οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη Δεκέμβριος 2013 Δείκτης > +20 Δείκτης 0 να +20 Δείκτης 0 να -20 Δείκτης < -20 Σύνολο στην Ευρωπαϊκή Ένωση:
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ - Καταναλωτές Σεπτέμβριος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.
Υ.Α /2007 Κανονισμός (ΕΚ) 852/2004, Κεφάλαιο ΧΙΙ
ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΠΟΦΑΣΗ αριθ. 768/2008/ΕΚ
Ημερίδα ΣΕΔΥ Η ανάγκη προσαρμογής της Εθνικής νομοθεσίας στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο Ρόδιος Γαμβρός Πρόεδρος Επιστημονικής επιτροπής ΣΕΒΤ.
ΚΥΑ 15523/06 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ 178/02, 852/04, 853/04, 854/04 & 882/04 σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2004/41/ΕΚ.
Εφαρμογή της Κ. Υ. Α 15523/Φεκ. 1187/τ. β
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 2007 – 2013
1 Εθνικό Δίκτυο Κινητικότητας Ερευνητών Εθνικό Δίκτυο Κινητικότητας Ερευνητών Παρόν και μέλλον.
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ - ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΕΡΓΩΝ στο Ν. ΑΧΑΪΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Παρουσίαση της Πράξης Ενημέρωση των δυνητικών ωφελούμενων και της τοπικής κοινωνίας.
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ Μάρτιος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι του Νομού Θεσσαλονίκης”
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ Μάρτιος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι του Νομού Θεσσαλονίκης”
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΝΕΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ. Ν / : Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού.
Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας & Βιβλιοθηκονομίας Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Επιστήμη της Πληροφορίας: Διοίκηση & Οργάνωση Βιβλιοθηκών.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΚΟΛΥΜΒΗΤΙΚΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ Ι. Μανουσοπούλου, Χημικός
ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΛΛΑΝΤΙΚΩΝ
Επίσημοι Έλεγχοι Γεωργικών Φαρμάκων
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ Μάρτιος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι του Νομού Θεσσαλονίκης”
ΒΟΛΟΣ 21/03/ Νέα νομοθεσία χημικών Reach – πρώτη φάση εφαρμογής Δημήτρης Τσίχλης Δ/νση Περιβάλλοντος Γ.Χ.Κ.
1 ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ 2008 Αθήνα, 18 Μαρτίου 2009 ΘΕΜΑ: ΘΕΜΑ: Πρόοδος του Ε.Π. «Διοικητική Μεταρρύθμιση »
ΑΘΗΝΑ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΚΠΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Κανονισμός 178/2002 (άρθρο 1ο) Η σπουδαιότερη από τις πρωτοβουλίες που συστήθηκαν με τη Λευκή Βίβλο και η οποία αποτελεί το θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 852/2004 «για την υγιεινή των τροφίμων»
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ - Καταναλωτές Μάρτιος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.
Στρατηγική και Διαχείριση Έρευνας στο ΑΠΘ
Μονάδες Αφαλάτωσης.
Βαρόμετρο ΕΒΕΘ Σεπτέμβριος “Η καθιέρωση ενός αξιόπιστου εργαλείου καταγραφής του οικονομικού, επιχειρηματικού και κοινωνικού γίγνεσθαι του Νομού.
Περιβαλλοντική Νομοθεσία 1. Νόμος 1650/86 Για την προστασία του Περιβάλλοντος.
Ελληνικά Ταχυδρομεία Α.Ε. Χρήστος Βαρσάμης Διευθύνων Σύμβουλος Ρυθμιστικό Πλαίσιο Ταχυδρομικής Αγοράς – Ρόλος της Ε.Ε.Τ.Τ. 1.
EE : Διαχείριση κινδύνων Ενσωμάτωση σε διάφορες πολιτικές –Πολιτική συνοχής –Μεταφορές & ενέργεια –περιβάλλον –Προστασία Κρίσιμων υποδομών –ΒΑΜΕ –Διαχείριση.
Ανάλυση Κινδύνου και Κρίσιμα Σημεία Ελέγχου
Συστήματα διαχείρισης ποιότητας & Εφαρμογές προτύπων ποιότητας
Περιβαλλοντική Νομοθεσία
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΕΛΙΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΕΛΕΓΧΟΙ ΤΗΡΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΗACCP
Επίσημοι Έλεγχοι Γεωργικών Φαρμάκων
Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων & Περιβάλλοντος
Το κόστος Ποιότητας    
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Παντείου Πανεπιστημίου
Μεταγράφημα παρουσίασης:

Ελεγκτικοί Μηχανισμοί και Ασφάλεια Τροφίμων Ο ρόλος του Ε.Φ.Ε.Τ. Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδας ΕΦΕΤ Μαρία Μαργέτη, Γεωπόνος MSc Νικόλαος Νιφόρας, Κτηνίατρος MSc Πέτρος Σωτηρίου, Χημικός PhD Εναρκτήρια Εκδήλωση «AGRO START» Πάτρα, 30/3/2013

Το αναθεωρημένο Νομοθετικό Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Υγιεινή και Ασφάλεια των Τροφίμων

Ιδρυτικό Κείμενο Θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για τα τρόφιμα Κανονισμός 178/2002 Ιδρυτικό Κείμενο Θεμέλιο της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας για τα τρόφιμα Αποτελεί τη βάση για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της υγείας του ανθρώπου. Θεσπίζει τις γενικές αρχές που διέπουν τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές όσον αφορά την ασφάλεια αυτών. Ιδρύει την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) Καθορίζει διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται ώστε να διασφαλίζεται η υγιεινή και η ασφάλεια των τροφίμων και ζωοτροφών.

Κανονισμός 178/2002 - Βασικές Αρχές Καθιερώνει ΚΟΙΝΕΣ αρχές, ευθύνες και διαδικασίες. Για να εξασφαλίζεται η ασφάλεια των τροφίμων, είναι ανάγκη να εξετάζονται όλες οι πτυχές της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων ως μία συνέχεια, από την πρωτογενή παραγωγή και την παραγωγή ζωοτροφής μέχρι και την πώληση ή τη διάθεση του τροφίμου στον καταναλωτή «από τη φάρμα / χωράφι στο πιάτο»

Κανονισμός 178/2002 - Βασικές Αρχές Κάθε επιχείρηση φέρει την πρωταρχική νομική ευθύνη για την παραγωγή / προσφορά ασφαλών τροφίμων. Ορίζεται «υπεύθυνος» για κάθε επιχείρηση. Ανάλυση του κινδύνου. Αρχή της προφύλαξης. Αρχή της διαφάνειας – ενημέρωση του κοινού. Προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών. Προστασία του καταναλωτή από παραπλανητική επισήμανση – διαφήμιση. Εγκαθίδρυση συστημάτων ιχνηλασιμότητας. Γενικές υποχρεώσεις κατά την εισαγωγή και εξαγωγή τροφίμων Διαχείριση διατροφικών κρίσεων Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης (RASFF)

Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) - Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για τα Τρόφιμα και τις Ζωοτροφές Είναι ένα δίκτυο για την κοινοποίηση άμεσων ή έμμεσων κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων που προέρχονται από τρόφιμα ή ζωοτροφές. Σε αυτό συμμετέχουν τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η EFSA. Η Επιτροπή είναι αρμόδια για τη διαχείριση του δικτύου. Ορίζεται ένα “σημείο επαφής” (αρμόδια υπηρεσία) του κράτους μέλους με το δίκτυο. Με την ΚΥΑ 18386 (ΦΕΚ 1745/Β’/14.12.05), ως σημείο επαφής της Ελλάδας για τα τρόφιμα ορίστηκε ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ)

Τι κοινοποιείται στο RASFF “Επείγουσες κοινοποιήσεις” “Κοινοποιήσεις προς ενημέρωση” “Συνοριακές απορρίψεις”:εφαρμόζονται στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. “Κοινοποιήσεις ειδήσεων” Συνεργάζεται με το Παγκόσμιο Δίκτυο Αρχών για την Ασφάλεια των Τροφίμων (INFOSAN). Θέματα επισήμανσης δεν αφορούν το RASFF εκτός αν σχετίζονται με θέματα ασφάλειας (π.χ. Αλλεργιογόνα)

