Ιστορία της Εκπαίδευσης Ο Αλέξανδρος Δελμούζος και ο δημοτικισμός στην εκπαίδευση
Βασικά βιογραφικά στοιχεία Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών Γερμανία (Λειψία και Ιένα) Βόλος, Ανώτερος Επόπτης στο Υπουργείο, Μαράσλειο, Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
«Στους Δημοτικιστάς», π. Ο Νουμάς (19 Αυγούστου 1907) « Τὴν ἐκπαίδευσή μας χώρισε ὁ [Φώτης] Φωτιάδης σὲ κάτω, κατωτέρα καὶ κατωτάτη. Ἡ κατωτάτη, τὸ Πανεπιστήμιο, βάζοντας τὴν τελειωτικὴ σφραγίδα στὴν καταστροφὴ –ἀπὸ βυθὸ πέφτει σὲ βυθὸ ὡς ποὺ δέν ἦταν ἄλλος– τοὺς πετᾶ ὡς γιατρούς, φιλολόγους, δικηγόρους καὶ λογοφίλους στόν ἄπατο βυθὸ τῆς κοινωνικῆς διαφθορᾶς καὶ τἀποτελέσματα τὰ ξέρομε ὅλοι. Ἀρκετοὶ ἀπ’ αὐτούς, ποὔτυχαν νἄχουν κάποια περιουσία, ἔρχονται ὡς doctores στὴν Εὐρώπη, «πρὸς τελειοποίησιν τῶν σπουδῶν των». […] Στὴν ἀρχὴ ὅλοι ὁμολογοῦνε πὼς εἶναι ἀνίκανοι νὰ παρακολουθήσουν πανεπιστημιακὰ μαθήματα.[…] Ὅσοι ἀκολουθᾶνε θετικὲς ἐπιστῆμες κι εἶναι κάπως ἐργατικοί, κάτι κάνουν. Οἱ θεωρητικοὶ πελαγώνουν.»
Α. Δελμούζος, Δ. Γληνός, Μ. Τριανταφυλλίδης (1915)
Αναγνωστικά στη δημοτική
Δημοτικισμός και Παιδεία (1926) «Στην αρχή σκοπός μου [ήταν] να μην ξαναζήσουν και άλλοι το σχολείο όπως το είχα ζήσει. […] Σιγά σιγά όμως […] έβλεπα το σχολείο παρ’ όλη τη στενή συνύφανσή του με τα κοινωνικά φαινόμενα, να προβάλλει πάντα βασικός παράγοντας για την πρόοδο ενός τόπου».
Παρθεναγωγείο του Βόλου
εφ. Κήρυξ (25 Οκτωβρίου 1908) «Η ίδρυσις νέου εκπαιδευτικού συστήματος πρό παντός διά τας Ελληνίδας δεν είνε έργον του πρώτου τυχόντος πειραματιστού. Διά τούτο υπάρχει εν τω κράτει αναγνωρισμένη ως ανωτέρα σχολή διά τας νεανίδας το Αρσάκειον, διεπόμενον από ωρισμένον πρόγραμμα και καθιερωμένον σύστημα. Συμφυρμός Γλωσσικών γούστων και προσωπικών εκτιμήσεων με μουσικάς εταιρίας δεν λέγεται σύστημα.»
εφ. Θεσσαλία (18 Φεβρουαρίου 1911) «Μ ὰ, Σεβασμιώτατε» ἀ παντ ᾶ ἡ κ. Χριστάκου « ἀ π ὸ το ὺ ς τύπους ἐ ξαρτ ᾶ ται ἡ ε ὐ λάβεια; Ἄ ν θελήσωμεν ν ὰ περιορισθ ῶ μεν μόνον ε ἰ ς το ὺ ς τύπους, τότε διδάσκομεν τ ὴ ν ὑ ποκρισίαν, ἐ ν ῷ σκοπός μας ε ἶ ναι ν ὰ διδάξωμεν τ ὴ ν κατ ὰ συνείδησιν θρησκείαν, ὡ ς ὁ Χριστ ὸ ς τ ὴ ν θέλει. Ἄ λλως τε Σ ᾶ ς φίλησα μόλις ἤ λθατε τ ὸ χέρι…» «Γερμανικ ὸ κα ὶ φράγκικο!» ἐ παναλαμβάνει ἐ ν ὀ ργ ῇ, [«]τ ὸ ἔ χετε κάμ ῃ τ ὸ σχολε ῖ ο α ὐ τό!» « Ἑ λληνικώτατον!» τονίζει ἡ κ. Χριστάκου «κα ὶ ἔ χομεν τ ὸ ἰ δε ῶ δες ν ὰ ἀ ξιωθ ῶ μεν ν ὰ μεγαλώσωμεν τ ὸ ἔ θνος μας ὡ ς τ ὸ Γαλλικ ὸ ν κα ὶ τ ὸ Γερμανικόν!»
Βασικές παιδαγωγικές αρχές Εκπαιδευτικός Δημοτικισμός: καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στο σχολείο ως το καταλληλότερο γλωσσικό όργανο «Σχολείο εργασίας» Georg Kerschensteiner ( )
Ρόζα Ιμβριώτη ( )
Έκθεση Αντωνακάκη Αι κατηγορίαι κατά του Μαρασλείου διδασκαλείου και των εις αυτών προσηρτημένων δημοτικών σχολείων, δηλ. αι κατηγορίαι κατά του Α. Δελμούζου και των συνεργατών του, ανάγονται εις κεφάλαια 1ον) Αντεθνικής διδασκαλίας 2) Καταργήσεως ή περιφρονήσεως των θρησκευτικών και 3) καλλιέργειας ηθικής εκλύσεως. Τα εις στήριξιν των κατηγοριών τούτων προβαλλόμενα γεγονότα εξητάσθησαν όλα εν προς εν και απεδείχθη ότι τινά μεν είναι όλως ανύπαρκτα, όλα δε τα άλλα εισίν ηλλοιωμένα και παραποιημένα […].
Έκθεση Αντωνακάκη (συνέχεια) Το τελικόν μου πόρισμα είναι. Πρώτον ότι και το όλον ζήτημα των «Μαρασλειακών» ανήκει εις την σειράν της γνωστής διαμάχης των δύο γλωσσικών ιδεολογιών· η δημοτική γλώσσα, ήτις είχεν εισαχθή και εχρησιμοποιείτο εις το Μ.Δ. και εις την Π.Α., αυτή ήτον η πέτρα του σκανδάλου. Όλα τα άλλα, αντιθρησκευτικότητες, αντεθνικότητες και ανηθικότητες ήσαν επιθέσεως μέσα, θεμιτά λογιζόμενα, κατά του κυρίως εχθρού, της δημοτικής, και εχρησιμοποιήθησαν διότι ήτο γνωστόν ότι αυτά κυρίως θα έκαμνον εντύπωσιν, ότι δι’ αυτών θα συνεκινείτο, ως συνεκινήθη, η ελληνική κοινωνία ολόκληρος. Και δεύτερον ότι η εν τω Μ.Δ. τελουμένη εργασία ήτο σπουδαιοτάτη. […] Και ήτο το έργον του εις πολύμοχθος πελώριος πειραματισμός, προς δημιουργίαν καλλιτέρου σχολείου της αύριον διά τα παιδιά της Ελλάδος. Ήτον έργον πλήρες από παλλόμενον θρησκευτικόν αίσθημα, από ζωντανόν αισιόδοξον πατριωτικόν ενθουσιασμόν, έργον το οποίον, και διά τον έχοντα επιφυλάξεις ως προς την χρησιμοποιηθείσαν ακράτως δημοτικήν γλώσσαν, ήτον άξιον καλυτέρας τύχης. Κατέκτησεν όλην την εκτίμησίν μου.
Συμπερασματικές σκέψεις Αντίσταση στην αλλαγή Απουσία δικτύωσης Πορεία από τη μετριοπάθεια στα άκρα