Εντοπίζοντας θέματα της αττικής διαλέκτου για επεξεργασία στη σχολική τάξη του Λυκείου Κριτήρια και εργαλεία επιλογής των κειμένων Αντώνης Μιχαηλίδης, 2 ο ΓΕΛ Γέρακα

Πηγές κειμένων 1) Πύλη για την ελληνική γλώσσα ( 2) Thesaurus Linguae Graecae ( 3) Μηχανές αναζήτησης ( )

Διαδικασία εύρεσης κειμένων Αναζητούμε σε στερεότυπες εκδόσεις (Οξφόρδης, Λιψίας, Loeb, Budé) κειμενικά αποσπάσματα με: Συντακτική απλότητα Νοηματική αυτοτέλεια (ει δυνατόν) Ενδιαφέρον θέμα

Ανατρέχουμε στο διαδίκτυο για να εντοπίσουμε το κείμενο Επιλέγουμε μια φράση του κειμένου ασυνήθιστη (2-3 λέξεις) Την αναζητούμε στο διαδίκτυο (σεβόμαστε το πολυτονικό του αποσπάσματος) Εντοπίζουμε το κείμενο, το επιλέγουμε και Το μεταφέρουμε (copy-paste) στον Επεξεργαστή Κειμένου

Παράδειγμα-Εφαρμογή Για το κείμενο: Λυκούργου, Κατὰ Λεωκράτους, 3-5 Εντοπίζω σε αυτό τη φράση που θεωρώ ασυνήθιστη: κατήγορος μηνύειν Την αναζητώ στο google.com Η μηχανή αναζήτησης δίνει αμέσως την παραπομπή:

Παράδειγμα-Εφαρμογή Την ακολουθώ και ανοίγω όλο τον λόγο του Λυκούργου Επιλέγω το απόσπασμα που με ενδιαφέρει και έχω αλάνθαστο και χωρίς κόπο το κείμενο

Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα Πολύτιμος ιστοχώρος για κάθε φιλόλογο Υλικό για πολλά φιλολογικά μαθήματα Σώμα κειμένων της αρχαίας ελληνικής Με μεταφράσεις σε πολλά από αυτά

Εξομαλύνοντας ένα δύσκολο χωρίο Είναι σχεδόν βέβαιο πως στα επιλεγόμενα κείμενα υπάρχουν δυσκολότατα χωρία. Αυτά είναι προτιμότερο να τα εξομαλύνουμε, ώστε να μην απογοητεύονται οι μαθητές μας Έτσι θα επικεντρώνουμε στα σημεία του κειμένου που προσφέρουν στην κατάρτιση των μαθητών μας.

Παράδειγμα χωρίου προς απλοποίηση Λεωκράτης δὲ τούτων οὐδενὸς φροντίσας, συσκευασάμενος ἃ εἶχε χρήματα μετὰ τῶν οἰκετῶν ἐπὶ τὸν λέμβον κατεκόμισε, τῆς νεὼς ἤδη περὶ τὴν Ἀκτὴν ἐξορμούσης, καὶ περὶ δείλην ὀψίαν αὐτὸς μετὰ τῆς ἑταίρας Εἰρηνίδος κατὰ μέσην τὴν Ἀκτὴν διὰ τῆς πυλίδος ἐξελθὼν πρὸς τὴν ναῦν προσέπλευσε καὶ ᾤχετο φεύγων, οὔτε τοὺς λιμένας τῆς πόλεως ἐλεῶν, ἐξ ὧν ἀνήγετο, οὔτε τὰ τείχη τῆς πατρίδος αἰσχυνόμενος, ὧν τὴν φυλακὴν ἔρημον τὸ καθ' αὑτὸν μέρος κατέλιπεν, οὔτε τὴν ἀκρόπολιν καὶ τὸ ἱερὸν τοῦ Διὸς τοῦ Σωτῆρος καὶ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς Σωτείρας ἀφορῶν καὶ προδιδοὺς ἐφοβήθη, οὓς αὐτίκα σώσοντας ἑαυτὸν ἐκ τῶν κινδύνων ἐπικαλέσεται.

