Σχεδιασμός Λογισμικού – ΠΛΗ24 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΙΙ Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σχεδιασμός Λογισμικού – ΠΛΗ24 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΙΙ Σχεδίαση Επιχειρηματικών Περιπτώσεων Χρήσης Οι προδιαγραφές των επιχειρηματικών περιπτώσεων χρήσης στις οποίες εστιάσαμε έως τώρα, περιγράφουν τις περιπτώσεις χρήσης από μια «εξωτερική» οπτική γωνία. Αντίθετα, η σχεδίαση και η υλοποίηση (realization) των περιπτώσεων χρήσης συνδέεται με περιγραφές στις οποίες οι περιπτώσεις χρήσης θεωρούνται από μια «εσωτερική» οπτική γωνία. Αυτό σημαίνει ότι κατά την προδιαγραφή των λεπτομερειών που σχετίζονται με την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης (δηλ. κατά την αναλυτική σχεδίαση της περίπτωσης χρήσης) θα πρέπει να περιγράψουμε αναλυτικά τον τρόπο με τον οποίο εκτελούνται τα βήματα των αντίστοιχων ροών εργασίας, βήματα που περιγράψαμε λεκτικά κατά την προδιαγραφή της περίπτωσης χρήσης. Δρ. Βασίλης Χ. Γερογιάννης gerogian@teilar.gr

«Ερώτημα 6: Με ποιο τρόπο μπορούμε να σχεδιάσουμε αναλυτικά τις λεπτομέρειες της υλοποίησης για καθεμιά επιχειρηματική περίπτωση χρήσης ;» ? Το πρώτο ερώτημα που θα μας απασχολήσει στην παρούσα διάλεξη είναι: Με ποιο τρόπο μπορούμε να σχεδιάσουμε αναλυτικά τις λεπτομέρειες της υλοποίησης για καθεμιά επιχειρηματική περίπτωση χρήσης ; Το ερώτημα αυτό ουσιαστικά θα μπορούσε μα τεθεί ισοδύναμα με το επόμενο ερώτημα

«Ερώτημα 7: Πώς μπορεί η σχεδίαση και η υλοποίηση των επιχειρηματικών περιπτώσεων χρήσης να γίνει με τρόπο συστηματικό; » ? Πώς μπορεί η σχεδίαση και η υλοποίηση των επιχειρηματικών περιπτώσεων χρήσης να γίνει με τρόπο συστηματικό;

Συμπληρωματικές Προσεγγίσεις – Περιεχόμενα Παρουσίασης Έμφαση στις εργασίες που εκτελούνται στην επιχείρηση (focus on work processes) Έμφαση σε διαδικασίες της που μπορούν να αυτοματοποιηθούν (focus on process automation) Έμφαση στις πληροφορίες που δημιουργούνται και διακινούνται στην επιχείρηση (focus on information processes). Γενικά η αναλυτική σχεδίαση και η περιγραφή των λεπτομερειών της υλοποίησης για κάθε επιχειρηματική περίπτωση χρήσης μπορεί να πραγματοποιηθεί με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο αν εφαρμοστούν τρεις (συμπληρωματικές) τεχνικές : αν επικεντρωθούμε στις εργασίες που εκτελούνται στην επιχείρηση (focus on work processes) αν επικεντρωθούμε σε εκείνες τις διαδικασίες της επιχείρησης που μπορούν να αυτοματοποιηθούν (focus on process automation) αν δώσουμε έμφαση στις πληροφορίες που δημιουργούνται και διακινούνται στην επιχείρηση (focus on information processes). Τα θέματα αυτά είναι που θα μας απασχολήσουν στη συνέχεια της παρουσίασης.

Πρώτη Προσέγγιση: Έμφαση στις Εργασίες της Επιχείρησης Προσδιορίζονται: οι ενδο-επιχειρηματικοί χειριστές (business workers) και υπευθυνότητες (responsibilities) για τον καθένα. Inputs Αισθητήρες (Sensors) Η πρώτη προσέγγιση δίνει έμφαση στον προσδιορισμό των ενδο-επιχειρηματικών χειριστών (business workers) και στον καθορισμό συγκεκριμένων υπευθυνοτήτων (responsibilities) για τον καθένα.

