Πληροφορική και Εκπαίδευση 2005 Φάσεις Εργασίας για την Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Λογισμικού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Σταύρος Ν. Δηµητριάδης Λέκτορας Πληροφορική και Εκπαίδευση 2005

Περιεχόμενα Μοντέλα ανάπτυξης ΕΛ 1ο Επίπεδο Παρουσίασης Μοντέλο 4ων Βημάτων Μοντέλο καταρράκτη (Waterfall) Σπειροειδές μοντέλο 1ο Επίπεδο Παρουσίασης Τι γίνεται στην Ανάλυση Τι γίνεται στη Σχεδίαση Τι γίνεται στην Παραγωγή Τι γίνεται στην Αξιολόγηση

Φάσεις Εργασίας (Μοντέλο 4 βημάτων) Ανάλυση (Analysis) Πληροφορίες για τις ανάγκες εκπαίδευσης Σχεδίαση (Design) Καθορισμός χαρακτηριστικών του ΕΛ με βάση την Ανάλυση Παραγωγή (Production) Ανάπτυξη περιβάλλοντος με βάση τη Σχεδίαση Αξιολόγηση (Evaluation) Καταγραφή θετικών – αρνητικών & επανασχεδίαση αν χρειάζεται

Μοντέλο καταρράκτη Ανάλυση Σχεδίαση Παραγωγή Αξιολόγηση Γραμμικό μοντέλο Ανεπαρκές σε πραγματικές συνθήκες

Σπειροειδές Μοντέλο Αξιολόγηση Ανάλυση Ανάπτυξη Σχεδίαση Ικανοποιητικότερο από το μοντέλο καταρράκτη Πρόβλημα: κόστος παραγωγής – Γιατί;

Μοντέλο Ανάπτυξης ΕΛ Αρχικές Ανάγκες (Ανάλυση) Προδιαγραφές (Σχεδίαση) Δημιουργία έκδοσης ΕΛ (Παραγωγή) Αξιολόγηση ΕΛ Νέες Ανάγκες (Ανάλυση) Κυκλοφορία εμπορικής έκδοσης ΕΛ

Τι γίνεται στην Ανάλυση; Ανάλυση Αναγκών Συλλογή πληροφοριών για τις συγκεκριμένες ανάγκες εκπαίδευσης Τι γνωρίζουν τώρα οι εκπαιδευόμενοι και τι πρέπει να μάθουν δουλεύοντας με το ΕΛ; Αρχική Ανάλυση Συλλέγονται δεδομένα για ένα πλήθος διαφορετικών παραγόντων που σχετίζονται με τους εκπαιδευόμενους και την οργάνωση του ΕΛ

Τι γίνεται στη Σχεδίαση; (1/2) (… με βάση τις πληροφορίες της Ανάλυσης…) Προδιαγράφεται το Εκπαιδευτικό Λογισμικό Τι θα είναι; On line Περιβάλλον Μάθησης Off line Εκπαιδευτικό Λογισμικό Γνωσιακά Εργαλεία (πχ. Προσομοιώσεις, Μικρόκοσμοι) Εφαρμογή Πολυμέσων /Υπερμέσων

Τι γίνεται στη Σχεδίαση; (1/2) Καθορίζονται διάφορες παράμετροι της μορφής του ΕΛ, όπως: Διδακτική προσέγγιση Τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν Πλατφόρμα ανάπτυξης (πχ. CΒΤ σε CD-ROM ή WBT) Δημιουργούνται τα πρώτα χειροπιαστά στοιχεία για τη μορφή του Μορφή διεπιφάνειας χρήστη (User Interface) Γενικό Πλάνο (Outline) Εικονογράφηση (Storyboard) Επιλέγονται εργαλεία ανάπτυξης (γλώσσες προγραμματισμού, εργαλεία συγγραφής) Καθορίζονται Τεχνικές & Εκπαιδευτικές Προδιαγραφές Μέσων Επιλογή μεθοδολογιών αξιολόγησης

Τι γίνεται στην Παραγωγή; Προ-παραγωγή (Pre-production) Πέρασμα από το «χαρτί» στον «υπολογιστή» Δημιουργία Πρωτότυπου (prototyping) Παραγωγή (Production) Παραγωγή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού Συγγραφή κώδικα εφαρμογών Οργάνωση εκπαιδευτικού περιεχομένου και /ή εργαλείων υποστήριξης του ΕΛ Μετα-παραγωγή (Post-production) Εκσφαλμάτωση Δοκιμές Beta

Τι γίνεται στην Αξιολόγηση; Υλοποίηση των προεπιλεγμένων μεθοδολογιών αξιολόγησης Αξονες: Ποσοτική - Ποιοτική Διαμορφωτική – Αθροιστική Αξιολόγηση διεπαφής χρήστη (user interface)

