ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ (Ι) Α. Κουτσούρης

σχεδιασμός είναι … μια διαδικασία οργάνωσης του κοινωνικο-οικονομικού και φυσικού χώρου ένα σύνολο εναλλακτικών και μεταβαλλόμενων πολιτικών (και όχι απλά και μόνο η διαμόρφωση σχεδίων) (επαγγελματική πρακτική) διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασύνδεση μορφών γνώσης με μορφές δράσης στο δημόσιο και ιδιωτικό χώρο

σχεδιασμός είναι … μέθοδοι που επιδιώκουν να εισάγουν ορθολογικές διαστάσεις στις επιλογές και τους στόχους ‘εφαρμοσμένη μεθοδολογία’ στη λήψη κοινωνικοοικονομικών αποφάσεων: επίτευξη συνοχής στη λήψη αποφάσεων ανταπόκριση σε κοινωνικές προτιμήσεις και ανάγκες

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Η άναρχη και «απρογραμμάτιστη» ανάπτυξη του τουρισμού έχει προκαλέσει φανερές αρνητικές επιπτώσεις - κοινωνικές και πολιτισμικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές. Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των τουριστικών προορισμών και οι αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα απαιτούν συστηματική αντιμετώπιση και εξασφάλιση της βιωσιμότητάς τους.

Αγροτικός τουρισμός Η ζήτηση για αγροτικό τουρισμό είναι διαφοροποιημένη κατά περίπτωση, αφορά σε μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων που βασίζεται ή αξιοποιεί ένα μεγάλο εύρος από θέλγητρα και περιβάλλοντα Η ζήτηση για αγροτικό τουρισμό είναι γενικά άτυπη, αυθόρμητη και δύσκολο να ελεγχθεί ή να διαχειριστεί

Η προσφορά του αγροτικού τουρισμού είναι, επίσης, διαφοροποιημένη και αφορά σε φυσικά ή ανθρωπογενή θέλγητρα, ανέσεις και διευκολύνσεις, υπηρεσίες πληροφόρησης, εμπορίας και μετακινήσεων Επιπλέον, συμπεριλαμβάνει ποιοτικά στοιχεία του αγροτικού περιβάλλοντος (αγρ. χώρος και τοπίο, ηρεμία, τόπος φυγής από το αστικό περιβάλλον κλπ.) που είναι δύσκολο να προσδιοριστούν και να ελεγχθούν.

Η ύπαιθρος είναι ένας πολυλειτουργικός πόρος Η ύπαιθρος είναι ένας πολυλειτουργικός πόρος. Ο τουρισμός είναι μία μεταξύ πολλών ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων και μπορεί μάλιστα να θεωρηθεί ως πρόκληση ή απειλή στους παραδοσιακούς τρόπους της χρήσης των τοπικών πόρων Όλα αυτά κάνουν πολύπλοκες τις διαδικασίες του σχεδιασμού και της διαχείρισης του τουρισμού στον αγροτικό χώρο

Γιατί σχεδιασμός; (Ι) Κρίση της γεωργίας ως κύριου χρήστη του χώρου και ανάγκη προσδιορισμού της κατανομής κατάλληλων χρήσεων γης Ο τουρισμός θεωρείται ως το όχημα της κοινωνικοοικονομικής αναγέννησης του αγροτικού χώρου. Χρειάζεται όμως να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή και μακροχρόνια αξιοποίησή του προς όφελος των τοπικών κοινοτήτων

Γιατί σχεδιασμός; (ΙΙ) Ο αγροτικός χώρος είναι ευπαθής και επηρεάζεται από περιβαλλοντικές και κοινωνικές αλλαγές. Πρέπει δηλ. να ελεγχθεί το είδος και η ένταση του τουρισμού για να μην υποβαθμιστούν τα θέλγητρα που έλκουν τους τουρίστες σε ένα προορισμό. Σήμερα οι τουρίστες έχουν υψηλές προσδοκίες ενώ αναγνωρίζεται η ευθύνη του τουρισμού απέναντι στην προστασία του περιβάλλοντος. Στις αγροτικές περιοχές τα ζητήματα αυτά είναι κρίσιμης σημασίας.

ΣΤΟΧΟΣ Η εξισορρόπηση ζήτησης και δυνατοτήτων έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι συγκρούσεις και να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες του αγροτικού χώρου χωρίς να υποβαθμιστούν οι (πάσης φύσεως) πόροι του

Κατευθύνσεις (Ι) Ο αγροτικός μπορεί να συμβάλλει στην κοινωνικοοικονομική αναγέννηση των περιοχών εφόσον είναι ο καταλύτης για ευρύτερη οικονομική διαφοροποίηση Κάθε τουριστική πολιτική/σχέδιο πρέπει να εντάσσεται σε μια ευρύτερη αναπτυξιακή στρατηγική Ο τουρισμός μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη για τη βελτίωση των υποδομών

Κατευθύνσεις (ΙΙ) Ο τουρισμός πρέπει να βασιστεί στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και να είναι συμπληρωματικός με αυτόν των όμορων περιοχών (ενδοπεριφερειακή συμπληρωματικότητα) Δεν ευνοούν όλες οι επιχειρήσεις τις τοπικές κοινότητες ιδίως όταν εμπλέκονται εξωτερικοί παράγοντες (επιχειρηματίες) Οι επισκέπτες σε αγροτικές περιοχές δεν είναι λιγότερο απαιτητικοί και, κατά συνέπεια, απαιτούν μια ποικιλία τύπων και ποιοτήτων θελγήτρων και διευκολύνσεων

Προσδιορισμός σκοπών Δημιουργία απασχόλησης Οικονομική διαφοροποίηση Αναπλάσεις (κτιρίων, οικισμών κλπ.) Ανάπτυξη υπηρεσιών και υποδομών Παροχή ευκαιριών αναψυχής στους τουρίστες Προστασία περιβάλλοντος Γενικότερο αναπτυξιακό πλαίσιο (& ενδογενής – συμμετοχική – ολοκληρωμένη – αειφόρος ανάπτυξη)

Έρευνα Φυσικά και κοινωνικο-πολιτισμικά χαρακτηριστικά της περιοχής Οικονομία και απασχόληση Υφιστάμενες και προγραμματισμός υποδομών Υφιστάμενες και προγραμματισμός τουριστικών θελγήτρων και διευκολύνσεων Ανταγωνιστικοί προορισμοί Φορείς κλπ. Στάσεις κλπ. τοπικού πληθυσμού

Ανάλυση και σύνθεση Τα αποτελέσματα καθεμιάς παραμέτρου αναλύονται ξεχωριστά και στη συνέχεια συντίθενται έτσι ώστε να συμβάλλουν σε μια συνεκτική αξιολόγηση του δυναμικού για τουριστική ανάπτυξη. Μεταξύ άλλων: φέρουσα ικανότητα – χωρητικότητα

Προτάσεις Φυσικό αντικείμενο: θέλγητρα, ανέσεις -διευκολύνσεις και υπηρεσίες Προώθηση: πληροφόρηση και μάρκετινγκ Πολιτικές: πλαίσιο ολοκληρωμένης ανάπτυξης (& λογική και μέσα επίτευξης των σκοπών – ρόλοι φορέων και ιδιωτών) Προτεραιότητες: ιεράρχηση (δυνατότητα επίτευξης και αναμενόμενα οφέλη)

ή αλλιώς Ανάλυση και αξιολόγηση υφιστάμενης κατάστασης και αναπτυξιακών δυνατοτήτων θεωρία και μεθοδολογία αναπτυξιακό προφίλ εξεταζόμενου χώρου ο τουρισμός ως βασική παράμετρος ανάπτυξης συμπεράσματα

2. Σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης αξιολόγηση εναλλακτικών σεναρίων μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης (αρχές και στόχοι) κατευθύνσεις πολιτικής (περίγραμμα παρεμβάσεων και δράσεων/ προϊόν, βιομηχανία, χωροταξικός σχεδιασμός)

3. Πλέγμα προγραμμάτων, μέτρων και έργων μέτρα πολιτικής (επενδυτικά) προγράμματα (διαχειριστικά, χωροταξικά) ομάδες έργων

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Από τα πάνω (top-down) Από τα κάτω (bottom-up) -> συμμετοχική ή ενδογενής ανάπτυξη