Το Πακέτο Υγιεινής (Hygiene Package) Κανονισμός 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων (για όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας) Κανονισμός 853/2004 για τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης Κανονισμός 854/2004 για τον καθορισμό ειδικών διατάξεων για την οργάνωση των επίσημων ελέγχων στα προϊόντα ζωικής προέλευσης Κανονισμός 882/2004 για τον καθορισμό κανόνων Επισήμου Ελέγχου για τον έλεγχο της συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία περί ζωοτροφών και τροφίμων και προς τους κανόνες για την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων Κανονισμός 1/2005 για την υγιεινή των ζωοτροφών

Μέτρα εφαρμογής του Πακέτου Υγιεινής Μέτρα εφαρμογής του Πακέτου Υγιεινής Κανονισμός 2073/05 περί μικροβιολογικών κριτηρίων Κανονισμός 2074/05 για τη θέσπιση μέτρων εφαρμογής για ορισμένα προϊόντα Κανονισμός 2075/05 για τη θέσπιση ειδικών μέτρων για την ανίχνευση της Trichinella στο κρέας Κανονισμός 1441/2007 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2073/2005 της Επιτροπής περί μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα

Κανονισμός 852/2004 Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων φέρουν την πρωταρχική ευθύνη για την ασφάλεια των τροφίμων Διασφάλιση ασφάλειας τροφίμων σε όλη την τροφική αλυσίδα αρχίζοντας από την πρωτογενή παραγωγή Διατήρηση ψυκτικής αλυσίδας για ευαλοίωτα ή κατεψυγμένα τρόφιμα Γενική εφαρμογή διαδικασιών βασισμένων στις αρχές του HACCP και εφαρμογή της ορθής υγιεινής πρακτικής - Η αρμόδια αρχή καθορίζει τις απαιτήσεις συμμόρφωσης, ως προς την τήρηση συστημάτων HACCP, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και το μέγεθος των επιχειρήσεων - Προκειμένου να διευκολυνθούν οι επιχειρήσεις (ιδιαίτερα οι μικρές) να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, προβλέπεται η χρησιμοποίηση διαδικασιών που εκτίθενται σε οδηγούς για την εφαρμογή των αρχών του HACCP

Κανονισμός 852/2004 Οδηγοί ορθής πρακτικής (εθνικοί ή κοινοτικοί) για βοήθεια των χειριστών βιομηχανίας τροφίμων 6. Καθιέρωση μικροβιολογικών κριτηρίων και έλεγχος θερμοκρασιακών απαιτήσεων 7. Διασφάλιση ότι τα εισαγόμενα τρόφιμα ακολουθούν ίδια ή ισοδύναμα πρότυπα υγιεινής με τα τρόφιμα που παράγονται στην Κοινότητα

Κανονισμός 852/2004 «Πρωτογενή προϊόντα»: τα προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής περιλαμβανομένων των προϊόντων του εδάφους, της κτηνοτροφίας, της θήρας και της αλιείας «Μεταποίηση»: ενέργεια με την οποία τροποποιείται ουσιαστικά το αρχικό προϊόν, συμπεριλαμβανομένης της θερμικής επεξεργασίας, του καπνίσματος, του αλατίσματος, της ωρίμανσης, της αποξήρανσης, του μαριναρίσματος, της εκχύλισης, της εξώθησης ή συνδυασμού αυτών των μεθόδων

