Τα κίνητρα συμμετοχής στην οργανωσιακή πολιτειακή δομή της Ομοσπονδίας: Μαθήματα προς την ΕΕ Μελετούμε τις βασικές αρχές της ομοσπονδιακής οργάνωσης και τα κίνητρα δημιουργίας των ομοσπονδιών Η λογική πίσω από αυτό είναι πως αν η ΕΕ θέλει να εξελιχθεί περισσότερο αν δηλαδή «ολοκληρωθεί» τι μορφή θα λάβει; Πιθανότατα, αυτή της ομοσπονδίας Μελετώντας τις πρώτες καταγεγραμμένες μορφές ομοσπονδιακής οργάνωσης στην ιστορία, στην αρχαία Ελλάδα, διαπιστώσαμε ότι είναι δυνατόν να παράσχουν θεσμούς για την περαιτέρω ενίσχυση της ολοκλήρωσης της ΕΕ Και αν είναι έτσι, ποιοι είναι αυτοί;

Θα θεωρήσουμε για λόγους ευκολίας μέσω μια πιο “ελεύθερης” ερμηνείας και οπτικής ότι οι έννοιες κοινοπολιτεία, συμπολιτεία, “κοινό” ή ομοσπονδία, εννοιολογικά αποδίδουν μια εν δυνάμει ταυτόσημη έννοια. Υπό το δικό μας πρίσμα, μέσα από μια σύγχρονη ερμηνεία, ως κοινοπολιτείες/ομοσπονδίες νοούνται οι πολιτικές μορφές εθελοντικής και ελεύθερης ένωσης ανεξάρτητων κρατών σε μια ενιαία υπερεθνική οντότητα με σκοπό την ανάληψη κοινής δράσης για μια σειρά από θέματα όπως άμυνα, εξωτερική πολιτική και κοινό νόμισμα κλπ, που συνήθως συνοδεύονται από μια κοινή συνταγματική συνθήκη. Στις ομοσπονδίες υπάρχει η δυνατότητα να ενυπάρχουν «μικρές» αυτοδιοίκητες κυβερνήσεις σε περιφερειακό επίπεδο; Πχ., αμερικανικές πολιτείες όπου επιμέρους θέματα λύνονται τοπικά, ενώ τα μεγάλα.,, πχ εξωτερική πολιτική υπάρχει ενιαία προσέγγιση. Τα κράτη, αν εξεταστούν από τη σκοπιά της μορφής της πολιτειακής τους δομής, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Στα ενιαία και στα ομοσπονδιακά. Το ενιαίο κράτος είναι ένα απλό, κυρίαρχο κράτος, που χωρίζεται σε επαρχίες αποκλειστικά για διοικητικούς σκοπούς. Οι επαρχίες αυτές υπάγονται κατ' ευθείαν στα νομοθετικά, εκτελεστικά και δικαστικά όργανα του κράτους. Εδώ πρέπει να ξεχωρίσουμε τις έννοιες «ενιαίο» και «ενωμένο». Δεν νοείται κράτος που να μην είναι ενωμένο, πολύ περισσότερο στη δική μας περίπτωση, που αγωνιζόμαστε για την επανένωση της Κύπρου. Η ομοσπονδία είναι σύνθετο κράτος, που αποτελείται από δύο τουλάχιστον περιφέρειες, η καθεμιά από τις οποίες έχει τα δικά της όργανα εξουσίας νομοθετικών, εκτελεστικών, δικαστικών οργάνων που δρουν μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που τους παραχωρεί το κεντρικό σύνταγμα.

