H Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και οι στόχοι της Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων

Η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση ως έννοια Η έννοια της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης ορίζεται ως το σύνολο των διαπαιδαγωγητικών και μορφωτικών θεωρήσεων και πρακτικών, οι οποίες στοχεύουν στο σεβασμό και στην αναγνώριση της ετερότητας, στην άρση κάθε είδους στερεοτυπικής διάκρισης, ειδικά, μεταξύ των μαθητών και συγκεκριμένα: κοινωνικής διάκρισης, πολιτισμικής διάκρισης, γλωσσικής διάκρισης, θρησκευτικής διάκρισης. Η Διαπολιτισμική Εκπαίδευση αποσκοπεί στην παροχή ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων στους μαθητές με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες για ισότιμη και ισάξια συμμετοχή:  στη σχολική ζωή,  στην κοινωνική ζωή και  στη δημόσια ζωή. 2

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση μαθητών με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες [α] Η διευκόλυνση της πρόσβασης των μαθητών, οι οποίοι προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (ΕΚΟ), σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί πρωτεύοντα στόχο της κοινής ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής πολιτικής μας. Ειδικότερα, για τις ομάδες μαθητικού πληθυσμού με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες:  τους αλλοδαπούς,  τους παλιννοστούντες ομογενείς,  τους τσιγγάνους,  τους μουσουλμάνους της Θράκης και  τους μαθητές με ειδικές ανάγκες προβλέπονται στοχευμένες παρεμβάσεις, οι οποίες βοηθούν στη διαδικασία εκπαιδευτικής ένταξης των μαθητών αυτών και καταπολεμούν το φαινόμενο της σχολικής διαρροής. 3

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση μαθητών με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες [β] Η προώθηση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης των μαθητών αυτών επιτυγχάνεται κυρίως:  με την ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας,  με την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των μαθητών,  με την ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ίδιων και των οικογενειών τους, καθώς και  με την ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και των στελεχών της εκπαίδευσης με επιμορφωτικά προγράμματα. 4

Η διαπολιτισμική εκπαίδευση μαθητών με γλωσσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες [γ] Σ ΤΟ σχεδιασμό και στην πραγματοποίηση των παρεμ- βάσεων, λαμβάνονται υπόψη:  οι τοπικές συνθήκες,  οι κοινωνικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες της κάθε ομά- δας στόχου,  δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αποδοχή της διαφορε- τικότητας, στην αλληλοκατανόηση, στο σεβασμό και στην εξάλειψη των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων,  με στόχο την καλλιέργεια ενός διαπολιτισμικού πνεύματος, που θα διακατέχει το Σχολείο του 21 ου αιώνα. 5

Σχολείο για Όλους  Το παιχνίδι ως μέσο ένταξης 6

Διαπολιτισμική παιδαγωγική του Σχολείου ένταξης των μαθητών Οι προϋποθέσεις:  Διαμόρφωση κατάλληλης μεταναστευτικής πολιτικής.  Η ενισχυτική διδασκαλία της Γλώσσας και η οργάνωση εκδηλώσεων.  Η αναγκαιότητα της Ομαδοσυνεργατικής Διδασκαλίας.  Ο παιδαγωγικός ρόλος του Ολοήμερου Σχολείου.  Διαπολιτισμικά Προγράμματα: o Εκπαίδευση Ελληνοπαίδων Εξωτερικού, o Εκπαίδευση Τσιγγανοπαίδων, o Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων, o Εκπαίδευση Παλιννοστούντων-Αλλοδαπών Μαθητών.  Σχολείο ίσο για άνισους μαθητές, για Όλους τους μαθητές.  […] Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας […] μετέχοντας, (Ισοκράτης, Πανηγυρικός 50). 7

Στόχοι Διαπολιτισμικής Διδακτικής [α] Ο Διδάσκων/Η Διδάσκουσα θέτει διαπολιτισμικούς στόχους:  Γνωστικοί στόχοι  Να αναγνωρίσουν οι μαθητές τις στερεότυπες εκφράσεις στην καθημερινή ομιλία.  Να γνωρίσουν ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι ερμηνείας της πληροφορίας και ότι η πρώτη εντύπωση εύκολα μπορεί να αλλάξει με ένα διαφορετικό πλαίσιο πληροφόρησης.  Να κατανοήσουν την έννοια της άποψης και να διδαχτούν τους παράγοντες που την διαμορφώνουν.  Να κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ του γεγονότος και της άποψης.  Να αντιληφτούν τη λειτουργία της άκριτης γενίκευσης και των χαρακτηρισμών στη σκέψη των ανθρώπων με τις στερεότυπες λεκτικές εκφράσεις και τις προκατειλημμένες συμπεριφορές.  Να διδαχτούν την πρόληψη και την αντιμετώπιση των φαινομένων προκατάληψης.  Να κατανοήσουν την αναγκαιότητα αποδυνάμωσης των αρνητικών στερεοτύπων.  Να δημιουργηθεί κλίμα ισότητας και δικαιοσύνης μέσα στην τάξη. 8

