ΠΛΕΓΜΑ ΔΙΜΕΡΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας

Το status quo πριν το 1991 Σοβιετική Ένωση χαρακτηριστικά: πολιτικός απολυταρχισμός, βραδυκίνητη οικονομία, έλλειψη εκβιομηχάνισης Δεν συμμετείχε στις διεθνείς εξελίξεις μέχρι τον Β Παγκ. Τέλος του Β Παγκ. Πολέμου η Ευρώπη καταρρέει  ανάδειξη των δύο μεγάλων δυνάμεων της εποχής Η.Π.Α και Ε.Σ.Σ.Δ. Ποιος θα κυριαρχήσει στην παγκόσμια σκηνή;

Το status quo πριν το 1991 1948: Δόγμα Ανάσχεσης Πως θα χειριστούν οι ΗΠΑ την Σοβιετική Ένωση; Πως αντιλαμβάνονται την παρουσία της στην παγκόσμια σκηνή; 1989: Πτώση του τείχους του Βερολίνου. Συμβολίζει την πτώση του κομουνισμού στην Ανατολική Γερμανία. 1991: Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, νέα εποχή στις σχέσεις με Ευρώπη

Αξίζει να σημειωθεί… Η Ρωσία ανάμεσα στους πρώτους που «έλαβαν» την ονομασία «στρατηγικός εταίρος» της ΕΕ. Η στρατηγική συνεργασία ΕΕ-Ρωσίας προέκυψε από «ατύχημα», εναλλακτική λύση για συμμετοχή της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας Η Ρωσία αποτελεί τον πιο διευρυμένο θεσμικά στρατηγικό εταίρο της ΕΕ.

Τι κάνει την Ρωσία στρατηγικό εταίρο της ΕΕ (και το αντίστροφο); 3 Βασικά σημεία: Εγγύτητα: Η Ρωσία αποτελεί ίσως την σημαντικότερη γείτονα χώρα, που είναι μάλιστα 5 φορές μεγαλύτερη από την Ένωση. Ο στόχος της ΕΕ να διατηρήσει την σταθερότητα στα ανατολικά σύνορα. Η Ρωσία είναι ζωτικής σημασίας για τον ενεργειακό εφοδιασμό της ΕΕ. Απο την πλευρά της Ρωσίας: Ο φόβος της απομόνωσης τροφοδοτεί την εξωτερική πολιτική της.

Το θεσμικό πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας Το θεσμικό πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας Partnership and Cooperation Agreement (PCA-1994): Αποτελεί το νομικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζονται οι σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας. Τέθηκε σε ισχύ από 1/12/1997 για διάρκεια 10 ετών. Από το 2007 ανανεώνεται κάθε χρόνο μέχρι να υπάρξει κάποια άλλη συμφωνία να την αντικαταστήσει. Καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομεακών πολιτικών: Πολιτικός Διάλογος Εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών Τομέας επιχειρήσεων και επενδύσεων Οικονομική και νομοθετική συνεργασία Επιστήμη, τεχνολογία, εκπαίδευση, κατάρτιση Ενέργεια, Πυρηνική και Διαστημική τεχνολογία Περιβάλλον, Μεταφορές, Πολιτισμός, Πρόληψη παράνομων δραστηριοτήτων Σεβασμός στην Δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την πολιτική και οικονομική ελευθερία και την δέσμευση για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια

Το θεσμικό πλαίσιο των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας Common Strategy of the EU on Russia(1999): Περιγράφει την οπτική από την οποία αντιλαμβάνεται η ΕΕ την σχέση και την συνεργασία της με την Ρωσία. Αναφέρεται στους κύριους στόχους, στα εργαλεία και τα μέσα επίτευξης αυτών των στόχων καθώς και τους τομείς δράσης. Αρχικό πλάνο ήταν να ισχύει για 4 χρόνια με δυνατότητα παράτασης ή/και ανανέωσης. Medium-term Strategy (2000-2010): Η θετική απάντηση της Ρωσίας στην Κοινή Στρατηγική της ΕΕ. Four Common Spaces (2003): Με αυτήν η ΕΕ και η Ρωσία επιβεβαίωσαν την επιθυμία τους για προσπάθεια ενίσχυσης της στρατηγικής τους συνεργασίας. Οι 4 χώροι κοινής δράσης: Οικονομικός Χώρος Ελευθερία, Ασφάλεια και Δικαιοσύνη Κοινός χώρος συνεργασίας στον τομέα της εξωτερικής ασφάλειας Έρευνα, Εκπαίδευση, Πολιτισμός

