ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Σ ΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΣΤΑΔΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΜΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΜΟΡΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Τρόπος επικοινωνίας του καθηγητή με τους μαθητές Μονολογική Διαλογική Τρόπος συνεργασίας του καθηγητή-μαθητών Μετωπική Ομαδοσυνεργατική

ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (δραστηριότητες, ενέργειες) Η μέθοδος της συζήτησης Ομαδική διδασκαλία Η μέθοδος της ανακάλυψης Η μέθοδος των μικρών εργασιών (project) Εξατομικευμένη εργασία Προγραμματισμένη διδασκαλία Υπόδυση ρόλου Διαθεματική/ διεπιστημονική προσέγγιση Διδασκαλία από ομάδα καθηγητών Διάλεξη Επίδειξη Διερευνητική διδασκαλία/ επιστημονική μέθοδος Δημιουργική διδασκαλία

ΤΕΧΝΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ομιλία καθηγητή Προσέλκυση μαθητών Γραπτή ανακοίνωση Επαφή βλέμματος καθηγητή-μαθητή Παροχή οδηγιών Ομιλία μαθητή Διάλογος Καταιγισμός ιδεών (ιδεοθύελλα) Χρήση Παραδειγμάτων, απεικονίσεων, και δειγμάτων Εργασία σε ζευγάρια Εργασία σε ομάδες Έλεγχος ομαδικών εργασιών των παιδιών Προφορική απάντηση σε προφορική ερώτηση του καθηγητή Σιωπηρές ργασίες Απάντηση ασκήσεων Συζήτηση Εργασία σε Η/Υ Προφορική απάντηση του καθηγητή σε προφορική ερώτηση του μαθητή Δραματοποίηση Κατασκευή σχεδίου

Παιγνίδι Τραγούδι Απαγγελία Λύση Προβλήματος Αυξομείωση του τόνου φωνής του καθηγητή Αυξομείωση της ταχύτητας/ρυθμού ομιλίας του καθηγητή Η χρήση χειρονομιών Προφορική ανακοίνωση από τον καθηγητή Διδασκαλία στο επίπεδο των μαθητών

Χρήση διδακτικών μέσων Αναγραφή στον πίνακα από τον καθηγητή Επαναπροσέλκυση της προσοχής των μαθητών Έλεγχος των αναγκαίων πρότερων γνώσεων των μαθητών Σύνδεση του μαθήματος με προηγούμενο μάθημα Παρουσίαση προδρομικής οργάνωσης Κίνηση στην τάξη Διαβάθμιση το ρυθμού διδασκαλίας με σκοπό τη δημιουργία κίνησης Εθελοντοποίηση

Παροχή αμοιβών, χρήση επαίνου και ενθάρρυνσης Αποφυγή επικριτικών διορθώσεων Ποικίλη ανατροφοδότηση των παιδιών Προσφορά βοήθειας Διαφοροποίηση των προκλήσεων που παρουσιάζονται στο μάθημα Ερευνητική δραστηριότητα Ανάκληση των κύριων σημείων Έλεγχος προόδου των μαθητών Αξιολόγηση

ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ-εισαγωγή Κοινωνία: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Στόχος των σχολείων μας :σχολεία ποιοτικά →αποτελεσματική μάθηση Πρέπει το ΕΓΩ → ΕΜΕΙΣ ΑΤΟΜΟ → ΟΜΑΔΑ Η Έκθεση της UNESCO έβγαλε τα εξής συμπεράσματα: Πρέπει το παιδί 1.Να μαθαίνει πώς να μαθαίνει, (learning to KNOW) Διεύρυνση πεδίου της γνώσης του, μαθαίνει στο να συγκεντρώνεται, το βοηθά στη μνήμη του, δομεί τη σκέψη του. 2. Να πράττει (learning to DO) 3. Να συνυπάρχει (learning to LIVE with the others)να μάθει δηλ. Πώς να ζει με τους άλλους, να συμμετέχει, να συνεργάζεται . 4. Να υπάρχει (learning to BE) Η μόνη τεχνική που καλλιεργεί τα πιο πάνω είναι η ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ. Παραδοσιακή μετωπική διδασκαλία (η οποία ήταν ποσοτική αλλά και γνωσιοκεντρική) → ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ/ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ (διαμόρφωση της αίθουσας ώστε να εξυπηρετεί το σκοπό αυτό)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ Ένα σύστημα μεθόδων διδασκαλίας και μάθησης στο οποίο οι μαθητές εργάζονται με αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μέσα σε μικρές ανομοιογενείς ομάδες για την επίτευξη κοινών στόχων.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Εφαρμογή της αυτενέργειας, άμεση ενασχόληση των μαθητών με το αντικείμενο της μάθησης, ανάπτυξη κινήτρων μάθησης (χαρά της δημιουργίας), ανάπτυξη αυτομόρφωσης, αύξηση παραγωγικότητας και αποδοτικότητας, βελτίωση γλωσσικών ικανοτήτων, ενεργοποίηση όλων των μαθητών, συνεξέταση ενός θέματος και αντιπαράθεση ιδεών, αύξηση μαθησιακού χρόνου, παροχή ευχέρειας στο δάσκαλο να προσφέρει εξατομικευμένη βοήθεια, εξασφάλιση της δυνατότητας για καλύτερη αξιοποίηση των μέσων και υλικών που διαθέτει το σχολείο.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Καλλιέργεια δεξιοτήτων κοινωνικής συμπεριφοράς, Ανάπτυξη ομαδικής συνείδησης και δημιουργίας κοινωνικού ήθους στους μαθητές, Ισότητα, δημοκρατία, Ανάπτυξη καλών σχέσεων μεταξύ παιδιών με συμμαθητές τους και εκπαιδευτικών, Αύξηση του βαθμού αποδοχής του ατόμου από την ομάδα, Αύξηση των δυνατοτήτων επικοινωνίας, Επίλυσης διαφορών και ρεαλιστικής αντιμετώπισης της πραγματικότητας, ανάληψη ευθυνών, Εκτέλεση καθηκόντων κλπ. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Ικανοποίηση βασικών αναγκών των μαθητών όπως αγάπη, φροντίδα, συνεργασία, ψυχική υγεία, συναισθηματική ανάπτυξη, ενίσχυση αυτοπεποίθησης, αυτοεκτίμησης, Τα παιδιά ασκούν και δέχονται κριτική, Απόκτηση θετικών στάσεων έναντι της σχολικής εργασίας και σχολικού περιβάλλοντος, Άμβλυνση πειθαρχικών προβλημάτων, Αίσθημα προσωπικής σπουδαιότητας.

α) Προπαρασκευαστικό στάδιο ΣΤΑΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ α) Προπαρασκευαστικό στάδιο (επεξήγηση-καλλιέργεια συνεργατικών δεξιοτήτων, οργάνωση του χώρου, σύνθεση ομάδων, συγκεκριμενοποίηση των μαθησιακών και συνεργατικών στόχων, ετοιμασία υλικού, φύλλων εργασίας, αξιολόγησης κ.λ.π). β) Εφαρμογή (εισαγωγή στο θέμα, προφορικές / γραπτές οδηγίες , εργασίες σε ατομικά και ομαδικά φυλλάδια, καθοδήγηση και παρέμβαση του εκπαιδευτικού, κ.λ.π). γ) Αξιολόγηση (παρουσίαση εργασιών, συζήτηση, αξιολόγηση του έργου της ομάδας καθώς και της ποιότητας συνεργασίας, συζήτηση τρόπων περαιτέρω βελτίωσης της συνεργασίας).

ΠΡΟϔΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ 1. Ικανότητες του καθηγητή (γνώση του νέου ρόλου, προγραμματισμός, γνώση της σύνθεσης της τάξης κλπ). 2. Ποικιλία και καταλληλότητα διδακτικών μέσων και υλικών ( βιβλία, περιοδικά, χάρτες, φωτογραφίες, εφημερίδες, μουσικά όργανα, βίντεο, βιντεοπροβολέα, υπολογιστή κλπ). 3. Καταλληλότητα αίθουσας διδασκαλίας. 4. Δημοκρατική οργάνωση των ομάδων. 5. Σταδιακή εφαρμογή της ομαδοκεντρικής μορφής διδασκαλίας. 6. Η συλλειτουργία και αλληλοεξάρτηση πέντε παραγόντων: -οι διδακτικοί στόχοι -το έργο που αναλαμβάνεται στην ομαδική εργασία -ο τρόπος που διανέμονται οι πληροφορίες -η διευθέτηση του τρόπου που κάθονται τα μέλη των ομάδων -οι κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της ομάδας

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ Μικρές ομάδες(2-6 παιδιά). Ανομοιογενείς ομάδες(ως προς την επίδοση, φύλο και χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού). Κοινός μαθησιακός στόχος. Αλληλεπίδραση: Κάθε μέλος είναι και πομπός και δέκτης. Αλληλεξάρτηση: Για να ολοκληρωθεί το έργο της ομάδας χρειάζεται η συμβολή του κάθε μέλους ξεχωριστά. Κοινωνικές δεξιότητες. Προσωπική ευθύνη. Συλλογική ευθύνη.

ΡΟΛΟΙ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Είναι υπεύθυνος για το συντονισμό της συζήτησης μέσα στην ομάδα. Αυτός δίνει και αφαιρεί το λόγο, κατανέμει το χρόνο που θα μιλήσει ο καθένας, φροντίζει να μένουν μέσα στο θέμα, ζητά τη γνώμη των μελών της ομάδας, συνοψίζει / ανακεφαλαιώνει. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Καταγράφει τα κύρια σημεία της συζήτησης που γίνεται στην ομάδα και τις αποφάσεις που λαμβάνονται. Στο τέλος διαβάζει τα πρακτικά της συζήτησης. Είναι υπεύθυνος για την ανακοίνωση των πορισμάτων κατά τη γενική συζήτηση που γίνεται στο τέλος με την ολομέλεια της τάξης. Κατά τη διάρκεια της εργασίας γράφει τα ουσιώδη. ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ: Είναι υπεύθυνος να διαβάζει τις γραπτές οδηγίες /πρόβλημα στην ομάδα του. ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΗΣ: Είναι υπεύθυνος για την τήρηση του χρόνου. Καθορίζει το ρυθμό με τον οποίο πρέπει να εργάζεται η ομάδα, υπενθυμίζει το χρόνο που υπολείπεται, κλπ. ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΗΣ: Είναι υπεύθυνος για την προμήθεια της ομάδας του με το εκπαιδευτικό υλικό: χάρτες, φυλλάδια, εποπτικά ή ακουστικά μέσα (μουσικά όργανα). ΕΜΨΥΧΩΤΗΣ: Έχει την κύρια ευθύνη της ενθάρρυνσης όλων των μελών ιδιαίτερα των πιο συνεσταλμένων. Το ρόλο αυτό μπορεί να τον έχει οποιοδήποτε μέλος της ομάδας.

ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ 1. Χρησιμοποιώ τα μικρά ονόματα. 2. Γίνομαι καλός ακροατής. 3. Αποδέχομαι διαφορετικές απόψεις. 4. Ενθαρρύνω και ενισχύω τους συνομιλητές μου. 5. Μιλώ με χαμηλό τόνο φωνής. 6. Εκφράζω τη συμφωνία μου. 7. Εκφράζω τη διαφωνία μου. 8. Ανακεφαλαιώνω ή συνοψίζω. 9. Παρατηρώ και περιγράφω. 10. Καθοδηγώ τους συμμαθητές μου. 11. Συντονίζω τη συζήτηση. 12. Διακρίνω τα ουσιώδη από τα επουσιώδη. 13. Κατανοώ και εκτελώ οδηγίες. 14. Χρησιμοποιώ λεξικά, εγκυκλοπαίδειες. 15.Περιμένω τη σειρά μου να μιλήσω. 16.Κοιτάζω το συνομιλητή μου στα μάτια. 17.Κρίνω τις ιδέες και όχι τα πρόσωπα. 18. Ζητώ τη γνώμη των άλλων. 19. Αιτιολογώ τις απόψεις μου. 20. Συνδέω τη νέα γνώση με την παλιά. 21. Δημιουργώ ευχάριστο κλίμα. 22. Χρησιμοποιώ το χιούμορ. 23. Μοιράζομαι πρόθυμα πράγματα με άλλους. 24. Μπαίνω στη θέση του άλλου-κατανοώ τον τρόπο που σκέφτεται και τα συναισθήματά του. 25. Επανεξετάζω και αναθεωρώ τις αρχικές μου απόψεις. 26. Διατυπώνω αντιρρήσεις, επιφυλάξεις , κρίσεις, αντιθέσεις.

ΜΕΘΟΔΟΙ / ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ 1. ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΜΑΖΙ (δημιουργία ηχητικών εφφέ, ηχοϊστορίας, μελοποίησης στίχων κλπ) 2. ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ (παράδειγμα με το μάθημα για το ΡΟΝΤΟ) 3. ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΚΑΤΑ ΣΤΑΘΜΟΥΣ (παράδειγμα με τις ιδιότητες του ήχου) 4. ΟΜΑΔΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 5. ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Δεν απορρίπτω τις άλλες διδακτικές προσεγγίσεις όπως ΤΗ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗ ΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΑ PROJECTS Αφού πρέπει, επιβάλλεται να υπάρχει ποικιλία. Μπορεί πολλοί να πιστεύουν ότι ο ανταγωνισμός είναι καλύτερος και ότι δημιουργεί χαρακτήρα. Πάντως στις ΗΠΑ κανείς δεν υποστηρίζει ότι ο ανταγωνισμός φτιάχνει χαρακτήρες. Σε όλους τους χώρους εργασίας υπάρχουν οι ομάδες και όχι ο ανταγωνισμός. Όταν λέμε αποτελεσματική διδασκαλία δε σημαίνει μόνο η εφαρμογή της ΣΜ. Η Α.Δ. συνδέεται με την ικανότητα του καθενός από εμάς να αποφασίζει με ποιο τρόπο συνδέει το επιστημονικό δεδομένο του ΑΠ με τις ανάγκες των συγκεκριμένων μαθητών. Πρέπει να τολμήσουμε να αποδεσμευτούμε από την τυφλή εφαρμογή προκαθορισμένων σχέδιων μαθημάτων ή από την παράδοση της ύλης των βιβλίων. Πρέπει παράλληλα να μαθαίνουμε στα παιδιά πώς να αποκτούν στάσεις απέναντι στη μάθηση και δεξιότητες δια βίου εκπαίδευσης και ανάπτυξης μεταγνωστικών δεξιοτήτων.