Τρίτη φάση: Ναυτικός Πόλεμος Πελοποννησίων και Αθηναίων ( ) Την πανωλεθρία των Αθηναίων στη Σικελία, όπως ήταν φυσικό ακολουθεί μία σειρά από αποστασίες: Λέσβιοι, Ευβοείς, ολιγαρχικοί της Χίου και των Ερυθρών ζητούν την υποστήριξη της Σπάρτης για να αποστατήσουν. Την πανωλεθρία των Αθηναίων στη Σικελία, όπως ήταν φυσικό ακολουθεί μία σειρά από αποστασίες: Λέσβιοι, Ευβοείς, ολιγαρχικοί της Χίου και των Ερυθρών ζητούν την υποστήριξη της Σπάρτης για να αποστατήσουν. Τη βοήθεια της Σπάρτης ζητούν και οι σατράπες Τισσαφέρνης και Φαρνάβαζος αποβλέποντας να αποσπάσουν από την αθηναϊκή συμμαχία τις ελληνικές πόλεις της Μ.Ασίας. Τη βοήθεια της Σπάρτης ζητούν και οι σατράπες Τισσαφέρνης και Φαρνάβαζος αποβλέποντας να αποσπάσουν από την αθηναϊκή συμμαχία τις ελληνικές πόλεις της Μ.Ασίας.

Στη φάση αυτή του πολέμου κύρια επιδίωξη της Σπάρτης αποτελεί η απόσπαση από τους Αθηναίους των συμμάχων τους στις προσόδους των οποίων στηρίζεται η ναυτική τους ισχύ. Συνειδητοποιούν δηλαδή ότι χωρίς την απόκτηση ναυτικού δεν θα μπορέσουν να καταλύσουν την αθηναϊκή δύναμη> αυτό όμως απαιτεί χρήματα και οι Πελ/νησιοι είναι αυτουργοί. Στη φάση αυτή του πολέμου κύρια επιδίωξη της Σπάρτης αποτελεί η απόσπαση από τους Αθηναίους των συμμάχων τους στις προσόδους των οποίων στηρίζεται η ναυτική τους ισχύ. Συνειδητοποιούν δηλαδή ότι χωρίς την απόκτηση ναυτικού δεν θα μπορέσουν να καταλύσουν την αθηναϊκή δύναμη> αυτό όμως απαιτεί χρήματα και οι Πελ/νησιοι είναι αυτουργοί.

Οι λακεδαιμόνιοι αποφάσισαν να ανταποκριθούν στο αίτημα των Χίων, όπως τους συμβούλευε ο Αλκιβιάδης και στη συνέχεια να βοηθήσουν τους Λέσβιους. Ο ίδιος πείθει και τους Χίους να αποστατήσουν το 412. Το παράδειγμα των Χίων ακολούθησαν οι Ερυθραίοι, οι Κλαζομένιοι, οι Μιλήσιοι και άλλοι. Οι λακεδαιμόνιοι αποφάσισαν να ανταποκριθούν στο αίτημα των Χίων, όπως τους συμβούλευε ο Αλκιβιάδης και στη συνέχεια να βοηθήσουν τους Λέσβιους. Ο ίδιος πείθει και τους Χίους να αποστατήσουν το 412. Το παράδειγμα των Χίων ακολούθησαν οι Ερυθραίοι, οι Κλαζομένιοι, οι Μιλήσιοι και άλλοι. Μετά από τις αποστασίες αυτές οι Αθηναίοι αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν το απόθεμα των 1000 ταλάντων για τη ναυπήγηση πλοίων. Μετά από τις αποστασίες αυτές οι Αθηναίοι αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν το απόθεμα των 1000 ταλάντων για τη ναυπήγηση πλοίων.

Οι λακεδαιμόνιοι λύνουν αλλιώς το οικονομικό τους πρόβλημα: συνάπτουν την πρώτη συνθήκη με τους Πέρσες το 412. Σύμφωνα με αυτή η Σπάρτη αναγνώρισε τα δικαιώματα του Πέρση βασιλιά σε όλες τις κτήσεις που ανήκαν σε αυτόν και στους προγόνους του και συμφώνησαν να πολεμήσουν μαζί εναντίον των Αθηναίων. Οι λακεδαιμόνιοι λύνουν αλλιώς το οικονομικό τους πρόβλημα: συνάπτουν την πρώτη συνθήκη με τους Πέρσες το 412. Σύμφωνα με αυτή η Σπάρτη αναγνώρισε τα δικαιώματα του Πέρση βασιλιά σε όλες τις κτήσεις που ανήκαν σε αυτόν και στους προγόνους του και συμφώνησαν να πολεμήσουν μαζί εναντίον των Αθηναίων. Βάση των Αθηναίων θα αποτελέσει η Σάμος, στην οποία η αποστασία αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή. Βάση των Αθηναίων θα αποτελέσει η Σάμος, στην οποία η αποστασία αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή.