Οικονομικό Προφίλ Ρωσίας Οικονομικές Σχέσεις Οικονομικό Προφίλ Ρωσίας Μείωση 50% GDP και της βιομηχανικής παραγωγής 1990-1995. Ποσοστό της φτώχειας, 1,5% στα τέλη της σοβιετικής εποχής, 39-49% στα μέσα του 1993 Μεγάλη κρίση του 1998: υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα (περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ) 1999-2003: Προσπάθειες μακροοικονομικής σταθεροποίησης της χώρας. Το 2007 επανήλθε το παραγωγικό επίπεδο εκεί που ήταν το 1991 με την ΕΣΣΔ Παγκόσμια οικονομική κρίση 2008

Τι προβλέπουν οι κύριες συνθήκες; Οικονομικές Σχέσεις Τι προβλέπουν οι κύριες συνθήκες; Πρόγραμμα TACIS (1990): Παροχή πολυεπίπεδης στήριξης στην Ρωσία κατά την μετάβαση της σε δημοκρατικό καθεστώς. PCA(1994): Θέτει τις βάσεις για εμπορική-οικονομική συνεργασία. Φιλελευθεροποίηση εμπορίου, απαλοιφή ποσοτικών περιορισμών, λειτουργία επιχειρήσεων, τρέχουσες πληρωμές, κίνηση κεφαλαίου, ανταγωνιστικότητα. Κοινή Στρατηγική(1999): βιώσιμη οικ. αγοράς, λειτουργικότητα και διαφάνεια οικ. θεσμών για προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων και ανάπτυξη εμπορίου. Επιρροή του κοινοτικού συστήματος Μεσοπρόθεσμη Στρατηγική: Οικ. υποδομές προϋπόθεση για συνεργασία σε εμπόριο, επενδύσεις. ΜΕΚ: συμφωνία για εμπορικές συναλλαγές-κατάργηση εισαγωγικών δασμών και επιβαρύνσεων-τιμές αγοράς. Κοινός Ευρ. Οικ. Χώρος(2001): Εξάλειψη εμπορικών περιορισμών. ΠΟΕ: Ένταξη Ρωσίας(2012)-156ο μέλος-μείωση εισαγωγικών και εξαγωγικών δασμών, βελτίωση διαδικασιών και διευκολύνσεις στους παρόχους υπηρεσιών από την ΕΕ. Η ΕΕ ήταν ο θερμότερος υποστηρικτής της εισόδου της Ρωσίας στον ΠΟΕ

ΕΕ: Kύριος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της Ρωσίας ενώ η Ρωσία είναι ο 3ος από τους βασικούς εταίρους της ΕΕ Κύριες εξαγωγές ΕΕ σε Ρωσία: Βιομηχανικά προϊόντα, αγροτικά προϊόντα, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, υλικό μεταφορών Κύριες εισαγωγές ΕΕ από Ρωσία: Πρώτες ύλες και ενέργεια (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αργό, άνθρακας)

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Ρωσία: χαμηλά επίπεδα σε βιομηχανία και επενδύσεις Κύριοι επενδυτές οι χώρες μέλη της ΕΕ EU FDI Flows with Russia EU FDI Stocks with Russia

Εμπόδια συνεργασίας Μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας η ΕΕ επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στην Ρωσία. Οι οικονομικές κυρώσεις παρατείνονται προς το παρόν έως τις 31 Ιανουαρίου 2018. Αντίποινα από την πλευρά της Ρωσίας. Δημιουργίας της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (Ρωσία, Καζακστάν, Λευκορωσία, Αρμενία, Κιργιζιστάν) και δυσκολία εκπλήρωσης των υποχρεώσεων στον ΠΟΕ Σήμερα οι οικονομικές σχέσεις δεν είναι σαφείς. Δεν υπάρχει καθορισμός των επόμενων κινήσεων για την επίτευξη της προόδου. Στασιμότητα στην αναβάθμιση της PCA

