Ενότητα 3η Η κλοπή της φωτιάς

Παρουσίαση με θέμα: "Ενότητα 3η Η κλοπή της φωτιάς"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ενότητα 3η Η κλοπή της φωτιάς
Ενότητα 3η Η κλοπή της φωτιάς

2 Επιμηθέας Προμηθέας

3 Ἐπιμηθεὺς καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος Προμηθεύς ὁρᾷ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον· ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί […] τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ Ἡ περὶ τὸν βίον σοφία και εὐπορία ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται

4 ἔντεχνος σοφία (η σοφία που εμπεριέχει την τέχνη, η σοφία που συμπορεύεται με την τέχνη. Αρχικά η έννοια της σοφίας έχει κυρίως να κάνει με τη δεξιότητα και την εμπειρία σε κάποια τέχνη, την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη μεταλλουργία, την ιατρική, κ.τ.λ. Ο προσδιορισμός ἔντεχνος επιτρέπει εδώ στον Πρωταγόρα να διευκρινίσει επομένως πως αυτού του είδους τη σοφία εννοεί, και όχι αυτήν που συνδέουμε με τη γνώση των επιστημών και τη φιλοσοφία.

5 ἔμπυρος τέχνη (= σύν πυρί)
(η φωτιά, ως πηγή ενέργειας και μέσο κατεργασίας των υλικών, που επιτρέπει την πρακτική εφαρμογή της τεχνογνωσίας) κατεργασία η [katerγasía]: η ενέργεια του κατεργάζομαι, το σύνολο των εργασιών με τις οποίες δίνεται σε ένα υλικό η επιθυμητή μορφή: Mηχανική / θερμική / χημική ~ των μετάλλων. ~ των μαρμάρων / του ξύλου / του μεταξιού / της ζάχαρης. [λόγ. < ελνστ. κατεργασία, αρχ. σημ.: `παραγωγή΄]

6 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

7

8 Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας

9 Ανυψωτική μηχανή μεσαίων φορτίων

10

11 Ανυψωτική μηχανή αμφίπλευρης ανύψωσης

12 Βαρούλκα

13 Η «σιδηρά χειρ»

14 Ο λιθοβόλος γερανός

15 Τον εφηύρε ο Κτησίβιος τον 3ο αι. π.Χ. (για το κουρείο του πατέρα του
Ο μουσικός καθρέπτης Τον εφηύρε ο Κτησίβιος τον 3ο αι. π.Χ. (για το κουρείο του πατέρα του

16 Πρόκειται για προγραμματιζόμενους αυτοκινούμενους τρίποδες που σύμφωνα με τον Όμηρο κατασκεύασε ο Ήφαιστος «με ρόδες χρυσές για να μπορούν αυτόματα να μπαίνουν στων θεών τη σύναξη και πάλι μόνοι τους να γυρνούν στο οίκημα». Η ανάπτυξη και εφαρμογή από τους Αλεξανδρινούς μηχανικούς (Φίλωνα, Ήρωνα) της σχετικής τεχνολογίας σε αντίστοιχα αυτοκινούμενα «οχήματα» μας επιτρέπει την υποθετική ανασύστασή τους.

17 Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος
(το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της ιστορίας) Πρόκειται για ένα ανθρωποειδές ρομπότ με τη μορφή υπηρέτριας (σε φυσικό μέγεθος) που στο δεξί χέρι της κρατούσε μια οινοχόη. Όταν ο επισκέπτης τοποθετούσε έναν κρατήρα (κύπελλο) στην παλάμη του δεξιού χεριού της εκείνη αυτόματα έριχνε αρχικά κρασί και στη συνέχεια για ανάμιξη νερό στον κρατήρα ανάλογα με την επιθυμία του.

18 Το αυτόματο σπονδείο με κερματοδέκτη (ο πρώτος αυτόματος πωλητής της ιστορίας)
Ανακατασκευή της επινόησης του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, που επέτρεπε την αυτόματη λήψη αγιασμού από τους πιστούς με τη ρίψη ενός πεντάδραχμου νομίσματος σε αγγείο. Το νόμισμα έπεφτε πάνω στο δίσκο ενός ζυγού, με την εκτροπή του οποίου άνοιγε μια κωνική βαλβίδα και έρρεε αντίστοιχη (του βάρους του νομίσματος) ποσότητα νερού. ΠΗΓΕΣ: «Ήρων, Πνευματικά, Α 21»

19 Ο «από μηχανής» θεός (Deus ex machina)