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΦΕΝΤΕΡΑΛΙΣΜΟΥ: ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ; Ο Musgrave (1961, 1998: σελ, 187) μελετώντας τον τρόπο λειτουργίας ενός ομοσπονδιακού συστήματος (federalism) από μια οικονομική οπτική υποστηρίζει ότι: “όταν ανεξάρτητα κράτη προσχωρούν σε μια ομοσπονδία, πιθανόν το κάνουν με σκοπό να εξασφαλίσουν κοινή άμυνα ή να εγκαθιδρύσουν μια τελωνιακή ένωση ή να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους, η επίτευξη των οποίων απαιτεί την ενεργή ανάμειξη μια κεντρικής κυβέρνησης στα οικονομικά των κρατών-μελών (της κοινοπολιτείας)” και συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι: “ένα σετ στόχων (σ.σ. από τη συμμετοχή σε ομοσπονδία) είναι δυνατόν να αφορά μια ομάδα ατόμων ή άτομα μεμονωμένα τα οποία επιδιώκουν να εξισώσουν/γεφυρώσουν οικονομικά τις διαφορές που υπάρχουν σε σχέση με κάποια ή τα υπόλοιπα μέλη της κοινοπολιτείας”. Pauly (1973, 1998), o οποίος μελέτησε τις επιδόσεις ως προς τη διανομή πλούτου τόσο μιας εθνικής κυβέρνησης, όσο και μιας ομοσπονδιακής, ενώ ο Oates (1998), αναφέρει ότι η θεωρία του οικονομικού φεντεραλισμού (fiscal federalism) υποστηρίζει ότι αποτελεί ευθύνη της ομοσπονδιακής διακυβέρνησης η εξασφάλιση μακροοικονομικής σταθερότητας, η αναδιανομή πλούτου προς νοικοκυριά που διακρίνονται από χαμηλό εισόδημα, καθώς και η παροχή βασικών δημόσιων αγαθών που να είναι προσβάσιμα από όλους. Oι θέσεις αυτές των Musgrave, Pauly και Οates επαληθεύουν τη δημοσιονομική πολιτική του Σόλωνα όπως αναλύθηκε στην 2.1.) και η οποία εδράζονταν στην λογική “όλοι (οι πολίτες) να κερδίζουν” και αποκρυσταλλώνεται με το μέτρο της σεισάχθειας, που πρακτικά αφορούσε την αναδιανομή πλούτου από τα εύπορα προς τα κατώτερα εισοδηματικά κοινωνικά στρώματα.

Μια ομοσπονδία πρέπει να διαθέτει την δυνατότητα να βελτιώνει την ατομική και συλλογική ευημερία των πολιτών της σε οικονομικούς και κοινωνικούς όρους καθώς μόνο τότε οι πολίτες θα είναι διατεθειμένοι να την “υπερασπιστούν”, υπο την οπτική των Weingast (1997) και de Figuereido and Weingast (2005) Τέλος, οι de Figueiredo and Weingast (2005) υποστήριξαν δυο βασικές αρχές πρέπει να ισχύουν ώστε να αναδειχθούν οι ομοσπονδιακοί θεσμοί: α) πρέπει να υπάρχουν “κέρδη” από τη συμμετοχή β) αυτά τα κέρδη να μην μπορούν να είναι διαθέσιμα από άλλες θεσμικές και πολιτικές μορφές οργάνωσης. Ελπίδα ότι η συνεργασία θα καθίστατο αμοιβαίως επωφελής προς όλα τα συνιστώντα μέλη.

Υπό αυτό το πρίσμα θεωρούμε ότι το εύρος της έρευνας για τις κοινοπολιτείες στην αρχαία Ελλάδα και αλλού θα πρέπει να επιδιώκει να δώσει επαρκείς κατά τον δυνατόν απαντήσεις σε μια σειρά από πολύ συγκεκριμένα υποσύνολα έρευνας που έχουν σχέση με θεσμική οργάνωση, ήτοι: α) με το πόσες πόλεις-κράτη συμμετείχαν στις εκάστοτε προς εξέταση περιπτώσεις κοινοπολιτειών β) με την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα γ) με την ύπαρξη οργάνων για την εξαγωγή πολιτικών αποφάσεων (πχ κοινό/ομοσπονδιακό κοινοβούλιο) δ) με τα όργανα διοίκησης της κοινοπολιτείας ε) με την ύπαρξη ή μη κοινού νομίσματος στ) με την ύπαρξη ή μη κοινών ομοσπονδιακών δικαστικών οργάνων στ) με την προοπτική “ισοπολιτείας” υπό την έννοια της δυνατότητας ή μη στους πολίτες μια πόλης εντός της κοινοπολιτείας να διατηρούν τα πολιτικά τους δικαιώματα σε όλη την επικράτεια του ομοσπονδιακού κράτους ζ) με τη χρηματοδότηση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού (πχ για έκτακτα έξοδα κατά τις πολεμικές περιόδους, ή αναφορικά με τη συνεισφορά και τα χρηματικά βάρη κάθε πόλεως-κράτους-μέλους) κλπ.

Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και οικονομική ανάπτυξη : Η οργάνωση των πρώτο-ομοσπονδιών στην αρχαία Ελλάδα Η δημιουργία της Αιτωλικής συμπολιτείας (γύρω στο 420 π.Χ. ) κατά τα φαινόμενα οφείλεται στην επιδίωξη να ανασχεθεί η επιρροή της Μακεδονίας και της Αχαϊκής Συμπολιτείας στην ευρύτερη περιοχή της Αιτωλίας. (Larsen, 1952; Grainger, 1999). Πολιτική οργάνωση Η Συμπολιτεία διέθετε δυο σημαντικά θεσμικά όργανα μέσω των οποίων εκφράζονταν η βούληση των πολιτών της δημοκρατικά. Το ένα ήταν η εκκλησία του δήμου/συνέλευση η οποία λειτουργούσε υπό παλλαϊκή βάση (άμεση δημοκρατία). Συνέρχονταν δυο φορές ετησίως, τη μια φορά περίπου πριν το χειμώνα μόνιμα στο Θέρμιο (βορειοανατολικά της λίμνης Τριχωνίδας), εξ’ ου και Θερμικά που αποτελούσε το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο αλλά και την πρωτεύουσα του Κοινού. Τη δεύτερη φορά ή εκκλησία συνέρχονταν κατά την άνοιξη περίπου, σε μια από τις υπόλοιπες πόλεις της ομοσπονδίας και η συνεδρίαση λάμβανε τον τίτλο Παναιτωλικά (Ηolleaux, 1905; Mitsos, 1947; Larsen, 1952:17). Το άλλο κύριο δημοκρατικό όργανο της Συμπολιτείας, ήταν το ομοσπονδιακό συμβούλιο ή συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν αιρετοί αντιπρόσωποι (έμμεση/ αντιπροσωπευτική δημοκρατία) ψηφισμένοι από τις πόλεις-κράτη της κοινοπολιτείας, τα οποία εκπροσωπούνταν σε αυτό λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους του πληθυσμού της κάθε πόλης-κράτους. Η κυβέρνηση του κράτους για την επόμενη χρονιά εκλέγονταν από τις 2 παν-αιτωλικές εθνοσυνελεύσεις

Το 10μελές κυβερνητικό σχήμα αποτελούνταν από στελέχη που ήταν αρχηγοί του κράτους αλλά και αρχηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων Ταυτόχρονα. Ο αρχηγός του κράτους ήταν ο «Στρατηγός» Υπήρχαν στο δημοκρατικά εκλεγμένο 10 μελές συμβούλιο και άλλα στελέχη όπως «υπο-στρατηγος», «ίππαρχος», «ναύαρχος», «γραμματέυς» Το συνέδριο είχε την αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα κρίσιμα πολιτειακά ζήτημα, όπως άμυνα, εξωτερική πολιτική, οικονομική διαχείριση, φορολογική και νομισματική πολιτική. Πιθανόν για τη διαχείριση αυτών των βαρύνουσας σημασίας αποφάσεων να αποφάσιζε μια επιτροπή αυτού του συνεδρίου, που ονομάζονταν απόκλητοι (σελ 4-5) Συμπέρασμα 1 ο : όλο το πλήρωμα του αιτωλικού έθνους μπορούσε να εκφραστεί, έστω και για δυο φορές το χρόνο άμεσα και δημοκρατικά. Συμπέρασμα 2 ο : Η διοίκηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν δημοκρατική (Scholten, 2000) Συμπέρασμα 3 ο : Βαρύτητα στη άμεση και όχι την έμμεση δημοκρατία

ένας Στρατηγός, οι στρατηγοί δεν δέχονταν μόνο ξένες αντιπροσωπείες αλλά αποστέλλονταν και από την κοινοπολιτεία (ως σύγχρονοι διπλωμάτες ή Υπουργοί Εξωτερικών ή Πρωθυπουργοί) για να προβούν σε διαπραγματεύσεις με ξένα κράτη, οι οποίες να δεσμεύουν την συμπολιτεία στο σύνολό της. ο Ίππαρχος, ο Δημόσιος Γραμματέας (Υπ. Εσωτερικών) και ο Ταμίας. (Υπ. Οικονομικών)

Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Η Συμπολιτεία ήταν χωρισμένη σε 7 αυτοδιοικητικά χωρισμένες περιφέρειες (κάτι σαν τις πολιτείες των ΗΠΑ ή τα επιμέρους κράτη της Γερμανίας ή τα καντόνια της Ελβετίας) Tο Κοινό ήταν διοικητά χωρισμένο σε 7 περιφέρειες, κάθε μια εκ των οποίων διοικούνταν από έναν βούλαρχο. Οι βούλαρχοι συμμετείχαν στο ομοσπονδιακό ανώτατο συμβούλιο της συμπολιτείας. Επίσης υπήρχαν 7 ταμίες, που αποτελούσαν διαχειριστές των δημόσιων εσόδων και εξόδων (σελ 28-29). Αυτοί διέθεταν έναν επικεφαλή. Η όλη περιγραφή δίνει την εντύπωση περί μιας επιτροπής διοίκησης ενός σύγχρονης εποχής επιτροπής υψηλόβαθμων στελεχών ενός Υπουργείου Οικονομικών με τον επικεφαλή του. Κάθε περιφέρεια διέθετε ένα επίλεκτο στρατιωτικό σώμα για την ασφάλεια της περιοχής, το οποίο συγκροτούσαν οι επίλεκτοι. 7Χ 1000= 7000 άνδρες Υπήρχαν 7 επιλέκταρχοι της συμπολιτείας ως διοικητές των σωμάτων των επιλέκτων.

Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Όπως κάθε μια από τις 7 περιφέρειες διέθετε τον κυβερνήτη της, δηλαδή τον βούλαρχο και τον γενικό οικονομικό της “διαχειριστή”, τον ταμιεύοντα, υφιστάμενο του βούλαρχου, κατά την ίδια αναγωγή διέθετε και το στρατιωτικό διοικητή της περιφέρειας, τον επιλέκταρχο. Η φιλοσοφία συγκρότησης της Αιτωλικής Ομοσπονδίας ομοιάζει αν γίνει μια ιστορική αναγωγή, με αυτή των ΗΠΑ, όπου το ρόλο των 7 βουλάρχων, διαδραματίζουν οι 50 κυβερνήτες των ισάριθμων πολιτειών. Οι βούλαρχοι φαντάζουν κάτι μεταξύ περιφερειαρχών με αυξημένες όμως αρμοδιότητες της σημερινής Ελλάδας μετά την διοικητική αναδιοργάνωση με το Σχέδιο Καλλικράτης, ή αμερικανών κυβερνητών των πολιτειών, οι οποίοι διαθέτουν αυξημένες αυτοδιοικητικές αρμοδιότητες. Φαίνεται ότι το επιτυχημένο μοντέλο των ΗΠΑ, που συνδυάζει ισχυρή ομοσπονδιακή κυβέρνηση με την ευχέρεια της αυτοδιοίκησης στις 50 πολιτείες σε κάποιο μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ίσχυε και για την Αιτωλική Συμπολιτεία.

