Μέσα συλλογής δεδομένων Δρ Ζωή Καραμπατζάκη Σχολική Σύμβουλος Π.Α.

Μέσα συλλογής δεδομένων   1. Είδη και μορφές μέσων συλλογής δεδομένων 2. Αξιοπιστία των μετρήσεων 3. Εγκυρότητα των μετρήσεων 4. Επιλογή ερευνητικού ερωτηματολογίου 5. Βασικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά ενός ερωτηματολογίου 6. Κατασκευή αυτοσχέδιου ερωτηματολογίου 7. Παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή - κατασκευή ενός ερωτηματολογίου προκειμένου να διευκολυνθεί η στατιστική ανάλυση 8. Μετάφραση, προσαρμογή, στάθμιση ενός ερωτηματολογίου στα Ελληνικά

1. Είδη και μορφές συλλογής δεδομένων Ερωτηματολόγιο Συνέντευξη Παρατήρηση Πείραμα Μέσα συλλογής δεδομένων: Καθετί που μας επιτρέπει να μετρήσουμε μία μεταβλητή βάσει του λειτουργικού της ορισμού.

2. Αξιοπιστία μετρήσεων Αξιοπιστία: Η σταθερότητα των μετρήσεων, η συμφωνία μεταξύ επαναλαμβανόμενων μετρήσεων κάτω από τις ίδιες συνθήκες.   Χωρίς αξιοπιστία οι μετρήσεις είναι άχρηστες. Εκφράζεται αριθμητικώς με κάποιον συντελεστή αξιοπιστίας που λαμβάνει τιμές από 0,00 έως 1,00.

2. Αξιοπιστία μετρήσεων Η επίδοση ενός συμμετέχοντα εξαρτάται: Από σταθερούς παράγοντες που σχετίζονται με την υπό μέτρηση μεταβλητή. Από σταθερούς παράγοντες που δεν σχετίζονται με την υπό μέτρηση μεταβλητή αλλά με την εξέταση. Με περιστασιακούς παράγοντες που σχετίζονται με την εξέταση. Οι σταθεροί παράγοντες αθροιστικά καθορίζουν την αξιοπιστία. Οι περιστασιακοί παράγοντες καθορίζουν το σφάλμα μέτρησης (πόσο ευάλωτο είναι το μέσο που χρησιμοποιούμε σε περιστασιακούς παράγοντες).  

Είδη αξιοπιστίας: Επαναληπτικών μετρήσεων (διαχρονική σταθερότητα) Ισοδύναμων τύπων Των ημικλάστων (άρτιες – περιττές) – είδος εσωτερικής συνέπειας Εσωτερικής συνέπειας (μεμονωμένες ερωτήσεις) – συμφωνία μεταξύ απαντήσεων Μεταξύ βαθμολογητών

3. Εγκυρότητα μετρήσεων   Εγκυρότητα: Κατά πόσο όντως μετράμε αυτό που θέλουμε να μετρήσουμε.   Πόσο μεγάλο ποσοστό της μέτρησης αντιπροσωπεύουν οι σταθεροί παράγοντες που σχετίζονται με την υπό εξέταση μεταβλητή. Δηλαδή μία μέτρηση μπορεί να είναι αξιόπιστη αλλά όχι έγκυρη.

3. Εγκυρότητα μετρήσεων   Δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί απόλυτη εγκυρότητα στις κοινωνικές επιστήμες.   Σταθεροί παράγοντες που επηρεάζουν τη μέτρηση και δεν σχετίζονται με την υπό εξέταση μεταβλητή: Χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου Χαρακτηριστικά του εξεταστή Χαρακτηριστικά του ψυχομετρικού μέσου ή της εξέτασης

Είδη εγκυρότητας: Κατά τεκμήριο (κατά κοινή ομολογία) Λάθη ορθογραφίας Αντιπροσωπευτικού περιεχομένου (επιλογή ερωτήσεων) Συγχρονικής συνάφειας (εξωτερικό ψυχομετρικό κριτήριο) Εννοιολογικής δομής (εξωτερικό κριτήριο – ομάδες ατόμων) Διακρίνουσα εγκυρότητα (εξωτερικό κριτήριο – ομάδες ατόμων) Προβλεπτικής συνάφειας (εξωτερικό κριτήριο – πρόβλεψη)

Επιλογή ερευνητικού ερωτηματολογίου Έτοιμα ψυχομετρικά μέσα. Έτοιμα αυτοσχέδια ψυχομετρικά μέσα. Κατασκευή αυτοσχέδιου μέσου. Δυνατότητα σύγκρισης των ευρημάτων με προηγούμενες έρευνες. Γνωστά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά. Πρακτικά ζητήματα.

5. Βασικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά ενός ερωτηματολογίου Αξιοπιστία Εγκυρότητα Παραγοντική δομή Ευαισθησία: η πιθανότητα ένα άτομο που εμφανίζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ως προς την εξεταζόμενη μεταβλητή να έχει τιμή υψηλότερη από μία τιμή ουδό. Ειδικότητα: η πιθανότητα ένα άτομο που δεν εμφανίζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά ως προς την εξεταζόμενη μεταβλητή να έχει τιμή χαμηλότερη από μία τιμή ουδό.

Κατασκευή αυτοσχέδιου ερωτηματολογίου Κατασκευή αυτοσχέδιου ερωτηματολογίου   Σκοπός = οι ερωτήσεις και οι οδηγίες για την απάντησή τους να μην αφήνουν κανένα περιθώριο παρερμηνείας.   Μορφές ερωτήσεων: Ανοικτές – κλειστές. Κλειστές: Σύντομων απαντήσεων (έτος γέννησης) Διαβαθμιστικής επιλογής (likert) Επιλογής μεταξύ αμοιβαίως αποκλειόμενων επιλογών Πολλαπλών επιλογών (περισσότερες από μία απαντήσεις) Διευθέτησης πολλαπλών επιλογών Αναγκαστικής επιλογής (φύλο)

Κατασκευή αυτοσχέδιου ερωτηματολογίου Προσοχή: Στις κλειστού τύπου ερωτήσεις πρέπει οι προτεινόμενες εναλλακτικές να καλύπτουν όλο το εύρος των απαντήσεων. Σε περίπτωση αμφιβολίας μπορεί να προστεθεί η γενική απάντηση «Άλλο» με προαιρετική διευκρίνιση «Παρακαλώ καθορίστε»

Γενικά θα πρέπει: Να προσδιορίζεται ακριβώς η έννοια των κύριων όρων της απάντησης Να αποφεύγονται οι πολλαπλές αρνήσεις («δεν συμφωνώ ότι δεν πρέπει» Να αποφεύγονται οι ερωτήσεις με δύο σκέλη (σύνθετες) Να μην ζητείται από τους εξεταζόμενους να ταξινομήσουν μόνοι τους τις απαντήσεις τους, όπου αυτό είναι δυνατόν. Να αποφεύγονται oi κατευθύνσεις φορτίζουν την ερώτηση προς μία ορισμένη κατεύθυνση Να αποφεύγονται οι ερωτήσεις που οδηγούν σε «κοινωνικοποιημένες απαντήσεις»

Γενικά θα πρέπει: Να καθορίζεται συγκεκριμένος χώρος απάντησης, ώστε οι απαντήσεις στις ανοικτές ερωτήσεις να είναι σύντομες Να μην περιλαμβάνονται ερωτήσεις για πληροφορίες που ο ερευνητής θα μπορούσε να πάρει από άλλη πηγή Λεξιλόγιο και συντακτική δομή σύστοιχο με το αντιληπτικό και μορφωτικό επίπεδο των εξεταζομένων Να χρησιμοποιούνται ερωτήσεις «φίλτρο» όπου αυτό είναι απαραίτητο Τα δημογραφικά να μπαίνουν στο τέλος του ερωτηματολογίου Οι φορτισμένες ερωτήσεις να μην μπαίνουν στην αρχή του ερωτηματολογίου Στο τέλος του ερωτηματολογίου να ζητήσουμε από τον εξεταζόμενο να ελέγξει τις απαντήσεις του

Είδος ερωτήσεων και στατιστική ανάλυση. Παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή - κατασκευή ενός ερωτηματολογίου προκειμένου να διευκολυνθεί η στατιστική ανάλυση Είδος ερωτήσεων και στατιστική ανάλυση. Κατηγορική με κατηγορική Αριθμητική με κατηγορική Αριθμητική με αριθμητική

Μετάφραση, προσαρμογή, στάθμιση ενός ερωτηματολογίου στα Ελληνικά Μετάφραση, προσαρμογή, στάθμιση ενός ερωτηματολογίου στα Ελληνικά   Σταθμισμένο ψυχομετρικό μέσο: έχει χορηγηθεί σε διάφορες ομάδες του πληθυσμού κάτω από σαφώς καθορισμένες συνθήκες οι αρχικές μετρήσεις έχουν μετασχηματιστεί σε δευτερογενείς κλίμακες, π.χ. τυπικούς βαθμούς (norms) έχει ικανοποιητικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά

Συνήθη στάδια Πιλοτική έρευνα Χορήγηση σε αντιπροσωπευτικό δείγμα Διερεύνηση παραγοντικής δομής Διερεύνηση ψυχομετρικών χαρακτηριστικών Διερεύνηση επίδρασης κρίσιμων μεταβλητών – επιδημιολογικά στοιχεία Ανάπτυξη κανονιστικών δεδομένων Καθορισμός τιμών ουδών

Τι είναι τεστ Τεστ είναι « μια αυστηρά καθορισμένη δοκιμασία ως προς τις συνθήκες εφαρμογής και τον τρόπο της βαθμολογίας της, η οποία επιτρέπει να προσδιορίζεται η θέση ενός υποκειμένου σε σχέση με έναν πληθυσμό που είναι βιολογικά και κοινωνικά επακριβώς καθορισμένος».

Πού χρησιμοποιούνται Χρησιμοποιούνται για λήψη αποφάσεων, για κατάταξη, για διάγνωση και σχεδιασμό θεραπείας, για αυτογνωσία, για αξιολόγηση προγραμμάτων και για έρευνα.

Χαρακτηριστικά των τεστ Τα πιο σπουδαία χαρακτηριστικά για τον καθορισμό μιας δοκιμασίας ως τεστ είναι : η τυποποίηση, η στάθμιση, η αξιοπιστία και η εγκυρότητα. Η σωστή χρήση των τεστ μας δίνει τη δυνατότητα συλλογής αντικειμενικών πληροφοριών σχετικά με τις ανάγκες ή δυσκολίες ενός παιδιού.

Τα είδη των τεστ Τεστ ανώτατης δύναμης Τεστ τυπικής απόδοσης Τεστ γενικής ικανότητας Τεστ ειδικών ικανοτήτων Τεστ επιλογής Περιγραφικά τεστ

Μορφές τεστ Τεστ πολλαπλής επιλογής Τεστ ελεύθερης απάντησης Τεστ σύζευξης Τεστ με μορφή σωστό-εσφαλμένο Τεστ συμπλήρωσης ελλιπών φράσεων

Μορφές τεστ Τεστ ταχύτητας Τεστ δύναμης Προφορικά Μη προφορικά ή εκτελεστικά

Μορφές τεστ Τεστ ανεξάρτητο από πολιτισμικό πλαίσιο ή μη γλωσσικό Τεστ αποκλίνουσας νόησης Τεστ συγκλίνουσας νόησης

Τρόποι χορήγησης Ατομικά Ομαδικά Χορήγηση με ηλεκτρονικό υπολογιστή

Βασικά είδη Τεστ νοημοσύνης Τεστ δεξιοτήτων Τεστ επίτευξης Τεστ δημιουργικότητας Τεστ προσωπικότητας Ερωτηματολόγια ενδιαφερόντων Διαδικασίες αξιολόγησης της συμπεριφοράς Νευροψυχολογικά τεστ

Μέθοδοι κατασκευής των τεστ Τα ορθολογικά τεστ ή τεστ που βασίζονται στη λογική Τα εμπειρικά τεστ Τα τεστ που βασίζονται στην παραγοντική ανάλυση

Κλίμακες μέτρησης Ονοματικές κλίμακες Τακτικές κλίμακες Ίσων διαστημάτων Αναλογικές ή ίσων λόγων

Στάδια στην κατασκευή του τεστ Εννοιολογική κατανόηση ή προσδιορισμός του τεστ Επιλογή της μεθόδου μετατροπής κλιμάκων Κατασκευή των ερωτήσεων Δοκιμασία ερωτήσεων Ανάλυση ερωτήσεων Αναθεώρηση του τεστ Δημοσίευση του τεστ

Παράγοντες σφαλμάτων στη βαθμολόγηση Το κοινωνικώς αποδεκτό Οι τυχαίες απαντήσεις Η απόκρυψη Προσοχή σε δεοντολογικά ζητήματα!!!!!!!!

Συνέντευξη «συνέντευξη είναι η ‘συνάντηση’ και συνομιλία δύο ή περισσότερων προσώπων με σκοπό την επίτευξη ενός προκαθορισμένου σκοπού. Αυτό που τη διακρίνει από τη συνηθισμένη μορφή συνομιλίας είναι η ύπαρξη του σκοπού και η συστηματική προσπάθεια που καταβάλλεται για την επίτευξή του».

