ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ (323 – 146 π.Χ.)

Η σχολή του Επίκουρου υποσχόταν την ευδαιμονία (=ευτυχία) και τη γαλήνη της ψυχής χάρη σ’ έναν τρόπο ζωής απαλλαγμένο από τα πάθη και το φόβο του θανάτου. Πρόβαλλε τη φρόνηση, την ανθρωπιά, τη δικαιοσύνη και τη φιλία.

Οι στωικοί φιλόσοφοι με το Ζήνωνα από το Κίτιο της Κύπρου επιζητούσαν ζωή σύμφωνη με τους νόμους της φύσης και της ηθικής. Ένα αγαθό υποστήριζαν ότι υπάρχει για τον άνθρωπο: η αρετή . Ήταν κοσμοπολίτες και αντιμετώπιζαν όλους τους ανθρώπους ως ίσους: Έλληνες και βάρβαρους, δούλους και ελεύθερους, πλούσιους και φτωχούς.

Στα ελληνιστικά χρόνια αναπτύσσονται οι φιλολογικές επιστήμες με την ενθάρρυνση των βασιλέων. Στην Αλεξάνδρεια ιδρύονται δυο μεγάλες βιβλιοθήκες με εκατοντάδες χιλιάδες παπύρους. Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι ασχολούνται με τη γραμματική, την ετυμολογία των λέξεων και ερμηνεύουν τα έπη του Ομήρου.

(στη φωτό άποψη της Ακρόπολης με τα ερείπια της βιβλιοθήκης) Η δεύτερη πιο σημαντική αρχαία βιβλιοθήκη ήταν στην Πέργαμο που ήταν μεγάλο πνευματικό κέντρο των ελληνιστικών χρόνων. (στη φωτό άποψη της Ακρόπολης με τα ερείπια της βιβλιοθήκης)

Στην Πέργαμο τα κείμενα γράφονταν πάνω στα περίφημα περγαμηνά δέρματα ή περγαμηνές

Στην ελληνιστική εποχή γράφονται πολλά ιστορικά συγγράμματα για το Μέγα Αλέξανδρο και τους διαδόχους του. Παγκόσμια Ιστορία συγγράφουν ο Πολύβιος από τη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας (200 – 120 π.Χ.) και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης που έζησε στα χρόνια του Αυγούστου.

Μεγάλη άνθηση γνωρίζουν τα Μαθηματικά με τον Ευκλείδη («Στοιχεία») στην Αλεξάνδρεια και τον Αρχιμήδη από τις Συρακούσες

Στα ελληνιστικά χρόνια καλλιεργήθηκαν επίσης: H Αστρονομία με τον Αρίσταρχο το Σάμιο που πρώτος υποστήριξε ότι ο Ήλιος είναι το κέντρο του σύμπαντος και η γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της H Γεωγραφία με το Στράβωνα που επισκέφτηκε όλο σχεδόν τον τότε γνωστό κόσμο (από την Ιρλανδία ως τον Καύκασο) και τον Ερατοσθένη τον Κυρηναίο ο οποίος πίστευε ότι η γη είναι σφαιρική και υπολόγισε με μεγάλη ακρίβεια το μέγεθός της

Αναπτύχθηκε και η τεχνολογία κυρίως με την κατασκευή πολεμικών μηχανών (Αρχιμήδης) αλλά και μηχανών ανύψωσης και μεταφοράς ογκωδών αντικειμένων π.χ. ο κολοσσιαίος «Ηρακλής» του Λυσίππου που ήταν αδύνατο να μετακινηθεί με το χέρι

Εφευρέθηκαν, επίσης, αυτόματες μηχανές που κινούνταν με τη βοήθεια του νερού και του αέρα (Ήρων από την Αλεξάνδρεια). Δε χρησιμοποιήθηκαν, όμως, για την αύξηση της παραγωγής και την οικονομική ανάπτυξη αφού υπήρχε αφθονία εργατικών χεριών (δούλοι).

Πολύ δημοφιλές ήταν το είδος της Νέας Κωμωδίας με το Μένανδρο από την Αθήνα. Η κωμωδία αυτή σατίριζε χαρακτηριστικούς ανθρώπινους τύπους όπως ο έξυπνος δούλος, η πονηρή εταίρα κ.α.

Στην αρχιτεκτονική εμφανίζονται εντυπωσιακά σύνολα με στόχο την προβολή του μεγαλείου των ηγεμόνων αλλά και των ισχυρών πόλεων – κρατών όπως η Ρόδος και η Κως που έχουν μείνει ανεξάρτητες. Στη φωτό βλέπουμε τμήμα του ναού της Αθηνάς Λινδίας στη Ρόδο (4ος αιώνας π.Χ.)

Τα κτίρια του ιερού έχουν κτισθεί πάνω στην κορυφή υψώματος σε πολλά επίπεδα. Μεγαλοπρεπείς κλίμακες εναλλάσσονται με πλατείες που περιβάλλονται με μακριές στοές. Στο ανώτερο επίπεδο βρίσκεται ο ναός της Αθηνάς Λινδίας.

Το Ασκληπιείο της Κω, κτισμένο σε κατάφυτο άλσος από κυπαρίσσια, διαμορφωνόταν σε τρία κλιμακωτά επίπεδα

Η ακρόπολη της Περγάμου περιελάμβανε το ιερό της Αθηνάς Νικηφόρου, τον περίφημο βωμό της Αθηνάς και του Δία, τη βιβλιοθήκη, το θέατρο, τα ανάκτορα με τους στρατώνες και την αγορά. Ήταν ένα εντυπωσιακό και χαρακτηριστικό σύνολο της εποχής

Στην Αλεξάνδρεια χτίστηκαν μεγαλοπρεπή ανάκτορα αλλά και το Μουσείο, ένα επιστημονικό ίδρυμα όπου κατοικούσαν και ερευνούσαν πνευματικοί άνθρωποι οι οποίοι είχαν προσκληθεί και συντηρούνταν από τους Πτολεμαίους

Το μαρμάρινο άγαλμα της Αφροδίτης από τη Ρόδο (100 π. Χ Το μαρμάρινο άγαλμα της Αφροδίτης από τη Ρόδο (100 π.Χ.) αντιπροσωπεύει την τάση του νεοκλασικισμού που εμπνέεται από τα έργα της κλασικής εποχής του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. Απεικονίζονται συνήθως θεοί, ήρωες και μυθολογικά πρόσωπα. Τα έργα διακρίνονται από την αίσθηση του μέτρου, της αρμονίας και της ήρεμης ισορροπίας.

Οι γλύπτες παριστάνουν τύπους καθημερινούς και ρεαλιστικούς όπως είναι στην πραγματικότητα: γέροι, γριές, ψαράδες, νάνοι, καμπούρηδες, άνθρωποι του λαού κ.α. Αυτή είναι η τάση του κοινωνικού ρεαλισμού

Τα δραματικά θέματα με τα σώματα σε ορμητικές κινήσεις και τα πρόσωπα γεμάτα ένταση, αγωνία και πάθος χαρακτηρίζουν την τεχνοτροπία του ελληνιστικού μπαρόκ

Ο Μενέλαος απομακρύνει το άψυχο σώμα του Πατρόκλου από το πεδίο της μάχης στην Τροία. Πάθος και θεατρικότητα χαρακτηρίζουν αυτό το σύμπλεγμα

Ως αντίδραση στο «βαρύ» μπαρόκ προβάλλει η τεχνοτροπία ροκοκό Ως αντίδραση στο «βαρύ» μπαρόκ προβάλλει η τεχνοτροπία ροκοκό. Οι μορφές απεικονίζονται σε ανάλαφρες και πολύπλοκες στάσεις και χορευτικές κινήσεις σε ερωτικά, εύθυμα ή χιουμοριστικά θέματα και ελαφρά, χιουμοριστικά θέματα με κινήσεις χορευτικές ή ερωτικές (=τεχνοτροπία ροκοκό).

Αγαλμάτιο καμπούρη (αριστερά) και σύμπλεγμα με Έρωτα που περιπαίζει Κένταυρο (δεξιά). Δείγματα ελληνιστικού ροκοκό από τα τέλη του 2ου αιώνα π.Χ.

Επιμέλεια παρουσίασης: Βασίλης Π. Τζουράς, φιλόλογος Ανθεί επίσης η τέχνη του ψηφιδωτού (ή αλλιώς μωσαϊκό) που στολίζει τα δάπεδα σε οικίες και ανάκτορα. Εδώ απεικονίζεται κυνήγι ελαφιού από τα ανάκτορα της Πέλλας Επιμέλεια παρουσίασης: Βασίλης Π. Τζουράς, φιλόλογος