Η κατασκευή των δημοσίων έργων 1η εβδομάδα Η κατασκευή των δημοσίων έργων Ως δημόσια έργα ορίζονται τα έργα υποδομής της χώρας διαφόρων τύπων και χρήσεων , τα οποία καλύπτουν βασικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου και αποσκοπούν στην αύξηση του εθνικού προϊόντος, την ασφάλεια της χώρας και την βελτίωση της ποιότητας ζωής του λαού. Ως έργο, σύμφωνα με την νομοθεσία, νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή και συντήρηση, και κάθε ερευνητική εργασία που απαιτεί τεχνική γνώση και επέμβαση. Νίκος Μπλάνας Νίκος Μπλάνας

Στάδια εκτέλεσης δημόσιου έργου Προγραμματισμός του έργου από το δημόσιο Ανάθεση μελέτης σε μελετητή Εκπόνηση μελέτης Δημοπράτηση έργου Ανάθεση εργολαβίας σε ανάδοχο έργου Κατασκευή του έργου Επίβλεψη κατασκευής Παράδοση Παραλαβή Λειτουργία του έργου Νίκος Μπλάνας

Εμπλεκόμενοι σε δημόσιο έργο: Εργοδότης ή κύριος του έργου. (δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, Οργανισμοί κοινής ωφέλειας) Φορέας κατασκευής = αρμόδια υπηρεσία που έχει την ευθύνη παραγωγής του έργου. Ανάδοχος ή Εργολήπτης = πρόσωπο ή επιχείρηση που ανέλαβε την κατασκευή του έργου. Νίκος Μπλάνας

Διευθύνουσα ή Επιβλέπουσα Υπηρεσία = τεχνική υπηρεσία του φορέα κατασκευής Προϊσταμένη ή Επιβλέπουσα Αρχή = υπηρεσία του φορέα κατασκευής που έχει την γενική εποπτεία και αποφασίζει για την μεταβολή των όρων της σύμβασης. Τεχνικό Συμβούλιο = συλλογικό όργανο του φορέα κατασκευής που γνωμοδοτεί σε θέματα που ορίζουν οι νόμοι και τα Π.Δ. Νίκος Μπλάνας

Βασικά Στάδια μελέτης δημόσιου έργου Προκαταρκτική μελέτη (αναγκαιότητα – σκοπιμότητα, ανάλυση κόστους – ωφέλειας) Προμελέτη (γεωμετρικός σχεδιασμός έργου, κόστος, περιβαλλοντικές επιπτώσεις) Οριστική μελέτη (λεπτομέρειες στα τεύχη και σχέδια της μελέτης) Νίκος Μπλάνας

Δημοπράτηση έργου (τεύχη δημοπράτησης, πρότυπα τιμολόγια) Μελέτη εφαρμογής Δημοπράτηση έργου (τεύχη δημοπράτησης, πρότυπα τιμολόγια) Ανάδειξη ανάδοχου Κατασκευή Νίκος Μπλάνας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Διοίκηση έργου (project management): είναι η οργανωμένη διαδικασία που έχει ως σκοπό τον καλύτερο συνδυασμό κεφαλαίου, πόρων και χρόνου, έτσι ώστε το έργο να υλοποιηθεί με το βέλτιστο ποσοτικά και ποιοτικά τρόπο και να αποβεί προσοδοφόρο για τους άμεσα ενδιαφερόμενους. και σε επιμέρους έργα. Νίκος Μπλάνας

Κυριότερα προβλήματα στη πορεία εκτέλεσης ενός έργου Η υπέρβαση του κόστους Η υπέρβαση του χρόνου Τα εργασιακά προβλήματα Νίκος Μπλάνας

Βασικές αιτίες των παραπάνω προβλημάτων Η ασάφεια στους στόχους και στους σκοπούς . Ανεπαρκείς οικονομικές προβλέψεις από τον ιδιοκτήτη. Ανεπαρκής πληροφόρηση Ελλιπής οργανωτική δομή Συμπίεση του χρόνου εκτέλεσης του έργου Έλλειψη τυποποίησης Διοικητική ανεπάρκεια Νίκος Μπλάνας