20 Περίακτοι

21 Υδραυλικός τροχός της Περαχώρας

22 Πυρσεία και φρυκτωρίες
Οι φρυκτωροί διέθεταν από πέντε πινακίδες με αναγραμμένα τα γράμματα του αλφαβήτου χωρισμένα σε πεντάδες. Οι αριστεροί πυρσοί από το μέρος του «πομπού» φρυκτωρού αναφέρονταν στον αριθμό της πινακίδας, ενώ οι δεξιοί στη σειρά του γράμματος της συγκεκριμένης πινακίδας. Η έναρξη της διαδικασίας αποστολής γινόταν με την ανάρτηση δύο πυρσών από τον «πομπό», την επιβεβαίωση με την ανάρτηση δύο πυρσών από το «δέκτη» και το κατέβασμα των πυρσών και από τους δύο. Για παράδειγμα, όταν υψώνονταν δύο πυρσοί στον αριστερό τοίχο και τέσσερεις στο δεξιό, γινόταν εκπομπή του γράμματος «Ι». ΠΗΓΕΣ: «Πολύβιος, Ιστορία X 45-47» Πυρσεία και φρυκτωρίες

23 Κρυπτεία σκυτάλη (Λακωνική))
Λεπτή ταινία (3 mm) κατεργασμένου δέρματος τυλιγμένη σε κυλινδρικό ξύλο όπου ο αποστολέας έγραφε το μήνυμα και ο δέκτης το διάβαζε ξανατυλίγοντάς την σε ξύλο ίσης διατομής. Χρησιμοποιήθηκε από τον 7ο π. Χ. αιώνα για την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των εφόρων, του βασιλιά και του αρχιστράτηγου των Λακεδαιμονίων. Στη συγκεκριμένη σκυτάλη αναπαρίσταται το απελπισμένο μήνυμα που έστειλαν μετά την ήττα της ναυμαχίας των Αργινουσών οι Λάκωνες στη Σπάρτη: «Έρρει τα κάλα, Μίνδαρος απεσσούα, πεινώντι τώνδρες, απορείομες τι χρη δραν» δηλ. «Χάθηκαν τα πλοία, ο Μίνδαρος σκοτώθηκε, οι άνδρες πεινάνε, απορούμε τι πρέπει να κάνουμε». ΠΗΓΕΣ: «Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Λύσανδρος, 19»

24

25 Πρόκειται για πολεμικό κωπήλατο πλοίο με τρεις σειρές κουπιών σε κάθε πλευρά. Αποτέλεσε το αριστούργημα της αρχαιοελληνικής ναυπηγικής τέχνης και το ένδοξο όπλο των Περσικών πολέμων. Πρόκειται για επαναστατική εξέλιξη της διήρους (πιθανότατα από τον Κορίνθιο ναυπηγό Αμεινοκλή) με την προσθήκη μιας επιπλέον σειράς κωπηλατών στον κενό χώρο δίπλα στην κουπαστή σε ψηλότερο επίπεδο από τους άλλους κωπηλάτες. Για την εξασφάλιση της απαιτούμενης ροπής επινοήθηκε ο ευφυής εξωλέμβιος τράπηκας. Οι τρεις σειρές κωπηλατών εξασφάλιζαν στο σκάφος τριπλάσια κινητήρια ισχύ από την πεντηκόντορο χωρίς ουσιαστική αύξηση του μήκους του. Αυτό ήταν ένα σημαντικό πλεονέκτημα στις καταδιώξεις και τους εμβολισμούς των αντιπάλων. Η πλοήγηση επιτυγχανόταν με τα δύο μεγάλα κουπιά της πρύμνης. Επικουρικά διέθετε ένα μεγάλο τετράγωνο ιστίο στο μέσον της και ένα μικρότερο στην πρύμνη της με πλήθος τροχαλιών για τον ευχερή χειρισμό τους. Το πλήρωμά της συνήθως αποτελούνταν από 170 κωπηλάτες, 10 ναύτες, 14 (έως 80 σε ειδικές περιπτώσεις) οπλίτες, 5 αξιωματούχους και τον κυβερνήτη. Το μήκος της έφθανε τα 40 μέτρα, το πλάτος της τα 5,20 μέτρα και το βύθισμά της τα 1,10 μέτρα. Η ταχύτητά της έφθανε τα 12 ναυτικά μίλια ανά ώρα. Συνήθως έφερε πλήρες κατάστρωμα κυρίως για την προστασία των κωπηλατών αλλά και την ευχερή μεταφορά των οπλιτών. Το συγκεκριμένο ομοίωμα αποτελεί αντίγραφο της ανακατασκευασμένης τριήρους με το όνομα «Ολυμπιάς» από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό σε σχέδια των Βρετανών Κόουτς και Μόρισον. ΠΗΓΕΣ: «Ντελλόπουλος, Η ελληνική τριήρης», « Μόρισον Κόουτς Ράνκοβ - Μπόρις, .Αθηναϊκή τριήρης: Η ιστορία και η ανακατασκευή ενός αρχαίου ελληνικού πολεμικού πλοίου» «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών», «Δεληγιάννης Περικλής, Ναυτική Ιστορία», «Δημοσθένης, Λόγοι», «Θουκιδίδης, Ιστορίαι», «Ξενοφών, Ελληνικά».

26 Η ιπτάμενη περιστερά του Αρχύτα
Πρόκειται για την πρώτη αυτόνομη πτητική μηχανή της αρχαιότητας. Αποτελούνταν από ένα ελαφρύ αλλά ισχυρό κέλυφος που είχε τη μορφή περιστεριού και έφερε εσωτερικά τη κύστη ενός μεγάλου ζώου . Η αεροδυναμική περιστερά ήταν τοποθετημένη με το άνοιγμα της κύστης προσαρμοσμένο στο ανοικτό άκρο ενός θερμαινόμενου στεγανού λέβητα (ή μιας ισχυρής εμβολοφόρας αεραντλίας). Όταν η πίεση του ατμού ή του αέρα υπερέβαινε τη μηχανική αντοχή της σύνδεσης, η περιστερά εκτοξευόταν και συνέχιζε την πτήση της για μερικές εκατοντάδες μέτρα με τη βοήθεια της ορμής του εξερχόμενου πεπιεσμένου αέρα της κύστης σύμφωνα με τις αρχές της αεροδυναμικής. ΠΗΓΕΣ: «Αύλος Γέλλιος, Αττικαί νύκται, Γ12»

27 Ηνίοχος των Δελφών Εχει ύψος 1,82 μ. και είναι από χαλκό.
Είχε αφιερωθεί στον Απόλλωνα από τον Πολύζαλο, τον τύραννο της Γέλας, το 478 π.Χ., μετά την νίκη του στις αρματοδρομίες στους Πυθικούς αγώνες. Σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο των Δελφών.

28 Χάλκινα αγάλματα Οι Τυραννοκτόνοι Αρμόδιος και Αριστογείτων (αντίγραφα ρωμαϊκών χρόνων), 476 π.Χ. Νεάπολη, Museo

29 Ερμής του Πραξιτέλη Χρονολογείται από το 343 π.Χ., είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο της Πάρου, έχει ύψος 2.10 μ. Εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο.

30 Δισκοβόλος, αντίγραφο έργου του Μύρωνα, γύρω στο 450 π.Χ.
Ρώμη, Museo Nazionale Romano.

31 Λαοκόων «Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας»

32 Η Νίκη της Σαμοθράκης Eχει ύψος 3,28 μ. (με τα φτερά)
και χρονολογείται μεταξύ και 220 και 190 π.Χ.

33 Αφροδίτη της Μήλου Έχει ύψος 2,02 μ. Χρονολογείται γύρω στο 100 π.Χ.

34 Φιλοτεχνήθηκαν από το γλύπτη Αλκαμένη ή, σύμφωνα με άλλους, από το γλύπτη Καλλίμαχο, από πεντελικό μάρμαρο. Τα έξι γυναικεία αγάλματα έχουν ύψος 2,30 μέτρων. Καρυάτιδες Ερεχθείου

35 Καρυάτιδες Ερεχθείου

36 Κεφάλι νέου από την Ακρόπολη της Αθήνας (“ξανθός έφηβος”),
π.Χ. Αθήνα, Μουσείο Ακροπόλεως.

37 Τα χρώματα για τους αρχαίους Έλληνες και την κοινωνία τους αποτελούσαν ένα μέσο χαρακτηρισμού.
Οι θεοί είχαν ξανθή κόμη που ακτινοβολούσε τη δύναμή τους, οι πολεμιστές και αθλητές φαιόχρωμη επιδερμίδα ως ένδειξη αρετής και ανδρείας, οι κόρες λευκό δέρμα που δήλωνε τη χάρη και λάμψη της νεότητας

38

39

40

41

42

43

44 Η Ακρόπολη της Αθήνας, όπως ήταν τον 2ο αι. μ.Χ.
Τα περισσότερα κτίσματα ανάγονται στο δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ. Γύψινη μακέτα.

45 ιδιωτικές κατοικίες της αρχαίας Αθήνας

46

47 Αναπαράσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου του Πειραιά. Mακέτα: W
Αναπαράσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου του Πειραιά. Mακέτα: W. Hoepfner, E.-L. Schwadner. Hoepfner, W., 'Η πολεοδομία της Κλασικής περιόδου', Aρχαιολογία, τ. 63 (1997), σελ. 27, εικ. 4.

48 Ζεύγος πήλινων θερμοφόρων για το δεξί και αριστερό άκρο χέρι
Ζεύγος πήλινων θερμοφόρων για το δεξί και αριστερό άκρο χέρι. Τέλη 1ου αι. π.Χ.-αρχές 2ου αι. μ.Χ., Επαρχιακό Μουσείο Πάφου. © Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου

49

50 ἔντεχνον σοφίαν ἑμπυρον τέχνην (σὺν πυρί)
Τὴν περὶ τὸν βίον σοφίαν (και εὐπορία ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται) Σοφία (σχετική με τεχνικές γνώσεις, δεξιότητες, κατασκευαστική ικανότητα, επινόηση, τεχνογνωσία) Πρακτική εφαρμογή τεχνικών γνώσεων με τη χρήση της φωτιάς για την κατεργασία των υλικών Γνώσεις του για την αντιμετώπιση των βιοτικών αναγκών Έτσι εξασφαλίζεται για τον άνθρωπο αφθονία μέσων για τη ζωή του.

51 Προμηθεύς κλοπή δίκη μετῆλθεν