«Ερώτημα 8: Ποιες οντότητες θα χαρακτηρίσουμε ως ενδο-επιχειρηματικούς χειριστές και πώς θα προδιαγράψουμε τις υπευθυνότητές τους στο μοντέλο αντικειμένων της επιχείρησης; » ? Επομένως μας απασχολεί το ζήτημα: Ποιες οντότητες χαρακτηρίζουμε ως ενδο-επιχειρηματικούς χειριστές; Πώς θα προδιαγράψουμε τις υπευθυνότητές τους στο μοντέλο αντικειμένων της επιχείρησης;

Ποιοι είναι οι «ενδο-επιχειρηματικοί χειριστές»; Χειριστές με ρόλο: μέσα στο πλαίσιο της εκτέλεσης μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης Με τον όρο ενδο-επιχειρηματικοί χειριστές (business workers) καλούμε εκείνους τους χειριστές (υπαλλήλους, στελέχη, διευθυντές κλπ. ή άλλα συστήματα) που ο ρόλος τους εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο της εκτέλεσης μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης. Για παράδειγμα, κατά την εκτέλεση της περίπτωσης χρήσης με τίτλο Προετοιμασία Διακήρυξης (διαπιστώνουμε από τις προδιαγραφές) ότι εμπλέκονται τρεις (ενδο-επιχειρηματικοί) χειριστές

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Ενδο-επιχειρηματικοί Xειριστές Διαχειριστής Έργων Τμήματος ΝΤ (IT Project Manager) Μηχανικός Λογισμικού (Software Engineer) Νομικός Σύμβουλος (Legal Advisor) Ο Διαχειριστής Έργων Τμήματος ΝΤ (IT Project Manager): είναι το στέλεχος του Τμήματος ΝΤ με το οποίο επικοινωνεί και κυρίως συνεργάζεται ο Διευθυντής του Τμήματος ΤΧ. Ο Μηχανικός Λογισμικού (Software Engineer): αυτός συμβουλεύει το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ ώστε να εξασφαλιστεί ότι το σύστημα που θα προδιαγραφεί θα ικανοποιεί τις ανάγκες του Τμήματος ΤΧ και, ταυτόχρονα, θα μπορεί να συνεργάζεται (να επικοινωνεί) με τα υπάρχοντα συστήματα που ήδη λειτουργούν στο Τμήμα ΤΧ. Ο Νομικός Σύμβουλος (Legal Advisor): αυτός συμβουλεύει το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ σχετικά με θέματα νομικής φύσης, προϋποθέσεων και κριτηρίων που πρέπει να περιέχονται στα άρθρα της πρόσκλησης-διακήρυξης για να τα λάβουν υπόψη οι υποψήφιοι ανάδοχοι. Πολλά από τα σημεία αυτά θα αποτελέσουν άρθρα του τελικού συμβολαίου συνεργασίας που θα υπογράψει ο τελικός ανάδοχος. Για την περιγραφή των business workers θα χρησιμοποιήσουμε τον αντίστοιχο συμβολισμό που δίνει το προφίλ UML-BPM. Η γραφική αναπαράσταση παρουσιάζεται στη διαφάνεια.

«Ερώτημα 9: Πώς περιγράφουμε την επικοινωνία και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ (ενδο-) επιχειρηματικών χειριστών κατά την εκτέλεση μιας περίπτωσης χρήσης;» ? Αφού λοιπόν έχουμε προσδιορίσει τις οντότητες που εμπλέκονται στην εκτέλεση μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης, θα πρέπει να δούμε πώς «περιγράφουμε την επικοινωνία και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ (ενδο-) επιχειρηματικών χειριστών κατά την εκτέλεση της περίπτωσης χρήσης;»

Αναπαράσταση Αλληλεπίδρασης Με δύο διαγράμματα: διάγραμμα ακολουθίας (sequence diagram) ή διάγραμμα συνεργασίας (collaboration diagram) Υπενθυμίζουμε ότι για την περιγραφή του δυναμικού μοντέλου ενός συστήματος η UML χρησιμοποιεί τα διαγράμματα αλληλεπίδρασης (interaction diagrams), που διακρίνονται ειδικότερα σε διαγράμματα ακολουθίας (sequence diagrams) και σε διαγράμματα συνεργασίας (collaboration diagrams). Αυτά τα διαγράμματα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να περιγράψουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ των business workers.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Ακολουθίας Στο slide παρουσιάζεται ένα διάγραμμα ακολουθίας που περιγράφει την υλοποίηση της βασικής ροής εργασίας για την περίπτωση χρήσης με όνομα Προετοιμασία Διακήρυξης. Κάθε μήνυμα που ανταλλάσσεται μεταξύ δύο (ενδο-) επιχειρηματικών χειριστών μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί μια αντίστοιχη υπευθυνότητα (responsibility) για τον αντίστοιχο επιχειρηματικό χειριστή.

