Η προσωπική ευθύνη των διοικούντων νομικά πρόσωπα για τα εταιρικά φορολογικά χρέη πριν και μετά τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας - Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα e-themis – Ένωση Ελλήνων Νομικών 2 η Διημερίδα Επίκαιρα Ζητήματα Φορολογικού Δικαίου 12 – 13 Δεκεμβρίου 2015 Πέτρος Πανταζόπουλος, Δικηγόρος, Δ.Ν. 1

Νομική φύση της ευθύνης  Ευθύνη  εκ του νόμου  αλληλέγγυα, εις ολόκληρον και κατ’ αρχήν απεριόριστη  κύρια ή επικουρική;  πρόσθετη  αντικειμενική 2

Αστική ευθύνη για χρήσεις μέχρι ΑΕ/ΕΠΕΦόρος εισοδήματος τελευταίος διευθυντής, διαχειριστής, διευθύνων σύμβουλος, εκκαθαριστής πριν την διάλυση ή συγχώνευση, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης Παρακρατούμενοι φόροι Και εν λειτουργία: Αν έγινε παρακράτηση όλα τα παραπάνω πρόσωπα από τη λήξη προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά Και εν λειτουργία: Αν δεν έγινε παρακράτηση όλα τα παραπάνω πρόσωπα που είχαν ιδιότητα εκπροσώπησης κατά το χρόνο παρακράτησης ΦΠΑ Και εν λειτουργία: Αν χρεώθηκε ΦΠΑ και δεν αποδόθηκε Όλοι οι νόμιμοι εκπρόσωποι από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου Και εν λειτουργία: Αν δεν χρεώθηκε ΦΠΑ οι νόμιμοι εκπρόσωποι κατά το χρόνο έκδοσης των παραστατικών 3

Αστική ευθύνη για χρήσεις από ΝΠ/Νομικές οντότητεςΦόρος εισοδήματος τελευταίος πρόεδρος, διευθυντής, διαχειριστής, διευθύνων σύμβουλος, εντεταλμένος στη διοίκηση, εκκαθαριστής πριν την διάλυση ή συγχώνευση, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης Παρακρατούμενοι φόροι/ΦΠΑ Και εν λειτουργία: Αν έγινε παρακράτηση όλα τα παραπάνω πρόσωπα από τη λήξη προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά Και εν λειτουργία: Αν δεν έγινε παρακράτηση όλα τα παραπάνω πρόσωπα που είχαν ιδιότητα εκπροσώπησης κατά το χρόνο παρακράτησης Αν κατά το χρόνο λύσης δεν έχουν εξοφληθεί όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις κεφαλαιουχικών εταιρειών Οι κατά το χρόνο της διάλυσης μέτοχοι ή εταίροι με ποσοστό τουλάχιστον 10% ευθύνονται μέχρι του ποσού των αναληφθέντων κερδών κ.λπ. κατά τα τελευταία 3 χρόνια πριν τη λύση Κατά τη λύση της κεφαλαιουχικής εταιρείας για τη καταβολή του οφειλόμενου και μη εξοφληθέντος φόρου Κάθε πρόσωπο που υπήρξε μέτοχος ή εταίρος με ποσοστό τουλάχιστον 10% κατά τα 3 τελευταία έτη πριν τη λύση και μέχρι του ποσού των αναληφθέντων εντός της ως άνω τριετίας κερδών κ.λπ. και εφόσον η οφειλή αφορά την περίοδο, στην οποία το εν λόγω πρόσωπο ήταν μέτοχος ή εταίρος 4

Ποινική ευθύνη Υπό τον Ν. 2523/1997 στις ανώνυμες εταιρείες διώκονται ως αυτουργοί των αδικημάτων φοροδιαφυγής ο πρόεδρος του ΔΣ, οι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι, οι διοικητές, οι γενικοί διευθυντές και αν ελλείπουν όλα τα παραπάνω πρόσωπα, τα μέλη των Δ.Σ. των εταιρειών αυτών, εφόσον ασκούν πραγματικά διοικητικά καθήκοντα Αν κατά το χρόνο διάπραξης του αδικήματος είχαν την ιδιότητα αυτή και εφόσον γνώριζαν ή από την ιδιότητά τους και εν όψει των συγκεκριμένων περιστάσεων γίνεται φανερό ότι γνώριζαν τις εταιρείες περιορισμένης ευθύνης θεωρούνται υπεύθυνοι οι διαχειριστές όταν ελλείπουν ή απουσιάζουν αυτοί ο κάθε εταίρος Αν κατά το χρόνο διάπραξης του αδικήματος είχαν την ιδιότητα αυτή και εφόσον γνώριζαν ή από την ιδιότητά τους και εν όψει των συγκεκριμένων περιστάσεων γίνεται φανερό ότι γνώριζαν Υπό τον ΚΦΔ (Ν. 4337/2015 – ) στις ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες, οι πρόεδροι των Δ.Σ., οι διευθύνοντες, εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι, οι διοικητές, οι γενικοί διευθυντές ή διευθυντές, ως και εν γένει κάθε πρόσωπο εντεταλμένο είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση είτε με δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση ή εκπροσώπηση αυτών. αν με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη συντέλεσαν στην τέλεσή του αδικήματος της φοροδιαφυγής στις εταιρίες περιορισμένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρίες οι διαχειριστές αυτών ως και εν γένει κάθε πρόσωπο εντεταλμένο είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση είτε με δικαστική απόφαση είτε από οποιαδήποτε αιτία στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών και όταν αυτοί ελλείπουν ή απουσιάζουν οι εταίροι αυτών αν με οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη συντέλεσαν στην τέλεσή του αδικήματος της φοροδιαφυγής 5

Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα – εξωλογιστικός προσδιορισμός – έμμεσες τεχνικες (;)  Εξωλογιστικός Προσδιορισμός  Λόγω μη επίδειξης βιβλίων  Προσδιορισμός ακαθαρίστων και καθαρών εσόδων εκτός δεδομένων βιβλίων – προσαύξηση συντελεστών λόγω μη επίδειξης  Έμμεσες τεχνικές ελέγχου – στο μέλλον και στα νομικά πρόσωπα  Λόγω μη επίδειξης βιβλίων  Προσδιορισμός αποτελεσμάτων με έμμεσες τεχνικές και με κάθε άλλο διαθέσιμο μέσο 6

Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα – εξωλογιστικός προσδιορισμός – έμμεσες τεχνικές (;) Εξωλογιστικός προσδιορισμός Μη επίδειξη βιβλίων π.χ. το 2014 Εξωλογιστικός προσδιορισμός - Καταλογισμός φόρου για παλαιότερες χρήσεις Προσωπική ευθύνη αναδρομικά Ευθύνη «αναδρομικά» για το φόρο που καταλογίστηκε Προσωπική ευθύνη του διοικούντα που «αφορά» η χρήση για την οποία καταλογίστηκε ο φόρος (αν ΦΠΑ/παρακρατούμενος: προσωπική ευθύνη και εν λειτουργία, κατά τις διακρίσεις περί παρακράτησης ή μη) Ποιος «προκάλεσε» το φόρο; Ο φόρος αυτός «προκλήθηκε» όμως από τον τότε διοικούντα; Ή «προκλήθηκε» μόνο από το διοικούντα του χρόνου του ελέγχου; 7

Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα – Συγχώνευση εταιρειών – Συγχώνευση κατά τον Ν. 2166/1993  Συγχώνευση  ευθύνη των διοικούντων την απορροφώμενη ΑΕ για τις φορολογικές οφειλές της  ευθύνη φέρουν και οι διοικούντες την νέα εταιρεία, αυτή δηλαδή που προέρχεται από τη συγχώνευση  Αν πρόκειται δε για παρακρατούμενους φόρους και ΦΠΑ και έγινε παρακράτηση του φόρου ή χρέωση του ΦΠΑ στα τιμολόγια, αλλά ο φόρος δεν αποδόθηκε από την απορροφώμενη, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως και οι διοικούντες την απορροφώσα εταιρεία.  Συνακόλουθα, στην περίπτωση της συγχώνευσης γεννάται προσωπική ευθύνη των διοικούντων την νέα εταιρεία, παρά το γεγονός ότι αυτοί δεν είχαν ούτε θα μπορούσαν να έχουν απολύτως καμία ανάμιξη στην δημιουργία της φορολογικής οφειλής (αφού δεν είχαν καμία ανάμιξη στη διοίκηση της συγχωνευόμενης εταιρείας). 8

Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα – Συγχώνευση εταιρειών – Συγχώνευση κατά τον Ν. 2166/1993 Συγχώνευση Συγχώνευση το 2011 Διοικών κατά το 2012 Εξωλογιστικός προσδιορισμός Μη επίδειξη βιβλίων της απορροφώμενης από τη διοίκηση της νέας εταιρείας το 2014 Εξωλογιστικός προσδιορισμός Καταλογισμός φόρου και για χρήσεις προ του 2012 που «θεωρείται» μη αποδοθείς το 2012 Προσωπική ευθύνη Ευθύνη «αναδρομικά» για το φόρο που καταλογίστηκε Προσωπική ευθύνη του διοικούντα για άλλη εταιρεία Προσωπική ευθύνη χωρίς δική του πράξη ή παράλειψη 9

Ορισμένα ειδικότερα ζητήματα – Συγχώνευση εταιρειών – Συγχώνευση κατά τον Ν. 2166/1993 Συγχώνευση Συγχώνευση το 2011 με τον Ν. 2166/1993 (Ισολογισμός μετασχηματισμού – Έγκριση μετασχηματισμού Διοικών την απορροφώσα μετά τη σύνταξη του ισολογισμού αλλά πριν την έγκριση του μετασχηματισμού Εξωλογιστικός προσδιορισμός Μη επίδειξη βιβλίων της απορροφώμενης από τη διοίκηση της νέας εταιρείας το Εξωλογιστικός προσδιορισμός - Καταλογισμός φόρου και για χρήσεις προ του 2012 που «θεωρείται» μη αποδοθείς το 2012 Προσωπική ευθύνη Ευθύνη «αναδρομικά» για το φόρο που καταλογίστηκε Προσωπική ευθύνη του διοικούντα για άλλη εταιρεία (απορροφώμενη) Προσωπική ευθύνη από πρόσωπο που δεν διοίκησε ούτε την απορροφώμενη ούτε την νέα εταιρεία 10