Συμπέρασμα 4 ο : Ισχυρή αυτοδιοικητική δραστηριότητα με έντονο το στοιχείο της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά Οι πολίτες έχουν την τύχη στα χέρια τους Συμπέρασμα 5 ο : Ομοσπονδιακές ένοπλες δυνάμεις. Προστατεύονταν είτε χωριστά είτε ως ενιαίο σχηματισμό στρατιάς την Συμπολιτεία → Επιτυχής συγκράτηση του ισχυρότερου στρατιωτικά ελληνικού κράτους, της Μακεδονίας → 279 π.Χ.: Συντριβή των Γαλατών πλησίον των Θερμοπυλών κλπ Υπήρχαν ομοσπονδιακά δικαστήρια που εκδίκαζαν υποθέσεις είτε μεταξύ ιδιωτών σε ανώτερο (δευτεροβάθμιο) επίπεδο, είτε επίλυαν διαφορές μεταξύ των κρατιδιών (Πολύβιος ). Συμπέρασμα 6 ο : Κοινή Ομοσπονδιακή δικαιοσύνη Θεσμοί: της «ισοπολιτείας» (ίσα πολιτικά δικαιώματα ψήφου σε «εθνικές εκλογές» Ισχύει στην ΕΕ κάτι τέτοιο; και της «εγκτίσεως» (ίσα αστικά και ιδιοκτησιακά/περιουσιακά δικαιώματα σε πόλεις-κράτη της ομοσπονδίας

Οικονομική Οργάνωση Η ομοσπονδία διέθετε «μεικτό» σύστημα νομισματικής κυκλοφορίας Έκανε χρήση κοινών-ομοσπονδιακών νομισμάτων (πχ σαν το σύγχρονο ευρώ) που εκδίδονταν στις πόλεις-κράτη της ομοσπονδίας Διέθετε παράλληλα τοπικό «εγχώριο νόμισμα» για εσωτερικές συναλλαγές εντός της πόλης-κράτους (Caspari, 1917; Thompson, 1939; Noe, 1962; Crawford, 1985, Μackil, 2013) Συμπέρασμα 7 ο : Νομισματική ευελιξία Διαθέτει κάτι αντίστοιχο ή ΕΕ ; Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να βοηθήσει την Ελλάδα σήμερα; Ύπαρξη δυο νομισμάτων; (μια «δραχμή» για τις εσωτερικές συναλλαγές, και το ευρώ για τις εξωτερικές;) Χρήση είτε εγχώριου νομίσματος, είτε ευρώ ως μέλους της ΟΝΕ

i)Ερωτήσεις και υποθέσεις ii)Από πού προέρχονταν το ασήμι με το οποίο έκοβαν τα νομίσματα; (πιθανότατα από εισαγωγή μετάλλου ή και πλεονασματικούς προϋπολογισμούς;) iii)ii) Πως καθορίζονταν οι ισοτιμίες των νομισμάτων τόσο εντός της ομοσπονδίας, όσο και σε σχέση με τα άλλα κράτη (τα νομίσματα είχαν εσωτερική αξία) iv)Οι τράπεζες συνεισέφεραν στην διανομή χρήματος στην αγορά (Cohen, 1997). v) Πιθανότατα υπήρχαν μηχανισμοί προστασίας από κίβδηλα νομίσματα, όπως στην Αθηναϊκή δημοκρατία όπου είχε εφαρμοστεί ο Νόμος του Νικοφώντα (Engen, 2005; Ober, 2008), vi)Οι ομοσπονδία είχε εφαρμόσει των θεσμών των «δοκιμαστών» των νομισμάτων που εισέρχονταν στην οικονομία (πχ δοκιμασταί) vii)Υπήρχαν και οι λεγόμενοι «αγορανόμοι» που επόπτευαν τις διαδικασίες συναλλαγών στην αφορά. Μείωση του συναλλακτικού κόστους

Δημόσια Έσοδα για την Αιτωλική Συμπολιτεία Δημόσια Έσοδα- Δημόσια Έξοδα >0 Ετήσιος προϋπολογισμός θετικός Δημόσια Έσοδα- Δημόσια Έξοδα <0 Ετήσιος προϋπολογισμός θετικός = Δημόσιο Έλλειμμα Το δημόσιο χρέος είναι τι συναθροιστικό αποτέλεσμα των δημόσιων ελλειμμάτων σε βάθος χρόνου Πολύ έντονο φαινόμενο στην Ελλάδα της περιόδου Tα κύρια μέσα εσόδων των ελληνικών συμπολιτειών: i) Τέλη ύψους 2% σε προϊόντα που εισάγονταν μέσα στην ομοσπονδία από το εξωτερικό. (κάτι ανάλογο με την ΕΕ). Παρεμπιπτόντως, είναι ευεργετικός για μια εθνική οικονομία ο διεθνής ανταγωνισμός και με πιο τρόπο ή χρειάζεται και κάποιος προστατευτισμός; ii) Συνεισφορά στα ομοσπονδιακά έσοδα από συνδρομές των κρατών-μελών (υπάρχει στην ΕΕ κοινοτικός προυπολογισμός; ii) Δανεισμός από τράπεζες iv) Πολεμική λεία, Laix (1973, p. 60), Polybius (4.5.1) v) «Λειτουργίες» και «τριηραρχία»(Gabrielsen, 1994) Παρεμπιπτόντως, γιατί οι Έλληνες πλούσιοι δεν βοηθούν την Ελλάδα σήμερα

Κέρδη-πλεονεκτήματα 1.Επιτυγχάνω υψηλότερη εθνική άμυνα μέσω της «κοινής άμυνας» συνδράμοντας λιγότερα χρήματα 1.Εξασκώ άμεση και έμμεση δημοκρατία (οι πολίτες συμμετέχουν αρκετά περισσότερο στη διαχείριση των πολιτικών εξελίξεων) 1.Ξεκάθαρα και πλήρως προστατευμένα αστικά, περιουσιακά και πολιτικά δικαιώματα για όλους/όλες 1.Προστασία των εμπορικών συμβάσεων-ποινές και δικαίωμα καταφυγής σε ομοσπονδιακά δικαστήρια για την επίλυση διαφορών 1.Περιφερειακή κινητικότητα κεφαλαίου και εργασία σε πολύ μεγαλύτερο γεωγραφικό χώρο από τα στενά όρια του κράτους 1.Αξιοπιστία συναλλαγών και αξιόπιστστο προστατευμένο νόμισμα 1.Ομοσπονδιακή δικαιοσύνη Μειονεκτήματα – απώλειες 1.Συμμετοχή σε αμυντικές δαπάνες όταν οι άλλοι είναι free-riders. 1.Μεταφορά στοιχείων εθνικής κυριαρχίας σε υπερεθνικά όργανα (πχ., νομισματική πολιτική στην ΟΝΕ) Table 4: Kέρδη και ζημίες από τη συμμετοχή στην Αιτωλική συμπολιτεία

State Member states Capital Main institutional organs intended for taking political decision and executive power Regime of equal political rights (“isopoliteia” Common Foreign and Defence Policy Local and federal coins Federal justice Aetolian Confederatio n ?Thermos Local Assemblies (Ecclesiae) + Federal Assembly (Thermika and Panaetolika) Federal Council and Apoklitoi Strategos (General) [Hipparch, Public Secreraty, 7 Τamiai] 7 Boularchs and 7Epilektarchs ▼ ▼ LC+FC▼ Achaean Confederatio n > 40Aigion Local Assemblies (Ecclesiae)+ Federal Assembly (Synkletos) Federal Council (Sinodos) Strategos (General) and a supreme council of the 10 dimiourgoi/(synarchontes) [Ipostrategos, Nauarchos (Admiral) hipparch, Public Secretary] ▼▼ LC+FC ▼ USA50 Washingto n Local election in the US states House of Representatives + Senate Government of the US /Federal Council President of the US+ Council of Ministers ▼▼ FC (FED) ▼ (Supreme Court) EU 27* Brussels* Parliamentary Assembly of the Council of Europe. European Council + Council of the EU European Commission* ▼ * (LC+FC) (ECB) ▼ Court of Justice of the EU Explanations: (LC + FC) : LC = local coin ; FC = federal coin ▼ : institution in force * : institution in development

