Έννοιες από τη Διδακτική Βασίλης Δαγδιλέλης

2 Διδακτική Διδακτική. Είναι ένα πεδίο ερευνών (όχι ακόμη μια Επιστήμη) που παράγουν ένα σύνολο από προτάσεις και επιστημονικές μεθόδους (ένα θεωρητικό πλαίσιο) και διερευνούν τα φαινόμενα διδασκαλίας και μάθησης. Το θεωρητικό αυτό πλαίσιο, οι θεωρητικές δηλαδή παρδοχές, καθορίζουν ένα συνεκτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο νοηματοδοείται η Διδακτική: για παράδειγμα είναι μέσα στο πλαίσιο αυτό που καθορίζεται τι είναι ένα διδακτικό φαινόμενο ή ποια ερευνητικά ερωτήματα είναι «νόμιμα» μέσα σο πλαίσιο αυτό. Συνήθως η Διδακτική είναι συνδεδεμένη με μια επιστημονική περιοχή (ενώ τα Παιδαγωγικά, η Παιδαγωγική έχει ένα γενικότερο χαρακτήρα). Η Διδακτική χρησιμοποιεί κατ’ εξοχή τα πειράματα ως μέθοδο επικύρωσης (επαλήθευσης) των υποθέσεων της.

3 Μια σύνοψη όσων εξετάστηκαν Διδακτική. Δυνατότητες των ΤΠΕ

4 Βασικές παραδοχές για τη γνώση Διδακτική. Η γνώση είναι μια προσωπική κατασκευή – και όχι ένα πακέτο πληροφοριών που μεταδίδεται Η νέα γνώση σχηματίζεται με διαδοχικές προσθήκες στις υπάρχουσες, αλλά και με συγκρούσεςι και με υπέρβαση παλιότερων, αλλά καμια φορά συνυπάρχοντας με παλιότερες, ακόμη και ασύμβατες γνώσεις. Το πρόβλημα είναι η πηγή και το κριτήριο της γνώσης: οι καινούριες επιστημονικές γνώσεις δηλαδή, κατά κανόνα επιλύουν προβλήματα και όσο επιτ΄ρεπουν τη λύση νέων προβλημάτων τόσο πιο έγκυρες και ισχυρές καθίστανται – τείνουν να αποτελέσουν αυτό που ονομάζουμε παράδειγμα. Η ιστορία λοιπόν της Επιστήμης (κάθε Επιστήμης) είναι εργαλείο για να κατανοήσουμε το πλήρες νόημα των εννοιών, των μεθόδων, των βασικών παρδοχών της.

5 Βασικές παραδοχές για την επιστημονική και τη σχολική γνώση ΙΙ Διδακτική. Η επιστημονική γνώση εξελίσσεται στο χρόνο – πολλές φορές με ανατροπές και σίγουρα όχι ευθύγραμμα (δες παραδείγματα Φυσικής Νευτώνειας και μη-Νευτώνειας, αλλά και παραδείγματα στα Μαθηματικά: το πρόβλημα των στερεών και του τύπου του Euler V+2 = Ε + S). Mια βασική θέση της διδακτικής είναι ότι η διδασκόμενη γνώση δεν ταυτίζεται με την αντίστοιχη επιστημονική γνώση. Υπάρχει μια διδακτική μετατόπιση. Η σχολική γνώση «γερνάει» και απαξιώνεται – όχι πάντα με επιστημικά κριτήρια. Συνήθως μια έννοια δεν μπορεί να περιγραφεί πλήρως κι ακόμη περισσότερο να γίνει κατανοητή, από έναν απλό τυπικό ορισμό. Kατά κανόνα μια έννοια αποκτά το πλήρες νόημα της μέσα σ' ένα πλαίσιο αναφοράς το οποίο περιλαμβάνει τις συγγενείς προς αυτήν έννοιες, τα προβλήματα τα οποία μπορεί να επιλύσει - όπως κι εκείνα που δεν μπορεί - κλπ. Tο πλαίσιο αυτό ονομάζεται εννοιολογικό πεδίο.

6 Oι αντιλήψεις των μαθητών, τα εμπόδια, τα λάθη Διδακτική. Πρόκειται για ένα σύνολο υποθετικών γνώσεων τις οποίες ο ερευνητής αποδίδει στον σπουδαστή προκειμένου να περιγράψει και να προβλέψει ορισμένες από τις αντιδράσεις του. Oι αντιλήψεις αυτές μπορούν να έχουν διάφορες πηγές: μπορεί εξίσου καλά να προέρχονται από τον κοινωνικό περίγυρο, την καθημερινή εμπειρία αλλά και τις ίδιες τις διδακτικές πρακτικές κλπ

7 Η διαίσθηση Ι Διδακτική.

8 Η διαίσθηση ΙΙ Διδακτική.

9 Το διδακτικό συμβόλαιο Διδακτική. M' έναν γενικό τρόπο δεχόμαστε την ύπαρξη ενός συνόλου άγραφων, έμμεσων αλλά υπαρκτών και ισχυρών κανόνων οι οποίοι προσδιορίζουν ορισμένα χαρακτηριστικά των προβλημάτων που προτείνονται μέσα στα εκπαιδευτικά πλαίσια αλλά και γενικότερα των αμοιβαίων "νομίμων" συμπεριφορών τόσο του καθηγητή όσο και των μαθητών και σπουδαστών. Tο σύνολο των κανόνων αυτών ονομάζεται διδακτικό συμβόλαιο.

10 Διδακτικές καταστάσεις Διδακτική. Αφόρμηση από τα συστηματικά λάθη, την επιστημολογία (για την «πραγματική διαδρομή» μιας έννοιας, μιας τεχνικής, μιας μεθόδου) Προτείνονται προβλήματα που επιλύονται – ή επιλύονται ευκολότερα – με τη βοήθεια της νέας εννοίας/μεθόδου/τεχνικής Οι ΤΠΕ και η διδακτική τους χρήση εντάσσονται μέσα στην ίδια «εργαλειακή» λογική της καταλληλότητας