Κανονισμός 852/2004 «Μη μεταποιημένα προϊόντα»: τρόφιμα τα οποία δεν έχουν υποστεί μεταποίηση και τα οποία περιλαμβάνουν τα προϊόντα που έχουν υποστεί διαίρεση, χωρισμό, αποκοπή, κοπή, αφαίρεση οστών, πολτοποίηση, αποφλοίωση, εκδορά, κονιοποίηση, τεμαχισμό, καθαρισμό, καλλωπισμό, άλεση, αφαίρεση του κελύφους, ψύξη, κατάψυξη, βαθιά κατάψυξη, ή απόψυξη «Μεταποιημένα προϊόντα»: τρόφιμα που προέρχονται από τη μεταποίηση μη μεταποιημένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι δυνατό να περιέχουν συστατικά τα οποία είναι αναγκαία για την παρασκευή τους ή τα οποία τους προσδίδουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Κανονισμός 853/2004 Κάθετη νομοθεσία, η οποία προσδιορίζει τους ειδικούς κανόνες υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης και συμπληρώνει τους γενικούς κανόνες του κανονισμού 852/2004 Πεδίο εφαρμογής τα μη μεταποιημένα και μεταποιημένα προϊόντα ζωικής προέλευσης Μεταποιημένα προϊόντα: - Προϊόντα με βάση το κρέας - Ζελατίνη - Γαλακτοκομικά προϊόντα - Κολλαγόνο - Προϊόντα αυγών - Επεξεργασμένα στομάχια, ουροδόχοι κύστες και έντερα - Μεταποιημένα αλιευτικά - Τετηγμένο ζωικό λίπος - Κατάλοιπα ζωικού λίπους

Κανονισμός 882/2004 Κοινή πανευρωπαϊκή προσέγγιση για την επιθεώρηση, τη δειγματοληψία, την ανάλυση των τροφίμων. Κοινή πανευρωπαϊκή προσέγγιση του τρόπου ελέγχου των επιχειρήσεων αλλά και των απαιτήσεων των κρατικών μηχανισμών ελέγχου.

Κανονισμός 882/2004 Οι επίσημοι έλεγχοι τροφίμων και ζωοτροφών περιλαμβάνουν τις παρακάτω διαδικασίες: εξέταση συστημάτων ελέγχου που εφαρμόζουν οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων και ζωοτροφών επιθεώρηση εγκαταστάσεων, πρώτων υλών, ημιτελών προϊόντων, υλικών σε επαφή με τρόφιμα, επισήμανσης, παρουσίασης και διαφήμισης έλεγχοι συνθηκών υγιεινής αξιολόγηση διαδικασιών ορθών πρακτικών υγιεινής, συστήματος HACCP

Κανονισμός 882/2004 εξέταση γραπτού υλικού και αρχείων σχετικά με τη συμμόρφωση με το νόμο των τροφίμων και των ζωοτροφών συνεντεύξεις με υπεύθυνους επιχειρήσεων ζωοτροφών και τροφίμων και με το προσωπικό τους έλεγχος τεκμηρίωσης των μετρήσεων σε τρόφιμα και ζωοτροφές επαλήθευση των μετρήσεων από την αρμόδια αρχή

Εθνική Νομοθεσία ΚΥΑ 15523 / 2006 : Αναγκαία συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής των Κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 178/2002, 852/2004, 853/2004, 854/2004 και 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και εναρμόνιση της Οδηγίας 2004/41/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου» ΚΥΑ, Αριθ. Β3-32: Ρύθμιση θεμάτων που αναφέρονται στην έννοια της φάσης της πρώτης μεταποίησης και στην οργάνωση και συντονισμό του συστήματος ελέγχου από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του ΕΦΕΤ (ΦΕΚ 386/2-4-03) ΚΥΑ, Αριθ. 088: Ορισμός Κεντρικών Αρμοδίων Αρχών για την οργάνωση επισήμων ελέγχων κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Κανονισμού (ΕΚ) 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 29 Απριλίου 2004, καθώς και των Κανονισμών 852/2004, 853/2004 και 854/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΦΕΚ 175 Β’/13-02-06)

Εθνική Νομοθεσία Αριθμ.Υ1γ / Γ.Π. / οικ. 96967 (ΦΕΚ 2718/ τ. Β΄/ 08.10.2012: Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών και άλλες διατάξεις.

ΚΥΑ 15523 / 2006 Κεντρικές Αρμόδιες Αρχές Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) υπεύθυνος για τον συντονισμό των ελέγχων για την φάση μετά την πρώτη μεταποίηση Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων υπεύθυνο για τον συντονισμό των ελέγχων μέχρι και την φάση της πρώτης μεταποίησης.

Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων (αρμόδιες αρχές σε περιφερειακό επίπεδο) KYA 15523/2006 Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων (αρμόδιες αρχές σε περιφερειακό επίπεδο) α. Περιφερειακές Διευθύνσεις ΕΦΕΤ β. Οι Διευθύνσεις των Περιφερειών: -Κτηνιατρικής -Αγροτικής Οικονομίας, -Ανάπτυξης (Τμήμα Εμπορίου), -Δημόσιας Υγείας & Κοινωνικής Μέριμνας γ. Άλλες υπηρεσίες ή φορείς που έχουν την αποδεδειγμένη ικανότητα να εκτελέσουν και να εφαρμόσουν προγράμματα επίσημου ελέγχου τροφίμων (ΓΧΚ, άλλα αρμόδια εργαστήρια)

KYA 15523/2006 Οι Περιφερειακές Διευθύνσεις του Ε.Φ.Ε.Τ. έχουν την ευθύνη εφαρμογής των Κανονισμών 178,852,853,854 και 882 σε περιφερειακό επίπεδο, την αποτελεσματική καθοδήγηση, τον αποτελεσματικό συντονισμό, την εποπτεία και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων που διενεργούν των Υπηρεσιών των Ν.Α. Οι παραπάνω έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται στη βάση των ετησίων ή πολυετών σχεδίων ελέγχου που εκπονούνται από τις Κεντρικές Αρμόδιες Αρχές.

KYA 15523/2006 Οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας των Περιφερειών, έχουν την ευθύνη εφαρμογής των ΚΑΝ 178,852 και 882, όσον αφορά τα προϊόντα φυτικής προέλευσης και τις εγκαταστάσεις παραγωγής, μεταποίησης, διανομής και διάθεσης στο λιανικό εμπόριο των προϊόντων φυτικής προέλευσης.

KYA 15523/2006 Οι Διευθύνσεις Ανάπτυξης (Τμήματα Εμπορίου) των Περιφερειών, έχουν την ευθύνη εφαρμογής των ΚΑΝ 178 και 882 κατά τη διάρκεια των ελέγχων ποιότητας τροφίμων στα στάδια της παραγωγής, της μεταποίησης, της διανομής και της διάθεσης στο λιανικό εμπόριο

KYA 15523/2006 Οι Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Περιφερειών, έχουν την ευθύνη εφαρμογής των ΚΑΝ 178,852,853,854,882, όσον αφορά τα προϊόντα ζωικής προέλευσης και στις εγκαταστάσεις παραγωγής, μεταποίησης, διανομής και διάθεσης στο λιανικό εμπόριο των προϊόντων ζωικής προέλευσης.

KYA 15523/2006 Οι Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας των Περιφερειών, έχουν την ευθύνη εφαρμογής των ΚΑΝ 178,852,882, στην διάρκεια των υγειονομικών ελέγχων που γίνονται στις επιχειρήσεις της ΥΔ ΑΙβ/8577/83, όπως ισχύει κάθε φορά,

KYA 15523/2006 Άδειες Λειτουργίας 1. Η αδειοδότηση των επιχειρήσεων που ανήκουν στο πεδίο εφαρμογής του Καν. (ΕΚ) αριθ. 852/2004 και αφορά τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, παροχής υπηρεσιών, παρασκευαστών που πωλούν λιανικώς, αποθηκών και αγορών χονδρικής πώλησης, γίνεται από τους Δήμους, μετά από εισήγηση των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών. Κατά την αδειοδότηση λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις του ως άνω Καν. (ΕΚ) αριθ. 852/2004 και της Υ.Α. Υ1γ/Γ.Π/οικ.96967/Φ.Ε.Κ.2718/8-10-2012