Συμπέρασμα 1 ο : όλο το πλήρωμα του αιτωλικού έθνους μπορούσε να εκφραστεί, έστω και για δυο φορές το χρόνο άμεσα και δημοκρατικά. Ισχυρό μείγμα σχέσης άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας (a balanced mix of direct and representative democracy, which is totally lacking at the EU level) Συμπέρασμα 2 ο : Η διοίκηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν δημοκρατική (“democratic deficit” noted by many such as Habermas, 2012) Συμπέρασμα 3 ο : Βαρύτητα στη άμεση και όχι την έμμεση δημοκρατία (δημοψηφίσματα- στην Ελλάδα «αγνωστα» από την μεταπολίτευση του 1974 και εντεύθεν- (σε ορισμένα Ευρ. Κράτη πχ Ελβετία-Γερμανία αρκετά αναπτυγμένα) Συμπέρασμα 4 ο : Ισχυρή αυτοδιοικητική δραστηριότητα με έντονο το στοιχείο της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά Συμπέρασμα 5 ο : Ομοσπονδιακές ένοπλες δυνάμεις. (Ανύπαρκτες στην ΕΕ- Η ΚΕΠΠΑ υστερεί σε μέσα και πολιτική βούληση (Metaxas and Economou, 2012), Κυριαζής και Οικονόμου, 2012 και υπό έκδοση) πχ, υδρογονάνθρακες Κύπρου-Ελλάδας- Ενεργή ανάμειξη ΗΠΑ-Ρωσίας, Ισραήλ, Τουρκίας → η ΕΕ απούσα Συμπέρασμα 6 ο : Κοινή Ομοσπονδιακή δικαιοσύνη Συμπέρασμα 7 ο : Ισοπολιτεία

Κριτήρια i)Εκδημοκρατισμός Ομοσπονδία “Ισονομία” (ισότητα έναντι του νόμου) “Ισηγορία” (ισότητα στις πρωτοβουλίες πολιτών) “Ισοκρατεία” (πολιτική ισότητα) “Ισοπολιτεία” (“μεταφορά” πολιτικών δικαιωμάτων από πόλη σε πόλη) Αιτωλική Ομοσπονδία ▼ ▼ ▼▼ Καναδάς ▼ ◊ ▼▼ ΕΕ ▼ ◊Εν μέρει◊ i)Συνοχή Νομισματική Ένωση Ομοσπονδιακός προϋπολογισμός & δημοσιονομική εναρμόνιση Κοινή αγορά και ρύθμιση του ελεύθερου ανταγωνισμού ΚΕΠΠΑ Αιτωλική Ομοσπονδία ▼ ▼ ▼▼ Καναδάς ▼ ▼ ▼ ▼ ΕΕ ▼ (19 μέλη της ΟΝΕ) ◊ Πολύ χαμηλό budget ▼ ◊ Επεξηγήσεις: ▼Θεσμός σε ισχύ ◊Περιορισμένη-θεσμός που δεν έχει επιτευχτεί ουσιαστικά Διασυγκριτική ανάλυση μεταξύ της Αιτωλικής Συμπολιτείας του Καναδά και της ΕΕ βάσει των δυο κριτηρίων του εκδημοκρατισμού και της συνοχής Πηγή: Ίδια επεξεργασία

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1991 μετεξελίχθηκε στη σημερινή ΕΕ με στόχο την περαιτέρω εμβάθυνση σε τρείς κυρίως πυλώνες, την οικονομία, την πολιτική και την άμυνα και τη συνεργασία σε θέματα κοινοτικής νομοθεσίας. Ως προς το πρώτο ζήτημα, η εισαγωγή του κοινού νομίσματος το 2001 ως μετουσίωση στην πράξη της διαδικασίας για την ΟΝΕ αποσκοπεί στην μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία και εμβάθυνση μεταξύ των ΕΕ-27. Ίσως όμως αποτελεί και “προαγωγή πολιτικών στόχων με άλλα μέσα” αν γίνει παραδεκτό ότι οικονομική ανάπτυξη συμπληρώνει τον πολιτικό στόχο της ευρωπαϊκής πολιτικής ολοκλήρωσης. Περί Πολέμου σύγγραμμα, του 1832, του φημισμένου Πρώσου Στρατηγού και θεωρητικού του πολέμου Carl von Clausewitz. κατάσταση βελτίωσης κατά Pareto, για να το συνδέσουμε με την έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Το ζήτημα αυτό κατά την εκτίμηση μας αποτελεί θεμελιώδες κριτήριο για την επιτυχία του σημερινού σταδιακού εγχειρήματος “ομοσπονδοποίησης“ της ΕΕ.

