Ψυχολογία

Η Ψυχολογία είναι μια ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη Επιστήμη που ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της σκέψης και των συμπεριφορών κατ' αρχήν των ανθρώπων (αν και επεκτάθηκε και στην αντίστοιχη μελέτη των συμπεριφορών των ζώων, κυρίως των ανώτερων θηλαστικών, τόσο με αυτοτελή σκοπό, όσο και συγκριτικά με τους ανθρώπους) αλλά και με τις λειτουργίες του οργανισμού, που σχετίζονται με συμπεριφορά. Η ψυχολογία έχει ως άμεσο στόχο την κατανόηση της συμπεριφοράς των ανθρώπων τόσο ως άτομα, όσο και ως ομάδες, προσπαθώντας και να εξάγει γενικές αρχές αλλά και να ερευνήσει ειδικές περιπτώσεις, με τελικό στόχο να ωφελήσει την κοινωνία. Σ' αυτό το πεδίο, ένας επαγγελματίας που εξασκεί πρακτικά την Ψυχολογία ή που την ερευνά ονομάζεται ψυχολόγος και μπορεί να ταξινομηθεί ως ένας κοινωνικός, συμπεριφοριακός, ή γνωστικός επιστήμονας. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν το ρόλο που οι άνθρωποι λειτουργούν τόσο ως ανεξάρτητες μονάδες, αλλά και ως μονάδες της κοινωνίας, καθώς και να εξερευνήσουν τις φυσιολογικές και βιονευρολογικές διεργασίες που αποτελούν τη βάση συγκεκριμένων συμπεριφορών. Η Ψυχολογία στη σύγχρονη εποχή αναφέρεται ως επιστήμη κυρίως της συμπεριφοράς και των νοητικών διεργασιών, αγνοώντας την Ψυχολογία του βάθους. Στην Ελλάδα, δραστηριοποιούνται πανελλαδικά επιστημονικοί-επαγγελματικοί φορείς των ψυχολόγων όπως ο Πανελλήνιος Ψυχολογικός Σύλλογος και ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων. Οι ψυχολόγοι ερευνούν θέματα όπως η αντίληψη, η νόηση, η προσοχή, η συγκίνηση, η φαινομενολογία, το κίνητρο, η λειτουργία του εγκεφάλου, η προσωπικότητα, η συμπεριφορά, και οι διαπροσωπικές σχέσεις, που συμπεριλαμβάνουν ψυχολογική ελαστικότητα, οικογενειακή ελαστικότητα και άλλες περιοχές τέτοιων σχέσεων. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν επίσης, να εξετάσουν το ασυνείδητο, από διάφορες σκοπιές. Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν εμπειρικές μεθόδους για να συμπεράνουν τις αιτίες των ψυχολογικών φαινομένων και να προσδιορίσουν τις σχέσεις μεταξύ ψυχοκοινωνικών μεταβλητών.

Επιπρόσθετα, ή σε μια αντίθεση, χρησιμοποιούν εμπειρικές, επαγωγικές και κάποιες ειδικές κλινικές μεθόδους, ή ακόμη συσκέπτονται με άλλους ψυχολόγους, σε στιγμές που βασίζονται πάνω σε συμβολική ερμηνεία και άλλες επαγωγικές τεχνικές. Η Ψυχολογία έχει περιγραφεί ως ένα «κομβικό σημείο της επιστήμης», με τα ψυχολογικά ευρήματα να συνδέουν τις έρευνες και τις προοπτικές από τις κοινωνικές επιστήμες, όπως την Κοινωνιολογία, τις φυσικές επιστήμες, την Ιατρική, αλλά και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, όπως τη Φιλοσοφία και την Παιδαγωγική. Καθώς η ψυχολογική γνώση εφαρμόζεται συχνά για αξιολόγηση, διάγνωση και θεραπεία ανθρώπινων προβλημάτων υγείας, επίσης απευθύνεται στην κατανόηση και επίλυση προβλημάτων πολλών διαφορετικών πεδίων της ανθρώπινης δραστηριότητας. Με πολλούς τρόπους η ψυχολογία τελικά στοχεύει στο να ωφελήσει την κοινωνία. Η πλειοψηφία των ψυχολόγων ασχολούνται με κάποιο είδος θεραπευτικού ρόλου, εφαρμόζοντας τις γνώσεις και την εμπειρία τους κλινικά, συμβουλευτικά ή και εκπαιδευτικά. Πολλοί κάνουν επιστημονική έρευνα σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με ανθρώπινες διεργασίες και συμπεριφορές. Κάποιοι εργάζονται για βιομηχανίες, διάφορους οργανισμούς ή άλλου είδους φορείς, όπως σχετικούς με την ανθρώπινη ανάπτυξη και γήρανση, τον αθλητισμό, την υγεία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και στην ιατροδικαστική έρευνα και άλλες πτυχές της εφαρμογής του δικαίου.