«Ερώτημα 10: Πώς περιγράφουμε την υλοποίηση των επιχειρηματικών χειριστών;» ? Όμως πώς ορίζουμε ποιες είναι οι υπευθυνότητες κάθε επιχειρηματικού ή ενδο-επιχειρηματικού χειριστή; Πώς δηλαδή περιγράφουμε την υλοποίηση των επιχειρηματικών χειριστών;

Μοντελοποίηση των Επιχειρηματικών Χειριστών Με ένα διάγραμμα κλάσεων (class diagram) Κάθε υπευθυνότητα είναι λειτουργία-μέθοδος (operation) στην αντίστοιχη κλάση Στην κλάση αντικειμένων ενός επιχειρηματικού χειριστή κάθε υπευθυνότητα θα υλοποιείται από μια αντίστοιχη λειτουργία-μέθοδο (operation) της κλάσης. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όταν αναφερόμαστε σε ανθρώπινους ρόλους προτιμούμε τον όρο «υπευθυνότητα» από τον όρο «μέθοδος / λειτουργία». Οι κλάσεις αυτές συνδέονται μεταξύ τους με τις κατάλληλες σχέσεις σε ένα διάγραμμα κλάσεων (class diagram).

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Κλάσεων για τους Επιχειρηματικούς Χειριστές - 1 Στο slide παρουσιάζεται ένα διάγραμμα κλάσεων που περιγράφει αναλυτικά την υλοποίηση των επιχειρηματικών χειριστών. Το διάγραμμα περιγράφει τις στατικές σχέσεις μεταξύ των επιχειρηματικών χειριστών που συμμετέχουν στην περίπτωση χρήσης με όνομα Προετοιμασία Διακήρυξης. Παρατηρούμε ότι στις λειτουργίες (υπευθυνότητες) της κάθε κλάσης περιλαμβάνονται τα μηνύματα που έχουν ως αποδέκτη τον αντίστοιχο επιχειρηματικό χειριστή στο διάγραμμα ακολουθίας, δηλαδή τα μηνύματα που αποστέλλονται προς αυτόν.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Κλάσεων για τους Επιχειρηματικούς Χειριστές – 2 Στο slide φαίνεται πώς προκύπτουν οι λειτουργίες (υπευθυνότητες) του Διευθυντή Τμήματος ΤΧ Και του Διαχειριστή Έργων Τμήματος ΝΤ από τα αντίστοιχα μηνύματα που λαμβάνονται από αυτές τις οντότητες στο διάγραμμα ακολουθίας.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Κλάσεων για τους Επιχειρηματικούς Χειριστές – 3 Στο slide φαίνεται πώς προκύπτουν οι λειτουργίες (υπευθυνότητες) του Μηχανικού Λογισμικού και του Νομικού Συμβούλου.

«Ερώτημα 11: Πώς επιλέγουμε την ονομασία των μηνυμάτων στα διαγράμματα ακολουθίας -συνεργασίας (άρα και των μεθόδων στα αντίστοιχα διαγράμματα κλάσεων) κατά την αναπαράσταση μιας επιχειρηματικής διαδικασίας ;» ? Επομένως είναι πολύ σημαντικό να επιλέξουμε κατάλληλα ονόματα για τα μηνύματα στα διαγράμματα ακολουθίας -συνεργασίας που θα αποτελέσουν και αντίστοιχα ονόματα μεθόδων στα διαγράμματα κλάσεων που προκύπτουν; Πώς άραγε επιλέγουμε ονόματα για τα μηνύματα;

Κανόνες για την Ονομασία Μηνυμάτων Αποφυγή ονομάτων που δηλώνουν επικοινωνίας («Λήψη», «Παραλαβή», «Αποστολή», «Αποδοχή» κλπ.) Χρησιμοποιείστε μηνύματα όπως «Προετοιμασία», «Ολοκλήρωση» Θυμηθείτε ότι τα μηνύματα συνδέονται με αντίστοιχες υπευθυνότητες / δραστηριότητες Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι οι αναλυτές πρέπει να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν για την ονομασία των μηνυμάτων και των μεθόδων λέξεις που σημασιολογικά είναι σχετικές με έννοιες επικοινωνίας και δηλώνουν απλά γεγονότα (events) ή απλές ενέργειες (actions) όπως είναι «Λήψη», «Παραλαβή», «Αποστολή», «Αποδοχή» κλπ. Αντίθετα, προτείνουμε να χρησιμοποιούν λέξεις όπως «προετοιμασία», «ολοκλήρωση» κλπ. που συνδέονται με υπευθυνότητες και δηλώνουν αντίστοιχες δραστηριότητες.