Πολιτική και Διπλωματική Διάσταση των σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας Τσετσενία Η τοπική κυβέρνηση ζητά πλήρη απόσχιση με την διάσπαση της ΕΣΣΔ(1991)-Απόρριψη από την κεντρική κυβέρνηση Τσετσενική Δημοκρατία της Ιτσκερίας (άτυπη δημιουργία) 1994-1996 εμφύλιος πόλεμος, Αυτονομιστές-Ομοσποδιακοί 1999 Δεύτερος Εμφύλιος Πόλεμος. Ένοπλες δυνάμεις τσετσένων εισβάλλουν στο Νταγκεστάν. «Μαύρες Χήρες», καμικάζι σε ρωσικές πόλεις 2003: Δημοψήφισμα Σύνταγμα της Τσετσενίας Αποτελεί μέχρι σήμερα φλέγον ζήτημα

Οσετία-Πόλεμος στη Γεωργία «Κρίση στην περιοχή του Καυκάσου» Γεωργία vs Νότια Οσετία και Αμπχαζία, κατ΄ επέκταση Ρωσία ΗΠΑ ευκαιρία για διείσδυση στις υποθέσεις της Ρωσίας Διχογνωμία εντός της ΕΕ και το «Σχέδιο Ειρήνης των 6 Σημείων»

Ανατολική Εταιρική Σχέση Έξι χώρες: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Γεωργία, Μολδαβία, Ουκρανία Σκοπός: Πολιτική σύνδεση και οικονομική ενοποίηση στην περιοχή την Ανατολικής Ευρώπης και του Νοτίου Καυκάσου Ιούνιο 2008 ξεκίνησαν οι διαδικασίες και εντάθηκαν μετά τα γεγονότα με την Γεωργία, τον Σεπτέμβριο 2008. Αποτελεί διάσταση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας Ξεκάθαρα τα αντικρουόμενα συμφέροντα ΕΕ-Ρωσίας στην περιοχή

Λιβύη Προσπάθεια ενίσχυσης των σχέσεων από το 2004 Συμφωνία για πυρηνική ενέργεια και ίδρυση κοινής τράπεζας 2011 Λιβυκός εμφύλιος πόλεμος  Ρήξη ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ Κατευναστική στάση της ΕΕ Η Ρωσία υποστηρίζει τον Καντάφι όμως η ΕΕ τονίζει την αναγκαιότητα της απομάκρυνσης του

Συρία Εμφύλια διαμάχη από το 2011 Η Ρωσία υποστηρίζει τον Άσαντ. Διαχρονικός σύμμαχος, βοηθά στην ενίσχυση του ρόλου της Ρωσίας στην Μ. Ανατολή 2012 ο ΟΗΕ ζητά παραίτηση του Άσαντ. Βέτο Ρωσία και Κίνα Η Ύπατη Εκπρόσωπος παρουσιάζει ένα πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Συρίας προϋπόθεση η παραίτηση Άσαντ 2016 Αναμονή εκλογών στις ΗΠΑ και επανεξέταση διαπραγματευτικών δυνατοτήτων

Ουκρανία-Κριμαία 2014 Κρίση στην Κριμαία. Αίτημα οι στενότεροι δεσμοί ή ενσωμάτωση στην Ρωσία Ρωσικό Κοινοβούλιο  Άδεια για χρήση στρατιωτικής βίας στην Κριμαία ΕΕ και ΗΠΑ καταδίκασαν τα γεγονότα και ζήτησαν απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων Δημοψήφισμα στην Κριμαία(2014): ζητούν ένωση με την Ρωσία. ΝΑΤΟ και ΕΕ δεν το αναγνωρίζουν Κατηγορίες της ΕΕ για παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και της Ουκρανικής κυριαρχίας Σειρά περιοριστικών μέτρων ως αποτέλεσμα των γεγονότων στην Κριμαία: Διπλωματικά, Ατομικά, Οικ. Κυρώσεις για συγκεκριμένους τομείς 2017 συνάντηση Μονγκερίνι-Λαβρόφ: Η ΕΕ θα ήθελε καλύτερες σχέσεις με την Ρωσία όμως δεν μπορεί να αγνοήσει την προσάρτηση της Κριμαίας, οι κυρώσεις συνεχίζουν