Στόχοι Διαπολιτισμικής Διδακτικής [β] Ο Διδάσκων/Η Διδάσκουσα θέτει διαπολιτισμικούς στόχους:  Συναισθηματικοί στόχοι  Να αναπτύξουν οι μαθητές την ικανότητα να αντεπεξέρχονται λεκτικά σε προσβλητικές εκφράσεις εναντίον τους.  Να προσδιορίσουν τους τρόπους με τους οποίους θα ανταποκριθούν και θα αντεπεξέλθουν σε καταστάσεις, που θίγουν τους συνανθρώπους του.  Να συνειδητοποιήσουν τους περιορισμούς στη σκέψη, που επιφέρουν οι στερεότυπες φράσεις, οι χαρακτηρισμοί και οι προκαταλήψεις.  Να διαπιστώσουν ότι η γλώσσα είναι το σημαντικότερο εργαλείο για την αναπαραγωγή του ρατσισμού και των στερεοτύπων.  Να αναγνωρίσουν ότι η γενίκευση καθορίζει τις διαπροσωπικές σχέσεις μας και τις αποφάσεις μας και ότι τελικά μπορεί να τροποποιηθεί. 9

Στόχοι Διαπολιτισμικής Διδακτικής [γ] Ο Διδάσκων/Η Διδάσκουσα θέτει διαπολιτισμικούς στόχους:  Ψυχοκινητικοί στόχοι-Καθορισμός δεξιοτήτων  Να αποκτήσουν οι μαθητές τις επικοινωνιακές δεξιότητες (ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή, επιχειρηματολογία, διάλογος κ.ά.).  Να αποκτήσουν τη δεξιότητα χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης και επικοινωνίας με στόχο την εξεύρεση, ανάλυση, αξιολόγηση και παρουσίαση πληροφοριών.  Να αποκτήσουν τη δεξιότητα παραγωγής και παρουσίασης γραπτού λόγου.  Να καταστούν ικανοί να συνεργάζονται με άλλους μαθητές σε ομαδικές εργασίες.  Να καταστούν ικανοί στην επίλυση προβλημάτων με την καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων σχεδιασμού, ελέγχου, ανατροφοδότησης και διορθωτικής παρέμβασης.  Να αποκτήσουν τη δεξιότητα παρατήρησης και περιγραφής.  Να αποκτήσουν την ικανότητα να αξιοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.  Να καταστούν ικανοί να προσεγγίζουν κριτικά την κάθε είδους πληροφόρηση. 10

Μια πολυπολιτισμική τάξη του Γυμνασίου Paul Eluard στο Montreuil του Παρισιού [α] 11

Μια πολυπολιτισμική τάξη του Γυμνασίου Paul Eluard στο Montreuil του Παρισιού [β] 12

Βιβλιογραφία  Γκόβαρης Χ. (2001), Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Ατραπός, Αθήνα  Γκότοβος Α. (2002), Εκπαίδευση και ετερότητα, Μεταίχμιο, Αθήνα  Γκότοβος Α. & Μάρκου Γ. κ.ά. (2003), Παλιννοστούντες και αλλοδαποί μαθητές στην ελληνική εκπαίδευση, ΙΠΟΔΕ, Αθήνα  Δαμανάκης Μ. (1987), Μετανάστευση και εκπαίδευση, Gutenberg, Αθήνα  Κανακίδου Ε. & Παπαγιάννη Β. (1997), Διαπολιτισμική Αγωγή, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα  Μάρκου Γ. (1997), Εισαγωγή στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Ελληνική και διεθνής εμπειρία, Αθήνα  Παπάς Αθ. (1998),Διαπολιτισμική παιδαγωγική και διδακτική, Αθήνα. 13

Σύνδεσμοι Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης  Ειδική Γραμματεία παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης -  Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού -  Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς -  Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Απόδημου Ελληνισμού -  Υπουργείο Εξωτερικών -  Υπουργείο Πολιτισμού -  The European Union online -  Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού  Ομογενειακό Δελτίο της ΕΡΤ -  Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων -  Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών -  Εθνικό Κέντρο Ερευνών -  Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής -  Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας -  Εθνικό Κέντρο Βιβλίου  Κέντρο Διαπολιτισμικής Αγωγής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών -  Πανεπιστήμιο Κρήτης. Εργαστήριο Διαπολιτισμικών και Μεταναστευτικών Μελετών (Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ) -  Ένταξη Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο / Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων -  Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού -  Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ - ins.phil.auth.grins.phil.auth.gr  Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας Mainz & Ingelheim, Γερμανία - tmg-mzing.europe.sch.grtmg-mzing.europe.sch.gr 14

Τέλος Παρουσίασης Ευχαριστώ! 15