Παράδειγμα Λανθασμένης Ονομασίας Μηνυμάτων - 1 Λανθασμένη Καταχώρηση Υπευθυνότητας σε ένα Επιχειρηματικό Χειριστή Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι ο Διευθυντής Τμήματος ΤΧ αποστέλλει το μήνυμα «Αποστολή Προδιαγραφών Συστήματος» προς το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ (επάνω σχήμα). Αυτό κατ’ επέκταση θα σημαίνει λανθασμένα ότι κάθε αντικείμενο της αντίστοιχης κλάσης με όνομα Διαχειριστής Έργων Τμήματος ΝΤ (κάτω σχήμα) θα έχει ως υπευθυνότητα την αποστολή των προδιαγραφών του συστήματος. Η επιλογή αυτή προφανώς είναι ένα σχεδιαστικό σφάλμα αφού η αποστολή προδιαγραφών για το σύστημα είναι, καταρχάς, μια ενέργεια (και όχι υπευθυνότητα) και, κατά δεύτερο λόγο, εκτελείται από το Διευθυντή του Τμήματος ΤΧ και όχι από το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ.

Παράδειγμα Λανθασμένης Ονομασίας Μηνυμάτων - 2 Αποστολή Μηνύματος από ένα Αντικείμενο στο Εαυτό του - Ασάφεια Προδιαγραφών Αν επιλέξουμε ο Διευθυντής Τμήματος ΤΧ να αποστέλλει το μήνυμα «Αποστολή Προδιαγραφών Συστημάτων» στον εαυτό του τότε πάλι οδηγούμαστε σε ασαφείς προδιαγραφές. Στην περίπτωση αυτή δεν καθορίζεται ποιος τελικά είναι ο αποδέκτης των προδιαγραφών του συστήματος.

Σωστή Ονομασία Μηνυμάτων Τα σφάλματα αυτά είναι δυνατό να αποφευχθούν αν περιγράψουμε την αποστολή του μηνύματος με τον τρόπο που παρουσιάστηκε στο διάγραμμα ακολουθίας. Για παράδειγμα το δεύτερο μήνυμα στην ακολουθία που περιγράφεται από το διάγραμμα (το μήνυμα «Προετοιμασία Εγγράφου Διακήρυξης») δηλώνει την ολοκλήρωση της αντίστοιχης δραστηριότητας που αφορά στην προετοιμασία των προδιαγραφών του συστήματος. Η δραστηριότητα αυτή ανήκει στις υπευθυνότητες του Διευθυντή του Τμήματος ΤΧ και για το λόγο αυτό παρουσιάζεται ως λειτουργία / μέθοδος στο αντίστοιχο αντικείμενο στο διάγραμμα κλάσεων. Επίσης, η κατεύθυνση του μηνύματος δείχνει ότι οι προδιαγραφές του συστήματος αποστέλλονται ορθώς από τον Διευθυντή Τμήματος ΤΧ προς το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ.

«Ερώτημα 12: Υπάρχει διάκριση μεταξύ μιας δραστηριότητας (activity) και ενός γεγονότος (event) / ενέργειας (action);» ? Επομένως το ερώτημα τα λάθη που είναι δυνατόν να συμβούν συνδέονται με τη μη κατανόηση της διάκρισης μεταξύ της έννοιας της δραστηριότητας (activity) και του γεγονότος (event) / ενέργειας (action). Ποια είναι η διάκριση μεταξύ μιας δραστηριότητας (activity) και ενός γεγονότος (event) / ενέργειας (action); Θα δούμε πως η κατανόηση αυτής της διαφοράς μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή λαθών;