Βασικές λειτουργίες της διοίκησης έργου: Ο σχεδιασμός και προγραμματισμός της πορείας του έργου Η οργάνωση και ο συντονισμός Ο έλεγχος δηλαδή ο υπολογισμός των αποκλίσεων Η διεύθυνση και η καθοδήγηση Νίκος Μπλάνας

Ο έλεγχος ασκείται σε τρία επίπεδα: Αποτροπή των αποκλίσεων στον χρονικό προγραμματισμό Παρακολούθηση των πραγματικών δεδομένων στην κατεύθυνση ικανοποίησης των στόχων. Βελτίωση του υπάρχοντος σχεδιασμού-προγραμματισμού στη βάση των πραγματικών συνθηκών του έργου. Νίκος Μπλάνας

Οργανωτικό – διοικητικό Τεχνικό Οικονομικό Τεχνολογικό Η ολοκληρωμένη άσκηση της διοίκησης έργων επιτρέπει στον project manager να έχει οφέλη σε τέσσερα επίπεδα: Οργανωτικό – διοικητικό Τεχνικό Οικονομικό Τεχνολογικό Νίκος Μπλάνας

Η διοίκηση του έργου επιδιώκει να επιτύχει: Στην ικανοποίηση των στόχων του έργου (management by objectives – M.B.O.) Στη λεπτομερή παρακολούθηση των κρίσιμων δραστηριοτήτων ή τη διοίκηση με βάση τις εξαιρέσεις (management by exception – M.B.E.) Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση του κατασκευαστικού φορέα των έργων Η μορφή της οργανωτικής δομής του φορέα υλοποίησης ενός έργου, αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιτυχίας των στόχων του έργου, που σε γενικές γραμμές είναι η ικανοποιητική ποιότητα των προϊόντων ή των υπηρεσιών, στον επιθυμητό χρόνο και με το μικρότερο δυνατό κόστος. Νίκος Μπλάνας

τρεις βασικές οργανωτικές δομές Οργάνωση κατά έργο Οργάνωση κατά έργο Οργάνωση κατά λειτουργία Οργάνωση τύπου μήτρας Νίκος Μπλάνας

Οργάνωση κατά έργο (project organization) Στην οργάνωση αυτή, κάθε έργο έχει δική του διεύθυνση που είναι υπεύθυνη για όλες τις επιμέρους εργασίες που συνθέτουν το έργο, όπως φαίνεται στο επόμενο σχήμα. Οι διευθύνσεις των έργων απευθύνονται στη Γενική Διεύθυνση έργων η οποία συντονίζει τα διάφορα έργα. Ο συντονισμός αναφέρεται κύρια στον έλεγχο της διάθεσης των μέσων παραγωγής και τη βελτιστοποίηση του χρόνου και του κόστους. Οι διευθυντές των έργων πρέπει να έχουν αυξημένες γνώσεις και εμπειρία αναφορικά με τις διάφορες εργασίες του έργου που έχουν υπό την εποπτεία τους. Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά έργο (συνέχεια) Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά έργο (συνέχεια) Διοικητικό συμβούλιο ΕΡΓΟ Α ΕΡΓΟ Β ΕΡΓΟ Γ μελέτες μελέτες μελέτες εξοπλισμός εξοπλισμός εξοπλισμός οικονομικά οικονομικά οικονομικά κατασκευές κατασκευές κατασκευές Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά έργο (συνέχεια) κάποια πλεονεκτήματα υπάρχει υπεύθυνος για κάθε έργο (που είναι ο διευθυντής), η προσφορά των συνεργατών που συμμετέχουν σε κάθε έργο είναι εύκολο να εκτιμηθεί, οι συνεργάτες ασχολούνται με ένα μόνο έργο έτσι ώστε να παρουσιάζουν αυξημένη αποδοτικότητα και υπευθυνότητα. Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά έργο (συνέχεια) ορισμένα μειονεκτήματα δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητική εξειδίκευση του προσωπικού, οδηγεί σε υποαπασχόληση των μέσων παραγωγής, γίνεται δυσχερής η τήρηση του προγραμματισμού από τη γενική διεύθυνση, αλλαγές διευθυντών προκαλούν ανωμαλίες στην εξέλιξη των έργων. Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά λειτουργίες (functional organization) Η οργάνωση κατά ειδικότητες στηρίζεται στην κατανομή του προσωπικού σε τμήματα ειδικοτήτων με καθορισμένες υπευθυνότητες και αντικείμενα, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Στην οργάνωση κατά ειδικότητες δεν προβλέπονται διευθυντές έργων αλλά μόνο διευθυντές τμημάτων ειδικοτήτων. Οι εντολές από τη διεύθυνση του έργου ακολουθούν τις κατακόρυφες γραμμές μέχρι τα τμήματα ειδικοτήτων όπου υπάρχουν συνεργάτες ειδικευμένοι πάνω σε καθορισμένα αντικείμενα και υπεύθυνοι για την εκτέλεση εργασιών της ειδικότητάς τους σε όλα τα έργα της επιχείρησης. Είναι φανερό ότι σε μια τέτοια μορφή οργάνωσης πρέπει να καθορίζονται επακριβώς οι ευθύνες και τα καθήκοντα κάθε τμήματος και συνεργάτη, ώστε να καλύπτονται ικανοποιητικά οι απαιτήσεις των έργων. Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά λειτουργίες (συνέχεια) Γενική διεύθυνση σύμβουλος γραμματεία Τμήμα εξοπλισμού Τμήμα οικονομικών Τμήμα μελετών ΕΡΓΟ Α ΕΡΓΟ Β ΕΡΓΟ Γ Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά λειτουργίες (συνέχεια) Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά λειτουργίες (συνέχεια) Πλεονεκτήματα οι εργασίες εκτελούνται από έμπειρους συνεργάτες, υπάρχει δυνατότητα βέλτιστης κατανομής των συνεργατών σύμφωνα με τις ανάγκες των έργων, επιτυγχάνεται ικανοποιητική εξειδίκευση του προσωπικού. Νίκος Μπλάνας

Η οργάνωση κατά λειτουργίες (συνέχεια) Μειονεκτήματα το βάρος της διοίκησης και συντονισμού των έργων το επωμίζεται η διεύθυνση έργων. Απαιτείται η ύπαρξη δραστήριας διεύθυνσης έργων, οι δραστηριότητες και οι υποχρεώσεις κάθε τμήματος ή συνεργάτη πρέπει να καθορίζονται με ακρίβεια, η εξειδίκευση των συνεργατών οδηγεί σε δυσχέρειες προσαρμογής σε νέες συνθήκες έργων, το συναίσθημα της υπευθυνότητας είναι μειωμένο. Νίκος Μπλάνας

Οργάνωση τύπου μήτρας (matrix organization) Η οργάνωση τύπου μήτρας αποτελεί συνδυασμό των δύο προηγούμενων μεθόδων οργάνωσης. Ο τύπος αυτός προήλθε από τις σύγχρονες απαιτήσεις έργων με πολύπλοκες και σύνθετες δραστηριότητες. Στην οργάνωση τύπου μήτρας, υπάρχουν ανεξάρτητες μεταξύ τους διευθύνσεις για κάθε έργο που απευθύνονται στη γενική διεύθυνση, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Οι διευθυντές έργων έχουν κατακόρυφη ευθύνη, ενώ οριζόντια ευθύνη έχουν οι διευθυντές των τμημάτων ειδικοτήτων. Η συνεργασία μεταξύ τους επιτυγχάνεται στους κόμβους συνεργασίας. Ο προγραμματισμός των έργων ξεκινάει από τη γενική διεύθυνση ενώ οι διευθυντές έργων και οι διευθυντές τμημάτων οφείλουν να συνεργάζονται και να τηρούν τον προγραμματισμό. Νίκος Μπλάνας

Οργάνωση τύπου μήτρας (συνέχεια) ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ σύμβουλος γραμματεία Διευθυντής μελετών Διευθυντής εξοπλισμού Διευθυντής οικονομικών Διευθυντής έργου Α Ποιοτική & τεχνική στάθμη Διευθυντής έργου Β Διευθυντής έργου Γ Στόχοι του έργου Διευθυντής έργου Δ Νίκος Μπλάνας

Οργάνωση τύπου μήτρας (συνέχεια) Νίκος Μπλάνας

Οργάνωση τύπου μήτρας (συνέχεια) Σημαντικό πλεονέκτημα της οργάνωσης μορφής μήτρας είναι ο αυξημένος συντελεστής αξιοποίησης του τεχνικού προσωπικού και οι δυνατότητες εξειδίκευσής του και αξιοκρατικής προώθησής του στην ιεραρχία. Μειονέκτημα της μεθόδου είναι οι τριβές που παρατηρούνται κατά τη συνεργασία μεταξύ διευθυντών έργων και διευθυντών ή προϊσταμένων των διαφόρων τμημάτων. Νίκος Μπλάνας

Κλασικές σχολές Οργάνωσης και Διοίκησης Tailor-ισμός (Η μέθοδος του “how to do it”) Εισαγωγή του επιστημονικού management (scientific management). Πειραματίστηκε με τις κινήσεις των εργατών, τις οποίες μελέτησε και χρονομέτρησε. Στη συνέχεια σχεδίασε εκ νέου κάθε εργασία τυποποιώντας κινήσεις και εργαλεία με στόχο την αύξηση του παραγωγικού αποτελέσματος. Αυτό όμως προϋπόθετε τον προκαθορισμό του παραγωγικού αποτελέσματος, το οποίο αναμένεται να παράγει κάθε εργαζόμενος. Ο Taylor εισήγαγε την μέθοδο της μελέτης της εργασίας (που αποκαλούσε time study), αναλύοντας κάθε εργασία (job fractionation) στα επιμέρους συστατικά μέρη, τις μονάδες εργασίας (work units). Νίκος Μπλάνας

Κλασικές σχολές Οργάνωσης και Διοίκησης Fayol – ισμός (Γάλλος μηχανικός ορυχείων) Καθώς οι επιχειρήσεις μεγάλωναν σε μέγεθος και περιπλοκότητα, προέκυψε η ανάγκη διεύρυνσης της θεωρίας του Taylor, η οποία κυρίως εστίαζε το ενδιαφέρον στην απόδοση του εργαζομένου και η ανάγκη κατανόησης ενός τρόπου αποτελεσματικότερης λειτουργίας ενός μεγάλου οργανισμού. Νίκος Μπλάνας

Οι αρχές του management του Fayol είναι : Ανάλυση της εργασίας (division of labor) Εξουσιοδότηση (authority) Πειθαρχία (discipline) Ενότητα διοίκησης (unity of command) Ενότητα κατεύθυνσης (unity of direction ) Ατομική υπακοή (subordination of the individual) Ανταμοιβή (remuneration) Νίκος Μπλάνας

Συγκεντρωτισμός (centralization) Διοικητική κλίμακα (scalar principle) Τάξη (order) Ισότητα (equity) Σταθερότητα προσωπικού (stability of personal) Πρωτοβουλία (initiative) Αίσθημα ενότητας (esprit of corps) Νίκος Μπλάνας

5 λειτουργίες που συνιστούν τον λειτουργικό ορισμό του management προγραμματισμός (planning) Οργάνωση (organizing) Διεύθυνση (commanding) Συντονισμός (coordinating) Έλεγχος (controlling) Νίκος Μπλάνας

Jones G.R. (2001), Organizational Theory, Prentice-Hall, 3η έκδοση. Βιβλιογραφία Παπαδάκης Β. (1999), Στρατηγική των Επιχειρήσεων. Ελληνική & Διεθνής Εμπειρία, εκδ. Μπένου. Meisterhans H. Steinmuller A. (2000), Οργάνωση Παραγωγής Εργοστασίου, Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Εκδόσεις. Montana P. Charnov B.H. (2001), Μάνατζμεντ, εκδ. Κλειδάριθμος, 2η έκδοση. Cleland D.I. Ireland L.R. (2002), Project Management, McGraw Hill, 4η έκδοση. Jones G.R. (2001), Organizational Theory, Prentice-Hall, 3η έκδοση. Νίκος Μπλάνας