Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (Χριστιάνα Χαμπίπη – Γ3) ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (Χριστιάνα Χαμπίπη – Γ3) ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ (Χριστιάνα Χαμπίπη – Γ3) ΣΤΗΝ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ (Ραβιόλου Αιμιλία & Σοφία – Γ3) ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ & ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ (Ελευθεριάδης Γιώργος – Γ1) ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ (Κ. Καρδάση, Μ. Κώστα & Ε. Μάρκογλου – Γ1) Υπεύθυνη Καθηγήτρια : Ε. Πούργαλη 57ο Γυμνάσιο Αθηνών Απρίλιος 2017

Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Υπεύθυνη Εργασίας : Χριστιάνα Χαμπίπη – Γ3 ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ F5 - ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στον κόσμο ολόκληρο, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, το πρόσωπο της Ελένης παραμένει θρυλικό. Αινιγματική μορφή και σύμβολο της ανυπέρβλητης ομορφιάς και του παθιασμένου έρωτα . Η αρπαγή της από τον Πάρη θα προκαλέσει το δεκαετή Τρωικό πόλεμο, έναν από τους πιο αιματηρούς στην αρχαία ιστορία. Η προσωπικότητα της, η γέννηση της και η ιστορία της είναι γεμάτη από διαφορετικές εκδοχές και αμφιλεγόμενες απόψεις. Η Νταϊάν Κρούγκερ ως Ωραία Ελένη στη χολιγουντιανή «Τροία» του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER Αυτό που είναι απολύτως αποδεκτό είναι ότι η μορφή της αποτέλεσε αστείρευτη πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες εδώ και 3000 χρόνια !

Ο μύθος της Ελένης αποτελεί αντικείμενο άσκησης της ποιητικής και πεζογραφικής τέχνης εδώ και εκατοντάδες αιώνες με την μορφή ανατυπώσεων, διασκευών και μεταμορφώσεων : Στην Ιλιάδα του Ομήρου «Κρίμα δεν έχουν οι Αχαιοί, δεν έχουν κρίμα οι Τρώες χάριν ομοίας γυναικός τόσον καιρόν να πάσχουν· τωόντι ομοιάζει ωσάν θεάς η τρομερή θωριά της  αλλά και ως είναι ασύγκριτη καλύτερα να φύγει παρά να μείνει συμφορά σ' εμάς και στα παιδιά μας». Ραψωδία Γ - Η τειχοσκοπία (Στιχ.156-160) «[…] η Ελένη, που τους άλλους τόσο στην ομορφιά περνούσε, χώρισε  τον άριστο τον άντρα, π' όλο της Τροίας κατάστρεψε το κράτος,  κι ούτε την κόρη, ουδέ τους ακριβούς της  θυμήθηκε γονιούς, μα ερωτευμένην  ξεσήκωσέ τη η Κύπρις. Πολύ εύκολα η καρδιά λυγάει τ' ανθρώπου.  Κι αμέσως λαχταράει στο νου ό,τι βάλει. Σαπφώ, απόσπασμα 16 L.-P. ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER “Helen of Troy” Antonio Canova – 1812 Victoria and Albert Museum - London Η λυρική ποιήτρια Σαπφώ (630-570 π.Χ.)

Στο Ἑλένης ἐγκώμιον από το σοφιστή Γοργία (485 – 380 π.Χ.) Στο Ἑλένης ἐγκώμιον από το σοφιστή Γοργία (485 – 380 π.Χ.) «…τίς οὖν αἰτία κωλύει καὶ τὴν Ἑλένην νομίσαι ἐλθεῖν ὁμοίως ἂκουσαν οὖσαν ὥσπερ εἰ βιατήρων βίᾳ ἡρπάσθη· …» «Ποια αιτία λοιπόν μας εμποδίζει να θεωρήσουμε ότι η Ελένη ήρθε στην Τροία χωρίς τη θέλησή της, το ίδιο όπως αν αρπάχτηκε από απαγωγέων τη βία; Αφού η επίδραση της πειθούς, αν και δεν έχει του εξαναγκασμού τη μορφή, έχει την ίδια μ᾽ αυτόν δύναμη. Γιατί ο λόγος που έπεισε την ψυχή εξανάγκασε και αυτήν την οποία έπεισε να πιστέψει αυτά που λέχθηκαν και να συγκατατεθεί σ᾽ αυτά που έγιναν. Αυτός λοιπόν που την έπεισε, εφόσον την εξανάγκασε, διέπραξε αδίκημα, ενώ αυτή που πείσθηκε, εφόσον εξαναγκάστηκε από τον λόγο, άδικα κατηγορείται. » (μετάφραση Π. Καλλιγάς) “Ερυθρόμορφος γαμικός λέβης από τη Νότια Ιταλία” Εικονίζει την Ελένη και τον Πάρη να κάνουν ετοιμασίες για το γάμο. Τη σκηνή παρακολουθούν η Αφροδίτη, η Πειθώ και ο φτερωτός Έρωτας (360 – 350 π.Χ.) Museo Nazionale Archeologico, Jatta, Italy.

“Η αρπαγή της Ελένης” (1701) Δεν είναι απορίας άξιο, πως ο μύθος της Ελένης συγκίνησε τόσους ποιητές (κάποιοι από τους οποίους παραθέτονται κάτωθι ενδεικτικά) και ανάμεσά σε αυτούς τους τον Γ. Ρίτσο και τον Γ. Σεφέρη που έδωσαν δύο αριστουργήματα με τον τίτλο “Ελένη” Αλμπέρ Σαμαίν - Albert Victor Samain (1858 -1900) Γάλλος ποιητής & συγγραφέας Της μάχης πλέει αχνός στη βραδιασμένη μέρα...  Κι έξω απ’ τα τείχη η Αργείτισσα κι απ’ τα παλάτια  μακριά — πάει προς το κόκκινο ποτάμι πέρα  πατώντας ξαπλωτά κορμιά ή κορμιών κομμάτια. Φέγγουν των Αχαιών φωτιές στο θαμπόν αέρα· στ’ άρματα δίπλα χλιμιντρούν τ’ αθάνατα άτια...  Μόνη, του μακελειού διαβάτρα η λευκοχέρα,  το χέρι της περνά με φρίκη εμπρός στα μάτια. Τη δείχνει θεία με τη στερνή φεγγοβολιά της  η μέρα·— απ’ τα κρυφά τα πέπλα, που ανεμίζει,  μια ανίκητη μυρωδιά αγάπης αναβρύζει. Προς τα γυμνά της πόδια οι βαριοπληγωμένοι  σέρνοντας στους αγκώνες, τα χρυσά μαλλιά της  αγγίζουν — και πεθαίνουν παρηγορημένοι. μτφρ. Γεώργιος Δροσίνης (1859-1952) Philippe Bertrand  “Η αρπαγή της Ελένης” (1701) Musée du Château

(Ὁ Σεφέρης διαβάζει Σεφέρη) Είμ’ η Ελένη· από του Ήλιου την πηγή χυμένη εγώ, το χρυσόνειρο είμαι του Ήλιου και στον Ήλιο, εκεί γυρνώ· γύρω μου, όχι· σε είδωλό μου θεόπλαστο ολοζωντανό θεοί και ήρωες γύρω αψήφησαν πόλεμο και χαλασμό. Όχι εμένα! Τον υπέρκαλο νυχτανεβασμένο ίσκιο μου σε γη και ώρα στοιχειωμένη πήρε ταίρι ο γόης Κιμμέριος· είμ’ η ανέγγιχτη κ’ η αχάλαστη, κ’ η άφταστη. Και είμ’ η Ελένη. Η ΕΛΕΝΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ «ΕΛΕΝΗ» ποίημα του Κωστή Παλαμά από τη συλλογή «Η ασάλευτη ζωή» 1907 Το ποίημα «Ελένη» του Γιώργου Σεφέρη, ανήκει στη συλλογή «Κύπρον ου μ’ εθέσπισεν» 1955 ΤΕΥΚΡΟΣ ... ἐς γῆν ἐναλίαν Κύπρον, οὗ μ᾿ ἐθέσπισεν οἰκεῖν Ἀπόλλων, ὄνομα νησιωτικὸν Σαλαμίνα θέμενον τῆς ἐκεῖ χάριν πάτρας. ΕΛΕΝΗ Οὐκ ἦλθον ἐς γῆν Τρωάδ᾿, ἀλλ᾿ εἴδωλον ἣν ΑΓΓΕΛΟΣ Τί φῆς; Νεφέλης ἀρ᾿ ἄλλως εἴχομεν πόνους πέρι; ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: ΕΛΕΝΗ «Η Ανάκτηση της Ελένης από τον Μενέλαο» Αμφορέας (530 π.Χ.) Μουσείο: Liebieghaus, Frankfurt (Ὁ Σεφέρης διαβάζει Σεφέρη)

Η ΕΛΕΝΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ «Τ᾿ ἀηδόνια δὲ σ᾿ ἀφήνουνε νὰ κοιμηθεῖς στὶς Πλάτρες.» Ἀηδόνι ντροπαλό, μὲς στὸν ἀνασασμὸ τῶν φύλλων, σὺ ποὺ δωρίζεις τὴ μουσικὴ δροσιὰ τοῦ δάσους στὰ χωρισμένα σώματα καὶ στὶς ψυχὲς αὐτῶν ποὺ ξέρουν πὼς δὲ θὰ γυρίσουν. Τυφλὴ φωνὴ ποὺ ψηλαφεῖς μέσα στὴ νυχτωμένη μνήμη βήματα καὶ χειρονομίες. δὲ θὰ τολμοῦσα νὰ πῶ φιλήματα. καὶ τὸ πικρὸ τρικύμισμα τῆς ξαγριεμένης σκλάβας. «Τ᾿ ἀηδόνια δὲ σ᾿ ἀφήνουνε νὰ κοιμηθεῖς στὶς Πλάτρες». Ποιὲς εἶναι οἱ Πλάτρες; Ποιὸς τὸ γνωρίζει τοῦτο τὸ νησί; Ἔζησα τὴ ζωή μου ἀκούγοντας ὀνόματα πρωτάκουστα: καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες τῶν ἀνθρώπων ἢ τῶν θεῶν˙ ἡ μοίρα μου ποὺ κυματίζει ἀνάμεσα στὸ στερνὸ σπαθὶ ἑνὸς Αἴαντα καὶ μίαν ἄλλη Σαλαμίνα μ᾿ ἔφερε ἐδῶ σ᾿ αὐτὸ τὸ γυρογιάλι. Τὸ φεγγάρι βγῆκε ἀπ᾿ τὸ πέλαγο σὰν Ἀφροδίτη˙ σκέπασε τ’ ἄστρα τοῦ Τοξότη, τώρα πάει νά ’βρει τὴν Καρδιὰ τοῦ Σκορπιοῦ, κι ὅλα τ᾿ ἀλλάζει. Ποῦ εἶν᾿ ἡ ἀλήθεια; Ἤμουν κι ἐγὼ στὸν πόλεμο τοξότης. τὸ ριζικό μου, ἑνὸς ἀνθρώπου ποὺ ξαστόχησε. Ἀηδόνι ποιητάρη, σὰν καὶ μία τέτοια νύχτα στ᾿ ἀκροθαλλάσι τοῦ Πρωτέα σ᾿ ἄκουσαν οἱ σκλάβες Σπαρτιάτισσες κι ἔσυραν τὸ θρῆνο, κι ἀνάμεσό τους - ποιὸς θὰ τὄ᾿ λέγε; - ἡ Ἑλένη! Αὐτὴ ποὺ κυνηγούσαμε χρόνια στὸ Σκάμαντρο. Ἦταν ἐκεῖ, στὰ χείλια τῆς ἐρήμου˙ την ἄγγιξα, μοῦ μίλησε: «Δὲν εἲν' ἀλήθεια, δὲν εἲν' ἀλήθεια» φώναζε. «Δὲν μπῆκα στὸ γαλαζόπλωρο καράβι. Ποτὲ δὲν πάτησα τὴν ἀντρειωμένη Τροία». «Η Απαγωγή της Ελένης από τον Πάρη» Johann Wilhelm Beyer (1725 - 1796) στον κήπο του Palacio de Schönbrunn (Viena)

«Τ᾿ ἀηδόνια δὲ σ᾿ ἀφήνουνε νὰ κοιμηθεῖς στὶς Πλάτρες». Μὲ τὸ βαθὺ στηθόδεσμο, τὸν ἥλιο στὰ μαλλιά, κι αὐτὸ τὸ ἀνάστημα ἴσκιοι καὶ χαμόγελα παντοῦ στοὺς ὤμους στοὺς μηροὺς στὰ γόνατα˙ ζωντανὸ δέρμα, καὶ τὰ μάτια μὲ τὰ μεγάλα βλέφαρα, ἦταν ἐκεῖ, στὴν ὄχθη ἑνὸς Δέλτα. Καὶ στὴν Τροία; Τίποτε στὴν Τροία – ἕνα εἴδωλο. Ἔτσι τὸ θέλαν οἱ θεοί. Κι ὁ Πάρης, μ' ἕναν ἴσκιο πλαγίαζε σὰ νὰ ἦταν πλάσμα ἀτόφιο˙ κι ἐμεῖς σφαζόμασταν γιὰ τὴν Ἑλένη δέκα χρόνια. Μεγάλος πόνος εἶχε πέσει στὴν Ἑλλάδα. Τόσα κορμιὰ ριγμένα στὰ σαγόνια τῆς θάλασσας στὰ σαγόνια τῆς γῆς. τόσες ψυχὲς δοσμένες στὶς μυλόπετρες, σὰν τὸ σιτάρι. Κι οἱ ποταμοὶ φουσκῶναν μὲς στὴ λάσπη τὸ αἷμα γιὰ ἕνα λινὸ κυμάτισμα γιὰ μιὰ νεφέλη μιᾶς πεταλούδας τίναγμα τὸ πούπουλο ἑνὸς κύκνου γιὰ ἕνα πουκάμισο ἀδειανό, γιὰ μίαν Ἑλένη. Κι ὁ ἀδερφός μου; Ἀηδόνι ἀηδόνι ἀηδόνι, τ' εἶναι θεός; τί μὴ θεός; καὶ τί τ' ἀνάμεσό τους; Η ΕΛΕΝΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ «Τ᾿ ἀηδόνια δὲ σ᾿ ἀφήνουνε νὰ κοιμηθεῖς στὶς Πλάτρες». Δακρυσμένο πουλί, στὴν Κύπρο τὴ θαλασσοφίλητη ποὺ ἔταξαν γιὰ νὰ μοῦ θυμίζει τὴν πατρίδα, ἄραξα μοναχὸς μ᾿ αὐτὸ τὸ παραμύθι, ἂν εἶναι ἀλήθεια πὼς αὐτὸ εἶναι παραμύθι, ἂν εἶναι ἀλήθεια πὼς οἱ ἄνθρωποι δὲ θὰ ξαναπιάσουν τὸν παλιὸ δόλο τῶν θεῶν. ἂν εἶναι ἀλήθεια πὼς κάποιος ἄλλος Τεῦκρος, ὕστερα ἀπὸ χρόνια, ἢ κάποιος Αἴαντας ἢ Πρίαμος ἢ Ἑκάβη ἢ κάποιος ἄγνωστος, ἀνώνυμος, ποὺ ὡστόσο εἶδε ἕνα Σκάμαντρο νὰ ξεχειλάει κουφάρια, δὲν τὄχει μὲς στὴ μοίρα του ν᾿ ἀκούσει μαντατοφόρους ποὺ ἔρχονται νὰ ποῦνε πὼς τόσος πόνος τόση ζωὴ πῆγαν στὴν ἄβυσσο γιὰ ἕνα πουκάμισο ἀδειανὸ γιὰ μίαν Ἑλένη «Η Απαγωγή της Ελένης από τον Πάρη» Ερυθρόμορφος κάλαθος από την Κάτω Ιταλία, 350-340 π.Χ. British Museum, London.

Γιάννη Ρίτσου "Ελένη" Οδυσσέας Ελύτης "Ελένη" Η ΕΛΕΝΗ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ …«Τώρα ξεχνώ τα πιο γνωστά μου ονόματα ή τα συγχέω μεταξύ τους - Πάρις, Μενέλαος, Αχιλλέας, Πρωτέας, Θεοκλύμενος, Τεύκρος, Κάστωρ και Πολυδεύκης - οι αδελφοί μου, ηθικολόγοι· αυτοί, νομίζω, έγιναν άστρα - έτσι λένε, - οδηγοί καραβιών· - Θησέας, Πειρίθους, Ανδρομάχη, Κασσάνδρα, Αγαμέμνων, - ήχοι, μόνον ήχοι χωρίς παράσταση, χωρίς το είδωλό τους γραμμένο σ’ ένα τζάμι, σ’ έναν μετάλλινο καθρέπτη ή στα ρηχά, στ’ ακρογιάλι, όπως τότε μιαν ήσυχη μέρα με λιακάδα, με πολλά κατάρτια, όταν η μάχη είχε κοπάσει, και το τρίξιμο των βρεγμένων σκοινιών στις τροχαλίες κρατούσε τον κόσμο ψηλά, σαν τον κόμπο ενός λυγμού σταματημένον μέσα σ’ ένα κρυστάλλινο λαρύγγι – κ’ έβλεπες τον κόμπο να σπιθίζει, να τρέμει χωρίς να γίνεται κραυγή, και ξαφνικά όλο το τοπίο με τα καράβια, τους ναύτες και τ’ αμάξια, βούλιαζε μέσα στο φως και στην ανωνυμία… «Η“Ελένη” Χαρακτικό, 1970 Βάσω Κατράκη Οδυσσέας Ελύτης …«Το ποίημα περιλαμβάνεται στη συλλογή Προσανατολισμοί (1940), ο ποιητής με τη φαντασία του ξαναπλάθει τον αρχαίο ελληνικό μύθο της ομηρικής Ελένης με την απαράμιλλη ομορφιά, έτσι ώστε το σύμβολο να είναι αναγνωρίσιμο. Ωστόσο, το ποίημα παραπέμπει σε πραγματικό πρόσωπο και όχι στη μυθική Ελένη "Ελένη" Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα! Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας τώρα που οι μακρινές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα Τώρα που κλείσανε τα βλέφαρά σου απάνω στα τοπία μας Κι είμαστε - σαν να πέρασε μέσα μας η ομίχλη - Μόνοι ολομόναχοι τριγυρισμένοι απ’ τις νεκρές εικόνες σου. Με το μέτωπο στο τζάμι αγρυπνούμε την καινούρια οδύνη Δεν είναι ο θάνατος που θα μας ρίξει κάτω μια που Εσύ υπάρχεις Μια που υπάρχει αλλού ένας άνεμος για να σε ζήσει ολάκερη Να σε ντύσει από κοντά όπως σε ντύνει από μακριά η ελπίδα μας Μια που υπάρχει αλλού» ….

Νίκου Καζαντζάκη, Οδύσεια, ραψωδία Ω, στίχ. 966-973 « Κι αν ήταν άδειος ίσκιος πλανερός, ας είναι βλογημένος· γι’ αυτόν τον ίσκιο εμείς παλέψαμε και πλάτυνεν ο νους μας, γερέψαν τα κορμιά, γυρίσαμε στην ποθητή πατρίδα κι ήταν γιομάτα περιπλάνησες τα φρένα μας κι αντρεία και τα καράβια μας ξεχείλιζαν ασήκωτα λεβέτια, χρουσά σκουτιά κι ανατολίτισσες πολύ γλυκές γυναίκες. Η γης όλη μου φαίνεται, ασκητή, σα νιολουσμένη Ελένη, πέπλα φοράει με ξόμπλια θάλασσες και ξενιτιές και κάστρα ...» Τάκης Σινόπουλος «Ποίημα για την Ελένη» (1957) «Ωραία εσύ η ανίδωτη μέσα στον ουρανό του ποιήματος καυτερή θρησκεία γυναίκα αγέρινη ντυμένη χαραυγές ένα άστρο σύμβολο με τ΄ όνομά σου δένοντας των εποχών τις γέφυρες. Ωραία εσύ νυχτερινή του απείρου εξαίσιο του θανάτου λάφυρο από τη σκόνη του θανάτου αναγεννώμενη. Σ΄ αναγνωρίζω, Ελένη μου, μέσα στους μαύρους έρωτες που κάψανε μ΄ οράματα τα χρόνια μου. Ω, ποτέ ποτέ μη φύγεις για τους τόπους του χαμού στις χώρες τις απάνθρωπες μη σπαταλήσεις τούτη τη σάρκα σου από σμάλτο κι από κρύσταλλο. Σε περιμένω. Κοίταξε, σού φερα καπνούς κι' αρώματα από τα βουνά, πετράδια από τη θάλασσα, ήλιους και φύλλα σού φερα, κατηφοριές κι' ανέμους καλάμια από τις ποταμιές, βράχια και πέτρες κι' όνειρα και καταχνιές κι' αφρούς, για σένα προσφορά. “Ο Πάρης συναντά την Ελένη” Ερυθρόμορφη αττική λήκυθος 420–400 π.Χ. J. Paul Getty Museum, Los Angeles.

Και τούτο τ' ονομάζω προσμονή. Η γέννηση του ποιήματος. Με χέρια και με γόνατα σπασμένα παραμόνεψα γυμνός πλανήθηκα πάνω στη γη σε κάθε στρίψιμο του κόσμου παραμόνεψα. Σε περιμένω. Είμαι νεκρός τα βράδια κάτω απ' το λυχνάρι μου κι όμως ακόμα ζωντανός αστράφτοντας απ' τη δική σου δύναμη. Κοιμάμαι σε κρεβάτι φορτωμένο με γεννήτορες που μου γυρεύουν να μιλήσω. Κι ανυμνώ τη χώρα μου κι εσένα και τη βλάστηση γεύομαι μνήμες όνειρα και βλάστηση και χώμα αιώνιο απ' τη δική μας γη, προπάντων χώμα χώμα Ελένη. Και τούτο τ' ονομάζω προσμονή. Η γέννηση του ποιήματος. Τάχα θα' ρθείς; Μια νύχτα Ελένη τάχα θα σε συναντήσω, όταν ο χρόνος θα 'ναι ακίνητος από τα θαύματα, στεφανωμένη υποταγή κι ανάσταση τρεμάμενη; Μες στην πελώρια πόλη του ύπνου θα συναντηθούμε σάμπως σε μια αυτοκρατορία νεκρών ποιητών κατάμεστη από σταλαχτίτες-ποιήματα και τάχα θα μιλήσουμε θα κοιταχτούμε λουλουδισμένοι κι άφωνοι με τη χωμάτινη καρδιά να ζωντανεύει και να γίνεται ξανά ένα ρόδο πορφυρό ξανά μια πυρκαγιά απαράμιλλη τάχα θα σμίξουμε άλλη μια φορά μια νύχτα που η σιωπή θα 'ναι μια απέραντη σιωπή εγώ γεμάτος διάστημα εσύ γεμάτη μ' άστρα πάντα άφθαρτη παρθένα ανέγγιχτη μεταρσιωμένη; Η αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη (420-410 π.Χ.) Αγγείο (ωόν) Μητροπολιτικό Μουσείο - Νέα Υόρκη.

Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ Υπεύθυνη Εργασίας : Χριστιάνα Χαμπίπη – Γ3 ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ F5 - ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER

Dante Gabriel Rossetti (1863) Η Ελένη των επικών ή των τραγικών μύθων, γίνεται διαχρονικά ένα ισχυρό σημείο αναφοράς και έμπνευσης για τους ζωγράφους. Συνώνυμο της ιδανικής γυναικείας ομορφιάς αποτυπώθηκε στον καμβά μέσω πολλών και σημαντικών έργων: “Helen of Troy” Dante Gabriel Rossetti (1863) “Helen of Troy” Evelyn de Morgan (1898)

“Helen and Priam at the Scaen Gate” “Helen of Troy” Gaston Brussiere (1895) “Helen and Priam at the Scaen Gate” Richard Cook (1808)

“El rapto de Helena” Francesco Primaticcio (1680-1683) “Rapto de Helena” (Ratto di Elena) Luca Giordano (1680-1683) “The Abduction of Helen” Cesare Dandini (~1610)

Johann Heinrich Wilhelm Tischbein “Helena und Menelaos” Johann Heinrich Wilhelm Tischbein   (1816) “Helene and Paris” Richard Westall   (~1800)

Sir Edward John Poynter (1881) “Helen” Sir Edward John Poynter (1881) “Helena” Franz Von Stuck (1924)

“Helen of Troy”  Salvador Dali (1972) “Ελένη” Αλέκος Φασιανός (1985)

“Helen of Troy” Erte (Romain de Tirtoff) (1985) ΕΠΙΛΟΓΟΣ Η Ελένη συνώνυμο της ιδανικής γυναικείας ομορφιάς, της προδοσίας, του ασυμβίβαστου, του περιπαθούς και αδίστακτου έρωτα, αλλά και του ανώφελου θανάτου, σίγουρα γοητεύει και προκαλεί και άλλοτε δικαιώνεται ή αντίστοιχα κατακρίνεται και καταδικάζεται πάντως αποτελεί διαχρονικά ένα ορόσημο έκφρασης μέσω όλων των μορφών της τέχνης. ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER “Helen of Troy” Erte (Romain de Tirtoff) (1985) ΠΗΓΕΣ: youtube.com, www.greek-language.gr, en.wikipedia.org, el.wikipedia.org, digitalschool.minedu.gov.gr, angitan.blogspot.gr, anaghrapho.blogspot.gr, www.tovima.gr, homouniversalisgr.blogspot.gr, antikleidi.com, commons.wikimedia.or, mixanitouxronou.gr, www.artnet.com, users.sch.gr, hist.auth.gr, ebooks.edu.gr, www.netschoolbook.gr, pinterest.com, www.wikiart.org, www.nt-archive.gr.

Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΗΝ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΑ Υπεύθυνες Εργασίας : Ραβιόλου Αιμιλία & Σοφία – Γ3 ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ F5 - ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER

Ζωγράφος του Ξενότιμου, 430-425 π.Χ. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών Στο κέντρο, πάνω σε βωμό εικονίζεται ένα αυγό, από το οποίο γεννήθηκε η ωραία Ελένη. Στα αριστερά βρίσκεται η Κλυταιμνήστρα, δίπλα της ο πατέρας της ο Τυνδάρεως και δεξιά η Λήδα έκπληκτη.  Ζωγράφος του Ξενότιμου, 430-425 π.Χ. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών

«Η ανάκτηση της Ελένης» Αττικός μελανόμορφος αμφορέας. Ο Μενέλαος οδηγεί την Ελένη κρατώντας την από το χέρι. Αριστερά ο Αγαμέμνονας. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών

«Επιστροφή της Ελένης» Μελανόμορφη λήκυθος (530π.Χ) Οι Διόσκουροι κρατούν την αδερφή τους από τα χέρια και την οδηγούν πίσω στην πατρίδα. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Η Ελένη και οι Διόσκουροι Η Ελένη και οι Διόσκουροι. Δεξιά Βρίσκεται η Ελένη και μπροστά της φαίνεται ο Πολυδεύκης που επιβιβάζεται στο άρμα. Ο Κάστωρ φοράει ένα μακρύ άσπρο χιτώνα. Δύο νέοι κρατούν τα άλογα.

Η αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη. Ζωγράφος του Λουτρού, 420-410 π.Χ. Το σχήμα του αγγείου (ωόν = αυγό) είναι ιδιαίτερα ταιριαστό για το θέμα, επειδή η Ελένη γεννήθηκε από ένα αυγό. Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο.

Ελένη, Μενέλαος και Πάρης. Εθνική Βιβλιοθήκη Γαλλίας, 1287. Κοσμήματα Ελένη, Μενέλαος και Πάρης. Χάλκινος καθρέφτης, περίπου 320 π.Χ. Χωρίζεται σε τρία διακοσμητικά επίπεδα. Στο κέντρο του μεσαίου η Ελένη κάθεται σε θρόνο, αριστερά της ο Μενέλαος και δίπλα του ο Αγαμέμνων. Δεξιά της Ελένης ο Πάρης, με ένα ελάφι στα πόδια του. Ακολουθεί ο Αίας. Εθνική Βιβλιοθήκη Γαλλίας, 1287.

Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Η “ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ” ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ Υπεύθυνος Εργασίας : Ελευθεριάδης Γιώργος – Γ1 ΠΡΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ F5 - ΕΝΑΛΛΑΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ENTER

                                    ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ Ευριπίδη: "Ελένη" Η Ελένη είναι τραγωδία του Ευριπίδη που  παίχτηκε το 412 π.Χ. στα Διονύσια και επέφερε πολλές καινοτομίες. Ο Ευριπίδης χειρίστηκε με μεγάλη ελευθερία τους μύθους από τους οποίους πήρε τις υποθέσεις των έργων του (Ελένη, Ίων, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ορέστης) των οποίων η πλοκή είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος δική του επινόηση.

                    ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Troy/Τροία: Σκηνοθέτης: Βόλφγκανγκ Πήτερσεν Ελένη: Νταϊάν Κρούγκερ Παραγωγή: 2004

Η Ωραία Ελένη Της Τροίας: Σκηνοθέτης: John Kent Harrison Ελένη: Σιένα Γκίλορι Παράγωγη: 2003

Helen of Troy/Ο Τρωϊκός Πόλεμος: Σκηνοθέτης: Robert Wise Ελένη:  Rossana Podestà Παραγωγή: 1956

Επίλογος Τραγούδια σχετικά με την Ελένη Υπεύθυνες Εργασίας : Κ. Καρδάση, Μ. Κώστα & Ε. Μάρκογλου – Γ1 https://www.youtube.com/watch?v=BEiB86Rh4fE https://youtu.be/VYBtQ7kz6XI?t=70

Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ, ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΕΝΗ, ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ Η ωραιότερη γυναίκα του κόσμου, η αιτία του Τρωικού, πολέμου, το σύμβολο της ομορφιάς και του ολέθρου Ακόμα και το όνομά της σημαίνει καταστροφή. Ήταν κόρη του Δία και της Λήδας ή της Νέμεσης που στην απεγνωσμένη της προσπάθεια να γλιτώσει από τον Δία μεταμορφώθηκε σε χήνα. Ο Δίας μεταμορφώθηκε σε κύκνο και από την ένωσή τους γεννήθηκε ένα αβγό το οποίο το βρήκε ένας βοσκός και το παρέδωσε στον Τυνδάρεω. Η αποκαλούμενη και Ωραία Ελένη, περίφημη για την ομορφιά της, στην ελληνική μυθολογία ήταν κόρη του Τυνδάρεω και σύζυγος του Μενέλαου, του βασιλέα της Σπάρτης. Η αρπαγή της από τον Πάρη και η μεταφορά της στην Τροία έγινε αφορμή σύμφωνα με το μύθο του Τρωικού Πολέμου.