Γεγονός / Ενέργεια & Δραστηριότητα Event/Action & Activity στιγμιαία αλλαγή, συμβαίνει άμεσα προσδιορίζεται από μια χρονική στιγμή Ενέργεια (action): εκτελείται στιγμιαία συμβαίνει κατά τη μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη (state transition) Ένα γεγονός ορίζει μια στιγμιαία αλλαγή, συμβαίνει άμεσα και προσδιορίζεται από μια αντίστοιχη χρονική στιγμή. Μια ενέργεια θεωρείται επίσης ότι εκτελείται στιγμιαία κατά τη μετάβαση από μια κατάσταση σε μια άλλη. Αντίθετα κάθε ενέργεια που πραγματοποιείται από μια επιχείρηση και διαρκεί μια χρονική περίοδο αποτελεί διαδικασία (process) ή δραστηριότητα (activity). Οι δύο όροι (διαδικασία και δραστηριότητα) μπορεί να χρησιμοποιούνται ισοδύναμα αλλά γενικότερα οι δραστηριότητες συνθέτουν τις διαδικασίες. Τα γεγονότα είναι εκείνα που ενεργοποιούν την εκτέλεση των δραστηριοτήτων. Δραστηριότητα ή διαδικασία διαρκεί μια χρονική περίοδο (πιο σωστά) οι δραστηριότητες συνθέτουν τις διαδικασίες

Παράδειγμα Λάθους σε ένα Διάγραμμα Δραστηριοτήτων (Activity Diagram) Τμήμα Διαγράμματος Δραστηριοτήτων: ένα Γεγονός Παρουσιάζεται (Λανθασμένα) ως Δραστηριότητα Η διαφορά αυτή μεταξύ δραστηριοτήτων και γεγονότων / ενεργειών είναι πολύ σημαντική αφού μπορεί να οδηγήσει σε σφάλματα σχεδίασης. Στο παράδειγμα που μελετάμε θα σημειωθεί σφάλμα αν δηλώσουμε ως δραστηριότητα (activity) σε ένα διάγραμμα δραστηριοτήτων (activity diagram) την «Αποστολή Προδιαγραφών Συστήματος» (στο πάνω σχήμα), ενώ προφανώς πρόκειται για γεγονός ή ενέργεια. Η προτεινόμενη λύση παρουσιάζεται στο διάγραμμα δραστηριοτήτων που βρίσκεται από κάτω όπου η αποστολή των προδιαγραφών του συστήματος είναι ένα μια ενέργεια που οδηγεί τη μετάβαση (transition) από τη δραστηριότητα «Προετοιμασία Προδιαγραφών Συστήματος» προς τη δραστηριότητα «Προετοιμασία Εγγράφου Διακήρυξης». Θα πρέπει να τονίσουμε σε αυτό το σημείο στο ρόλο των διαγραμμάτων δραστηριοτήτων (activity diagrams) στην περιγραφή ροών εργασίας. Όπως είδαμε για να προδιαγράψουμε αναλυτικά κάθε επιχειρηματική περίπτωση χρήσης θα πρέπει να προσδιορίσουμε μια ροή εργασίας (workflow), τις δραστηριότητες-βήματα δηλαδή που θα πρέπει να πραγματοποιηθούν στην επιχείρηση για να εκτελεστεί η επιχειρηματική περίπτωση χρήσης. Επομένως, ένα βασικό ζήτημα που μας απασχολεί κατά την ανάλυση μιας επιχειρηματικής διαδικασίας είναι ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να αναπαραστήσουμε την εργασιακή ροή που την υλοποιεί. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να προτιμήσουμε τη λεκτική περιγραφή της ροής εργασίας σε ένα κείμενο ή την οπτική της αναπαράσταση στη UML με ένα αντίστοιχο διάγραμμα δραστηριοτήτων. Η Μετάβαση Επιγράφεται από μια Αντίστοιχη Ενέργεια

Δεύτερη Προσέγγιση για την Υλοποίηση Επιχ Δεύτερη Προσέγγιση για την Υλοποίηση Επιχ. Περιπτώσεων Χρήσης: Έμφαση στην Αυτοματοποίηση των Διαδικασιών Προσδιορίζεται: ποιες υπευθυνότητες μπορούν να αυτοματοποιηθούν από Πληροφοριακά Συστήματα (ΠΣ) πώς οι επιχειρηματικοί χειριστές χρησιμοποιούν ΠΣ Inputs Αισθητήρες (Sensors) Η προσέγγιση που περιγράψαμε έως τώρα δίνει έμφαση στον προσδιορισμό των ενδο-επιχειρηματικών χειριστών (business workers) και στον καθορισμό συγκεκριμένων υπευθυνοτήτων. Η προσέγγιση που θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια δίνει βαρύτητα στο να προσδιοριστούν ποιες υπευθυνότητες των (ενδο-)επιχειρηματικών χειριστών μπορεί να υποστηριχθούν από πληροφοριακά συστήματα, πότε και με ποιο τρόπο οι (ενδο-) επιχειρηματικοί χειριστές χρησιμοποιούν πληροφοριακά συστήματα επιχειρηματικών εφαρμογών (business information systems).