Βασικοί κλάδοι Γενική Ψυχολογία Η γενική Ψυχολογία διερευνά τις βασικές ψυχικές λειτουργίες του ατόμου, στοχεύοντας στη διαπίστωση νομοτελειών οι οποίες διέπουν λειτουργίες όπως η αντίληψη, η μάθηση, η μνήμη, η νόηση - σκέψη, καθώς και την επικοινωνία, τη γλώσσα, τα κίνητρα και τα συναισθήματα. Τα τελευταία χρόνια συνιστά και ανεξάρτητο κλάδο με την ονομασία γνωστική Ψυχολογία. Πιο συγκεκριμένα το επιστημονικό πεδίο της γνωστικής Ψυχολογίας βασίζεται στην προσπάθεια ερμηνείας φαινομένων όπως η αντίληψη και άλλες διανοητικές διεργασίες. Η προσπάθεια αυτή έχει ως στόχο την εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα έρευνας για τη λειτουργία της μνήμης, της προσοχής, της αντίληψης, της αναπαράστασης της γνώσης, της σκέψης, της δημιουργικότητας και της επίλυσης προβλημάτων, όπως αναφέρθηκε. Αν υποθέσουμε ότι η νόηση έχει θεμελιώδεις δομές, η γνωστική Ψυχολογία θέτει το ερώτημα πώς αποκτάμε τη γνώση. Η έρευνα αναπαριστά αυτή τη διαδικασία σαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, στον οποίο οι πληροφορίες εισέρχονται, επεξεργάζονται και αποθηκεύονται έτσι ώστε να έχουμε άμεση πρόσβαση, όταν τις χρειαζόμαστε. Σε αυτό το σημείο είναι που ανώτερες διαδικασίες όπως η γλώσσα, η μνήμη, η σκέψη και η επίλυση προβλημάτων μετασχηματίζουν την πληροφορία σε γνώση. Η γνωστική Ψυχολογία έχει συμβάλλει ζωτικά στην κατανόηση της μάθησης και έχει τεράστια εφαρμογή στην παιδαγωγική Ψυχολογία αλλά και όχι μόνο. Γενική Ψυχολογία

Πειραματική Ψυχολογία Η πειραματική Ψυχολογία μελετά διάφορα ψυχικά φαινόμενα και διάφορες μορφές συμπεριφοράς χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη μέθοδο του πειράματος. Γενική και πειραματική Ψυχολογία συχνά συμπορεύονται και συνδέονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μιλούμε πια για γενική πειραματική Ψυχολογία. Βιοψυχολογία Ψυχοβιολογία,η Βιοψυχολογία, η νευροεπιστήμη της συμπεριφοράς (Behavioral Neuroscience). Ο κλάδος αυτός ήταν αρχικά γνωστός ως Φυσιολoγική Ψυχολογία. Κοινωνική Ψυχολογία Η κοινωνική Ψυχολογία διερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ ατόμου και κοινωνικού περιβάλλοντος (επικοινωνία, στάσεις, προκαταλήψεις). Ο άνθρωπος δεν είναι ένα μονοδιάστατο ον και σίγουρα ποτέ δεν μπορείς να εξετάσεις ένα άτομο ανεξάρτητα από το περιβάλλον του. Βασισμένη πάνω σε αυτό το σκεπτικό η κοινωνική Ψυχολογία έρχεται για να ερευνήσει πως το κοινωνικό περιβάλλον επηρεάζει την συμπεριφορά του ατόμου, αλλά και τι είδους ψυχολογικές συνδέσεις δημιουργούνται μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας (οικογένεια, χωριό, κράτος)

Ψυχολογία της Προσωπικότητας και των Ατομικών Διαφορών Ο κλάδος αυτός διερευνά τη δυναμική οργάνωση, τις ιδιότητες και τις ιδιαιτερότητες της ανθρώπινης προσωπικότητας σε όλες τις εκφάνσεις της (ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου των φύλων, των ομάδων), εστιάζοντας την προσοχή στη διαφορετικότητα μεταξύ ατόμων και μεταξύ ομάδων και διερευνώντας τα αίτια της.

Ειδικοί κλάδοι Αθλητική Ψυχολογία Ειδικοί (εφαρμοσμένοι) κλάδοι είναι εκείνοι στους οποίους τίθενται σε εφαρμογή το δεδομένα των ερευνών που διενεργούνται στο πλαίσιο των βασικών κλάδων. Οι ειδικοί κλάδοι είναι πολλοί, δεδομένου ότι τα πορίσματα των βασικών κλάδων εφαρμόζονται σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Θα δούμε ενδεικτικά κάποιους από τους ειδικούς αυτούς κλάδους: Αθλητική Ψυχολογία Η αθλητική Ψυχολογία ασχολείται με την προσπάθεια για την ερμηνεία και την περιγραφή της συμπεριφοράς και των βιωμάτων του ατόμου, που βρίσκονται υπό την επίδραση της αθλητικής δραστηριότητας. Επίσης, στόχος της είναι η διερεύνηση των ψυχολογικών διαδικασιών και της συμπεριφοράς των αθλητών πριν, στη διάρκεια και μετά τους αγώνες και η χρησιμοποίηση των συμπερασμάτων της στην καθημερινή αθλητική πράξη. Παιδαγωγική και κυρίως Σχολική Ψυχολογία Η παιδαγωγική και η σχολική Ψυχολογία ασχολούνται με ζητήματα μάθησης, αγωγής και σχέσεων στο πλαίσιο της μάθησης και της λειτουργίας του σχολείου.

Οργανωτική/Οργανωσιακή Ψυχολογία ή Ψυχολογία της Εργασίας Κλινική Ψυχολογία Η κλινική Ψυχολογία ασχολείται διαγνωστικά με την ψυχοπαθολογία και παρεμβατικά με την αντιμετώπιση / θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Η κλινική Ψυχολογία είναι αυτή που βρίσκεται πιο κοντά στην στερεότυπη εικόνα του ψυχολόγου - ψυχοθεραπευτή. Το κεντρικό θέμα της κλινικής Ψυχολογίας είναι η παρατήρηση, η επεξεργασία και η αλλαγή της αποκλίνουσας συμπεριφοράς. Ουσιαστικά δηλαδή ο κλινικός ψυχολόγος προσπαθεί να βοηθήσει άτομα με ψυχικές διαταραχές. Ο ορισμός του τι είναι η αποκλίνουσα συμπεριφορά και τι όχι είναι φυσικά δύσκολος και ακόμη και σήμερα υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις για το θέμα. Αλλά σε γενικές γραμμές οι κλινικοί ψυχολόγοι ανά το παγκόσμιο βαδίζουν σύμφωνα με διεθνή εγχειρίδια για την αποκλίνουσα συμπεριφορά, όπως του Αμερικανικού Συνδέσμου Ψυχολογίας (APA) ή το αντίστοιχο εγχειρίδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), το ICD, τα οποία προσπαθούν να δώσουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για την διάγνωση. Η κλινική Ψυχολογία είναι κυρίως εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας (εφαρμόζει την ψυχολογική γνώση πάνω στον γενικό πληθυσμό), χωρίς όμως να αποκλείεται και μία ερευνητική καριέρα πάνω στον κλάδο αυτό. Οργανωτική/Οργανωσιακή Ψυχολογία ή Ψυχολογία της Εργασίας Ο κλάδος αυτός ασχολείται με την αλληλεπίδραση ατόμου και εργασιακού περιβάλλοντος.

Ψυχανάλυση Από τη δεκαετία του 1890 ως το θάνατό του το 1939, ο Αυστριακός γιατρός Σίγκμουντ Φρόυντ (Sigmund Freud) ανέπτυξε την «ψυχανάλυση», που συνδύαζε τη μέθοδο της διερεύνησης του μυαλού και την ερμηνεία της εμπειρίας. Συστηματοποίησε ένα σύνολο θεωριών πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά και σχημάτισε μια μορφή ψυχοθεραπείας για τη θεραπεία ψυχολογικής ή συναισθηματικής δυστυχίας, ιδιαίτερα κρίσης του ασυνείδητου. Η ψυχαναλυτική θεωρία του Φρόυντ βασίστηκε πλατιά στις ερμηνευτικές μεθόδους, στην ενδοσκόπηση και σε κλινικές παρατηρήσεις. Έγινε πολύ καλά γνωστός, επειδή μίλησε πλατιά για «γαργαλιστικά» θέματα, όπως η σεξουαλικότητα, η καταστολή και το ασυνείδητο μυαλό ως γενικές πτυχές της ψυχολογικής εξέλιξης. Αυτά τα θέματα θεωρούνταν ευρύτατα ως θέματα ταμπού, στην εποχή του (τουλάχιστον). Ο Φρόυντ αποτέλεσε τον καταλύτη για την ανοικτή συζήτηση των θεμάτων αυτών στην «ευγενική» κοινωνία. Κλινικά, ο Φρόυντ βοήθησε με το να καινοτομήσει με τη μέθοδο του «ελεύθερου συνειρμού» και έδειξε ένα θεραπευτικό ενδιαφέρον για την ερμηνεία των ονείρων. Ο Φρόυντ είχε μια σημαντική επιρροή στον Ελβετό ψυχαναλυτή Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ (Carl Jung), που η Αναλυτική του Ψυχολογία έγινε μια εναλλακτική από τη Ψυχολογία του Βάθους. Άλλοι πολύ γνωστοί ψυχαναλυτικοί μελετητές των μέσων του 20ού αιώνα περιλάμβαναν ψυχαναλυτές, ψυχολόγους, ψυχιάτρους και φιλοσόφους. Ανάμεσα σ' αυτούς τους διανοητές ήταν ο Έρικ Έρικσον (Erik Erikson), η Μελανί Κλέιν (Melanie Klein), ο Ντόναλντ Γουΐνικοτ (Donald Winnicott), ο Κάρεν Χόρνεϋ (Karen Horney), ο Έριχ Φρομ (Erich Fromm), ο Τζον Μπόουλμπυ (John Bowlby) και η Άννα Φρόυντ (Anna Freud), η κόρη του Σίγκμουντ Φρόυντ. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η ψυχανάλυση εξελίχθηκε σε διαφορετικές σχολές σκέψης, οι περισσότερες από τις οποίες μπορούν να ταξινομηθούν ως Νεοφροϋντινές. Η ψυχαναλυτική θεωρία και θεραπεία επικρίθηκαν από ψυχολόγους όπως το Χανς Έυσενκ (Hans Eysenck), ο Άλφρεντ Άντλερ (Alfred Adler) και από φιλοσόφους που περιλαμβάνουν τον Καρλ Πόπερ (Karl Popper). Ο Πόπερ, ένας φιλόσοφος της επιστήμης, διαφώνησε στο ότι η ψυχανάλυση είχε διαστρεβλωθεί ως επιστημονική ενασχόληση, ενώ ο Έυσενκ είπε ότι οι ψυχαναλυτικές θεωρίες διαψεύδονται από πειραματικά δεδομένα. Μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα, τμήματα Ψυχολογίας σε αμερικανικά πανεπιστήμια είχαν επιστημονικά προσανατολιστεί, περιθωριοποιώντας τη φροϋδική θεωρία και απορρίπτοντάς την ως ένα «αφυδατωμένο και νεκρό» ιστορικό τεχνούργημα. Εν τω μεταξύ, ωστόσο, οι ερευνητές στον αναδυόμενο τομέα της νευροψυχανάλυσης υπερασπίστηκαν κάποιες από τις ιδέες του Φρόυντ με βάση επιστημονικά κριτήρια, ενώ μελετητές των ανθρωπιστικών υποστήριξαν ότι ο Freud δεν ήταν ένας «επιστήμονας σε όλα, αλλά ... διερμηνέας».