Αρχίζει μία σειρά από συγκρούσεις των Αθηναίων με τις πόλεις που έχουν αποστατήσει> επαναφέρουν τις Κλαζομενές στη συμμαχία, λεηλατούν τη Χίο και νικούν τους Μιλησίους. Αρχίζει μία σειρά από συγκρούσεις των Αθηναίων με τις πόλεις που έχουν αποστατήσει> επαναφέρουν τις Κλαζομενές στη συμμαχία, λεηλατούν τη Χίο και νικούν τους Μιλησίους. 412/11> Οι λακεδαιμόνιοι ανανεώνουν τη συνθήκη με τους Πέρσες στη Μίλητο. 412/11> Οι λακεδαιμόνιοι ανανεώνουν τη συνθήκη με τους Πέρσες στη Μίλητο. Όσο διάστημα ο πελοποννησιακός στόλος βρίσκεται στην Κνίδο, η οποία είχε αποστατήσει, φτάνουν από τη Σπάρτη Όσο διάστημα ο πελοποννησιακός στόλος βρίσκεται στην Κνίδο, η οποία είχε αποστατήσει, φτάνουν από τη Σπάρτη

11 σύμβουλοι και εκδηλώνουν στο Σπαρτιάτη ναύαρχο Αστύοχο, την αντίθεσή τους με τους όρους της συνθήκης που έχουν συνάψει με τους Πέρσες, διότι με αυτές υποδούλωναν τους Έλληνες στους Πέρσες. Ο Τισσαφέρνης αγανάκτησε κι έφυγε. 11 σύμβουλοι και εκδηλώνουν στο Σπαρτιάτη ναύαρχο Αστύοχο, την αντίθεσή τους με τους όρους της συνθήκης που έχουν συνάψει με τους Πέρσες, διότι με αυτές υποδούλωναν τους Έλληνες στους Πέρσες. Ο Τισσαφέρνης αγανάκτησε κι έφυγε. Οι Πελ/νήσιοι τότε επιχείρησαν να υποκινήσουν σε αποστασία την Ρόδο, διότι πίστευαν ότι οι Ρόδιοι με τους άλλους αποστατημένους συμμάχους μπορούν τρέφειν τάς ναυς. Οι Πελ/νήσιοι τότε επιχείρησαν να υποκινήσουν σε αποστασία την Ρόδο, διότι πίστευαν ότι οι Ρόδιοι με τους άλλους αποστατημένους συμμάχους μπορούν τρέφειν τάς ναυς.

Η οικονομική εξάρτηση όμως του Πελ/νησιακού στόλου από τον Τισσαφέρνη δεν έχει εξαλειφθεί. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Πέρσης σατράπης καθ’υπόδειξη του Αλκιβιάδη που τώρα έχει στραφεί εναντίον των Λακεδαιμονίων, ελάττωσε το μισθό που έδινε κι επιδίωκε να φθείρει τους αντιπάλους του με την παράταση του πολέμου. Έτσι οι Πελ/νήσιοι παρέμειναν 80 ημέρες στην Ρόδο αναμένοντας την άφιξη του φοινικικού στόλου, όπως τους διαβεβαίωνε ο Τισσαφέρνης. Η οικονομική εξάρτηση όμως του Πελ/νησιακού στόλου από τον Τισσαφέρνη δεν έχει εξαλειφθεί. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Πέρσης σατράπης καθ’υπόδειξη του Αλκιβιάδη που τώρα έχει στραφεί εναντίον των Λακεδαιμονίων, ελάττωσε το μισθό που έδινε κι επιδίωκε να φθείρει τους αντιπάλους του με την παράταση του πολέμου. Έτσι οι Πελ/νήσιοι παρέμειναν 80 ημέρες στην Ρόδο αναμένοντας την άφιξη του φοινικικού στόλου, όπως τους διαβεβαίωνε ο Τισσαφέρνης.

Οικονομικές δυσχέρειες αντιμετωπίζουν και οι Αθηναίοι και ιδιαίτερα οι πλούσιοι και σχεδιάζουν ανατροπή του πολιτεύματος. Οι οικονομικές δυσκολίες και οι υποσχέσεις του Αλκιβιάδη ότι μπορεί να στρέψει τον Πέρση σατράπη εναντίον των Λακεδαιμονίων και υπέρ των Αθηναίων ευνόησαν την πραγματοποίηση των σχεδίων τους. Την ηγεσία των συνωμοτών αποτελούσαν ο Φρύνιχος, ο Θηραμένης και ο Αντιφών. Οικονομικές δυσχέρειες αντιμετωπίζουν και οι Αθηναίοι και ιδιαίτερα οι πλούσιοι και σχεδιάζουν ανατροπή του πολιτεύματος. Οι οικονομικές δυσκολίες και οι υποσχέσεις του Αλκιβιάδη ότι μπορεί να στρέψει τον Πέρση σατράπη εναντίον των Λακεδαιμονίων και υπέρ των Αθηναίων ευνόησαν την πραγματοποίηση των σχεδίων τους. Την ηγεσία των συνωμοτών αποτελούσαν ο Φρύνιχος, ο Θηραμένης και ο Αντιφών.

Η αλλαγή του πολιτεύματος και η επάνοδος του Αλκιβιάδη παρουσιάστηκαν από τον Πέισανδρο ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την περσική οικονομική ενίσχυση με αποτέλεσμα οι αντιρρήσεις να υποχωρήσουν. Η περσική βοήθεια όμως δεν πραγματοποιήθηκε και το 411 ο Τισσαφέρνης συνάπτει νέα συνθήκη με τους Λακεδαιμόνιους. Η αλλαγή του πολιτεύματος και η επάνοδος του Αλκιβιάδη παρουσιάστηκαν από τον Πέισανδρο ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την περσική οικονομική ενίσχυση με αποτέλεσμα οι αντιρρήσεις να υποχωρήσουν. Η περσική βοήθεια όμως δεν πραγματοποιήθηκε και το 411 ο Τισσαφέρνης συνάπτει νέα συνθήκη με τους Λακεδαιμόνιους. Τον Μάιο του 411 η εκκλησία του δήμου κλήθηκε να συνέλθει όχι στην Πνύκα αλλά στον Κολωνό, έξω δηλαδή από τα τείχη της πόλης. Τον Μάιο του 411 η εκκλησία του δήμου κλήθηκε να συνέλθει όχι στην Πνύκα αλλά στον Κολωνό, έξω δηλαδή από τα τείχη της πόλης.

Εκεί αφού καταργήθηκε η γραφή παρανόμων, παρουσιάστηκε το πρόγραμμα των ολιγαρχικών, το οποίο και ψηφίστηκε. Σύμφωνα με αυτό: το σώμα των πολιτών περιοριζόταν σε 5000, οι οποίοι «χρήμασι καί σώμασι» ήταν σε θέση να ωφελούν την πόλη και εκλεγόταν μία βουλή από 400 μέλη. Επίσης αποφασίστηκε η κατάργηση της μισθοφοράς. Όλη η εξουσία περιήλθε τυπικά στις πρώτες τρεις τάξεις, αλλά ουσιαστικά σε ένα ανεξέλεγκτο σώμα 400 ολιγαρχικών. Εκεί αφού καταργήθηκε η γραφή παρανόμων, παρουσιάστηκε το πρόγραμμα των ολιγαρχικών, το οποίο και ψηφίστηκε. Σύμφωνα με αυτό: το σώμα των πολιτών περιοριζόταν σε 5000, οι οποίοι «χρήμασι καί σώμασι» ήταν σε θέση να ωφελούν την πόλη και εκλεγόταν μία βουλή από 400 μέλη. Επίσης αποφασίστηκε η κατάργηση της μισθοφοράς. Όλη η εξουσία περιήλθε τυπικά στις πρώτες τρεις τάξεις, αλλά ουσιαστικά σε ένα ανεξέλεγκτο σώμα 400 ολιγαρχικών.

Διαφορετική εξέλιξη είχαν τα πράγματα στη Σάμο. Οι Αθηναίοι εκλέξανε νέους στρατηγούς τον Θρασύβουλο και τον Θράσυλο και ανακάλεσαν τον Αλκιβιάδη. Διαφορετική εξέλιξη είχαν τα πράγματα στη Σάμο. Οι Αθηναίοι εκλέξανε νέους στρατηγούς τον Θρασύβουλο και τον Θράσυλο και ανακάλεσαν τον Αλκιβιάδη. Η αντίδραση αυτή προκάλεσε τη διάσπαση των ολιγαρχικών στην Αθήνα, οι οποίοι άρχισαν να έρχονται σε συγκρούσεις μεταξύ τους κυρίως μεταξύ των οπαδών του Θηραμένη και του Αντιφώντα. Η αντίδραση αυτή προκάλεσε τη διάσπαση των ολιγαρχικών στην Αθήνα, οι οποίοι άρχισαν να έρχονται σε συγκρούσεις μεταξύ τους κυρίως μεταξύ των οπαδών του Θηραμένη και του Αντιφώντα.

Ενώ συνέβαιναν αυτά αποστατεί η Εύβοια με την παρακίνηση του πελοποννησιακού στόλου. Οι Αθηναίοι δεν μπορούν να αποτρέψουν την αποστασία και συγκεντρώνονται στην Πνύκα, όπου ανατρέπουν τους 400 και εγκαθιστούν το πολίτευμα των 5000 (Σεπτέμβριος 411), το οποίο εγκωμιάζεται από τον Θουκυδίδη επειδή αποτελείται από δημοκρατικά και ολιγαρχικά στοιχεία. Ενώ συνέβαιναν αυτά αποστατεί η Εύβοια με την παρακίνηση του πελοποννησιακού στόλου. Οι Αθηναίοι δεν μπορούν να αποτρέψουν την αποστασία και συγκεντρώνονται στην Πνύκα, όπου ανατρέπουν τους 400 και εγκαθιστούν το πολίτευμα των 5000 (Σεπτέμβριος 411), το οποίο εγκωμιάζεται από τον Θουκυδίδη επειδή αποτελείται από δημοκρατικά και ολιγαρχικά στοιχεία.

Το καλοκαίρι του 411 οι Πελ/νήσιοι μεταφέρουν το πεδίο του πολέμου στην περιοχή του Ελλησπόντου στερώντας από τους Αθηναίους μία ζωτική για τη διατροφή τους περιοχή. Οι Αθηναίοι στρέφονται στην περιοχή της Σηστού προκειμένου να αποτρέψουν άλλες αποστασίες. Το καλοκαίρι του 411 οι Πελ/νήσιοι μεταφέρουν το πεδίο του πολέμου στην περιοχή του Ελλησπόντου στερώντας από τους Αθηναίους μία ζωτική για τη διατροφή τους περιοχή. Οι Αθηναίοι στρέφονται στην περιοχή της Σηστού προκειμένου να αποτρέψουν άλλες αποστασίες. Οι Λακεδαιμόνιοι τότε επιδίωξαν τη συνάντηση των στόλων> Νίκη των Αθηναίων στο Κυνός Σήμα (Σεπτέμβριος 411)> νίκη και στην Άβυδο. Οι Λακεδαιμόνιοι τότε επιδίωξαν τη συνάντηση των στόλων> Νίκη των Αθηναίων στο Κυνός Σήμα (Σεπτέμβριος 411)> νίκη και στην Άβυδο.

Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος ανασυγκροτεί τις δυνάμεις του με τη βοήθεια του Φαρνάβαζου και καταλαμβάνει την Κύζικο. Οι Αθηναίοι σπεύδουν στην περιοχή και με αρχηγό τον Αλκιβιάδη νικούν σε πεζομαχία. Ο Μίνδαρος σκοτώθηκε και ο στρατός τράπηκε σε φυγή και οι Αθηναίοι ανεκατέλαβαν την Κύζικο. Το μέγεθος της συμφοράς των Λακεδαιμονίων αποδίδει το λακωνικό περιεχόμενο της επιστολής που εστάλη στους εφόρους: «τα πλοία χάθηκαν. Ο Μίνδαρος πέθανε. Οι άνδρες λιμοκτονούν. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε». Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος ανασυγκροτεί τις δυνάμεις του με τη βοήθεια του Φαρνάβαζου και καταλαμβάνει την Κύζικο. Οι Αθηναίοι σπεύδουν στην περιοχή και με αρχηγό τον Αλκιβιάδη νικούν σε πεζομαχία. Ο Μίνδαρος σκοτώθηκε και ο στρατός τράπηκε σε φυγή και οι Αθηναίοι ανεκατέλαβαν την Κύζικο. Το μέγεθος της συμφοράς των Λακεδαιμονίων αποδίδει το λακωνικό περιεχόμενο της επιστολής που εστάλη στους εφόρους: «τα πλοία χάθηκαν. Ο Μίνδαρος πέθανε. Οι άνδρες λιμοκτονούν. Δεν ξέρουμε τι να κάνουμε».

Αποτέλεσμα της συμβολής του στόλου στην Κύζικο ήταν το καθεστώς των πεντακισχιλίων να ανατραπεί και να αποκατασταθεί η δημοκρατία (Ιούνιος 410). Τότε η εκκλησία πήρε μέτρα για την προστασία του πολιτεύματος και θεσπίστηκε η διωβελία για την ανακούφιση των απόρων. Αποτέλεσμα της συμβολής του στόλου στην Κύζικο ήταν το καθεστώς των πεντακισχιλίων να ανατραπεί και να αποκατασταθεί η δημοκρατία (Ιούνιος 410). Τότε η εκκλησία πήρε μέτρα για την προστασία του πολιτεύματος και θεσπίστηκε η διωβελία για την ανακούφιση των απόρων. Οι Λακεδαιμόνιοι έκαναν προτάσεις για ειρήνη με βάση το status quo. Η αποδοχή όμως της ειρήνης αυτήν την περίοδο από τους Αθηναίους συνεπαγόταν: Οι Λακεδαιμόνιοι έκαναν προτάσεις για ειρήνη με βάση το status quo. Η αποδοχή όμως της ειρήνης αυτήν την περίοδο από τους Αθηναίους συνεπαγόταν:

ότι οι Αθηναίοι θα έπρεπε να παραιτηθούν από την κυριαρχία της Μ. Ασίας και της Θράκης, από την Εύβοια και από την ελεύθερη είσοδο στον Εύξεινο Πόντο, αφού η Άβυδος, το Βυζάντιο και η Χαλκηδόνα είχαν αποστατήσει. Έτσι οι προτάσεις των Λακεδαιμονίων απορρίφθηκαν. ότι οι Αθηναίοι θα έπρεπε να παραιτηθούν από την κυριαρχία της Μ. Ασίας και της Θράκης, από την Εύβοια και από την ελεύθερη είσοδο στον Εύξεινο Πόντο, αφού η Άβυδος, το Βυζάντιο και η Χαλκηδόνα είχαν αποστατήσει. Έτσι οι προτάσεις των Λακεδαιμονίων απορρίφθηκαν.

Βέβαια οι Αθηναίοι έχουν τεράστια οικονομικά προβλήματα, τα οποία επιχειρούν να επιλύσουν με την επιβολή επιπλέον φόρων σε συμμάχους και σε εμπορικά κομβικά σημεία. Βέβαια οι Αθηναίοι έχουν τεράστια οικονομικά προβλήματα, τα οποία επιχειρούν να επιλύσουν με την επιβολή επιπλέον φόρων σε συμμάχους και σε εμπορικά κομβικά σημεία. Για κακή τύχη των Αθηναίων ο Δαρείος Β’ διόρισε ως «κάρανο» των πόλεων της Μ. Ασίας το γιο του Κύρο, ο οποίος μισούσε τους Αθηναίους. Την ίδια περίοδο οι Λακεδαιμόνιοι διορίζουν ναύαρχο τον Λύσανδρο, ο οποίος συνεργάζεται άψογα με τους Πέρσες. Για κακή τύχη των Αθηναίων ο Δαρείος Β’ διόρισε ως «κάρανο» των πόλεων της Μ. Ασίας το γιο του Κύρο, ο οποίος μισούσε τους Αθηναίους. Την ίδια περίοδο οι Λακεδαιμόνιοι διορίζουν ναύαρχο τον Λύσανδρο, ο οποίος συνεργάζεται άψογα με τους Πέρσες.

Οι Αθηναίοι πιστεύοντας ότι ο πόλεμος δεν θα αργήσει να τελειώσει, χρησιμοποιούν τα αναθήματα της Ακρόπολης και κόβουν νομίσματα. Οι Αθηναίοι πιστεύοντας ότι ο πόλεμος δεν θα αργήσει να τελειώσει, χρησιμοποιούν τα αναθήματα της Ακρόπολης και κόβουν νομίσματα. Στη σύγκρουση στο Νότιο (άνοιξη 406) οι Αθηναίοι ηττώνται και ο Λύσανδρος αρχίζει να δημιουργεί ένα δίκτυο ολιγαρχικών συνωμοσιών στις Ιωνικές πόλεις. Πριν όμως την ολοκλήρωση του έργου του αντικαθίσταται από τον Καλλικρατίδα διότι η ναυαρχία στη Σπάρτη ήταν ετήσια. Στη σύγκρουση στο Νότιο (άνοιξη 406) οι Αθηναίοι ηττώνται και ο Λύσανδρος αρχίζει να δημιουργεί ένα δίκτυο ολιγαρχικών συνωμοσιών στις Ιωνικές πόλεις. Πριν όμως την ολοκλήρωση του έργου του αντικαθίσταται από τον Καλλικρατίδα διότι η ναυαρχία στη Σπάρτη ήταν ετήσια.

Ο Καλλικρατίδας κατά τον Ξενοφώντα χαρακτήρισε τους Έλληνες «αθλιωτάτους» γιατί κολακεύουν τους Πέρσες ένεκα αργυρίου και δήλωσε ότι αν επέστρεφε στη Σπάρτη θα επιχειρούσε να συμφιλιώσει τις δύο πόλεις. Έως τότε όμως είχε αναλάβει ένα αξίωμα που έπρεπε να φέρει εις πέρας. Ο Καλλικρατίδας κατά τον Ξενοφώντα χαρακτήρισε τους Έλληνες «αθλιωτάτους» γιατί κολακεύουν τους Πέρσες ένεκα αργυρίου και δήλωσε ότι αν επέστρεφε στη Σπάρτη θα επιχειρούσε να συμφιλιώσει τις δύο πόλεις. Έως τότε όμως είχε αναλάβει ένα αξίωμα που έπρεπε να φέρει εις πέρας. Καταφέρνει να αποκλείσει τον Κόνωνα στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Οι Αθηναίοι δραστηριοποιήθηκαν κι ετοίμασαν πολύ γρήγορα 110 πλοία, στα οποία επιβίβασαν ελεύθερους και δούλους, στους οποίους υποσχέθηκαν την ελευθερία τους. Καταφέρνει να αποκλείσει τον Κόνωνα στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Οι Αθηναίοι δραστηριοποιήθηκαν κι ετοίμασαν πολύ γρήγορα 110 πλοία, στα οποία επιβίβασαν ελεύθερους και δούλους, στους οποίους υποσχέθηκαν την ελευθερία τους.

Ο στόλος αυτός ενισχυμένος και από 40 συμμαχικά πλοία πλέει προς τις Αργινούσες, νησιά ανατολικά του νότιου ακρωτηρίου της Λέσβου. Ο Καλλικρατίδας καταφτάνει με 120 πλοία και στη ναυμαχία που γίνεται η Αθήνα και πάλι επικρατεί (Αύγουστος 406). Άμεση συνέπεια της νίκης ήταν η απεμπλοκή του Κόνωνα από την πολιορκία. Ο στόλος αυτός ενισχυμένος και από 40 συμμαχικά πλοία πλέει προς τις Αργινούσες, νησιά ανατολικά του νότιου ακρωτηρίου της Λέσβου. Ο Καλλικρατίδας καταφτάνει με 120 πλοία και στη ναυμαχία που γίνεται η Αθήνα και πάλι επικρατεί (Αύγουστος 406). Άμεση συνέπεια της νίκης ήταν η απεμπλοκή του Κόνωνα από την πολιορκία.

Αλλά οι στρατηγοί της νίκης θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη μη περισυλλογή των νεκρών από τη θάλασσα και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αλλά οι στρατηγοί της νίκης θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τη μη περισυλλογή των νεκρών από τη θάλασσα και καταδικάστηκαν σε θάνατο. Οι Λακεδαιμόνιοι πρότειναν ξανά τη σύναψη ειρήνης, οι όροι της οποίας δεν έγιναν δεκτοί και πάλι από τους Αθηναίους. Έτσι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν είναι να αναδιοργανώσουν το στόλο τους. Ο Κύρος θα προχωρήσει σε χρηματοδότηση των Λακεδαιμονίων εφόσον επικεφαλής τεθεί ο Λύσανδρος, όπως και γίνεται. Οι Λακεδαιμόνιοι πρότειναν ξανά τη σύναψη ειρήνης, οι όροι της οποίας δεν έγιναν δεκτοί και πάλι από τους Αθηναίους. Έτσι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν είναι να αναδιοργανώσουν το στόλο τους. Ο Κύρος θα προχωρήσει σε χρηματοδότηση των Λακεδαιμονίων εφόσον επικεφαλής τεθεί ο Λύσανδρος, όπως και γίνεται.

Με την άφιξή του ο Λύσανδρος αναδιοργανώνει το στόλο και με τη βοήθεια των φίλων του ολιγαρχικών εγκαθιστά ολιγαρχικό καθεστώς στη Μίλητο και σε άλλες πόλεις της Ιωνίας και καταλαμβάνει τη Λάμψακο. Με την άφιξή του ο Λύσανδρος αναδιοργανώνει το στόλο και με τη βοήθεια των φίλων του ολιγαρχικών εγκαθιστά ολιγαρχικό καθεστώς στη Μίλητο και σε άλλες πόλεις της Ιωνίας και καταλαμβάνει τη Λάμψακο. Οι Αθηναίοι έσπευσαν να σώσουν την πόλη, το σημείο όμως που στρατοπέδευσαν δεν ήταν καλό γιατί για να προμηθευτούν τα αναγκαία, έπρεπε να απομακρυνθούν από τα πλοία τους 15 στάδια (3χλμ.). Ο Λύσανδρος παρακολουθεί τις κινήσεις τους με κατασκόπους και την 5 η αποφασίζει Οι Αθηναίοι έσπευσαν να σώσουν την πόλη, το σημείο όμως που στρατοπέδευσαν δεν ήταν καλό γιατί για να προμηθευτούν τα αναγκαία, έπρεπε να απομακρυνθούν από τα πλοία τους 15 στάδια (3χλμ.). Ο Λύσανδρος παρακολουθεί τις κινήσεις τους με κατασκόπους και την 5 η αποφασίζει

να επιτεθεί, όταν ο στρατός είναι διασκορπισμένος. Καταλαμβάνονται όλα τα πλοία των Αθηναίων εκτός από 8 που με τον Κόνωνα κατάφεραν να διαφύγουν. Από τους αιχμαλώτους που συνελήφθησαν, όσοι ήταν Αθηναίοι εκτελέστηκαν. να επιτεθεί, όταν ο στρατός είναι διασκορπισμένος. Καταλαμβάνονται όλα τα πλοία των Αθηναίων εκτός από 8 που με τον Κόνωνα κατάφεραν να διαφύγουν. Από τους αιχμαλώτους που συνελήφθησαν, όσοι ήταν Αθηναίοι εκτελέστηκαν.

Η εξαφάνιση της αθηναϊκής απειλής δεν οδηγέί τους Σπαρτιάτες στη μείωση της πίεσης τους πάνω στις ναυτικές πόλεις της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Αντίθετα μάλιστα, σύμφωνα με τον Διόδωρο «διαπιστώνοντας ότι είχαν μία ηγεμονία ομόφωνα αναγνωρισμένη», εμπιστεύτηκαν στον Λύσανδρο μία τριπλή αποστολή: να εγκαταστήσει στις πόλεις λακεδαιμόνιους διοικητές (αρμοστές), να αντικαταστήσει τα δημοκρατικά πολιτεύματα με ολιγαρχικά και να επιβάλει έναν ετήσιο φόρο χιλίων ταλάντων. Η εξαφάνιση της αθηναϊκής απειλής δεν οδηγέί τους Σπαρτιάτες στη μείωση της πίεσης τους πάνω στις ναυτικές πόλεις της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Αντίθετα μάλιστα, σύμφωνα με τον Διόδωρο «διαπιστώνοντας ότι είχαν μία ηγεμονία ομόφωνα αναγνωρισμένη», εμπιστεύτηκαν στον Λύσανδρο μία τριπλή αποστολή: να εγκαταστήσει στις πόλεις λακεδαιμόνιους διοικητές (αρμοστές), να αντικαταστήσει τα δημοκρατικά πολιτεύματα με ολιγαρχικά και να επιβάλει έναν ετήσιο φόρο χιλίων ταλάντων.

Το σύνθημα της ελευθερίας των Ελλήνων ξεχνιέται εντελώς. Οι φόρου υποτελείς στην Αθήνα πόλεις γίνονται φόρου υποτελείς στη Σπάρτη. Ο Λύσανδρος εγκαθιστά στις πόλεις δεκαρχίες-μικρές ομάδες δέκα ακραίων ολιγαρχικών που ασκούν την εξουσία αυθαίρετα με τον τρόπο των τυράννων- κάνοντας έτσι μία λογική επιλογή, σύμφωνη με την ιμπεριαλιστική πολιτική που αποφασίστηκε από τη Σπάρτη: Το σύνθημα της ελευθερίας των Ελλήνων ξεχνιέται εντελώς. Οι φόρου υποτελείς στην Αθήνα πόλεις γίνονται φόρου υποτελείς στη Σπάρτη. Ο Λύσανδρος εγκαθιστά στις πόλεις δεκαρχίες-μικρές ομάδες δέκα ακραίων ολιγαρχικών που ασκούν την εξουσία αυθαίρετα με τον τρόπο των τυράννων- κάνοντας έτσι μία λογική επιλογή, σύμφωνη με την ιμπεριαλιστική πολιτική που αποφασίστηκε από τη Σπάρτη:

αυτές οι συμμορίες των φιλόδοξων χωρίς κανένα ενδοιασμό ανδρών, που σκοτώνουν, εξορίζουν και δημεύουν για να ικανοποιήσουν τη δίψα τους για εξουσία και πλούτο, δέχονται ευχαρίστως να καταβάλουν ένα μέρος της λείας τους στους Σπαρτιάτες, από τους οποίους εξαρτάται η διατήρηση της αρχής τους. Ο Ισοκράτης, το 380, γράφει ότι οι εγκατεστημένοι από τον Λύσανδρο ολιγαρχικοί οδήγησαν στο θάνατο χωρίς δίκη περισσότερους ανθρώπους σε τρεις μήνες από όσους δίκασε η Αθήνα σε όλη τη διάρκεια της αυτές οι συμμορίες των φιλόδοξων χωρίς κανένα ενδοιασμό ανδρών, που σκοτώνουν, εξορίζουν και δημεύουν για να ικανοποιήσουν τη δίψα τους για εξουσία και πλούτο, δέχονται ευχαρίστως να καταβάλουν ένα μέρος της λείας τους στους Σπαρτιάτες, από τους οποίους εξαρτάται η διατήρηση της αρχής τους. Ο Ισοκράτης, το 380, γράφει ότι οι εγκατεστημένοι από τον Λύσανδρο ολιγαρχικοί οδήγησαν στο θάνατο χωρίς δίκη περισσότερους ανθρώπους σε τρεις μήνες από όσους δίκασε η Αθήνα σε όλη τη διάρκεια της

κυριαρχίας της (Πανηγυρικός, 113). {Τιμές και λατρεία στον Λύσανδρο: χρυσά στεφάνια και αγάλματα, αφιέρωναν βωμούς και προσέφεραν λατρείες, στη Σάμο Λυσάνδρεια αντί για τα Ηραία} κυριαρχίας της (Πανηγυρικός, 113). {Τιμές και λατρεία στον Λύσανδρο: χρυσά στεφάνια και αγάλματα, αφιέρωναν βωμούς και προσέφεραν λατρείες, στη Σάμο Λυσάνδρεια αντί για τα Ηραία} Τον Μάιο του 404 ο ρόλος του στην Αθήνα είναι καταλυτικός: Εγκαθιστά τους Τριάκοντα Τυράννους. Αναπτύσσει με αυτόν τον τρόπο ένα πελατειακό δίκτυο βασισμένο σε προσωπικές σχέσεις, το οποίο σε μεγάλο βαθμό διαφεύγει από τον έλεγχο των αρχών της Σπάρτης. Τον Μάιο του 404 ο ρόλος του στην Αθήνα είναι καταλυτικός: Εγκαθιστά τους Τριάκοντα Τυράννους. Αναπτύσσει με αυτόν τον τρόπο ένα πελατειακό δίκτυο βασισμένο σε προσωπικές σχέσεις, το οποίο σε μεγάλο βαθμό διαφεύγει από τον έλεγχο των αρχών της Σπάρτης.

Οι Έφοροι βρίσκουν μία αφορμή και τον ανακαλούν στη Σπάρτη. Το 403 ο αδερφός του Λύσανδρου, Λίβυς, εκλέγεται ναύαρχος, αλλά ο ίδιος ο Λύσανδρος δεν ασκεί πια επίσημη εξουσία στο σύνολο του στόλου. Οι Έφοροι βρίσκουν μία αφορμή και τον ανακαλούν στη Σπάρτη. Το 403 ο αδερφός του Λύσανδρου, Λίβυς, εκλέγεται ναύαρχος, αλλά ο ίδιος ο Λύσανδρος δεν ασκεί πια επίσημη εξουσία στο σύνολο του στόλου. Αθήνα> Οι Τριάκοντα συναντούν μεγάλη αντίσταση από τους δημοκρατικούς, οι οποίοι ύστερα από συνεργασία και με τους Θηβαίους, καταλαμβάνουν τον Πειραιά. Οι Αθηναίοι που έχουν μείνει στην πόλη διώχνουν τους Τυράννους χωρίς όμως να συμφιλιώνονται με τους δημοκρατικούς. Αθήνα> Οι Τριάκοντα συναντούν μεγάλη αντίσταση από τους δημοκρατικούς, οι οποίοι ύστερα από συνεργασία και με τους Θηβαίους, καταλαμβάνουν τον Πειραιά. Οι Αθηναίοι που έχουν μείνει στην πόλη διώχνουν τους Τυράννους χωρίς όμως να συμφιλιώνονται με τους δημοκρατικούς.

Υπάρχουν λοιπόν, τρεις αντίπαλες παρατάξεις στην Αθήνα: οι μετριοπαθείς ολιγαρχικοί που έχουν καταλάβει το άστυ, οι Τριάκοντα που βρει καταφύγιο στην Ελευσίνα και οι δημοκρατικοί του Πειραιά. Υπάρχουν λοιπόν, τρεις αντίπαλες παρατάξεις στην Αθήνα: οι μετριοπαθείς ολιγαρχικοί που έχουν καταλάβει το άστυ, οι Τριάκοντα που βρει καταφύγιο στην Ελευσίνα και οι δημοκρατικοί του Πειραιά. Το 403 ο Λύσανδρος καταφέρνει να διοριστεί αρμοστής στην Αθήνα και η πρόθεσή του είναι να οδηγήσει σε λιμοκτονία τους δημοκρατικούς. Το 403 ο Λύσανδρος καταφέρνει να διοριστεί αρμοστής στην Αθήνα και η πρόθεσή του είναι να οδηγήσει σε λιμοκτονία τους δημοκρατικούς. Ο βασιλιάς όμως της Σπάρτης Παυσανίας επεμβαίνει και εμποδίζει τα σχέδια του Λύσανδρου. Αποκαθιστά τη δημοκρατία τον Αύγουστο του 403. Ο βασιλιάς όμως της Σπάρτης Παυσανίας επεμβαίνει και εμποδίζει τα σχέδια του Λύσανδρου. Αποκαθιστά τη δημοκρατία τον Αύγουστο του 403.

Από το 403 και μετά οι έφοροι σταματούν να στηρίζουν τις εγκατεστημένες από τον Λύσανδρο δεκαρχίες. Επίσης δεν διατηρούν πλέον συστηματικά αρμοστές σε όλες τις πόλεις. Η απόσυρση όμως των δεκαρχιών και των Σπαρτιατών αρμοστών δημιουργεί κενό εξουσίας στις πόλεις με αποτέλεσμα να ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες στο εσωτερικό τους. Από το 403 και μετά οι έφοροι σταματούν να στηρίζουν τις εγκατεστημένες από τον Λύσανδρο δεκαρχίες. Επίσης δεν διατηρούν πλέον συστηματικά αρμοστές σε όλες τις πόλεις. Η απόσυρση όμως των δεκαρχιών και των Σπαρτιατών αρμοστών δημιουργεί κενό εξουσίας στις πόλεις με αποτέλεσμα να ξεσπούν εμφύλιες διαμάχες στο εσωτερικό τους. Ο ίδιος ο Λύσανδρος δεν μπορεί πλέον να παράσχει τις υπηρεσίες στους πρώην φίλους του, αφού παραμένει στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων μέχρι την ανάληψη του βασιλικού αξιώματος από τον Αγησίλαο (398). Ο ίδιος ο Λύσανδρος δεν μπορεί πλέον να παράσχει τις υπηρεσίες στους πρώην φίλους του, αφού παραμένει στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων μέχρι την ανάληψη του βασιλικού αξιώματος από τον Αγησίλαο (398).

Από το οι υποθέσεις της Ασίας είναι αυτές που απασχολούν τις σπαρτιατικές αρχές. Σύμφωνα με τις συνθήκες που είχαν συνάψει το 412 με τον Μεγάλο Βασιλιά, οι Σπαρτιάτες όφειλαν, μετά τη νίκη τους, να επιστρέψουν τα χρηματικά ποσά που είχαν λάβει. Αυτός όμως ο όρος παρέμενε νεκρό γράμμα. Προπάντων όμως, οι Σπαρτιάτες είχαν αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Μεγάλου Βασιλιά σε όλες τις ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας. Η κατάσταση όμως αναταραχής που επικρατεί στην Περσική Αυτοκρατορία κατά τα τελευταία έτη του 5 ου αιώνα μεγαλώνει τα περιθώρια δράσης Από το οι υποθέσεις της Ασίας είναι αυτές που απασχολούν τις σπαρτιατικές αρχές. Σύμφωνα με τις συνθήκες που είχαν συνάψει το 412 με τον Μεγάλο Βασιλιά, οι Σπαρτιάτες όφειλαν, μετά τη νίκη τους, να επιστρέψουν τα χρηματικά ποσά που είχαν λάβει. Αυτός όμως ο όρος παρέμενε νεκρό γράμμα. Προπάντων όμως, οι Σπαρτιάτες είχαν αναγνωρίσει την επικυριαρχία του Μεγάλου Βασιλιά σε όλες τις ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας. Η κατάσταση όμως αναταραχής που επικρατεί στην Περσική Αυτοκρατορία κατά τα τελευταία έτη του 5 ου αιώνα μεγαλώνει τα περιθώρια δράσης

της Σπάρτης. Η διαμάχη ανάμεσα στον Τισσαφέρνη και τον Κύρο, αδερφό του Βασιλιά Αρταξέρξη Β’ (αποστολή σπαρτιατικής βοήθειας στον Κύρο (εκστρατεία Μυρίων>Ανάβασις Ξενοφώντα) της Σπάρτης. Η διαμάχη ανάμεσα στον Τισσαφέρνη και τον Κύρο, αδερφό του Βασιλιά Αρταξέρξη Β’ (αποστολή σπαρτιατικής βοήθειας στον Κύρο (εκστρατεία Μυρίων>Ανάβασις Ξενοφώντα) Ο Τισσαφέρνης αφού απαλλάχτηκε από τον Κύρο, απαιτεί την υποταγή των ιωνικών πόλεων. Οι πόλεις απευθύνουν έκκληση της Σπάρτης για βοήθεια, η οποία στέλνει το 400, σε βοήθειά τους τον αρμοστή Θίβρωνα επικεφαλής 1000 Νεοδαμώδων και 4000 Πελοποννησίων. Ο Τισσαφέρνης αφού απαλλάχτηκε από τον Κύρο, απαιτεί την υποταγή των ιωνικών πόλεων. Οι πόλεις απευθύνουν έκκληση της Σπάρτης για βοήθεια, η οποία στέλνει το 400, σε βοήθειά τους τον αρμοστή Θίβρωνα επικεφαλής 1000 Νεοδαμώδων και 4000 Πελοποννησίων.

Οι στρατιωτικές επιτυχίες του Θίβρωνα είναι μέτριες παρά την ενίσχυση που δέχεται από τους 5000 επιζώντες της καθόδου των Μυρίων με αρχηγό τον Ξενοφώντα. Ο Δερκυλίδας («Σίσυφος») διαδέχεται τον Θίβρωνα και επωφελείται τις διαφωνίες μεταξύ του Τισσαφέρνη και του Φαρνάβαζου. Οι εναλλαγές συμμαχιών καταλήγουν στη σύναψη ανακωχής. Ουσιαστικά γίνονται γνωστοί οι όροι που πρέπει να αποδεχτούν οι δύο πλευρές για να οδηγηθούν στην ειρήνη: Οι στρατιωτικές επιτυχίες του Θίβρωνα είναι μέτριες παρά την ενίσχυση που δέχεται από τους 5000 επιζώντες της καθόδου των Μυρίων με αρχηγό τον Ξενοφώντα. Ο Δερκυλίδας («Σίσυφος») διαδέχεται τον Θίβρωνα και επωφελείται τις διαφωνίες μεταξύ του Τισσαφέρνη και του Φαρνάβαζου. Οι εναλλαγές συμμαχιών καταλήγουν στη σύναψη ανακωχής. Ουσιαστικά γίνονται γνωστοί οι όροι που πρέπει να αποδεχτούν οι δύο πλευρές για να οδηγηθούν στην ειρήνη:

να αναγνωρίσουν οι Πέρσες την αυτονομία των ελληνικών πόλεων και να αποσυρθούν ο ελληνικός στρατός και οι Σπαρτιάτες αρμοστές από την Ασία. να αναγνωρίσουν οι Πέρσες την αυτονομία των ελληνικών πόλεων και να αποσυρθούν ο ελληνικός στρατός και οι Σπαρτιάτες αρμοστές από την Ασία.