ΚΥΑ 15523 / 2006 Άδειες λειτουργίας 2. Για την αδειοδότηση επιχειρήσεων παραγωγής που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Καν. (ΕΚ) αριθ. 852/2004 (βιομηχανίες, εργαστήρια τροφίμων), που γίνεται από τις Διευθύνσεις Ανάπτυξης των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, σύμφωνα με το Ν. 3325/2005 , η βεβαίωση καταλληλότητας χορηγείται: α) Για εγκαταστάσεις μεταποίησης φυτικών προϊόντων, από τις Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας, β) Για εγκαταστάσεις παραγωγής αλκοολούχων ποτών, από τις Διευθύνσεις Ανάπτυξης και τις Χημικές Υπηρεσίες του Γενικού Χημείου του Κράτους. 3. Η αδειοδότηση των επιχειρήσεων που ανήκουν στο πεδίο εφαρμογής του Καν. (ΕΚ) αριθ. 852/2004, 853/2004, 854/2004 και αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙΙ, γίνεται από τις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ίδιο παράρτημα.

Πολυετές Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Ελέγχων (ΠΟΕΣΕ) Πολυετές Ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Ελέγχων (ΠΟΕΣΕ) περιγράφονται οι εθνικές ρυθμίσεις που έχουν προβλεφθεί για την εφαρμογή των επισήμων ελέγχων στους τομείς : -των τροφίμων -των ζωοτροφών -της υγείας και καλής διαβίωσης των ζώων τίθενται οι εθνικοί στρατηγικοί και επιμέρους στόχοι και προτεραιότητες για τις δραστηριότητες των επισήμων ελέγχων

Το Σχέδιο Ελέγχων των Τροφίμων εντός Ε Το Σχέδιο Ελέγχων των Τροφίμων εντός Ε.Ε και Ελλάδας, σύμφωνα με τον Καν. 882/2004 Ε. Ε. Συν. Υπ. Ελ. Contact Point EFSA

ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (ΕΦΕΤ) Ν.Π.Δ.Δ. που ιδρύθηκε με τον Ν.2741/99 Σκοπός: Η προστασία του καταναλωτή με τη διασφάλιση της εισαγωγής, της παραγωγής και της διακίνησης υγιεινών τροφίμων Έλεγχος της ποιότητας των τροφίμων Αποτροπή παραπλάνησης καταναλωτών σε σχέση με την υγιεινή, τη σύσταση, την επισήμανση και τιμή των τροφίμων Κατάρτιση νομοθεσίας περί τροφίμων Σημερινή στελέχωση από 270 υπαλλήλους διαφόρων ειδικοτήτων (χημικοί, κτηνίατροι, γεωπόνοι, χημικοί μηχανικοί βιολόγοι, Επόπτες Δημόσιας Υγείας, ιατροί, νομικοί κ.α.) Κεντρική Υπηρεσία Ανάπτυξη σε 8 (οκτώ) Περιφέρειες

ΕΔΡΕΣ ΤΩΝ ΕΝΝΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΦΕΤ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΕΔΡΕΣ ΤΩΝ ΕΝΝΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΕΦΕΤ Ν . Κ Ο Ρ Ι Θ Α Σ Γ Λ Δ Η Ε Χ Ϊ Ω Μ Β Υ Π Ξ Φ ΑΘΗΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΚΕΡΚΥΡΑ ΚΟΖΑΝΗ ΚΟΜΟΤΗΝΗ ΛΑΜΙΑ ΛΑΡΙΣΑ ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΠΑΤΡΑ ΣΥΡΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗ Λ Ω Ρ Ι Ν Α Σ . Κ Τ Ο Ζ Η Γ Ε Β Δ Π Μ Θ Φ Υ Α Γ . Ο Ρ Ο Σ Ν . Κ Ε Ρ Κ Υ Ρ Α Σ Ν . Θ Ε Σ Π Ρ Ω Τ Ι Α Σ Ν . Π Ρ Ε Β Ε Ζ Α Σ Ν . Λ Ε Υ Κ Α Δ Α Σ Ν . Ε Υ Β Ο Ι Α Σ Χ Ι Ο Υ Ν . Κ Ε Φ Α Λ Λ Ο Ν Ι Α Σ Ν . Α Τ Τ Ι Κ Η Σ Ν . Ζ Α Κ Υ Ν Θ Ο Υ Ν . Σ Α Μ Ο Υ Ν . Κ Υ Κ Λ Α Δ Ω Ν Ν . Δ Ω Δ Ε Κ Α Ν Η Σ Ο Υ Ν . Χ Α Ν Ι Ω Ν Ν . Ρ Ε Θ Υ Μ Ν Η Σ Ν . Η Ρ Α Κ Λ Ε Ι Ο Υ Ν . Λ Α Σ Ι Θ Ι Ο Υ