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ Ανάλυση Αναγκών (Needs Analysis) Αρχική Ανάλυση (Front-End Analysis) Ανάλυση Χρηστών (User Analysis) Ανάλυση Τεχνολογίας (Technology Analysis) Ανάλυση Κατάστασης (Situational Analysis) Ανάλυση Εργασιών (Task Analysis) Ανάλυση Στόχων (Objective Analysis) Ανάλυση Μέσων (Media Analysis) Ανάλυση Κόστους (Cost Analysis)

που πρέπει να προσφερθεί Ανάλυση Αναγκών (1/2) Τι είναι … μια συστηματική διαδικασία που γίνεται για να καθοριστούν οι στόχοι, να προσδιοριστούν οι διαφορές μεταξύ της πραγματικής και της επιθυμητής κατάστασης και να καθοριστούν οι προτεραιότητες δράσεις» Τι γνωρίζουν τώρα; Τι λείπει; Εκπαίδευση που πρέπει να προσφερθεί

Ανάλυση Αναγκών (2/2) Πώς γίνεται; Με τι εργαλεία; Με τι αποτέλεσμα; Καθορισμός αρχικού επιπέδου γνώσεων Καθορισμός του τελικού επιπέδου γνώσεων Καθορισμός προτεραιοτήτων των απαραίτητων ενεργειών Με τι εργαλεία; Ερωτηματολόγια Συνεντεύξεις Ομάδες εστίασης ενδιαφέροντος (Focus Groups) Με τι αποτέλεσμα; Σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα: (α) Είναι απαραίτητη ενέργεια η εκπαίδευση – κατάρτιση; (β) Αν ναι τότε ποια ακριβώς είναι η ανάγκη και ποιος ο στόχος της εκπαίδευσης - κατάρτισης

Αρχική Ανάλυση (Front-End Analysis) Τι είναι; Συλλογή πληροφοριών για να καθοριστεί τι θα πρέπει να είναι το εκπαιδευτικό προϊόν που θα αναπτυχθεί (πχ. εκπαίδευση μέσω Διαδικτύου; Offline Εκπαιδευτικό Λογισμικό;) Επί μέρους αναλύσεις Ανάλυση Χρηστών Ανάλυση Τεχνολογίας Ανάλυση Κατάστασης Ανάλυση Εργασιών Ανάλυση Στόχων Ανάλυση Μέσων Ανάλυση Κόστους

Ανάλυση Χρηστών (User Analysis) Τι είναι; Συλλογή πληροφοριών για τους χρήστες του εκπαιδευτικού προϊόντος, πχ. Τί μέσα έχουν χρησιμοποιήσει; Πώς προτιμούν να μαθαίνουν; Τι επίπεδο εκπαίδευσης έχουν; Έχουν κάποια ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά; Πώς γίνεται; Συλλέξτε πληροφορίες (ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, συζητήσεις) για τους μελλοντικούς χρήστες του εκπαιδευτικού προϊόντος Με τι αποτέλεσμα; Σαφή εικόνα του μέσου χρήστη Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που ίσως εμφανίζουν μερικοί

Ανάλυση Τεχνολογίας (Technology Analysis) Τι είναι; Προσδιορισμός των μορφών της τεχνολογίας στις οποίες έχουν πρόσβαση οι εκπαιδευόμενοι Πώς γίνεται; Εξετάστε τη διαθεσιμότητα της τεχνολογίας και την πρόσβαση των χρηστών σ’ αυτή Εξετάστε τεχνολογικές δυνατότητες από πλευράς χρηστών για παρουσίαση υλικού Με τι αποτέλεσμα; Σαφής εικόνα για το ποιες τεχνολογίες είναι διαθέσιμες στους εκπαιδευόμενους

Ανάλυση Συνθηκών (Situational Analysis) Τι είναι; Εξέταση των συνθηκών του περιβάλλοντος εργασίας ή εκπαίδευσης που μπορεί να παίξουν κάποιο ρόλο στην ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης Πώς γίνεται; Εξετάστε τις συνθήκες στο περιβάλλον εργασίας και στο περιβάλλον διαμοίρασης του εκπαιδευτικού υλικού Με τι αποτέλεσμα; Σαφής εικόνα για τους περιορισμούς που προκύπτουν από τις συνθήκες του περιβάλλοντος όπου θα προσφερθεί η εκπαίδευση

Ανάλυση Εργασιών (Task Analysis) (1/2) Τι είναι; … η κατάτμηση της συνολικής εργασίας (στην οποία θα εκπαιδευτούν οι χρήστες) σε απλές βασικές εργασίες ώστε να είναι σαφές ποιες γνώσεις και δεξιότητες θα αναπτύξουν Στόχος: να καθοριστούν οι απλές εργασίες-γνώσεις που συνθέτουν τη συνολική εργασία-γνώση