«Ερώτημα 13: Ποιες από τις δραστηριότητες μιας επιχείρησης μπορούν τελικά να αυτοματοποιηθούν και σε ποιο βαθμό μπορεί να γίνει αυτή η αυτοματοποίηση; » ? Επομένως το ερώτημα που θα μας απασχολήσει ποιες από τις τις υπευθυνότητες των (ενδο-)επιχειρηματικών χειριστών μπορεί να υποστηριχθούν από πληροφοριακά συστήματα, ή ισοδύναμα ποιες δραστηριότητες μιας επιχείρησης μπορούν τελικά να αυτοματοποιηθούν και σε ποιο βαθμό μπορεί να γίνει αυτή η αυτοματοποίηση;

ΠΣ για την Υποστήριξη της Επιχειρηματικής Περίπτωσης Χρήσης Προετοιμασία Διακήρυξης Σύστημα Διαχείρισης Διακηρύξεων & Προσκλήσεων – ΣΔΔ : απαιτείται Tender Management Information System – (T-MIS) Σύστημα Διαχείρισης Συμβολαίων – ΣΔΣ: υπάρχει Contract Management Information System – (C-MIS) Στην περίπτωση του προβλήματος που μελετάμε και, πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με την εκτέλεση της περίπτωσης χρήσης με όνομα Προετοιμασία Διακήρυξης από την ανάλυση, την εμπειρία και τις γνώσεις μας διακρίνουμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο πληροφοριακά συστήματα. Τα συστήματα αυτά ανήκουν στην κατηγορία των επιχειρησιακών πληροφοριακών συστημάτων (business information systems). Πρόκειται για: ένα Σύστημα Διαχείρισης Διακηρύξεων & Προσκλήσεων - ΣΔΔ (Tender Management Information System – (T-MIS)): που είναι ένα νέο σύστημα που πρόκειται να αναπτυχθεί για να υποστηρίξει τις διαδικασίες της προετοιμασίας των διακηρύξεων-προσκλήσεων (π.χ. την αυτόματη συμπλήρωση μιας πρόσκλησης με τους κατάλληλους νομικούς όρους και τα αντίστοιχα κριτήρια πληρότητας - επιλεξιμότητας) καθώς και την επιλογή αναδόχων. Η ανάπτυξη του συστήματος ΣΔΔ στοχεύει γενικότερα στο στρατηγικό στόχο της αναδιοργάνωσης και της βελτίωσης των επιχειρηματικών διαδικασιών του τμήματος ΝΤ. ένα Σύστημα Διαχείρισης Συμβολαίων – ΣΔΣ (Contract Management Information System – (C-MIS)): το σύστημα αυτό είναι ήδη εγκατεστημένο στην επιχείρηση, λειτουργεί στο Τμήμα ΝΤ και η αξιοποίησή του μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμβολαίων της επιχείρησης καθώς υποστηρίζει διαδικασίες όπως η αναζήτηση, η ταξινόμηση, η κατηγοριοποίηση και η επαναχρησιμοποίηση των συμβολαίων που έχει συνάψει η εταιρεία με τους συνεργάτες της.

«Ερώτημα 14: Πώς αναπαριστούμε τα πληροφοριακά συστήματα και τον τρόπο με τον οποίο εμπλέκονται σε μια επιχειρηματική διαδικασία;» ? Πώς επομένως το ερώτημα που θα μας απασχολήσει ποιες από τις τις υπευθυνότητες των (ενδο-)επιχειρηματικών χειριστών μπορεί να υποστηριχθούν από πληροφοριακά συστήματα, ή ισοδύναμα ποιες δραστηριότητες μιας επιχείρησης μπορούν τελικά να αυτοματοποιηθούν και σε ποιο βαθμό μπορεί να γίνει αυτή η αυτοματοποίηση;

Αναπαράσταση Συστημάτων Xρήση του στερεότυπου του ενδο-επιχειρηματικού χειριστή (business worker) Σύμφωνα με το προφίλ UML BMP για την αναπαράσταση κάθε πληροφοριακού συστήματος μπορούμε, όπως και στην περίπτωση των ανθρωπίνων ρόλων (χρηστών), να χρησιμοποιήσουμε το στερεότυπο του ενδο-επιχειρηματικού χειριστή. Έτσι στο slide παρουσιάζονται οι αντίστοιχοι συμβολισμοί για τα δύο πληροφοριακά συστήματα.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Ακολουθίας με Πληροφοριακά Συστήματα Στο slide παρουσιάζουμε το διάγραμμα ακολουθίας που περιγράφει την πραγματοποίηση της βασικής ροής εργασίας που εκτελείται όταν λαμβάνει χώρα η επιχειρηματική περίπτωση χρήσης Προετοιμασία Διακήρυξης. Σε σύγκριση με το προηγούμενο διάγραμμα ακολουθίας στο νέο διάγραμμα εμφανίζονται και τα δύο πληροφοριακά συστήματα που συμμετέχουν και υποστηρίζουν την εκτέλεση της ροής εργασίας.

«Ερώτημα 15: Πώς αναπαριστούμε το πλαίσιο της λειτουργίας (context) κάθε συστήματος που εμπλέκεται στην εκτέλεση μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης;» ? Για κάθε πληροφοριακό σύστημα που εμπλέκεται στην εκτέλεση μιας επιχειρηματικής περίπτωσης χρήσης θα πρέπει να περιγράψουμε το πλαίσιο της λειτουργίας του; Για παράδειγμα πρέπει να περιγράψουμε το πλαίσιο στο οποίο θα ενταχθεί το νέο σύστημα, το Σύστημα Διαχείρισης Διακηρύξεων (ΣΔΔ). Πώς γίνεται αυτό.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Κλάσεων για τους Ενδο-επιχειρηματικούς Χειριστές Ουσιαστικά από το διάγραμμα ακολουθίας μπορούμε να έχουμε ένα διάγραμμα κλάσεων για να περιγράψουμε ποιες είναι οι εξωτερικές οντότητες (οι κλάσεις των αντικειμένων) που ανήκουν στο περιβάλλον του συστήματος. Για παράδειγμα, το διάγραμμα κλάσεων στο slide αναπαριστά το πλαίσιο λειτουργίας του νέου συστήματος, του Συστήματος Διαχείρισης Διακηρύξεων (ΣΔΔ) που πρόκειται να αναπτυχθεί και να εγκατασταθεί στο Τμήμα ΝΤ. Γενικά, το πλαίσιο λειτουργίας ενός συστήματος ορίζεται από τους χρήστες του συστήματος και από άλλα συστήματα που παρέχουν είσοδο σε αυτό ή λαμβάνουν από αυτό τις εξόδους του (τις υπηρεσίες και τις πληροφορίες που παρέχει). Το ΣΔΔ ως σύστημα θα χρησιμοποιείται από Μηχανικούς Λογισμικού, Νομικούς Συμβούλους και το Διαχειριστή Έργων του Τμήματος ΝΤ (αυτοί είναι οι χρήστες του ΣΔΔ). Το ΣΔΔ θα πρέπει επίσης να συνεργάζεται με το ήδη υπάρχον στην επιχείρηση Σύστημα της Διαχείρισης Συμβολαίων (ΣΔΣ). Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι τα μηνύματα στο διάγραμμα ακολουθίας μπορούν να αποτελέσουν αντίστοιχες υπευθυνότητες που περιλαμβάνονται στις λειτουργίες / μεθόδους του κάθε ενδο-επιχειρηματικού χειριστή στο αντίστοιχο διάγραμμα κλάσεων άρα και του ενδο-επιχειρηματικού χειριστή που αναπαριστά το ΣΔΔ.

Επιχειρηματική Περίπτωση Χρήσης: Προετοιμασία Διακήρυξης Διάγραμμα Κλάσεων για τους Ενδο-επιχειρηματικούς Χειριστές Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι τα μηνύματα στο διάγραμμα ακολουθίας μπορούν να αποτελέσουν αντίστοιχες υπευθυνότητες που περιλαμβάνονται στις λειτουργίες / μεθόδους του κάθε ενδο-επιχειρηματικού χειριστή στο αντίστοιχο διάγραμμα κλάσεων άρα και του ενδο-επιχειρηματικού χειριστή που αναπαριστά το ΣΔΔ.

