Σ. ΗΛΙΑΔΟΥ-ΤΑΧΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Υπερεθνικοί οργανισμοί και εκπαιδευτική πολιτική

Διαπίστωση Η αμφισβήτηση της κρατικής ισχύος από νεοαναδυόμενες υπερεθνικές εξουσίες « έχουν καταστήσει τα εθνικά κράτη πολύ μικρά για τα μεγάλα προβλήματα της ζωής και πολύ μεγάλα για τα μικρά» ( Ρουσάκης & Καζαμίας, 1997)

Χαρακτηριστικά των σύγχρονων κοινωνιών Η αποδυνάμωση του κράτους πρόνοιας Η ιδιωτικοποίηση του δημοσίου τομέα Η εξάρτησητ ων εθνικών οικονομιών από διεθνείς χρηματιστηριακές μεταβολές Η εδραίωση της οικονομίας της γνώσης Η άρση του κρατικού μονοπωλίου ως προς τον ειδησεογραφικό και πληροφοριακό έλεγχο

Είδη υπερεθνικών οργανισμών: αίτια συσπείρωσης κρατών ΟΗΕ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, ΟΟΣΑ, G7, πολυεθνικές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ομάδες ακτιβιστών Αίτια: α. Η περιορισμένη δυνατότητα των εθνικών κρατών να ελέγχουν τη νομισματική τους πολιτική Β. η αδυναμία τους να αντιμετωπίζουν παγκόσμιες προκλήσεις: οικολογικές καταστροφές, διασυνοριακή εγκληματικότητα

Τοπικά δίκτυα Εθνοτικές ομάδες, θρησκευτικές ομάδες κινούνται για τη διατήρηση της ιδιαιτερότητάς τους. Το ενδιαφέρον για την πολυπολιτισμικότητα δευρύνεται Επανεμφανίζονται εθνικισμοί, ρατσιστικές τάσεις, ξενοφοβικά σύνδρομα

Ταυτότητες: ο ρόλος των κρατών Αποτελούν αντικείμενο συνεχούς διαπραγμάτευσης. Οι αντιφάσεις θρυμματίζουν την ταυτότητα του ατόμου σε πολλαπλά εγώ (Benhard, 2005) Αίτια: α. Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών αξιών και προτύπων ζωής β. ο κλονισμός των άλλοτε αμετακίνητων ιδεολογιών Τα κράτη παρέχουν αποκεντρωτικές δομές αλλά συσπειρώνονται σε υπερεθνικά δίκτυα και διατηρούν την ισχύ τους.

Η διλοπική πολιτική των εθνών-κρατών Με πλαίσιο την δικτυακή τους αλληλεξάρτηση εφάρμοσαν: α. αποκεντρωτικές στρατηγικές σε ζητήματα καθημερινότητας β. στοχοκεντρικές σε θέματα μείζονος σημασίας όπως η εκπαίδευση

Χαρακτηριστικά του διεθνούς λόγου για την εκπαίδευση Η αναφορά στην οικονομική της αξία επειδή: α. η παγκόσμια αγορά έχει εδραιωθεί β. η εκ/κή πολιτική των υπερεθνικών οργανισμών είναι ωφελιμιστική Ιδεολογικά προτάγματα: κατάρτιση, δεξιότητες, δια βίου μάθηση, απασχόληση, πιστοποίηση ποιότητας, παραγωγικότητα

Οικονομική διάσταση του διεθνούς λόγου εκπαιδευτικής πολιτικής Ανταγωνιστικότητα, απόδοση λόγου (accountability), αποτελεσματικότητα, έλεγχος κόστους-κέρδους, αποδοτικότητα, ρύθμιση (regulation) Αυτοδιαχείριση σχολικών μονάδων : αποκέντρωση των κρατικών εξουσιών σε ζητήματα εκπαίδευσης (αγγλοσαξωνικό μοντέλο).

Υπερεθνικοί οργανισμοί και εθνικά συστήματα Χρηματοδότηση μεταρρυθμίσεων από Παγκόσμια Τράπεζα σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου Ευαισθητοποίηση της unesco ως προς την καταπολέμηση του ανλφαβητισμού και τη διαφύλαξη πολιτισμικών διαφορών Εκπόνηση προγραμμάτων από Συμβούλιο Ευρώπης για ανέργους, γυναίκες..κλπ

Ο ρόλος του ΟΟΣΑ Επισημαίνει τον α-συγχρονισμό των εκπαιδευτικών συστημάτων με τις απαιτήσεις της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και κοινωνίας της γνώσης. Διαθέτει οικονομική χρηστικότητα και εργαλειακή ορθολογικότητα (εκπόνηση προγραμμάτων, προσδιορισμός στόχων, καθιέρωση δεικτών, δημοσίευση αξιολογικών εκθέσεων, διεξαγωγή συγκριτικών ερευνών.

Η ευρωπαϊκή πολιτική της συγκλίνουσας στοχοθέτησης Εργαλεία: συγκριτικές αξιολογήσεις, διάχυση και ανταλλαγή πρακτικών, χρονοδιαγράμματα και δείκτες προόδου στο πλαίσιο της « Ανοιχτής μεθόδου συντονισμού» που αποσκοπεί στην επίτευξη μεγαλύτερης σύγκλισης προς τους κύριους στόχους της ΕΕ.

Η πολιτική των πινάκων κατάταξης Δείκτες της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) www. Eurostat.org Eurydice (Ευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης για την εκπαίδευση) www. Eurydice.org Education at a glance (ΟΟΣΑ), 1992

Προβληματισμοί και προβλήματα με τα στατιστικά της Unesco ΙSCES Στατιστικά από το 1950 για τη σκιαγράφηση της πορείας των κρατών ως προς την αντιμετώπιση συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προβλημάτων Ερωτήματα: Αξιοπιστία συγκριτικών πινάκων Ελλιπή στοιχεία εθνικών υπηρεσιών Μαρξιστική κριτική για εκπαιδευτικό ιμπεριαλισμό Μεθοδολογικός εθνικισμός Μη καθιέρωση δεικτών ή ταξινομήσεων

Πολιτική Παγκόσμιας Τράπεζας-ΟΟΣΑ Μετατροπή των στατιστικών σε εργαλείο επιβολής εκπαιδευτικής πολιτικής Στόχοι: α. προσδιορισμός ενιαίων δεικτών, β. ιεραρχική ταξινόμηση των χωρών μέσα από ενιαίους πίνακες. Μέσα επίλυσης πολιτικών κρίσεων και νομιμοποίησης εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων: η συλλογή στατιστικών, η διεξαγωγή συγκριτικών ερευνών.

Παραδείγματα ΟΟΣΑ έρευνα PISA, ιεραρχικής ταξινόμησης INES (international Indicators and evaluation of educational systems): έρευνα ΟΟΣΑ για εκπόνηση διεθνών εκπαιδευτικών δεικτών.

Εκπαιδευτικός δανεισμός και αυτοχθονοποίηση Ο εκπαιδευτικός δανεισμός χρησιμοποιείται για την άμβλυνση των κρίσεων: Η ξένη χώρα Τα παραδείγματα από το εξωτερικό Το διεθνές επιχείρημα Επιστρατεύονται για τη νομιμοποίηση των όποιων μεταρρυθμίσεων

ΟΟΣΑ: Εκπαίδευση & κατάρτιση 2010 Στηρίζεται στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών για να επιτευχθεί η ανασυγκρότηση των εκπαιδευτικών συστημάτων των χωρών. Η πολιτική του εκπαιδευτικού δανεισμού μετατρέπεται σε δημοφιλή μηχανισμό για θεμελίωση εκπαιδευτικών δικτύων.

Διαδικασίες μεταφοράς Η προσαρμογή του δανειζόμενου λόγου εκπαιδευτικής πολιτικής στις εθνικές παραδόσεις είναι σημαντική Εννοιoλογικά εργαλεία: αποπλαισίωση (decontextualization) αναπλαισίωση ή ανασυγκειμένωση (recontextualization) (Berstein: 2002) Aυτοχθονοποίηση: (indigenization) ή local adaptation είναι το ζητούμενο σε κάθε μεταφορά

Η πολιτική των χρυσών χαλιναριών Διεξάγεται μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα και τη διάθεση ευρωπαϊκών πόρων. Παραδείγματα: Commet 1986 (συνεργασία Παν/μίων στην κατάρτιση & τεχνολογία) Erasmus 1987( φοιτητική κινητικότητα, αναγνώριση τίτλων, μεταφορά μονάδων)

Έρευνα PISA Διαπίστωση: η έρευνα πιστοποίησε την αδυναμία πολλών μαθητών να αξιοποιούν τις σχολικές γνώσεις και ικανότητές τους σε εικονικές καταστάσεις της γύρω πραγματικότητας. Ο θεσμός αποκαλύπτει την αδυναμία του σχολείου να ανταποκριθεί σε πραγματικές ανάγκες.

Η ΈΡΕΥΝΑ ΑΝΊΧΝΕΥΣΕ τις σχολικές επιδόσεις 15χρονων μαθητών που ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση. Στόχος να εξετάσει σχολικές γνώσεις που είχαν αποκτηθεί στην ανάγνωση, τα Μαθηματικά, τις Φυσικές επιστήμες. Οι μαθητές προέρχονταν από 31 χώρες από τις οποίες οι 28 μέλη του ΟΟΣΑ

Έλληνες 25 η θέση Αναγνωστικές δεξιότητες, 28 η στα Μαθηματικά, 25 η στις φυσικές επιστήμες. Στον β κύκλο 49 κράτη και στόχος ο έλεγχος των μαθητικών δεξιοτήτων και ο έλεγχος των δεξιοτήτων στις φυσικές επιστήμες.

Διερευνήθηκε ο αναγνωστικός γραμματισμός, δηλαδή η κατανόηση κειμένων διαφορετικού ύφους Για τις ικανότητες στη Φυσική και τα Μαθηματικά διερευνήθηκε η δυνατότητα των μαθητών να χρησιμοποιούν τη γνώση. Ο μαθηματικός γραμματισμός αναφερόταν στη λειτουργική χρήση μαθηματικών γνώσεων.

Η πολιτική διάσταση της PISA Κριτήρια η χρηστικότητα, ο ωφελιμισμός η αποδοτικότητα, η μετρησιμότητα. Αναζητήθηκαν συγκρίσιμα ποσοτικά δεδομένα για αν συνεισφέρουν στο πολιτικό επίπεδο στην τεχνοκρατική άσκηση εκπαιδευτικής πολιτικής. Το φιλανδικό μοντέλο αποτελεί οδηγό. Ζήτημα: Μπορεί ν αξιοποιηθούν τα στατιστικά στοιχεία για ανατροφοδότηση ή για επανασχεδιασμό της συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής

Το τέλος της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής Οι υπερεθνικοί οργανισμοί επιδρούν καταλυτικά στην εκπαιδευτική δικτύωση των κρατών της ΕΕ λόγω διακρατικών συμφωνιών Κανένα υποσύστημα δεν λειτορυγεί αποκομμένο από τα λοιπά. Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και η καταστρατήγηση του χουμπολντιανού μοντέλου δημιουργεί σκεπτικισμό.

Ο εκσυγχρονισμός είναι συνήθως συγκάλυψη της ευθυγράμμιση των εκπαιδευτικών πολιτικών με εξωτερικά προτάγματα και όχι συνέπεια εσωτερικών διεργασιών

Στρατηγικές Εθνικό πεδίο και διεθνιστικό; Μεταρρυθμίσεις λόγω επιβολής συγκεκριμένων στάνταρτ, και προώθηση της πολιτικής των επιλογών: παγίωση εκπαιδευτικών, ενίσχυση μοντέλων αποκέντρωσης, ενδυνάμωση της πανεπιστημιακής αυτοδιαχείρισης. Υπάρχουν άνωθεν επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζονται σε μακροεπίπεδο οι οποίες όμως δεν αποκλείουν τις ευθύνες σε μικροεπίπεδο γονέων, εκπαιδευτικών μαθητών για το μετασχηματισμό κατά την εφαρμογή τους.

Ο ρόλος των υπερεθνικών οργανισμών Οι υπερεθνικοί οργανισμοί σ αυτό το εγχείρημα αναλαμβάνουν το ρόλο του οδηγού από απόσταση.