Ανάλυση Εργασιών (Task Analysis) (2/2) Πώς γίνεται; (α) Αναλύστε την συνολική εργασία ή γνώση σε επί μέρους τμήματα (β) Για κάθε τμήμα εντοπίστε τις απλές εργασίες ή γνώσεις από τις οποίες αποτελείται (γ) Καθορίστε τις γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να κατέχει ο εκπαιδευόμενος για να εκτελεί κάθε απλή εργασία ή να κατέχει μια γνώση (δ) Καθορίστε ποιες σημαντικές εργασίες θα υποστηρίζει το Εκπαιδευτικό Λογισμικό Με τι αποτέλεσμα; Σαφής καθορισμός των βασικών γνώσεων-εργασιών στις οποίες θα εκπαιδευτεί ο χρήστης

Ανάλυση Εκπαιδευτικών Στόχων (Objective Analysis) (1/2) Τι είναι; Ο καθορισμός σαφών εκπαιδευτικών στόχων Από τους στόχους προκύπτει: Ποιο θα είναι το περιεχόμενο της εκπαίδευσης Αν η εκπαίδευση θα οδηγεί στην ανάπτυξη θεωρητικής γνώσης ή πρακτικής δεξιότητας Πώς θα μετρηθεί η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης Τα μέσα που θα χρησιμοποιήσετε για την προσφορά εκπαίδευσης

Ανάλυση Εκπαιδευτικών Στόχων (2/2) Στοιχεία Εκπαιδευτικού στόχου Συνθήκες Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ο εκπαιδευόμενος πρέπει να μπορεί να παρουσιάσει τις νέες γνώσεις – ικανότητες Εκδήλωση Ικανότητας Το πώς θα εκδηλωθεί η νέα ικανότητα από τον εκπαιδευόμενο Περιεχόμενο Το περιεχόμενο αυτού που θα μπορεί να κάνει ο εκπαιδευόμενος Σχετική Δράση Ποιες δράσεις περιλαμβάνει η νέα γνώση ή δεξιότητα Εργαλεία, περιορισμοί, καταστάσεις Τα εργαλεία που πιθανώς απαιτούνται, οι περιορισμοί και οι ιδιαίτερες καταστάσεις κάτω από τις οποίες θα εμφανίζεται η γνώση ή δεξιότητα

Ανάλυση Μέσων (Media Analysis) (1/2) Τι είναι; Η επιλογή των καταλληλότερων μέσων για την ανάπτυξη του ΕΛ Πώς γίνεται; (α) Αντιστοιχίστε τα επιθυμητά αποτελέσματα (εκπαιδευτικοί στόχοι) στα κατάλληλα μέσα (β) Προσδιορίστε τα πλεονεκτήματα των διαφόρων μέσων και τους περιορισμούς τους. (γ) Συγκρίνετε τα αποτελέσματα των βημάτων (α) και (β) και επιλέξτε. Με τι αποτέλεσμα Απόφαση σχετικά με τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν

Ανάλυση Μέσων (Media Analysis) (2/2) Τύποι Μέσων Εκπαιδευτής Τάξη ή χώρος εργασίας, παρουσιάσεις, συνεδρίες εργασίας (workshops) Computer Based Training Εφαρμογές Multimedia Υποστήριξη με ψηφιακό υλικό Web Based Training Χρήση υπηρεσιών Διαδικτύου (Internet ή Intranet)

Ανάλυση Κόστους (Cost Analysis) Τι είναι; Ο προσδιορισμός των οικονομικών κερδών που μπορεί να αποφέρει το έργο ώστε να εκτιμηθεί αν συμφέρει η εκτέλεσή του Πώς γίνεται; (α) Οργανώστε ανάλυση κόστους – ωφέλειας προσδιορίζοντας το κλάσμα: CBA = (Εκτιμώμενο όφελος για εσάς) / (Κόστος των 4ων φάσεων εργασίας ανάπτυξης) Αποφασίστε αν θα αναλάβετε το έργο με βάση το προσδοκώμενο CBA (β) Καθορίστε το μέγεθος ROI (Return On Investment Ανταποδοτικότητα της επένδυσης) ROI = (Συνολικό όφελος για τον πελάτη) / (Κόστος των 4ων φάσεων εργασίας ανάπτυξης) Ο πελάτης αποφασίζει αν θα προχωρήσει στη λύση που του προτείνετε με βάση το εκτιμώμενο ROI

Σχεδιαστές Λογισμικού & Τελικοί Χρήστες Σχεδίαση λογισμικού  Κατανόηση των αναγκών των χρηστών Χρηστοκεντρική Σχεδίαση (User-Centered Design) Σχεδίαση που βασίζεται σε εκτενείς πληροφορίες σχετικά με τους τελικούς χρήστες του λογισμικού Θέτει τους χρήστες στο επίκεντρο της προσπάθειας ανάπτυξης του λογισμικού Καταγράφει ανάγκες χρηστών / Εμπλέκει τους χρήστες στις διαδικασίες αξιολόγησης Διεθνές Πρότυπο ISO 13407: Human-centred design process Καθορίζει τη γενική πορεία για την ενσωμάτωση ανθρωποκεντρικών δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια του κύκλου ανάπτυξης του προϊόντος (αλλά χωρίς να προσδιορίζει τις ακριβείς μεθόδους)