Σπουδές στα τμήματα Ψυχολογίας Ε.Κ.Π.Α. Α.Π.Θ. Πανεπιστήμιο Κρήτης Οι σπουδές στο Τμήμα Ψυχολογίας οδηγούν στη χορήγηση πτυχίου Ψυχολογίας με επαγγελματικά δικαιώματα ψυχολόγου. Η ελάχιστη διάρκεια σπουδών ορίζεται σε οκτώ (8) εξάμηνα. Τα μαθήματα διακρίνονται σε υποχρεωτικά και κατ’ επιλογή. Ως υποχρεωτικά χαρακτηρίζονται τα μαθήματα στα οποία η παρακολούθηση και η επιτυχής εξέταση είναι υποχρεωτική για το σύνολο των φοιτητών. Ως μαθήματα κατ’ επιλογή χαρακτηρίζονται τα μαθήματα εκείνα από τα οποία ο φοιτητής μπορεί να επιλέξει ορισμένα, ώστε να συμπληρώσει τον απαραίτητο αριθμό των μαθημάτων που απαιτούνται για τη λήψη πτυχίου. Ας σημειωθεί ότι η παρουσία στις διαλέξεις αποτελεί ακαδημαϊκή υποχρέωση των φοιτητών, παρόλο που δεν ελέγχεται. Η συστηματική παρακολούθηση των μαθημάτων, η συμμετοχή στα σεμινάρια και η άμεση επικοινωνία με τους διδάσκοντες είναι απολύτως απαραίτητες για την κατάρτιση των φοιτητών και δεν υποκαθίσταται με ηλεκτρονικά ή άλλα βοηθήματα που έχουν αποκλειστικά συμπληρωματικό χαρακτήρα. Προκειμένου να διευκολυνθούν οι φοιτητές στη διαμόρφωση ορθολογικού προγράμματος σπουδών, έχει καταρτιστεί το Ενδεικτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Στο πρόγραμμα αυτό η κατανομή των μαθημάτων σε εξάμηνα είναι ενδεικτική και όχι υποχρεωτική, και ανταποκρίνεται σε συνθήκες κανονικής φοίτησης. Για τον υπολογισμό του βαθμού πτυχίου λαμβάνονται υπόψη οι βαθμοί όλων των μαθημάτων τα οποία αξιολογούνται ποσοτικά (δεν συνεκτιμώνται στο βαθμό πτυχίου τα μαθήματα που αξιολογούνται με τον ποιοτικό χαρακτηρισμό "Επιτυχώς"/"Ανεπιτυχώς"). Το ακαδημαϊκό έτος χωρίζεται στις διδακτικές περιόδους του χειμερινού και του εαρινού εξαμήνου. Για την επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών και τη λήψη πτυχίου, οι φοιτήτριες/ές πρέπει: α) να παρακολουθήσουν και να εξεταστούν επιτυχώς σε 53 μαθήματα (διαλέξεις ή σεμινάρια) Ψυχολογίας και άλλων επιστημονικών κλάδων, τα οποία συνολικά ισοδυναμούν με 159 διδακτικές μονάδες (δ.μ.) ή 208,5 πιστωτικές μονάδες (ECTS), β) να ολοκληρώσουν επιτυχώς πρακτική άσκηση διάρκειας 160 ωρών σε ιδρύματα και φορείς της εφαρμοσμένης Ψυχολογίας, η οποία ισοδυναμεί με 9 δ.μ. ή 14 ECTS, γ) να παρακολουθήσουν επιτυχώς το Σεμινάριο Πτυχιακής Εργασίας (3 δ.μ. ή 3 ECTS) και να εκπονήσουν πτυχιακή εργασία με ψυχολογικό ερευνητικό θέμα (9 δ.μ. ή 16 ECTS). Το σύνολο των διδακτικών μονάδων του Προγράμματος Σπουδών είναι 180 και ισοδυναμούν με 241,5 πιστωτικές μονάδες.