Ελπη Καράμπαλη 27 Μαρτίου 2015 Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική ασφαλιστική αγορά να εφαρμόσει το νέο εποπτικό πλαίσιο Φερεγγυότητα ΙΙ? Ελπη Καράμπαλη 27 Μαρτίου 2015

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Το νέο εποπτικό πλαίσιο Φερεγγυότητα ΙΙ 3000+ σελίδες (και αυξάνονται…) LEVEL 4 Εφαρμογή Κατευθυντήριες Γραμμές EIOPA 1ο κύμα = 678 σελίδες 2ο κύμα (CPs) = 331 σελίδες (+ QRT/LOG files) + 102 σελίδες (disclosure navigation paper) Risk-free rate = 123 σελίδες (+technical information) LEVEL 3 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ LEVEL 2.5 ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Εφαρμογή Τεχνικών Προδιαγραφών Draft papers = 363 σελίδες (+ QRT/LOG files) LEVEL 2 ΜΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Κατ’ εξουσιοδότηση Πράξεις Εγκεκριμένοι Κανονισμοί = 797 σελίδες LEVEL 1 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Έκδοση 2009 = 155 σελίδες Τελική έκδοση = 309 σελίδες Οδηγία

Σύντομη παρουσίαση του Εποπτικού Πλαισίου Φερεγγυότητα ΙΙ Το νέο εποπτικό πλαίσιο με ημερομηνία έναρξης εφαρμογής την 1η Ιανουαρίου 2016, έχει ως βασικό σκοπό την προστασία του καταναλωτή και απαιτεί την πλήρη αναδιοργάνωση του συστήματος διαχείρισης κινδύνων όλων των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Ο σχεδιασμός του βασίζεται σε 3 πυλώνες: Οι προδιαγραφές του Πυλώνα Ι οδηγούν σε υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις, η μη κάλυψη των οποίων δύναται να οδηγήσει σε ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ασφαλιστικής επιχείρησης. Η κάλυψη των απαιτήσεων των Πυλώνων Ι και ΙΙΙ οδηγεί σε σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογικά συστήματα προσαρμοσμένα στο εποπτικό πλαίσιο. Η διαχείριση των ανωτέρω συστημάτων και κυρίως η τήρηση των ποιοτικών προδιαγραφών του Πυλώνα ΙΙ δημιουργεί απαιτήσεις σε εξιδεικευμένο προσωπικό. Πυλώνας 1: Ποσοτικές απαιτήσεις Πυλώνας 2: Ποιοτικές απαιτήσεις Πυλώνας 3: Πειθαρχία αγοράς Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα Ίδια κεφάλαια Κεφαλαιακές απαιτήσεις ελάχιστες (MCR) φερεγγυότητα (SCR) Τεχνικές Προβλέψεις Οργανωτική Δομή Σύστημα Εσωτερικού Ελέγχου Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνων 4 Βασικές Λειτουργίες Εκτίμηση Ιδίου Κινδύνου και Φερεγγυότητας (ORSA) Διαφάνεια Εποπτικές Αναφορές περιγραφικές εκθέσεις ποσοτικές δημοσιοποιήσεις

Άμεσες Εποπτικές προτεραιότητες Διανομή Ασφαλιστικών Προϊόντων Σύγκρουση Συμφερόντων (IMD 1.5) Ασφαλιστικά Επενδυτικά Προϊόντα EIOPA / ΕΕ Αναδιατυπωμένη Οδηγία για την ασφαλιστική διαμεσολάβηση (Οδηγία Διανομής Ασφαλιστικών Προϊόντων/Υπηρεσιών) Βασικές προκλήσεις: Επίτευξη ισότιμων όρων ανταγωνισμού Έντυπα πληροφόρησης Διαρκής εκπαίδευση Packaged Retail and Insurance-based Investment. Products (PRIIPS) Πρωτοβουλίες για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα: Συστημικά σημαντικές εγχώριες ασφαλιστικές επιχειρήσεις Σχέδια ανάκαμψης και εξυγίανσης Ενισχυμένη Εποπτεία Πρόληψη κρίσεων, Πλαίσιο Εφαρμογής και Διαχείριση Σχεδίων Ανάκαμψης Άλλες πρωτοβουλίες για τους καταναλωτές Έκθεση για τις τάσεις των καταναλωτών της EIOPA