Καλίνινγκραντ Σημαντική γεωπολιτική θέση. Πόλη-λιμάνι, πλήρως στρατιωτικοποιημένη με την υψηλότερη πυκνότητα εγκαταστάσεων στην Ευρώπη Πλαισιώνεται από χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ Κομβικό σημείο της ρωσικής βιομηχανίας Καταστατικό Ειδικής Οικονομικής Ζώνης Συζητήσεις για το πρόβλημα των διελεύσεων Ζήτημα για την τοποθέτηση πυρηνικών Στρατιωτική άσκηση: «Δύση 2017»

Ασφάλεια και Τομείς Συνεργασίας Τρομοκρατία (Ζήτημα Τσετσενίας) Συνοριακές διαβάσεις (TACIS) Ανθρώπινα Δικαιώματα. Συνεργασία για τον αφοπλισμό και τον περιορισμό των εξοπλισμών. Συμμετοχή της Ρωσίας στις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις και επιχειρήσεις για τη διατήρηση ή την επιβολή της ειρήνης. Ανθρωπιστική βοήθεια (ECHO) σε θύματα φυσικών καταστροφών και πολέμων (Τσετσενία 1999).

Ασφάλεια και Τομείς Συνεργασίας Συμφωνίες EU Common Strategy on Russia (1999): προέβλεπε την επέκταση της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), Ενίσχυση της ασφάλειας και της σταθερότητας εντός κι εκτός ΕΕ μέσω μόνιμου διαλόγου Russia’s Medium-Strategy Paper (2000-2010): Εδραίωση πανευρωπαϊκής ασφάλειας από τους Ευρωπαίους χωρίς να απομονώνονται οι ΗΠΑ και το NATO. Εξέταση της ρωσικής θέσης στην “αμυντική ταυτότητα” της ΕΕ. Προώθηση πολιτικών και στρατιωτικών επαφών Ρωσίας-ΕΕ

Οι ενεργειακές σχέσεις Ρωσίας-ΕΕ Χρήση φυσικών πόρων Κάλυψη εσωτερικών αναγκών ζήτησης Πολιτική επικράτηση σε επίπεδο διπλωματίας και διεθνών σχέσεων Βελτίωση οικονομικής πορείας

Ρωσία Πλούσια σε ενεργειακά αποθέματα Χρήση ενέργειας ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης Κορυφαία δύναμη παραγωγής και εξαγωγής ενέργειας παγκοσμίως Βασικός εταίρος της ΕΕ στο πεδίο της ενέργειας

Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχοι : Περιοχή με χαμηλά ενεργειακά αποθέματα Μεγαλύτερος εισαγωγέας ενέργειας Στόχοι : Προσπάθεια απεμπλοκής Προσπάθεια απόκτησης τεχνογνωσίας Επιθυμία ενεργειακής ασφάλειας

Συμφωνίες Ενεργειακή Συνθήκη – Energy Charter Treaty(ECT), 1991 Χάγη (αντιμετώπιση κρίσεων, ενεργειακή αποδοτικότητα, μεταφορά, εμπόριο και επενδύσεις). Δεν έχει επικυρωθεί από την Ρωσία(Gazprom) Project Trans – European Network for Energy Guidelines’’ (2000) Σύστημα αγωγών ,βασικό σημείο των συμφωνιών South Stream Κρίση Ουκρανίας Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη Energy Dialogue & PCA (2000) – Σύνοδος κορυφής στο Παρίσι Σχηματισμός 4 ομάδων εργασίας Κοινές ανησυχίες σε επιμέρους πεδία

Μέτρα για Ενεργειακή Ασφάλεια Βραχυπρόθεσμα: Τεστ αντοχής 38 ωρών, 2014-2015 Μακροπρόθεσμα: Διαφορετική οδός εφοδιασμού, μεταπώληση φυσικού αερίου και πετρελαίου μεταξύ των χωρών εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου Αποτελεσματικές διαπραγματεύσεις με άλλους μεγάλους εταίρους (Σαουδική Αραβία, περιοχές της Κασπίας)

Εν κατακλείδι…. Πρώτο στάδιο: διακρίνουμε τον ευροκεντρικό χαρακτήρα στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας Δεύτερο στάδιο: Προσπάθειες ισορρόπησης των προτιμήσεων τόσο της ΕΕ όσο και της Ρωσίας Συνεχής δυναμική παρουσία Ρωσίας- πιο μετριοπαθής η στάση της ΕΕ Παρά την συμφωνία και των δύο μερών για ανάγκη πολυεπίπεδης συνεργασίας, υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης