Θεωρία Επιχειρηματικότητας Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης Εθνικό & Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών Θερινό Σχολείο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας ΕΚΕΦΕ ‘ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ’ Ιούλιος 2009

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας2 Βασικά Θέματα του Σεμιναρίου Το σεμινάριο: Αποτελεί εισαγωγή στις έννοιες της επιχειρηματικότητας Αναλύει τη σχετική μεθοδολογία προσέγγισης της ιδέας και αντίληψης (νοοτροπίας) της επιχειρηματικότητας Περιγράφει και αναλύει την επιχειρηματική ‘κουλτούρα’ στην εποχή της παγκοσμιοποίησης Προσδιορίζει τη σχέση μεταξύ Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας Προσφέρει τα βασικά στοιχεία κατασκευής του Επιχειρησιακού Σχεδίου (Business Plan) και το συσχετίζει με την επιχειρηματική βιωσιμότητα.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας3 Βιβλιογραφία * Πετράκης Π.Ε.: Η Επιχειρηματικότητα, Αθήνα * Deakins D. and Freel M.: Επιχειρηματικότητα, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, Αθήνα, 2007 Αραβώσης Κ. : Κατάρτιση και Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων και Προγραμμάτων: Από την Θεωρία στην Πράξη. Έκδοση ‘Νομική Βιβλιοθήκη’, Αθήνα Καραγιάννης Α.Δ.: Επιχειρηματικότητα και Οικονομία, Εκδόσεις Interbooks, Αθήνα 1999.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας4 Βιβλιογραφία Kyrö P. and Carrier C. (eds): The Dynamics of Learning Entrepreneurship in a Cross-Cultural University Context, University of Tampere Research Center for Vocational and Professional Education Vliamos S.J.: ‘Entrepreneurship and Innovation at Work and School: The Greek Paradigm’, στο International Journal of Entrepreneurship and Innovation Management, (2008) Vliamos S.J.¨ Fostering Entrepreneurship and Innovation in the Greek Labour Market’, στο Carayannis E.G. and Chanaron J-J. (eds) The Art, Science and Craft of Fostering Creativity, Triggering Invention and Catalyzing Innovation, Praeger Publishers, 2007

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας5 Παγκοσμιοποίηση ( 1 ) Αλλαγές στη παγκόσμιο οικονομία και στις εγχώριες οικονομίες με στόχο τη δημιουργία μιας παγκόσμιας αγοράς, δηλαδή η ανάδυση μιας και μόνης αγοράς εργασίας, κεφαλαίου, προιόντων και υπηρεσιών. Διαφορετικά (ή μάλλον Καλύτερα): Οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην παγκόσμιο οικονομία και στις εγχώριες οικονομίες που ωθούν προς την κατεύθυνση ενοποίησης των παγκόσμιων αγορών.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας6 Παγκοσμιοποίηση ( 2 ) Η Παγκοσμιοποίηση είναι το προϊόν μιας σειράς πολιτικών, οικονομικών και τεχνολογικών κραδασμών που άρχισαν στις αρχές του ’80 και από τότε επιταχύνθηκαν αλλάζοντας την δομή της παραγωγής. - Κίνα (1979), - Τείχος του Βερολίνου (1989), - ‘Γύρος Ουρουγουάης’ ( ), δημιουργία Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) - Ανάπτυξη Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) - Ανάπτυξη Τεχνολογιών Μεταφοράς - Απελευθέρωση εγχώριων χρηματαγορών (1980)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας7 Παγκοσμιοποίηση ( 3 ) : Οφέλη και Ζημιές Το βασικό επιχείρημα υπέρ/κατά της παγκοσμιοποίησης είναι η Μεταφορά θέσεων εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες # Μεταφορά θέσεων εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες Και η συνεπακόλουθη Ανάπτυξη καινοτομιών # Ανάπτυξη καινοτομιών Όμως 1. Η έξοδος από τη φτώχια 2 δισ. Κινέζων και Ινδών είναι καλό για τον κόσμο, αλλά είναι καλό για μας ;; 2. Καλό πράγμα η καινοτομία και η αυξανόμενη παραγωγικότητα, αλλά οι νέες τεχνολογίες και τα προϊόντα θα δημιουργήσουν αρκετές θέσεις εργασίας για μας και τα παιδιά μας ;;

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας8 Παγκοσμιοποίηση ( 4 ) : Οφέλη και Ζημιές Αντικρουόμενα Επιχειρήματα 1.Τα επόμενα 8 χρόνια 1 εκατ. αμερικανικές θέσεις εργασίας θα μεταφερθούν στο εξωτερικό. (Janco Associates, Sept. 2003). Μεταξύ οι θέσεις εργασίας των που δημιούργησαν οι ξένες επιχειρήσεις στην Αμερικανική Οικονομία αυξήθηκαν κατά 100% ενώ ο αριθμός αυτών που μεταφέρθηκαν στο από τις αμερικανικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό αυξήθηκε κατά 56%.Παρόμοια τα ευρήματα που αναφέρονται στην Ευρώπη (The Wall Street J. 15/3/2004, & Oxford University, Advanced Institute of Management Research, 2004). 2.Εργασίες χαμηλής ειδίκευσης μεταφέρονται στο εξωτερικό καθιστώντας τις εγχώριες εταιρείες πιο κερδοφόρες και παραγωγικές δημιουργώντας, μεταξύ , πρόσθετο ΑΕΠ 230 δισ $ στην Αμερικανική Οικονομία. (McKinsey Global Institute, Aug & The Wall Street J. 27/5/2004).

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας9 Παγκοσμιοποίηση ( 5 ): Υπέρ και Κατά Allan Greenspan: «Το ελεύθερο εμπόριο δημιουργεί περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ από αυτές που καταστρέφει. Η εξαγωγή εργασίας αυξάνει την παραγωγικότητα και το βιοτικό επίπεδο» Paul Samuelson: «Η παγκοσμιοποίηση θα έπρεπε να αυξάνει το συνολικό παγκόσμιο εισόδημα και το μέσο βιοτικό επίπεδο, αλλά δεν αποδεικνύεται ότι η πρόοδος μιας χώρας θα εξισορροπεί τις απώλειές της. Δηλαδή τα παγκόσμια οφέλη θα είναι ‘παρηγοριά στον άρρωστο’ για τους χαμένους» J. of Economic Perspectives, vol. 18, 2004.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας10 Οι Επιχειρήσεις και η Παγκοσμιοποίηση Πως ανταποκρίθηκαν επιχειρήσεις στην Αμερική, Ευρώπη και Ασία στην Παγκοσμιοποίηση; Μεγάλος αριθμός διαφορετικών προσεγγίσεων και επιτυχημένα ή αποτυχημένα αποτελέσματα. Δηλαδή διαφορετικές λύσεις στις ίδιες οικονομικές προκλήσεις. Επομένως Η παγκοσμιοποίηση δεν εξηγεί τα πάντα σχετικά με το γιατί μια επιχείρηση διαλέγει μια στρατηγική σε σχέση με κάποια άλλη και γιατί αυτή αποδίδει ή όχι. Π.χ. 1. Η Dell αναθέτει όλη την κατασκευή των εξαρτημάτων της στο εξωτερικό. Η Samsung κατασκευάζει σχεδόν τα πάντα στην έδρα της. 2. Η General Motors επιβιώνει εξοικονομώντας υψηλόμισθη εργασία με εργοστάσια σε ‘φθηνές’ χώρες, ενώ η Toyota παράγει στη χώρα της ή σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, υψηλού κόστους. 3. Οι περισσότεροι Αμερικανοί λιανοπωλητές ενδυμάτων αναθέτουν την παραγωγή τους σε υπεργολάβους σε χώρες χαμηλού κόστους στο εξωτερικό, ενώ η Zara κατασκευάζει τα περισσότερα ρούχα της στη χώρα της (Ισπανία).