Συνοπτικά, οι ιδέες-προτάσεις-καινοτομίες που απορρέουν από την ανάλυση των ελληνικών κοινοπολιτειών θα ήταν δυνατόν να συνοψιστούν στις εξής κάτωθι ιδέες: I.Ισόρροπη ανάπτυξη όλων των μελών του Κοινού υπό τη λογική της βελτίωσης κατά Pareto. Ισχύει σήμερα; (μισθοί Δανό ή Γερμανού σε σχέση με Έλληνα) II.Αρμονική σχέση άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας με θεσμοθετημένη χρήση «δημοψηφισμάτων», «ανάκλησης» και «πρωτοβουλιών» III.Εισαγωγή της «ισοπολιτείας» IV.Εισαγωγή του Αιτωλικού και Αχαϊκού μοντέλου συναθροιστικής ψηφοφορίας για όλη την επικράτεια των ομοσπονδιών. V.Συγκερασμός της σχέσης ισχυρής κεντρικής εξουσίας υπό δημοκρατική διακυβέρνηση με την εισαγωγή του Στρατηγού πλαισιωμένου από ένα δημοκρατικά εκλεγμένο ανώτατο συμβούλιο εκτελεστικής εξουσίας ως κυβέρνηση. VI.Εισαγωγή ενός μεικτού συστήματος νομισματικής κυκλοφορίας. Επιτρέπεται να εκδίδονται νομίσματα τόσο τοπικά όσο και ομοσπονδιακά από τις πόλεις της κοινοπολιτείας VII.Εισαγωγή αγορανόμων- πρόσληψη νέων επιστημόνων ως ελεγκτών –επιθεωρητών για την πάταξη της φοροδιαφυγής και για την επίλυση διαφορών στην πραγματική αγορά έναντι δικαστικών διαδικασιών VIII.Εισαγωγή ομοσπονδιακού τύπου πανευρωπαϊκών στρατιωτικών μονάδων με μεικτά επιτελεία διοίκησης (FEUAF).

Η πρόσφατη δημοσιονομική κρίση της Ελλάδος που συμπαρέσυρε τις υπόλοιπες χώρες του Νότου, και πιο συγκεκριμένα, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία αλλά και την Κύπρο, σε μια πρωτοφανή κατάσταση ανέχειας για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους. Υπό την οπτική αυτή, βελτίωση κατά Pareto σημαίνει την επίδειξη γνήσιας και πραγματικής αλληλεγγύης από τις ισχυρές οικονομίες του πυρήνα της ΕΕ, δηλαδή κυρίως του γαλλογερμανικού άξονα προς τις περισσότερο ευπαθείς, του Νότου. Όπως υποστηρίζουν οι Bofinger και Habermas, save-eurozone, η εμμονή της Γερμανίας και η μη επίδειξη πολιτικού θάρρους από μέρους της να απεμπολήσει τις αποτυχημένες συνταγές λιτότητας οδηγούν την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, Στο ίδιο πνεύμα, ο Stieglitz (2010) υποστηρίζει ότι τα σκληρά μέτρα λιτότητας συντελούν στη δημιουργία ενός σπιράλ θανάτου (death spiral) για τις χώρες που τα υφίστανται. Για τα δεδομένα της Ελλάδας ο Κυριαζής (2012) υποστηρίζει ότι οι σκληρές θέσεις του ΔΝΤ, (σ.σ. αλλά και προφανώς της άκαμπτης στάσης της γερμανικής ηγεσίας) πιθανόν να οδηγήσουν στο καταστροφικό σενάριο, ήτοι 30% ανεργία επί του πληθυσμού και 30% πτώση επί του ΑΕΠ από το Η ΕΕ οικονομικός γίγαντας αλλά πολιτικός νάνος Και γίγαντας για ποιους;