Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 15 ο Ετήσιο Συνέδριο Εκπαιδευτικού Ομίλου Η Εκπαίδευση και Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών για Ποιότητα και Αποτελεσματικότητα. Δρ. Ειρήνη Διερωνίτου & Δρ. Χριστιάνα Μαρμαρά

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ « Ο όρος επαγγελματική ανάπτυξη περιλαμβάνει την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σε καινούργια θέματα, τη συμπλήρωση γνώσεων που έχουν αποκτηθεί από παλιά, την προώθηση της διδακτικής ικανότητας, την ανάπτυξη της ικανότητας συνεργασίας και τη βαθύτερη συνειδητοποίηση του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού » (Hargreaves & Fullan,1992).

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΣΥΝΕΧΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ( ΣΕΑ ) Τα 3 στοιχεία που διαμορφώνουν τις ικανότητες των εκπαιδευτικών :  Η γνώση του αντικειμένου  Η παιδαγωγική κατάρτιση  Η σχολική εμπειρία

Πόσο προετοιμασμένοι αισθάνονται να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί της Ευρώπης ; ( έρευνα Δικτύου Ευρυδίκη  Μόνο 40% αισθάνονται πολύ καλά προετοιμασμένοι στην παιδαγωγική κατάρτιση  Η γνώση του αντικειμένου δεν αποτελεί θέμα για τους εκπαιδευτικούς  Λιγότεροι απο τους μισούς δηλώνουν επαρκείς στις πρακτικές πτυχές της διδασκαλίας  Το 75% εκφράζουν ανάγκες σε πεδία που θα τους επιτρέψουν να καινοτομήσουν ( εξατομικευμένη μάθηση, διαθεματικές δεξιότητες, δεξιότητες ΤΠΕ, διαχείριση συμπεριφοράς μαθητών ).  Ωστόσο, παρατηρείται αναντιστοιχία μεταξύ όλων αυτών των αναγκών επαγγελματικής ανάπτυξης που εκφράζουν οι εκπαιδευτικοί και του περιεχομένου της προσφερόμενης ΣΕΑ.

Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Peter Birch & Elisa Simeoni, 2015 ) « Η αποτελεσματική διδασκαλία απαιτεί τη συμμετοχή ομάδων από επαγγελματίες και όχι μεμονωμένους εκπαιδευτικούς» «Δεν θα μπορούσε να υπάρχει μια μοναδική συνταγή για το τι κάνει έναν καλό δάσκαλο για κάθε μαθητή στα εκπαιδευτικά μας συστήματα, αλλά η ενίσχυση των ομάδων των εκπαιδευτικών για να εργαστούν απο κοινού στο τι είναι καλύτερο για τους δικούς τους μαθητές και η παροχή της υποστήριξης που χρειάζονται για να φτάσουν μέχρι εκεί» « Η σπουδαία μάθηση πραγματοποιείται σε ομάδες. Η συνεργασία αποτελεί την ουσία της ανάπτυξης» (Κεν Ρόμπινσον)

Σχέση θεωρίας και πράξης : επιστημολογικές σχολές σκέψεις  Θετικιστική  Ερμηνευτική  Κριτική

Θετικιστική  Πορίσματα ερευνών λογικοεμειρικά που προδιαγράφουν συμπεριφορές και αντιδράσεις.  Τα επιστημονικά αυτά πορίσματα αποτελούν εργαλεία και προτάσεις παρέμβασης στην σχολική τάξη  Η πράξη συνεπώς, καθοδηγείται απο τη θεωρία  Τα εκπαιδευτικά επιχειρήματα αντιμετωπίζονται ως « τεχνικά » προβλήματα που είναι δυνατόν να επιλυθούν αντικειμενικά, με ορθολογική εκτίμηση των δεδομένων

Ερμηνευτική  Δεν στηρίζεται σε αντικειμενικές σταθερές, αλλά στην προσωπική τοποθέτηση και εκτίμηση και στην ερμηνεία που δίνει ο εκπαιδευτικός για τα εκπαιδευτικά θέματα και για την ανθρώπινη συμπεριφορά.  Κάθε άνθρωπος εποτελεί « εν δυνάμει » προσωπικότητα που είναι σε θέση να ανακαλύψει και να ερμηνεύσει τα βαθύτερα νοήματα του δρώντος ατόμου.  Το άτομο επιζητεί συνεχώς το νόημα της δράσης εντάσσοντας το γεγονός στην κοινωνική του διάσταση.  Το άτομο συνειδητοποιεί τη συμπεριφορά του και τη σημασία των δραστηριοτήτων του. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να εμπλουτίσει κάθε προσπάθεια παρατήρησης απο τρίτους και ταυτόχρονα να προκαλέσει διορθωτικές παρεμβάσεις στη δική του συμπεριφορά, στηριζόμενο στην αναβαθμισμένη αυτογνωσία του.