Συνοπτική παρουσίαση της Ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές εξελίξεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα, τόσο σε οικονομικό όσο και σε θεσμικό επίπεδο, με σαφείς και σημαντικές επιδράσεις στην πορεία της ελληνικής ασφαλιστικής αγοράς. Το Solvency II αποτελεί το νέο πλαίσιο λειτουργίας που διέπει τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει ενός σύγχρονου και καινοτόμου καθεστώτος προληπτικής ενεργειών, με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας των ασφαλισμένων μέσω της αποτελεσματικότερης εποπτείας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Το Solvency II προσφέρει στις Ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις μια κοινή βάση λειτουργίας όσον αφορά τον ποιοτικό αλλά και τον ποσοτικό υπολογισμό της φερεγγυότητάς τους. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η πλήρης εφαρμογή από το 2015 των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης (I.F.R.S.) για το σύνολο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων με έδρα την Ελλάδα, κατόπιν προτάσεως της Εποπτικής Αρχής. Η Ελληνική ασφαλιστική αγορά, επιπλέον των ανωτέρω εξελίξεων, έχει επηρεαστεί σημαντικά τα τελευταία πέντε χρόνια τόσο σε επίπεδο οικονομικών μεγεθών όσο και κεφαλαιακής δομής, εξαιτίας της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και της συμμετοχής των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Στα πλαίσια της προετοιμασίας της εφαρμογής του νέου πλαισίου του Solvency II, έχει ξεκινήσει η διαδικασία της αναδιοργάνωσης της εταιρικής διακυβέρνησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, με κύριο άξονα την οργανωτική δομή και τις 4 βασικές λειτουργίες, ώστε να ανταποκριθούν εγκαίρως στις αυξημένες απαιτήσεις. Η διαδικασία στην Ελλάδα, βάσει απαίτησης της Εποπτικής Αρχής, θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως την 30 Σεπτεμβρίου 2015.

Παρουσίαση κλάδου: Ασφαλιστικές Επιχειρήσεις 2008 – 2013 60 65 70 75 80 85 90 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα Πλήθος επιχειρήσεων Ο αριθμός των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα παρουσιάζει μείωση, καθώς μέσα στην πενταετία 2008 – 2013 έκλεισαν περίπου 20. Εκτιμάται ότι εντός της προσεχούς διετίας, ο αριθμός των επιχειρήσεων θα έχει μειωθεί περαιτέρω στις 20-25 για να καταλήξει τελικώς στις 10 πιο δυνατές. Από τις 67, εν λειτουργία στην Ελλάδα το 2013, ασφαλιστικές επιχειρήσεις οι 43 δραστηριοποιήθηκαν στις ασφαλίσεις κατά Ζημιών, οι 13 στις ασφαλίσεις Ζωής και οι 11 στις ασφαλίσεις Ζωής και Ζημιών (μικτές). Ως προς το καθεστώς εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις χωρίζονται σε 45 ανώνυμες ασφαλιστικές εταιρείες, 19 υποκαταστήματα αλλοδαπών ασφαλιστικών επιχειρήσεων και 3 πανελλαδικούς αλληλασφαλιστικούς συνεταιρισμούς. Μορφή Ζωής Ζημιών Μικτές Σύνολο ΑΕ 11 23 45 Υποκαταστήματα αλλοδαπών 2 17 19 Αλληλασφαλιστικοί Συνεταιρισμοί 3 13 43 67

Παρουσίαση κλάδου: Οικονομικά μεγέθη 2008 – 2014 Το σύνολο του ενεργητικού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων το έτος 2013 παρουσιάζεται αυξημένο, προσεγγίζοντας (ξεπερνώντας) τα ΕΥΡΩ 15 δισ. Οι επενδύσεις επίσης αυξήθηκαν στα ΕΥΡΩ 11 δισ. Οι ασφαλιστικές προβλέψεις παραμένουν σχετικά σταθερές τα τελευταία χρόνια σε ύψος άνω των ΕΥΡΩ 12 δισ. Παρόλα αυτά η μείωση της αξίας των επενδύσεων σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και η συμμετοχή των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα ανταλλαγής τους (PSI), είχαν σαν αποτέλεσμα το πέρασμα της ασφαλιστικής αγοράς σε ζημιογόνες χρήσεις μετά το 2010, όπως απεικονίστηκε στους Ισολογισμούς των ετών 2011 και 2012, η εικόνα αυτή άλλαξε το 2013 κατά το οποίο η ασφαλιστική αγορά επέστρεψε σε κερδοφόρα αποτελέσματα.

Παρουσίαση κλάδου: Οικονομικά μεγέθη 2008 – 2014 Η οικονομική κρίση επηρέασε τον κλάδο της Ιδιωτικής ασφάλισης μειώνοντας δραστικά των κύκλο εργασιών (παραγωγή ασφαλίστρων) από τα ΕΥΡΩ 5,2 δις το 2008 στα ΕΥΡΩ 3,8 δις το 2014. Οι απώλειες αυτές ήταν μεγαλύτερες για τον κλάδο ζημιών που σύμφωνα με τα στοιχεία το 2014 η παραγωγή ανερχόταν σε ΕΥΡΩ 1,97 δις, από τα ΕΥΡΩ 2,7 δις το 2008 , ενώ στο κλάδο ζωής οι απώλειες ήταν μικρότερες και από τα ΕΥΡΩ 2,5 δισ. το 2008, ανήλθαν στα ΕΥΡΩ 1,8 δις το 2014. Αξιοσημείωτη εξαίρεση στην πτώση των ασφαλίστρων των επιχειρήσεων αποτελεί ο κλάδος των Ασθενειών των Γενικών Ασφαλίσεων ο οποίος παρουσίασε αύξηση της παραγωγής της τάξεως του 46% κατά το 2014 σε σχέση με το 2010. Το αντίστοιχο ποσοστό του κλάδου ως μέρος των Ασφαλίσεων ζωής ανέρχεται στο 115%. Πηγή: Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος

Προκλήσεις Σχέδιο Ανάκαμψης / Αξιολόγηση πλάνου κεφαλαιακής ενδυνάμωσης Αναδιάρθρωση Εξαγορές Συγχωνεύσεις Πωλήσεις Αξιολόγηση επιπτώσεων αναδυομένων κινδύνων Ειδικοί οικονομικοί έλεγχοι (Due Diligence) Εποπτικό λειτουργικό μοντέλο / στρατηγική Λογιστική Ενοποίηση Αξιολόγηση / αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού Στρατηγική διανομής υπηρεσιών /προϊόντων Ενοποίηση Πληροφοριακών Συστημάτων

Ευκαιρίες για ανάπτυξη Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα των stress tests των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, τα οποία δημοσίευσε στο τέλος του 2014 η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) και τα οποία εκπονήθηκαν βάσει των ισολογισμών των επιχειρήσεων για τη χρήση του 2013, δείχνουν ότι 1 στις 12 ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στους νέους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας. Επιπλέον, προβλέπεται ότι 1 στις 4 ασφαλιστικές επιχειρήσεις δεν θα μπορέσει να καλύψει τις κεφαλαιακές της υποχρεώσεις με τη διατήρηση των υπαρχουσών χρηματοοικονομικών συνθηκών στην Ευρώπη Σε ότι αφορά την ελληνική ασφαλιστική αγορά, βασική αιτία της συρρίκνωσης του αριθμού ασφαλιστικών επιχειρήσεων αποτέλεσε, πέρα από την οικονομική κρίση, η αδυναμία κάλυψης των απαιτούμενων κεφαλαίων φερεγγυότητας, με αποτέλεσμα την οριστική ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους από τις εποπτικές αρχές. Ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ασφαλιστικό κλάδο θεωρείται μεγάλος για τα δεδομένα της ελληνικής αγοράς και το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον ισχυρό ανταγωνισμό που επικρατεί στα επίπεδα των τιμών των προσφερόμενων ασφαλιστικών προϊόντων, αναμένεται να οδηγήσει σε περεταίρω μείωση του αριθμού και σε συγκέντρωση της αγοράς. Η συρρίκνωση του αριθμού των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αποδεικνύει ότι ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης περνά πλέον στα χέρια ισχυρών παικτών, καθώς σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το ποσοστό στην παραγωγή ασφαλίστρων μοιράζεται μεταξύ θυγατρικών πολυεθνικών ασφαλιστικών επιχειρήσεων που έχουν έδρα ή εγκατάσταση στην Ελλάδα και των επιχειρήσεων που έχουν ελληνική προέλευση.

Ευκαιρίες για ανάπτυξη Η επικείμενη εφαρμογή του νέου εποπτικού πλαισίου σε συνδυασμό με την τάση συγκέντρωσης στον κλάδο βάσει ιστορικών στοιχείων και προβλέψεων, δίνουν σημαντική ώθηση για εξαγορές και συγχωνεύσεις, που αποτελούν την ενδεδειγμένη λύση εξυγίανσης για τον ασφαλιστικό κλάδο εντός των επομένων ετών. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις οφείλουν να επιτύχουν σημαντικές οικονομίες κλίμακας και να διαχειριστούν τα χαρτοφυλάκιά τους με τον πλέον αποτελεσματικό και αποδοτικό τρόπο, ώστε να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα, την ανταγωνιστικότητα σε σχέση με ισχυρότερους παίκτες του κλάδου και την ανάπτυξή τους. Η ελληνική ασφαλιστική αγορά θεωρείται αναπτυσσόμενη (τα ασφάλιστρα αποτελούν το 4,5% του ΑΕΠ, ο αντίστοιχος μέσος όρος της Ευρωπαϊκής αγοράς ανέρχεται στο 7,5%) γεγονός που θα οδηγήσει μεγάλες πολυεθνικές στην επιλογή να διεισδύσουν στην ελληνική αγορά μέσω εξαγορών εκμεταλλευόμενες κυρίως την αδυναμία του κρατικού φορέα για την κάλυψη των αναγκών υγείας και συνταξιοδότησης.

Elpiniki Karabali Manager, Insurance Sector Coordinator KPMG Advisors AE 400B, Mesogeion Avenue Aghia Paraskevi GR – 153 42 Athens Greece ekarabali@kpmg.gr Tel +30 210 60 62 206 Fax +30 210 60 62 111 Mobile +30 6936 52 67 97 © 2015 KPMG Advisors AE, a Greek Societe Anonyme and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative ("KPMG International"), a Swiss entity. All rights reserved. The KPMG name, logo and "cutting through complexity" are registered trademarks or trademarks of KPMG International Cooperative ("KPMG International").