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας11 Επιχειρηματικότητα – Ορισμοί (1) Επιχειρηματικότητα είναι μια δυναμική διαδικασία κατά την οποία τα άτομα σταθερά εντοπίζουν οικονομικές ευκαιρίες και τις εκμεταλλεύονται μέσα από την ανάπτυξη, παραγωγή και πώληση αγαθών και υπηρεσιών. Η διαδικασία αυτή απαιτεί την ύπαρξη ποιοτικών ιδιοτήτων στα άτομα, όπως εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, δυνατότητα και διάθεση ανάληψης κινδύνου και ένα αίσθημα προσωπικής δέσμευσης.’ ( The European Observatory for SMEs (2000)) Η σκέψη και η διαδικασία να δημιουργήσεις και αναπτύξεις οικονομική δραστηριότητα που θα βασίζεται στο συνδυασμό της ανάληψης κινδύνου, δημιουργικότητας και/ή καινοτομίας με τη διαχείριση μέσα σε ένα νέο ή υπάρχοντα οικονομικό οργανισμό. ( Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας12 Επιχειρηματικότητα – Ορισμοί (2) Επιχειρηματικότητα είναι η διαδικασία κατά την οποία άνθρωποι, χρήματα, αγορές, παραγωγικές εγκαταστάσεις και γνώση συνενώνονται για να δημιουργήσουν μια επιχείρηση η οποία δεν υπήρχε προηγουμένως. (Landau 1982, σελ. 83) Επιχειρηματικότητα είναι η δημιουργία μιας νέας δραστηριότητας (Gartner 1985)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας13 Θεωρίες Επιχειρηματικότητας ( 1 ) Τέσσερες Θεωρητικές Κατασκευές: 1. Η Γαλλική Παράδοση- Οι φυσιοκράτες (Cantillon, 1755) - Από τις τρεις κοινωνικές τάξεις (επιχειρηματίες, γαιοκτήμονες, εργάτες) οι επιχειρηματίες αποτελούσαν τους βασικούς οικονομικούς παράγοντες. O Επιχειρηματίας 1. είναι το κεντρικό πρόσωπο για την οικονομική ανάπτυξη και ο ρόλος του θεμελιώνεται στα δικαιώματα της ατομικής ιδιοκτησίας 2. Αντιδρά σε προοπτικές κέρδους 3. Δέχεται την αβεβαιότητα 4. Καταφέρνει να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας14 Θεωρίες Επιχειρηματικότητας ( 2 ) 2. Η Παράδοση του Chicago (Frank Knight, 1921) - Οι επιχειρηματίες είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις και τις αποφάσεις τους - Εκτιμούν και αναλαμβάνουν τον κίνδυνο - Η αμοιβή για την αβεβαιότητα και τον ανασφάλιστο κίνδυνο είναι το κέρδος - Ο κίνδυνος υπάρχει όταν προκύπτουν αβέβαια αποτελέσματα τα οποία εν τούτοις μπορούν να προβλεφθούν με συγκεκριμένη πιθανότητα. - Αληθινή Αβεβαιότητα: Η πιθανότητα των αποτελεσμάτων δεν μπορεί να υπολογισθεί. - Απαιτείται διαρκής ενημέρωση. Οι περισσότερο πληροφορημένοι διακρίνουν ορθότερα τις επιχειρηματικές ευκαιρίες και συνδυάζουν τους σπάνιους πόρους. - Ο επιχειρηματίας λειτουργεί μέσα σε ένα δεδομένο σύνολο τεχνολογικών συνθηκών - Η συμμετοχή στην επιχειρηματικότητα επηρεάζεται από την ευχέρεια πρόσβασης σε πόρους και άλλες διευκολύνσεις.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας15 Θεωρίες Επιχειρηματικότητας ( 3 ) 3. H Γερμανο- Αυστριακή Παράδοση (Schumpeter, 1934, 1943) Βασική Θέση: - Οικονομική Ανάπτυξη συνδέεται περισσότερο με την αστάθεια και την αλλαγή, παρά με διαρρυθμίσεις και ισορροπία. - Ο επιχειρηματίας είναι καινοτόμος, δημιουργός και καταλύτης της αλλαγής - Η καινοτομία δεν είναι μόνο τεχνολογική αλλαγή αλλά και οργανωσιακή και κοινωνική αλλαγή - Μόνον ορισμένα εξαιρετικά προικισμένα άτομα έχουν την δυνατότητα να είναι επιχειρηματίες και αυτά προκαλούν εξαιρετικά γεγονότα - Ο επιχειρηματίας προκαλεί την αλλαγή μέσα από την εισαγωγή νέων τεχνολογικών διαδικασιών και προϊόντων (καινοτομία), δηλ. αναπτύσσει νέα τεχνολογία - Ο επιχειρηματίας έχει όραμα και διάθεση να πολεμήσει γι αυτό - Δημιουργική Καταστροφή : Εμφάνιση τεχνολογικών κυμάτων με βραχεία διάρκεια ζωής όμως. Άρα η δημιουργική καταστροφή είναι απότοκο της νέας τεχνολογίας

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας16 (Ο Επιχειρηματίας ως Καινοτόμος) Οι επιχειρηματίες πρέπει να αναθεωρούν ή και να προκαλούν επανάσταση στην παραγωγή με την εκμετάλλευση μιας επινόησης ή γενικότερα, μιας τεχνικής δυνατότητας για την παραγωγή ενός νέου αγαθού ή ενός παλαιότερου αλλά με νέες μεθόδους παραγωγής.... Τούτο απαιτεί ικανότητες οι οποίες συναντώνται σε ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό του πληθυσμού. (Schumpeter 1947, σελ. 132)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας17 (Καινοτομία) Καινοτομία είναι το ‘ειδικό εργαλείο’ του επιχειρηματία, είναι το μέσον με το οποίο εκμεταλλεύεται την αλλαγή ως ευκαιρία για μια διαφορετική επιχείρηση ή διαφορετική υπηρεσία (P.Drucker 1985, p. 17) Καινοτομία ως διαδικασία αλλαγής, δηλ. εφαρμογή της δημιουργικότητας για τη λύση προβλημάτων και εκμετάλλευση των ευκαιριών. Μπορεί να σχετίζεται με τελικά προϊόντα ή διαδικασίες με τις οποίες τα προϊόντα δημιουργούνται.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας18 Θεωρίες Επιχειρηματικότητας ( 4 ) 4. Η Σύγχρονη Αυστριακή Παράδοση (Kirzner, 1973) - O επιχειρηματίας εμφανίζεται ως φορέας συντονισμού, που βρίσκεται συνεχώς σε επιφυλακή (εγρήγορση), ικανός να εκμεταλλευθεί ευκαιρίες που δεν έγιναν αντιληπτές από άλλους (κενά πληροφόρησης στην αγορά) - Οι ευκαιρίες προκαλούνται από την εφαρμογή της νέας τεχνολογίας - Έχει ειδικές επί πλέον γνώσεις τις οποίες δεν έχουν οι άλλοι - Διευκολύνει την ανταλλαγή ανάμεσα σε προμηθευτές και πελάτες - Απολαμβάνει κέρδη ως ανταμοιβή για την αναγνώριση μιας ευκαιρίας στην αγορά στην οποία δρα ως ενδιάμεσος φορέας (μεσάζων) διευκολύνοντας τη συναλλαγή - Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει επιχειρηματίας και αν γίνει, λειτουργεί μέσα σε ορισμένους παραγωγικούς περιορισμούς. - Ο επιχειρηματίας δραστηριοποιείται με βάση τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη νέα τεχνολογία

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας19 Επιχειρηματικότητα, Δημιουργικότητα, Καινοτομία Δύο είδη επιχειρηματικότητας: Υψηλή δημιουργικότητα, νέες ιδέες (καινοτόμος) Ή Προσαρμογή παλαιών λύσεων Η συστηματική εφαρμογή της δημιουργικότητας και της καινοτομίας στην αγορά καταλήγει σε επιχειρηματικότητα. Δημιουργικότητα: Η ικανότητα να σκέφτεσαι νέα πράγματα. Καινοτομία: Η ικανότητα να κάνεις νέα πράγματα

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας20 Εμπόδια στη Δημιουργικότητα Εμπόδια που οι άνθρωποι θέτουν στον εαυτό τους: Ψάχνοντας για την μοναδική σωστή απάντηση Επιμονή στο να είμαστε λογικοί Τυφλή υπακοή στους κανόνες Επιμονή στην πρακτικότητα Επιθυμία για υπερ-εξειδίκευση Αποφυγή ασαφειών Φόβος να μην θεωρηθούμε ανόητοι Φόβος δημιουργίας λαθών με συνέπεια την αποτυχία Πεποίθηση ότι δεν είμαστε δημιουργικοί

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας21 Το Μέλλον της Δημιουργικότητας Για να προκύψει δημιουργικότητα είναι απαραίτητη η ύπαρξη του χάους. Αλλά ενός δομημένου και επικεντρωμένου στη δημιουργία χάους (Kuratko & Hodgetts 2001, p. 122) Άρα Η δημιουργικότητα είναι μέρος ενός ευρύτερου, περισσότερο ορθολογικού και δομημένου γνωστικού περιβάλλοντος.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας22 Τύποι Επιχειρηματικότητας Επιχειρηματικότητα Ανάγκης vs Επιχειρηματικότητα Ευκαιρίας Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Κοινωνική και Περιβαλλοντική Επιχειρηματικότητα Καλλιτεχνική και Αισθητική Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα Ιντερνέτ Τεχνολογική Επιχειρηματικότητα Κλπ κλπ

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας23 Βασικά ερωτήματα Με τι μοιάζουν οι επιχειρηματίες; (What are entrepreneurs like?) Προσωπικοί Παράγοντες Από που προέρχονται οι επιχειρηματίες; (Where do entrepreneurs come from?) Περιβαλλοντικοί Παράγοντες Τι κάνουν οι επιχειρηματίες; (What do entrepreneurs do?) Παράγοντες δράσης

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας24 Η Προσωπικότητα του Επιχειρηματία Κίνητρο και συναίσθημα Γεννιέται ή γίνεται; Συμπεριφορικά χαρακτηριστικά Προσωπικές ιδιότητες

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας25 Συμπεριφορικά Χαρακτηριστικά Υπομονή και Προσήλωση στον στόχο Ικανότητα ανάληψης εκτιμημένου κινδύνου Ανάγκη επιτέλεσης ‘κατορθωμάτων’ Πρωτοβουλίες και ανάληψη ευθύνης Προσανατολισμός σε καθαρούς στόχους Δημιουργικότητα Εντιμότητα και ακεραιότητα Ανεξαρτησία Προσανατολισμός στην ευκαιρία Επιμονή στη λύση προβλημάτων

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας26 Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας Χαρακτηριστικά στοιχεία της επιχείρησης ως οργανισμού Συστατικά μέρη και το περιβάλλον της επιχείρησης Διάφορες μορφές επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα Συνασπισμοί επιχειρήσεων και Πολυεθνικές Επιχειρήσεις Έργο και λειτουργίες επιχείρησης Κοινωνική ευθύνη επιχείρησης

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας27 Η Έννοια του Οικονομικού Οργανισμού (Η Επιχείρηση ως Οργανισμός) Οργανισμός είναι ένα σύνολο οργανωμένων ανθρώπων που εργάζονται μαζί για την ολοκλήρωση ενός κοινού στόχου Όταν οι οργανισμοί έχουν οικονομικό σκοπό, τότε ονομάζονται επιχειρήσεις Συνεπώς, επιχείρηση είναι μια οργανωμένη προσπάθεια ανθρώπων που αποσκοπεί,, στη μεγιστοποίηση των κερδών της κατά επαναλαμβανόμενο τρόπο μέσα από την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών της.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας28 Τα Συστατικά Μέρη της Επιχείρησης Η επιχείρηση ως οικονομικός οργανισμός έχει τη μορφή του ανοικτού συστήματος που επηρεάζεται συνεχώς από το περιβάλλον της. Εισροές Παραγωγική Διαδικασία Εκροές

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας29 Εισροές μιας Επιχείρησης Είναι οι παραγωγικοί πόροι που στη συνέχεια μετασχηματίζονται σε τελικά αγαθά ή υπηρεσίες. Π.χ. Ανθρώπινο δυναμικό, επιδεξιότητες, γνώσεις, εκπαίδευση, πληροφορίες, μεθοδολογία, Κεφάλαιο υλικά και ενέργεια, Χρηματικό κεφάλαιο.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας30 Εκροές μιας επιχείρησης Ό,τι παράγει μια επιχείρηση Π.χ., προϊόντα, υπηρεσίες, πληροφορίες Σε κανονικές συνθήκες, οι εκροές θα πρέπει να είναι μεγαλύτερης αξίας από τις εισροές. Όταν ισχύει αυτό, μπορούμε να θεωρούμε τη διαδικασία μετατροπής ως διαδικασία προστιθέμενης αξίας

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας31 Πιθανές καταστάσεις που αντιμετωπίζει μια επιχείρηση Εισροές > Εκροές : Η επιχείρηση έχει ζημία Εισροές = Εκροές : Η επιχείρηση βρίσκεται στο νεκρό σημείο Εισροές < Εκροές : Η επιχείρηση έχει κέρδος

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας32 Το Περιβάλλον της Επιχείρησης Οι οικονομικοί οργανισμοί βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αυτοί λειτουργούν Οι παράγοντες που είναι εξωτερικοί προς την επιχείρηση αποκαλούνται εξωτερικό περιβάλλον Οι εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν όχι μόνο την επιχείρηση, αλλά και αλληλοεπηρεάζονται Οι εξωτερικοί παράγοντες είναι δυναμικοί, μεταβάλλονται συνεχώς και η διοίκηση της επιχείρησης πρέπει να προσαρμόζεται σε αυτούς Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης αποτελείται από τους χρηματοοικονομικούς, φυσικούς, ανθρώπινους και τεχνολογικούς πόρους

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας33 Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (1) Κοινωνικοί Παράγοντες:  Δημογραφική κατάσταση και τάσεις Το εργατικό δυναμικό γίνεται νεότερο Περισσότερες γυναίκες μπαίνουν στο εργατικό δυναμικό Μετακίνηση πληθυσμού  Εργασιακή ηθική και προσωπικές αξίες Παλιότερα σήμαινε την πίστη και αφοσίωση των εργαζομένων Σήμερα ενδιαφέρονται για τον τρόπο ζωής, την εν δυνάμει καριέρα (π.χ., ελαστικά προγράμματα εργασίας) Πολιτικοί Παράγοντες  Οι νόμοι είναι ο πρωταρχικός τρόπος με τον οποίο οι πολιτικοί παράγοντες επηρεάζουν την επιχείρηση

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας34 Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (2) Οικονομικοί Παράγοντες Η Μακροοικονομία: Οικονομική κατάσταση της χώρας (πληθωρισμός, επιτόκια, ανεργία). Το βιοτικό επίπεδο (κατά κεφαλήν ΑΕΠ) είναι ένα βασικό μέτρο του επιπέδου ζωής μιας χώρας. Η Μικροοικονομία : Οι ανταγωνιστές και οι προμηθευτές Πρέπει να εξασφαλίζεται μια σταθερή και σίγουρη προμήθεια πρώτων υλών Οι ανταγωνιστές επηρεάζουν επίσης τη λήψη αποφάσεων από τη διοίκηση μιας επιχείρησης. Αν υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός, οι τιμές μιας επιχείρησης πρέπει να είναι ανταγωνιστικές Οι πελάτες – καταναλωτές. (τοπική, χρονική και μορφική χρησιμότητα). Οι πελάτες αποκαλούνται αγορά - στόχος

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας35 Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (3) Τεχνολογικοί Παράγοντες  Πηγή νέας τεχνολογίας (διαδικασία νεωτερισμού). Έρευνα και Ανάπτυξη (R&D). Χρήση νέας τεχνολογίας από την ίδια την επιχείρηση, ή πώληση της άδειας χρήσης της σε άλλες επιχειρήσεις  Διαδικασία μεταφοράς τεχνολογίας Δυσκολίες στην εισαγωγή νέας τεχνολογίας Βαθμιαία αυξανόμενος νεωτερισμός

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας36 Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (1) Τα στοιχεία που βρίσκονται μέσα στην επιχείρηση για την εκπλήρωση των στόχων της ονομάζονται επιχειρησιακοί πόροι  Χρηματοδοτικοί Πόροι Παρακρατηθέντα κέρδη: ο φθηνότερος τρόπος για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης της επιχείρησης Δανειακό κεφάλαιο : δάνεια και τόκοι Μετοχικό κεφάλαιο : μετοχές Εύρεση πηγών χρηματοδότησης και σωστή κατανομή των κεφαλαίων στις διάφορες λειτουργίες της επιχείρησης.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας37 Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (2) Φυσικοί Πόροι  Περιλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό, το μηχανισμό διανομής, τα αποθέματα πρώτων υλών  Η διοίκηση εκτιμά περιοδικά τον τρόπο με τον οποίο αποκτώνται και χρησιμοποιούνται οι φυσικοί πόροι της επιχείρησης προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας38 Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (3) Ανθρώπινοι Πόροι : Τέσσερα κύρια καθήκοντα για την επιχείρηση  Απόκτηση των εργαζομένων που είναι αναγκαίοι  Τοποθέτηση σωστών εργαζομένων στη σωστή θέση  Παροχή κινήτρων για αποτελεσματική ανθρώπινη απόδοση (αύξηση παραγωγικότητας εργασίας)  Υπολογισμός της απόδοσης των εργαζομένων

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας39 Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης (4) Τεχνολογικοί Πόροι : αναφέρονται στο επίπεδο τεχνολογίας που εφαρμόζεται μέσα στην επιχείρηση. Η Τεχνολογία εξαρτάται από:  Τους στόχους της επιχείρησης  Επίπεδο ικανότητας των ανθρωπίνων πόρων (ζήτημα μετεκπαίδευσης)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας40 Δομικά Σχήματα – Μορφές Επιχειρήσεων (1) Διάκριση ανάλογα με το αντικείμενο απασχόλησης  Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής  Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής  Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής  Επιχειρήσεις μικτού αντικειμένου δράσης Διάκριση ανάλογα με το φορέα  Ιδιωτικές, Δημόσιες, Δημοτικές και Μικτές Νομικές Μορφές Επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα  Φορείς των επιχειρήσεων μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Νομικό πρόσωπο είναι η ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού. Ατομικές Εταιρικές Συλλογικές Επιχειρήσεις

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας41 Δομικά Σχήματα – Μορφές Επιχειρήσεων (2) Ατομικές Επιχειρήσεις  Φορέας είναι μόνο ένα άτομο απασχολούμενο μόνο του ή βοηθούμενο από κάποιον αριθμό ατόμων  Συνήθως μικρές επιχειρήσεις  Παλαιότερη μορφή επιχείρησης  Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα; Εταιρικές Επιχειρήσεις  Προέρχονται από τη συνεργασία δύο ή περισσοτέρων ατόμων, που συνδέονται με εταιρικό δεσμό  Προσωπικές Εταιρίες Ομόρρυθμη Εταιρία Ετερόρρυθμη Εταιρία Συμπλοιοκτησία (ιδιαίτερη μορφή με σκοπό την συνεκμετάλλευση ενός κοινού πλοίου) Συμμετοχική ή αφανής εταιρία

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας42 Δομικά Σχήματα – Μορφές Επιχειρήσεων (3) Κεφαλαιουχικές Εταιρίες  Κυριαρχεί κυρίως το κεφάλαιο των εταίρων και όχι το προσωπικό στοιχείο  Ανώνυμη Εταιρία Α.Ε.  Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης Ε.Π.Ε.  Συλλογικές Επιχειρήσεις Συνεταιρισμοί, σύλλογοι, σωματεία, ιδρύματα, κ.ο.κ Σκοπός τους είναι η εξυπηρέτηση γενικότερων σκοπών των μελών τους Συνασπισμοί Επιχειρήσεων  Προέρχονται από τη συγκέντρωση και συγχώνευση των επιχειρήσεων Κάθετη συγκέντρωση Οριζόντια συγκέντρωση Συμπληρωματική συγκέντρωση  Κονσέρν  Καρτέλ  Τραστ  Χόλντινγκ

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας43 Δομικά Σχήματα – Μορφές Επιχειρήσεων (4) Πολυεθνικές Επιχειρήσεις  Είναι οι επιχειρήσεις που έχουν μια μητρική εταιρία σε μία χώρα και θυγατρικές σε άλλες Εκμετάλλευση νέων αγορών, άφθονων και φθηνών πρώτων υλών, εξασφάλιση χαμηλού κόστους παραγωγής, κτλ. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την επέκταση της παραγωγής σε άλλες χώρες:  Εξαγωγές, θυγατρικές, ΑΞΕ Ο Θεσμός της Δικαιοχρησίας (Franchising)  Δικαίωμα χρήσης του ονόματος προϊόντος ή υπηρεσίας που χορηγείται από τον κάτοχο στο λήπτη, με αντάλλαγμα ένα ποσοστό επί των πωλήσεων, ενώ επιτρέπει στο δικαιούχο να διατηρεί την ανεξαρτησία του  Γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη τελευταία τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη (κυρίως επιχειρήσεις λιανικής πώλησης)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας44 Δομικά Σχήματα – Μορφές Επιχειρήσεων (5) Διάκριση Επιχειρήσεων με βάση το Μέγεθος  Μικρές  Μεγάλες  Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα μεγάλων επιχειρήσεων  Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα μικρών επιχειρήσεων  Ποιο το άριστο μέγεθος της επιχείρησης ;

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας45 Λειτουργίες της Επιχείρησης Πέντε βασικές λειτουργίες Προμήθειες Έρευνα αγοράς,Επιλογή προμηθευτών, Προγραμματισμός αγορών, Διαπραγμάτευση τιμής αγοράς Παραγωγή Παραγωγή συνεχούς ροής (πλήρως αυτοματοποιημένη παραγωγή) Παραγωγή κατά παραγγελία, Κατασκευή έργου Μάρκετινγκ Προγραμματισμός δραστηριοτήτων βάσει προβλέψεων για μελλοντική ζήτηση Προγραμματισμός παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών βάσει ερευνών αγοράς Επιλογή δικτύων διανομής, Καθορισμός μέσων προβολής, Καθορισμός τιμής και όρων πώλησης, Προγραμματισμός πωλήσεων Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες Λογιστική παρακολούθηση της επιχείρησης Αξιολόγηση προτεινόμενων επενδύσεων Ανεύρεση πηγών χρηματοδότησης Προσωπικό Προσέλκυση, Δραστηριοποίηση, Διατήρηση

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας46 Κοινωνική Ευθύνη Επιχείρησης (ή Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη) (1) Σχέσεις μεταξύ επιχείρησης και κοινωνίας Milton Friedman υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις δεν θα έπρεπε να αναλαμβάνουν άμεση κοινωνική ευθύνη διότι:  Η κοινωνική ευθύνη είναι βασική λειτουργία του κράτους  Υπάρχει εγγενής σύγκρουση μεταξύ του τρόπου λειτουργίας μιας επιχείρησης και του τρόπου λειτουργίας των κοινωνικών προγραμμάτων  Βασικός στόχος της επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση των κερδών  Το κόστος των κοινωνικών προγραμμάτων θα μετακυλήσει στους τελικούς καταναλωτές με τη μορφή υψηλότερων τιμών Davies υποστηρίζει ότι υπάρχει κοινωνική ευθύνη για τις επιχειρήσεις. Υποστηρίζει ότι η επιχείρηση είναι η ισχυρότερη δύναμη στη σύγχρονη ζωή.  Είναι προς το συμφέρον της επιχείρησης να βελτιώνει την κοινότητα στην οποία είναι εγκατεστημένη  Τα προγράμματα κοινωνικής ευθύνης εμποδίζουν τα μικρά προβλήματα να γίνουν μεγάλα  Η κοινωνική ευθύνη είναι ζήτημα ηθικό  Βελτίωση δημοσίων σχέσεων της επιχείρησης  Πράξεις κοινωνικής ευθύνης μπορεί να είναι και κερδοφόρες για την εταιρία.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας47 Η σκοπιμότητα ενός Ε.Σ. Παρουσίαση μιας ιδέας και του τρόπου υλοποίησής της  Σε επενδυτές  Σε εταίρους  Σε συνεργάτες  Σε εργαζόμενους Με σκοπό:  Τη βελτίωσή της (έλεγχο και συζήτηση) και προσέλκυση επένδυσης (-σεων)  Σε υφιστάμενη επιχείρηση  Σε νέα επιχείρηση παρακολούθηση της προόδου Έλεγχος  Βιωσιμότητας  Πραγματισμού (παραδοχών)  Σχεδιασμού

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας48 Καθορισμός επιχειρηματικής δραστηριότητας Περιγραφή παρούσας κατάστασης Ανάλυση αγοράς: ανταγωνισμός και τοποθέτησή μας (αδυναμίες και ισχυρά σημεία) Εντοπισμός κινδύνων και ευκαιριών Καθορισμός στόχων Ανάπτυξη στρατηγικής για την αντιμετώπιση των κινδύνων και την αξιοποίηση των ευκαιριών Διαμόρφωση στρατηγικής σε συγκεκριμένα και αποτελεσματικά σχέδια Προβολές δαπανών, κερδών και ταμειακών ροών Ολοκλήρωση – Έλεγχος και ανασκόπηση. Η διαδικασία του Ε.Σ.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας49 Σχηματική παρουσίαση του Σ.Ε. ΕΙΣΡΟΕΣ Πόροι (συντελεστές παραγωγής) Έξοδα (κόστος άμεσο-έμμεσο) μάνατζμεντ επιχειρηματικού φορέα Ο συνδυασμός και μετασχηματισμός πόρων σε παραγωγική διαδικασία (ο ρόλος του μάνατζμεντ ή του επιχειρηματικού φορέα στην δημιουργία του σχεδίου επένδυσης ΕΚΡΟΕΣ Παραγωγή (αγαθών και υπηρεσιών) Έσοδα (όφελος άμεσο-έμμεσο)

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας50 «Μελέτη Ευκαιριών Επένδυσης» Εξετάζουμε διάφορες ευκαιρίες για επένδυση Επιλέγουμε την Επιχειρηματική Ιδέα ή Ευκαιρία Επένδυσης Υποβάλλουμε την Επενδυτική ιδέα σε πρώτη διερεύνηση με την «Αναγνωριστική Μελέτη» ή «Πρόταση για Επένδυση» Είναι Ευνοϊκή η «Πρόταση για Επένδυση»; ΟΧΙ Σταματούμε το σχέδιο Είναι αναγκαία η «Προμελέτη Εφικτότητας ΝΑΙ Εκπόνηση «Προμελέτης Εφικτότητας» Είναι Ευνοϊκή ΝΑΙ ΟΧΙ «Μελέτη Εφικτότητας» και άλλες «Μελέτες Υποστήριξης» για πλήρη αξιολόγηση του Σχεδίου Επένδυσης ΟΧΙ ΝΑΙ Είναι Ευνοϊκές ΟΧΙ ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ «ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ» -- β’ φάση ΝΑΙ

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας51 Επιχειρηματικός φορέας – Ιστορικό και βασικά στοιχεία του σχεδίου επένδυσης Επωνυμία και διεύθυνση του επιχειρηματικού φορέα. Αξιολόγηση της επιχειρηματικής ικανότητας (ποιότητα του μάνατζμεντ). Ο παραγωγικός προσανατολισμός του σχεδίου επένδυσης: για καταναλωτική ζήτηση ή βιομηχανική ζήτηση; Ο προσανατολισμός της αγοράς του σχεδίου επένδυσης: εγχώρια αγορά ή εξαγωγές;

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας52 Έρευνα αγοράς και παραγωγική δυναμικότητα της μονάδας Ζήτηση του προϊόντος και συνθήκες αγοράς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Προβλεπόμενες πωλήσεις και διακίνηση προϊόντων. Σχέδιο μάρκετινγκ. Πρόγραμμα παραγωγής. Μέγεθος μονάδας.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας53 Σχέδιο Μάρκετινγκ Ανάλυση αγοράς (στόχοι, ανταγωνισμός). Στρατηγική πωλήσεων (online, offline). Διαφήμιση Δημόσιες σχέσεις. Εξυπηρέτηση πελατών.

Καθηγητής Σπύρος ΒλιάμοςΘεωρία Επιχειρηματικότητας54 Στελέχωση και εργατικό δυναμικό Οργανόγραμμα προσωπικού (γενική οργανωτική δομή). Εργατικό-Διοικητικό προσωπικό (αριθμός). Στελέχη. Παραγωγικότητα. Συνολικό κόστος εργασίας.