Κριτική  Απορρίπτει την πεποίθηση του Θετικισμού για την απόλυτη επιστημονική αλήθεια, αλλά και τη μονομερή τοποθέτηση των οπαδών της Ερμηνευτικής, ότι δηλαδή η απλή συνειδητοποίηση της δράσης αρκεί για να επιτύχουμε μια ασφαλή παρουσία του εκπαιδευτικού στη μαθησιακή διαδικασία.  Είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει όλες εκείνες τις κοινωνικές συνθήκες που επιβάλλουν μια σειρά απο διδακτικούς στόχους πέραν της δικής του επιλογής.  Η θεωρία και η πράξη βρίσκονται σε μια διαλεκτική σχέση που εμπεριέχει τον στοχασμό ( ως ερμηνευτική διαδικασία ), τον ορθολογισμό ( ως προβολή της επικοινωνίας μέσω της λογικής ), και τον πολιτικό αγώνα ( ως υποχρέωση του εκπαιδευτικού να τοποθετείται πάνω σε κοινωνικά θέματα.  Ο εκπαιδευτικός παίρνει το ρόλο του ερευνητή και η πράξη του αποκτά χειραφετικό χαρακτήρα, με την έννοια ότι αυτή επιφέρει κάποιο κοινωνικό αποτέλεσμα.

(Ματσαγγούρας, 1997)

ΜΟΝΤΕΛΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ  Το ορθολογικό μοντέλο ΘΕΤΙΚΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ  Το τεχνικό μοντέλο  Το αναστοχαστικό μοντέλο ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ  Το επαγωγικό - αναδομητικό μοντέλο

ΟρθολογικόΤεχνικόΑναστοχαστικό Περ ι εχόμενο – στ ο ιχ ε ία Η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών αποτελείται από: -τη θεωρητική γνώση -τη διδακτική πρακτική η οποία στηρίζεται στη θεωρητική γνώση και οδηγεί στην ορθολογιστική πρακτική. Κατάρτιση σημαίνει απόκτηση συγκεκριμένων ικανοτήτων και τεχνικών δεξιοτήτων Τα σχολεία αναλαμβάνουν το ρόλο της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών Έμπειροι εκπαιδευτικοί καθορίζουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες και λειτουργούν ως μέντορες Η διδασκαλία είναι είδος δράσης μέσα στα πλαίσια της οποίας ο εκπαιδευτικός ενεργεί ως επαγγελματίας αναστοχαστής «εν δράσειι» και «για την δράση». Φιλοσοφία Δεξιότητα εφαρμογής της θεωρητικής γνώσης στην πράξη, αυξάνοντας τον ορθολογισμό της πρακτικής Ικανότητα εφαρμογής ικανοτήτων και τεχνικών δεξιοτήτων στην πράξη Ικανότητα αναστοχασμού, αξιολόγησης, διερεύνησης και αναθεώρησης πρακτικών με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας Μεθοδ ο λο γ ι κ ές π ρ ο σ εγγίσε ι ς Σταθμισμένη – συγκεντρωτική προσέγγιση Περιλαμβάνει την προσέγγιση πολλαπλασιαστής Μετάδοση γνώσεων, ιδεών και προσεγγίσεων σε μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών Σεμινάρια, συνέδρια, εργαστήρια, σειρές μαθημάτων Σύνδεση επαγγελματικής ανάπτυξης με την απόδοση των μαθητών. Σύνδεση αξιολόγησης των μαθητών με την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών Μεντορική σχέση. Επαγγελματικές κοινότητες Μάθησης (Professional Learning Communities) Συνεργατική και συναδελφική ανάπτυξη Έρευνα δράση

Επαγωγικό - Αναδομητικό Μεθοδολογικές π ροσεγγίσεις ΕΡΕΥΝΑ - ΔΡΑΣΗΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Φιλοσοφία Ε π αγωγικό Ε π ίκεντρο οι ανάγκες του ε π ιμορφούμενου, η σχολική τάξη και η σχολική μονάδα Αναδομητικό Α π οδόμηση και αναδόμηση της σχολικής π ραγματικότητας Περιεχόμενο - Στοιχεία Η σχολική μονάδα λειτουργεί ως « ε π αγγελματική κοινότητα μάθησης » Ο διευθυντής λειτουργεί ως φορέας ε π αγγελματικής ανά π τυξης των εκ π αιδευτικών

Ενδοσχολική επιμόρφωση « Η ενδοσχολική επιμόρφωση είναι μια αποκεντρωμένη και ευέλικτη μορφή επιμόρφωσης, η οποία αποβλέπει στη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου που παρέχεται στη σχολική μονάδα και στην ενίσχυση του επαγγελματικού ρόλου του εκπαιδευτικού » ( Ξωχέλλης & Παπαναούμ, 2000, σ.8).

Πλεονεκτήματα της ενδοσχολικής επιμόρφωσης  Συμβάλλει στην αποκέντρωση της επιμόρφωσης  Ικανοποίηση επιμορφωτικών αναγκών εκπαιδευτικών συγκεκριμένης σχολικής μονάδας  Γίνεται στο χώρο του σχολείου  Οι εκπαιδευτικοί εμπλέκονται στο σχεδιασμό, στην οργάνωση και στην αξιολόγηση επιμορφωτικών δραστηριοτήτων  Έναυσμα για άλλες καινοτομικές παρεμβάσεις

Προτεινόμενο μοντέλο ενδοσχολικής επιμόρφωσης : η Έρευνα Δράση  Στηρίζεται στην Κριτική Παιδαγωγική.  Η πράξη είναι δράση και όχι κατασκευή ερμηνειών, ούτε προϊόν του ορθολογικού επιστημονισμού.  Δημιουργείται συνεργατικό πνεύμα.  Οι εκπαιδευτικοί γίνοτναι πιο δεκτικοί στις αλλαγές.  Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αναλάβουν τις ευθύνες τους για να συμβάλουν όχι μόνο στην αλλαγή και τη βελτίωσή τους, αλλά και στην ανασυγκρότηση της κοινωνίας γενικά.  Οι εκπαιδευτικοί αποκτούν την εμπειρία της Επαγγελματικής Ανάπτυξης.

Ερευνητικά εργαλεία Έρευνας - Δράσης  Ημερολόγια των εκπαιδευτικών  Συμμετοχική παρατήρηση  Αλληλοπαρατήρηση μεταξύ συναδέλφων  Ανάλυση «κριτικών συμβάντων»

Μοντέλα Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Αποτελεσματικότητα : Συμπεράσματα. Θετικιστικό - τεχνοκρατικό Μοντέλο Ερμηνευτικό - στοχαστικό Μοντέλο Στοχαστικό - κριτικό Μοντέλο ΑποτελεσματικότηταΒάσει Εξωτερικών Κριτηρίων Με κριτήρια Αυτο - αναφοράς Με Κριτήρια Συνδιαμορφούμενα Απο Συμμετέχοντες Για την επίτευξη της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας στην ΣΕΑ, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία κλίματος συνεργασίας ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και ερευνητές, ώστε να δημιουργείται ένα πλαίσιο « όπου ο άνθρωπος της θεωρίας θα σταθεί κοντά στον άνρθωπο της πράξης σε μια διαδικασία αμοιβαίας μάθησης » ( Δεμερτζή, 2006, σ. 466)

Η διαδικασία της έρευνας δράσης παρομοιάζεται με « πόρτες που η κάθε μια τους οδηγεί σε μια άλλη ». Διάγνωση αναγκών Σχεδιασμός και οργάνωση ε π αγγελματικής μάθησης Εφαρμογή των π ρογραμμάτων Παρατήρηση και Αναστοχασμός Αξιολόγηση

Βιβλιογραφία Δεμερτζή, Κ. (2006). « Εκπαιδευτική αλλαγή : Ρητορεία, ουτοπία ή εφικτή πραγματικότητα ». Στο Μπαγάκη, Γ.( επιμ.), Εκπαιδευτικές αλλαγές, η παρέμβαση του εκπαιδευτικού και του σχολείου. Αθήνα : Μεταίχμιο. Θεοφιλίδης, Χ., (2012). Σχολική ηγεσία και διοίκηση, Από τη Γραφειοκρατία στη Μετασχηματιστική Ηγεσία. Αθήνα : Γρηγόρης. Hargreaves, A., & Fullan, M. G. (1992). Understanding teacher development. Teachers College Press, 1234 Amsterdam Avenue, New York, NY MacBeath, J., & McGlynn, A. (2004). Self-evaluation: What's in it for Schools?. Routledge. Ματσαγγούρας, Η. (1997) Στοχαστικοκριτικός δάσκαλος : αίτημα του καιρού μας, στο Καζαμίας, Μ. ( επιμ.): Προβληματισμοί γύρω από τη βασική κατάρτιση του διδακτικού προσωπικού της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στο « Ελληνική Εκπαίδευση : προοπτικές ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού » σσ Μπαγάκης, Γ. (2005)( επιμ ) Επιμόρφωση και Επαγγελματική Ανάπτυξη του Εκπαιδευτικού. Αθήνα : Εκδόσεις Μεταίχμιο. Ξωχέλλης, Π. & Παπαναούμ, Ζ. (2000) H ενδοσχολική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Ελληνικές εμπειρίες , Θεσσαλονίκη.

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας !!!