Παρατηρήσεις Στο απόσπασμα από τον Κατὰ Λεωκράτους λόγο (§§ 16-17) του Λυκούργου διακρίνουμε: α) πολλές μετοχές που προσφέρονται για διδασκαλία του οικείου κεφαλαίου του συντακτικού β) το πολύ μεγάλο μέγεθος της περιόδου γ) τις αναφορικές προτάσεις, που δίνουν όγκο δυσχεραίνοντας την κατανόηση, τη σύνταξη και τη μετάφραση.

Πρόταση εξομάλυνσης Τα δυο σημεία με διαφορετικό χρώμα απαλείφονται από το κείμενο. Επισημαίνουμε τη λειτουργία των παρατακτικών συνδέσμων (καί, οὔτε)

Ἀνδοκίδου, Περὶ τῆς ἑαυτοῦ καθόδου Ἐκ δὲ τούτου οὐ πώποτε οὔτε τοῦ σώματος οὔτε τῶν ὄντων ἐμοὶ ἐφεισάμην, ὅπου ἔδει παρακινδυνεύειν· ἀλλ᾽ αὐτίκα μὲν τότε εἰσήγαγον εἰς τὴν στρατιὰν ὑμῶν οὖσαν ἐν Σάμῳ κωπέας, τῶν τετρακοσίων ἤδη τὰ πράγματα ἐνθάδε κατειληφότων, ὄντος μοι Ἀρχελάου ξένου πατρικοῦ καὶ διδόντος τέμνεσθαί τε καὶ ἐξάγεσθαι ὁπόσους ἐβουλόμην. Τούτους τε εἰσήγαγον τοὺς κωπέας, καὶ παρόν μοι πέντε δραχμῶν τὴν τιμὴν αὐτῶν δέξασθαι οὐκ ἠθέλησα πράξασθαι πλέον ἢ ὅσου ἐμοὶ κατέστησαν, εἰσήγαγον δὲ σῖτόν τε καὶ χαλκόν·

Ἀνδοκίδου, Περὶ τῆς ἑαυτοῦ καθόδου καὶ οἱ ἄνδρες ἐκεῖνοι ἐκ τούτων παρεσκευασμένοι ἐνίκησαν μετὰ ταῦτα Πελοποννησίους ναυμαχοῦντες, καὶ τὴν πόλιν ταύτην μόνοι ἀνθρώπων ἔσῳσαν ἐν τῷ τότε χρόνῳ. Εἰ τοίνυν μεγάλων ἀγαθῶν αἴτια ὑμᾶς ἠργάσαντο ἐκεῖνοι, μέρος ἐγὼ οὐκ ἂν ἐλάχιστον δικαίως ταύτης τῆς αἰτίας ἔχοιμι. Εἰ γὰρ τοῖς ἀνδράσιν ἐκείνοις τότε τὰ ἐπιτήδεια μὴ εἰσήχθη, οὐ περὶ τοῦ σῷσαι τὰς Ἀθήνας ὁ κίνδυνος ἦν αὐτοῖς μᾶλλον ἢ περὶ τοῦ μηδὲ αὐτοὺς σωθῆναι.

Σημεία συντακτικού προς διδακτική αξιοποίηση Γενική απόλυτος και αιτιατική απόλυτος Υποθετικοί λόγοι (αναγνώριση και μετατροπή στα άλλα είδη)

Σημεία γραμματικής προς διδακτική αξιοποίηση Διδασκαλία αορίστου α΄ και β΄ ενεργητικής, μέσης και παθητικής φωνής (ἐφεισάμην, ἠργάσαντο, δέξασθαι, εἰσήγαγον, εἰσήχθη) Διδασκαλία κλίσης μετοχών (ενεργ. παρακειμένου, ρημάτων εις –μι) (κατειληφότων, διδόντος, ναυμαχοῦντες)

Σημεία προς διδασκαλία Τα είδη και οι συντακτικές λειτουργίες των μετοχών Η σημασία των παρατακτικών συνδέσμων για την κατανόηση της συντακτικής δομής του κειμένου Το ναυτικό λεξιλόγιο (λέμβον, νεὼς, ἐξορμούσης, προσέπλευσε, ἀνήγετο)