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Καθορίζει τις προδιαγραφές ποιότητος τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προσφερόμενα στην κατανάλωση τρόφιμα και οι πρώτες ή πρόσθετες ύλες που προορίζονται για προσθήκη σε τρόφιμα με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας και την αποφυγή της εξαπάτησης των καταναλωτών. Καθορίζει τα πρότυπα και τις αρχές στις οποίες θα πρέπει να στηρίζεται η μελέτη και εφαρμογή των συστημάτων παραγωγής υγιεινών προϊόντων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία από τις επιχειρήσεις τροφίμων

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Καθορίζει ή επικυρώνει τους κανόνες ορθής υγιεινής πρακτικής σύμφωνα με την Οδηγία 93/43/Ε.Ο.Κ. Η τήρηση των κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής αποτελεί προϋπόθεση για την ίδρυση και λειτουργία κάθε επιχείρησης τροφίμων καθορίζει τους υγειονομικούς όρους ίδρυσης και λειτουργίας των επιχειρήσεων τροφίμων και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για να είναι τα τρόφιμα ασφαλή και υγιεινά. Τηρεί μητρώο επιχειρήσεων τροφίμων καθορίζει τα προγράμματα ελέγχων που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του ή από άλλες αρχές και υπηρεσίες

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Μεριμνά για την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων, που σχετίζονται με το αντικείμενό του, συνεργάζεται με φορείς με συναφές αντικείμενο για το σκοπό αυτόν και εισηγείται προτάσεις για τη λήψη νομοθετικών ή άλλων μέτρων σε θέματα της αρμοδιότητάς του. Συλλέγει επεξεργάζεται και τηρεί πληροφορίες στατιστικά στοιχεία και μητρώα σχετικά με τους ελέγχους που διενεργούνται από τις υπηρεσίες του, τις επιχειρήσεις τροφίμων και τα αντικείμενα της αρμοδιότητάς του. Μεριμνά για τη συνεχή ενημέρωση, επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού του για τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις εξελίξεις στις νέες νομοθεσίες, καθώς και του καταναλωτή σε θέματα ασφάλειας και ποιότητας τροφίμων.

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Συμμετέχει στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Διεθνών Οργανισμών για τη διαμόρφωση των σχετικών με τις αρμοδιότητές του αποφάσεων, μεριμνά για την προσαρμογή και συμμόρφωση προς οδηγίες, αποφάσεις, κανονισμούς και συστάσεις, που εκδίδονται από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλους Διεθνείς Οργανισμούς σε θέματα της αρμοδιότητάς του και αποτελεί το σύνδεσμο με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων Διεθνών Οργανισμών σε θέματα ελέγχου τροφίμων και στο πλαίσιο του συστήματος άμεσης αντιμετώπισης καταστάσεων που αφορούν στην ασφάλεια των τροφίμων σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Διενεργεί ελέγχους με τα όργανά του ή Παραγγέλλει ελέγχους σε άλλες αρχές ή υπηρεσίες, Συντονίζει και διευθύνει τους ελέγχους σε όλα τα στάδια μετά την πρωτογενή παραγωγή, δηλαδή στα στάδια: της παρασκευής, της μεταποίησης, της παραγωγής, της συσκευασίας, αποθήκευσης, μεταφοράς, διανομής, διακίνησης, προσφοράς προς πώληση ή της διάθεσης στον καταναλωτή στα νωπά ή επεξεργασμένα τρόφιμα που παράγονται, διακινούνται ή εισάγονται στη χώρα μας ή εξάγονται από αυτήν. Διενεργεί επίσης ελέγχους στα υλικά και αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα

Διενέργεια επιθεώρησης Η επιθεώρηση περιλαμβάνει ιδίως: Την τήρηση των κανόνων ορθής υγιεινής πρακτικής στην υποδομή και τον μηχανολογικό εξοπλισμό, στην υγεία και την υγιεινή του προσωπικού, στον καθαρισμό και την απολύμανση, στην καταπολέμηση τρωκτικών και εντόμων στη συσκευασία, αποθήκευση και στη διανομή και μεταφορά των τροφίμων. Τον έλεγχο των πρώτων και πρόσθετων υλών που χρησιμοποιούνται κατά την παραγωγική διαδικασία

Διενέργεια επιθεώρησης Τον έλεγχο των τελικών προϊόντων όσον αφορά τη σύσταση, σταθερές ποιότητας και νοθείας (δειγματοληψίες). Τον έλεγχο στην ασφάλεια των τελικών προϊόντων μέσω μικροβιολογικών αναλύσεων (δειγματοληψίες) Την εφαρμογή του συστήματος αυτοελέγχου (HΑCCP) Τον έλεγχο στη επισήμανση, παρουσίαση και διαφήμιση των τροφίμων

Επιθεώρηση του συστήματος αυτοελέγχου Ο έλεγχος περιλαμβάνει τα εξής σημεία: Tην ορθή συγκρότηση της ομάδας HACCP. Την ορθή περιγραφή των προϊόντων και των προδιαγραφών τους. Την πλήρη περιγραφή της διαδικασίας στο διάγραμμα ροής. Την ορθότητα στην ανάλυση και εντοπισμό των κινδύνων, τον ορθό ορισμό των Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου (CCP) κατά την παραγωγική διαδικασία. Τον έλεγχο των μέτρων πρόληψης που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων. Το σύστημα παρακολούθησης των CCP (διενεργηθείσες αναλύσεις, δειγματοληψία, καταγραφή και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, διορθωτικές ενέργειες)

Επιθεώρηση του συστήματος αυτοελέγχου Την ορθή παρακολούθηση των παραμέτρων επεξεργασίας και συντήρησης (όπως θέρμανσης και ψύξης). Την ορθή εγκατάσταση και εφαρμογή του συστήματος ιχνηλασιμότητας. Την πλήρη και ορθή τήρηση όλων των προβλεπόμενων αρχείων: - προσωπικού (εκπαίδευση, βιβλιάρια υγείας) - αναλύσεων: στις πρώτες ύλες, ενδιάμεσα και τελικά προϊόντα και στο νερό, - παρακολούθησης των Κρίσιμων Σημείων Ελέγχου (CCP), - παρακολούθησης της παραγωγικής διαδικασίας, - καθαρισμού – απολυμάνσεων, - εντομοκτονίας – μυοκτονίας, - προμηθευτών - συντήρησης υποδομής, εξοπλισμού, εργαστηριακών οργάνων.

Αρμοδιότητες του ΕΦΕΤ Ο Ε.Φ.Ε.Τ. έχει όλες τις αρμοδιότητες των προανακριτικών αρχών και διενεργεί κάθε αναγκαία κατά την κρίση του έρευνα σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδας ΕΦΕΤ (ΠΔΔΕ) Λειτουργεί από τον Ιούνιο 2002 με έδρα την Πάτρα. Καλύπτει γεωγραφικά τους νομούς Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας και Ηλείας. Συνεργάζεται στα πλαίσια σχετικών πρωτοκόλλων με τις συναρμόδιες Υπηρεσίες της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Συνεργάζεται με την Π. Δ. Πελοποννήσου του ΕΦΕΤ. Διενεργεί έκτακτους ελέγχους στην Κεφαλονιά και την Ζάκυνθο.

Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδας ΕΦΕΤ (ΠΔΔΕ) Έτη Έλεγχοι Δειγματοληψίες Καταγγελίες Παραπομπή στην Εισαγγελία Διοικητικές Κυρώσεις 2002-2012 9197 2349 959 1273 205 (μετά το 2006)

Κατανομή μη συμμορφώσεων ανά κατηγορία επιχειρήσεων

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας