Νοητική Υστέρηση Χρόνια αναπτυξιακή διαταραχή της λειτουργίας του εγκεφάλου η οποία προκαλεί μόνιμη και σοβαρή μείωση των νοητικών ικανοτήτων σε επίπεδο χαμηλότερο του μέσου όρου (νοητικό πηλίκο< 70). Σημαντική ανεπάρκεια ή πλήρης αδυναμία ανάπτυξης γνωστικών ικανοτήτων που αντιστοιχούν στην ηλικία του ατόμου. Ελλιπής προσαρμοστική ικανότητα.

Κύρια χαρακτηριστικά των παιδιών με Ν.Υ. Μειωμένη ικανότητα μάθησης και απόκτησης νέων γνώσεων Χαμηλή και συχνά διαταραγμένη ικανότητα λεκτικής και εξωλεκτικής επικοινωνίας Ιδιαίτερες, μη κοινωνικά αποδεκτές, συμπεριφορές που ξαφνιάζουν και απωθούν Μειωμένη δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης: μετακίνηση, προσανατολισμός, ένδυση, διατροφή Ανάγκη για συνεχή επίβλεψη και προγραμματισμό της ζωής

Edouard Séguin ( ) Πρώτος «Ειδικός Παιδαγωγός» «Traitement moral, hygiène et éducation des idiots», 1846 Παιδαγωγός, ψυχολόγος, γιατρός, ίδρυσε τα πρώτα σχολεία για παιδιά με σοβαρή Νοητική Καθυστέρηση σε Γαλλία και Αμερική

Συνεργάτης και μαθητής του Itard, συνέχισε τις έρευνες για την «θεραπεία» της Ν.Κ. και επινόησε την νευροφυσιολογική μέθοδο: Ενεργοποίηση των μυών, άσκηση των αισθήσεων –μουσική αγωγή Ενεργοποίηση των μηχανισμών γενίκευσης (γενικές ιδέες) Μετάβαση στην αφηρημένη σκέψη- είσοδος στον κόσμο της ηθικής Συνεχιστές οι M. Montessori, O. Decroly

Alfred Binet, «Επιστημονική Παιδαγωγική» Σύγχρονη Γνωστική και Εξελικτική Ψυχολογία

Echelle metrique de l’ intelligence Les enfants anormaux, 1907 Καθιέρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στη Γαλλία το 1882 Ανάγκη να εντοπίζονται τα “enfants anormaux” με σκοπό τη φοίτησή τους στις «τάξεις τελειοποίησης»

Κλίμακα Binet-Simon, 1905, 1908, 1911 Κλ. Standford- Binet (L. Terman), 1916, 1937, 1960 Intelligence Quotient Test, W. Stern, 1912

Πως αναπτύσσεται η γνώση; H λογική και ο τρόπος σκέψης του παιδιού είναι αρχικά εντελώς διαφορετικές από αυτές του ενήλικος.

Jean Piaget Βιολόγος - Ψυχολόγος Γενετική Επιστημολογία (H ανάπτυξη της γνώσης και οι κανόνες που διέπουν αυτή την ανάπτυξη) Αναπτυξιακή ψυχολογία

Ο Piaget ασχολήθηκε με τη διαδικασία της κατασκευής της λογικής στον παιδικό εγκέφαλο και προσπάθησε να αποδείξει τη βιολογική βάση και τα διαδοχικά στάδια δόμησης της σκέψης, εστιάζοντας στο λόγο και στις πράξεις. Όπως όλοι οι βιολογικοί μηχανισμοί, η σκέψη αποτελεί μηχανισμό προσαρμογής του οργανισμού στο περιβάλλον. Ο Piaget εστιάσθηκε στα αισθητικοκινητικά σχήματα και στη λογικο- μαθηματική ευφυΐα, χωρίς να ασχοληθεί με την συναισθηματική συνιστώσα της προσωπικότητας.

Γνωστικές ικανότητες Η σκέψη των παιδιών εξελίσσεται από μαγική και εγωκεντρική αρχικά, σε λογική, ρεαλιστική και συγκεκριμένη στη σχολική ηλικία. Οι πρώτες δύο τάξεις του σχολείου αφορούν την απόκτηση βασικών γνωστικών δεξιοτήτων στους τομείς της Ανάγνωσης, Γραπτής και Προφορικής έκφρασης και Μαθηματικών. Μετά την Τρίτη τάξη η προσοχή του παιδιού πρέπει να μπορεί να διατηρείται περίπου για 45 λεπτά απερίσπαστη.

Αισθητικο-κινητικό στάδιο 0-1 μήνα: ενίσχυση των αντανακλαστικών κινήσεων. Το αντικείμενο βρίσκεται κατά τύχη. 1-4 μηνών: Η τυχαία επιτυχία εμπεδώνεται με την επανάληψη 4-9 μηνών: αναζήτηση της συμπεριφοράς που οδήγησε (αρχικά τυχαία) σε μια αποδοτική πράξη 9-12 μηνών: συντονισμός των σχημάτων μεταξύ τους. Αναζήτηση του κρυμμένου αντικειμένου μηνών: κίνηση με κίνητρο να δει το αποτέλεσμα. Κατανόηση αίτιου-αποτελέσματος. Βρίσκει το κρυμμένο αντικείμενο- βεβαιότητα της ύπαρξής του.

Εξέλιξη της σκέψης Το αισθησιοκινητικό στάδιο, αρχίζει από τη γέννηση και τελειώνει στα 2 1/2 έτη. Το παιδί σε αυτήν την περίοδο, χρησιμοποιεί τις αισθήσεις του προκειμένου να γνωρίσει τον κόσμο που το περιβάλλει. Επίσης τα παιδιά μαθαίνουν σιγά-σιγά να συναλλάσσονται με τον κόσμο σκοπίμως. Ακολουθεί το προ-ενεργητικό στάδιο (2-6 ετών). Τα παιδιά αναπαριστούν την πραγματικότητα στον εαυτό τους με τη χρήση συμβόλων, λέξεων και χειρονομιών. Δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την άποψή τους από την άποψη των άλλων, παρασύρονται εύκολα από την επιφανειακή εμφάνιση, ενώ μπερδεύουν συχνά τις αιτιώδεις σχέσεις.

Στο στάδιο των συγκεκριμένων νοητικών ενεργειών (6-12 ετών). Τα παιδιά είναι ικανά για νοητικές ενέργειες και εσωτερικευμένη δράση η οποία εντάσσεται σε ένα σύστημα λογικής. Μπορούν να συνδυάζουν, να ξεχωρίζουν, να κατατάσσουν και να μετασχηματίζουν αντικείμενα και πράξεις. Οι νοητικές ενέργειες θεωρούνται συγκεκριμένες γιατί πραγματοποιούνται παρουσία των αντικειμένων και των συμβάντων. Τελευταίο στάδιο είναι αυτό των τυπικών νοητικών ενεργειών, (12-19 έτη). Στην εφηβεία το αναπτυσσόμενο άτομο αποκτά την ικανότητα να σκέφτεται συστηματικά όλες τις λογικές λύσεις ενός προβλήματος. Οι έφηβοι παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον για αφηρημένες έννοιες και για την ίδια τη διεργασία της σκέψης.

Σχολικό περιβάλλον: Κοινωνικότητα- προσαρμογή Ικανότητα για παιχνίδι-Κοινωνική αλληλεπίδραση

Ο ρόλος των ενηλίκων: συνοδεία και στήριξη του αναπτυσσόμενου παιδιού

Στήριξη για παροχή γνώσης και εμπειριών Σύμφωνα με τον Jean Piaget (Θεωρία γνωστικής ανάπτυξης), τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της ενεργητικά δομημένης γνώσης και της άμεσης εμπειρίας.Jean Piaget Ο ενήλικος βοηθά το παιδί να μάθει παρέχοντάς του το κατάλληλο υλικό ώστε να αλληλεπιδράσει μαζί του και να δομήσει από μόνο του τη γνώση.

Συναισθηματική και κοινωνική στήριξη Η ποιότητα της αλληλεπίδρασης και των ανταλλαγών με τους γονείς και τους άλλους ενηλίκους που περιβάλλουν το παιδί είναι καθοριστική για την πορεία του προς την ωρίμανση, την αυτονομία και την κοινωνική προσαρμογή. Μέσα από την σχέση αυτή αυτοπροσδιορίζεται και ο ενήλικος…

1) Γενετικά αίτια Χρωμοσωμικές ανωμαλίες σ. Down σ. εύθραυστου Χ Γονιδιακά νοσήματα Μεταβολικά, νευροεκφυλιστικά νοσήματα (φαινυλκετονουρία,γαλακτοζαιμία κλπ.). Σαφής αιτιολογία ανευρίσκεται στο 80% των περιπτώσεων βαριάς Ν.Υ., 50% ήπιας Ν.Υ.

2) Μη γενετικά αίτια (περιβαλλοντικά, εξωγενή) Παράγοντες που προσβάλλουν το Νευρικό σύστημα του παιδιού σε διάφορες φάσεις της ανάπτυξής του: α) Προγεννητικά αίτια: Συγγενείς λοιμώξεις Φάρμακα που πήρε η έγκυος. Ναρκωτικά, αλκοόλ. Κάπνισμα, ακτινοβολίες Ηλικία, ασθένειες, διατροφή της εγκύου.

β) Περιγεννητικά αίτια: Δύσκολος τοκετός – ΠΡΟΩΡΟΤΗΤΑ Περιγεννητική ασφυξία. Πυρηνικός ίκτερος. γ) Μεταγεννητικά αίτια: Ατυχήματα – Λοιμώξεις Κακή διατροφή. Κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο κλπ.).

Οδηγίες της ΑΑΜR (Αμερικανική Εταιρία Ν.Υ.) 1.Η διάγνωση της Ν.Υ. δεν πρέπει να τίθεται σε παιδιά < 3 ετών 2.Η μέτρηση του ΙQ >7-8 έτη. Μέχρι τότε, αναπτυξιακή ηλικία και αναπτυξιακό πηλίκο (DQ= αναπτυξιακή ηλικία 3/ χρονολογική ηλικία 5 = 36 μήνες/60 μήνες Χ100=60). Το DQ ελέγχει το έμφυτο γνωστικό δυναμικό, το οποίο αναδύεται μέχρι τα 7 έτη, ενώ το IQ μετρά επίκτητες γνωστικές ικανότητες οι οποίες πρέπει να έχουν διδαχθεί. 3. Απαιτούνται τουλάχιστον δύο αξιολογήσεις των αναπτυξιακών και νοητικών δυνατοτήτων με μεσοδιαστήματα 3-6 μηνών, με αποτέλεσμα< 70.

4. Η διαδικασία διάγνωσης Ν.Υ. πρέπει να περιλαμβάνει 3 στάδια ελέγχου Διαγνωστικό στάδιο Στάδιο λειτουργικής αναπτυξιακής εκτίμησης σε 5 τομείς α) γνωστικό β) κινητικό γ) συμπεριφορά δ) αυτοεξυπηρέτηση ε) οικογενειακό περιβάλλον. Δε δίνεται έμφαση σε αυτά που δεν μπορεί να κάνει το παιδί, αλλά σε αυτά που μπορεί να κάνει, ώστε να τεθούν οι Στόχοι της παρέμβασης. Στάδιο συντονισμού της ομάδας παρέμβασης

5. Η παρέμβαση σε παιδιά με Ν.Υ. δεν αποσκοπεί στην αποκατάσταση της μειονεξίας, αλλά στην εξασφάλιση της αυτονομίας. «Από την αποκατάσταση στην αυτονομία» 6.Ιδιαίτερα αποτελεσματική φαίνεται ότι είναι η έναρξη της εκπαιδευτικής ηλικίας σε μικρή ηλικία, α) πλαστικότητα β) ελάττωση των δευτεροπαθών διαταραχών συμπεριφοράς

Αναπτυξιακή εκτίμηση Λεπτομερής αξιολόγηση της ανάπτυξης στους βασικούς τομείς, ιστορικό, παιδιατρική και νευρολογικά εξέταση, έλεγχος όρασης και ακοής. Αναπτυξιακές δοκιμασίες: Bayley Scales, Griffiths, Standford- Binet Intelligence Scale, Wechsler (WIPPSI), Denver (περισσότερο ανίχνευση)

Λειτουργική αναπτυξιακή εκτίμηση Επικοινωνία Κατανόηση λόγου- Έκφραση λόγου Επίλυση προβλημάτων Μνήμη Κοινωνική επαφή Μετακίνηση Έλεγχος σφικτήρων Αυτοεξυπηρέτηση (φαγητό, σωματική φροντίδα, ένδυση, υγιεινή στην τουαλέτα)

Παρέμβαση Φαρμακευτική Διόρθωση συνοδών διαταραχών Ειδική Αγωγή α)Διδασκαλία δεξιοτήτων και στρατηγικών β)Προγράμματα τροποποίησης συμπεριφοράς Πριν την ηλικία των 3 ετών, σε σταθερή βάση Δομημένα εκπαιδευτικά προγράμματα με συγκεκριμένους στόχους και σαφείς μεθόδους Απαιτείται η ενεργός συμμετοχή των γονέων- υπηρεσίες υποστήριξης-συμβουλευτική

Κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον Μορφωτικό επίπεδο των γονέων Οικονομική κατάσταση της οικογένειας

Αποτελέσματα παρέμβασης σε παιδιά με Ν.Υ DDR Ποσοστό (αύξηση αναπτυξιακού πηλίκου σε μονάδες) Μεγάλη >15 56% Μέτρια % Μικρή 3-9 1% Καθόλου 5%

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!