Συνέντευξη Συνήθως χρησιμοποιείται συμπληρωματικά με άλλες τεχνικές και μεθόδους όπως π.χ. η παρατήρηση, τα τεστ και τα ερωτηματολόγια. Ο συνδυασμός των πληροφοριών από το σύνολο των τεχνικών που χρησιμοποιούμε, κατά περίπτωση, μας δίνει μια σφαιρική και ολοκληρωμένη εικόνα του προβλήματος που μελετάμε.

Μορφές συνέντευξης δομημένη μη δομημένη εντοπισμένη ή όχι άμεση ή έμμεση επαναλαμβανόμενη ή panel κλινική σε βάθος

Συνέντευξη Η συνέντευξη ως τεχνική έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες και είναι ένα αρκετά περίεργο είδος επικοινωνίας. Ιδιαίτερα όταν σχετίζεται με παιδιά προϋποθέτει έναν πολύ λεπτό χειρισμό εκ μέρους του συνεντευκτή.

Συνέντευξη Καλό είναι οι ερωτήσεις να γίνονται από στήθους και οι σημειώσεις να κρατούνται μετά τη συνέντευξη και όχι κατά τη διάρκειά της. Αν χρησιμοποιηθεί μαγνητόφωνο πρέπει να υπάρχει απαραίτητα η συγκατάθεση του ερωτώμενου.

Συνέντευξη Είναι σημαντικό η διεξαγωγή της συνέντευξης να γίνεται σε ένα ήρεμο περιβάλλον, χωρίς θορύβους, μέσα σε κλίμα φιλικό που να εμπνέει στον ερωτώμενο εμπιστοσύνη, ασφάλεια, και τη διάθεση να μιλήσει.

Συνέντευξη Ο συνεντευκτής πρέπει να είναι ευγενικός, ενθαρρυντικός, συμπαθητικός για να δώσει έτσι μια ευνοϊκή εικόνα από την πρώτη στιγμή. Συγχρόνως πρέπει να ενθαρρύνει τον ερωτώμενο, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του και να τον καθησυχάσει. Η επιτυχία στη διεξαγωγή της συνέντευξης εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος από την προσωπικότητα του υπευθύνου της συνέντευξης και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται

Συνέντευξη Η επιλογή των ερωτήσεων πρέπει να είναι προσεκτική και να εστιάζεται στο αντικείμενο της μελέτης. Η καταγραφή των απαντήσεων πρέπει να γίνεται με αντικειμενικό τρόπο και να αποφεύγονται οι άμεσες ερμηνείες. Η ερμηνεία τους μπορεί να γίνει σε επόμενο στάδιο.

Παρατήρηση Η παρατήρηση είναι από τις πρώτες και πιο γνωστές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της συμπεριφοράς και της εξέλιξης του παιδιού. Στα τέλη του 18ου αιώνα, γιατροί, παιδαγωγοί, ψυχολόγοι ή απλοί γονείς κρατούσαν ημερολόγια της ανάπτυξης των παιδιών τους, στα οποία περιέγραφαν με λεπτομερή τρόπο τις αλλαγές στη σωματική, συναισθηματική και νοητική ανάπτυξη

Παρατήρηση Στα πρώτα στάδια μιας έρευνας συνήθως αρχίζουμε την παρατήρηση του φαινομένου που μας ενδιαφέρει με μια άμεση, φυσική παρατήρηση (Βοσνιάδου, 2001) για να συνεχίσουμε αν χρειαστεί με περισσότερο συστηματικές καταγραφές.

Παρατήρηση Η παρατήρηση άμεση ή συστηματική παρόλο που εμπεριέχει συχνά το ρίσκο της υποκειμενικότητας και δεν επιτρέπει τη δημιουργία αιτιακών σχέσεων, εξηγήσεων και θεωριών, αποτελεί πηγή πολύτιμων πληροφοριών για τους επιστήμονες και τους ερευνητές.

Παρατήρηση Υπάρχουν διάφοροι τρόποι καταγραφής της παρατήρησης όπως π.χ. η τήρηση ημερολογίου της τάξης, η καταγραφή ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η καταγραφή της διάρκειας ή της έντασης μιας συμπεριφοράς κ.τ.λ. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφορα μέσα όπως π.χ. οι φωτογραφίες, οι μαγνητοφωνήσεις, οι βιντεοσκοπήσεις ή τα σχέδια

Ευχαριστώ πολύ!!! Ζωή Καραμπατζάκη E-mail: zkarabatzaki@gmail.com