«Ερώτημα 16: Πώς επιλέγουμε και καθορίζουμε τις περιπτώσεις χρήσης (system use cases) για ένα σύστημα που εμπλέκεται σε μια επιχειρηματική περίπτωση χρήσης;» ? Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει στη συνέχεια είναι Πώς επιλέγουμε και καθορίζουμε τις περιπτώσεις χρήσης (system use cases) για ένα σύστημα που εμπλέκεται σε μια επιχειρηματική περίπτωση χρήσης; Σταδιακά προχωράμε από το επιχειρηματικό μοντέλο (business model) που αναπαριστά την επιχείρηση και τις διαδικασίες της προς το μοντέλο του συστήματος (system model) που αναπαριστά το σύστημα που θα αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες της επιχείρησης.

Βασική Αρχή Δυνατότητα ανίχνευσης συνεπειών (traceability) μεταξύ: του μοντέλου της επιχείρησης (business model) και του μοντέλου του συστήματος (system model) Θα πρέπει να ακολουθούμε πρακτικές που διευκολύνουν τον έλεγχο και τη δυνατότητα ανίχνευσης συνεπειών (traceability) μεταξύ του μοντέλου των αντικειμένων της επιχείρησης (business object model) και του μοντέλου των περιπτώσεων χρήσης του συστήματος (system use case model) που θα παραχθεί κατά τη φάση της ανάλυσης των απαιτήσεων (system requirements analysis). Η φάση αυτή συνήθως έπεται της μοντελοποίησης των επιχειρηματικών διαδικασιών.

Φάσεις της Ανάπτυξης ενός Επιχειρηματικού Συστήματος Δηλαδή το μοντέλο των επιχειρηματικών περιπτώσεων χρήσης θα πρέπει να οδηγεί σε ένα αντίστοιχο μοντέλο περιπτώσεων χρήσης για το σύστημα που τελικά θα προδιαγραφεί (system use case model). Θα πρέπει δηλαδή να εξασφαλίσουμε ότι θα προδιαγράψουμε ένα σύστημα που θα είναι σύμφωνο και θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις που προέκυψαν κατά την ανάλυση. Στο slide φαίνονται οι Φάσεις της Ανάπτυξης ενός Επιχειρηματικού Συστήματος. Παρουσιάζουμε ότι σαδιακά προχωράμε από το επιχειρηματικό μοντέλο (business model) που αναπαριστά την επιχείρηση και τις διαδικασίες της προς το μοντέλο του συστήματος (system model) που αναπαριστά το σύστημα που θα αυτοματοποιήσει τις διαδικασίες της επιχείρησης.

Περιπτώσεις Χρήσης του Συστήματος Διαχείρισης Διακηρύξεων 1 3 2 4 Μετά τη σχεδίαση του διαγράμματος κλάσεων μπορούμε ακολούθως να σχεδιάσουμε ένα αναλυτικό διάγραμμα που περιλαμβάνει 5 περιπτώσεις χρήσης για το σύστημα ΣΔΔ (system use cases). Το διάγραμμα αυτό φαίνεται στο slide μπορεί να θεωρηθεί ότι παρουσιάζει και αυτό με τη σειρά του το πλαίσιο λειτουργίας του ΣΔΔ. 5

Ονόματα Περιπτώσεων Χρήσης Περιπτώσεις χρήσης του συστήματος είναι οι μέθοδοι / λειτουργίες της αντίστοιχης κλάσης του ενδο-επιχειρηματικού χειριστή System Use Cases Προετοιμασία Προδιαγραφών Συστήματος Τελικός Έλεγχος Εγγράφου Διακήρυξης Προετοιμασία Εγγράφου Διακήρυξης Ολοκλήρωση Διακήρυξης με Νομικά Στοιχεία Έλεγχος και Ολοκλήρωση Προδιαγραφών Συστήματος Επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε ως ονόματα για τις περιπτώσεις χρήσης τα ίδια ονόματα που αντιστοιχούν στις μεθόδους / λειτουργίες της αντίστοιχης κλάσης για το ΣΔΔ, όπως αυτές παρουσιάστηκαν στο αντίστοιχο διάγραμμα κλάσεων.