ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ «ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ»

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος: «Του νεκρού αδελφού» Δημιουργός: Νεοφωτίστου Κωνσταντίνα Διδακτικό αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία Τάξη: Α’ Λυκείου Χρονική διάρκεια: 4 διδακτικές ώρες Προϋποθέσεις υλοποίησης:  Σύνδεση με το διαδίκτυο.  Εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση του διαδικτύου, με το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (word), με το πρόγραμμα παρουσίασης κειμένου (power point) και το wiki.  Mαθητική δραστηριότητα σε ενδοσχολικό χώρο (εργαστήριο Πληροφορικής).

Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Δ ιδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού Δ ιδασκαλία του δημοτικού τραγουδιού «Του νεκρού αδελφού» στο σχολικό εργαστήριο με τη βοήθεια του διαδικτύου. Επιδιωκόμενες δεξιότητες των μαθητών:  Ομαδοσυνεργατική μάθηση Κατανόηση των βασικών χαρακτηριστικών των παραλογών, ως προς το θέμα και τη μορφολογία.  Διερεύνηση της θέσης της γυναίκας και του άντρα στην παραπάνω παραλογή.

Ειδικότεροι στόχοι ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ν’ αποκτήσουν γνώσεις για τη θέση του άντρα και της γυναίκας μέσα στα δημοτικά τραγούδια. Να αντιληφθούν το κλίμα ανδροκρατίας που υπάρχει στην παραλογή. Να κατανοήσουν ότι τόσο τα λογικά, πραγματικά στοιχεία, όσο και τα εξωλογικά, παραμυθιακά, ανταποκρίνονται απόλυτα στη νεοελληνική πραγματικότητα και στις δοξασίες του ελληνικού λαού.

ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ● Να αναγνωρίσουν οι μαθητές χαρακτηριστικά των παραλογών στο εξεταζόμενο δημοτικό τραγούδι. ● Να κατανοήσουν τη δύναμη που έχουν ο όρκος και η κατάρα στο δημοτικό τραγούδι «Του νεκρού αδελφού».

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ * Να εμπλακούν δημιουργικά οι μαθητές στην παραγωγή της σχολικής γνώσης και να εξοικειωθούν με πρακτικές του ψηφιακού γραμματισμού, αξιοποιώντας λειτουργικά τα νέα μέσα. Στο πλαίσιο αυτό η τάξη θα μετατραπεί σταδιακά σε κοινότητα δημιουργικής μάθησης. * Να κατακτήσουν τα παιδιά τη μάθηση, η οποία νοείται ως διαδικασία δημιουργίας της γνώσης από τους ίδιους τους μαθητές και η οποία θα επέλθει ως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης και συμμετοχής σε ομάδες. * Να ψάξουν, να μάθουν, να συνθέσουν, να παρουσιάσουν, να δουν ότι ο σημειωτικός κόσμος γύρω τους δεν είναι αθώος.

Γ. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Σύνδεση με το Αναλυτικό Πρόγραμμα: το μάθημα περιλαμβάνεται στο εγχειρίδιο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» Α’ τάξης Γενικού Λυκείου. Ρόλος της καθηγήτριας: ο ρόλος της είναι Καθοδηγητικός.

Ρόλος των μαθητών: οι μαθητές συνεργάζονται ομαδικά προκειμένου να δημιουργήσουν word, power point, wiki. Αναπτύσσουν τη γνώση με το δικό τους τρόπο, ενεργητικά και δεν αποτελούν απλά παθητικούς υποδοχείς πληροφοριών και γνώσεων. Η συγκεκριμένη διδακτική πρακτική στηρίζεται στις σύγχρονες γνωστικές θεωρίες μάθησης, καθώς επιχειρεί να αντιμετωπίσει την τελευταία ως μια προσωπική για το μαθητή διαδικασία κατασκευής της γνώσης, η οποία εδράζεται πάνω σε προγενέστερες.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εποικοδομιστική θεωρία του Piaget, οι μαθητές λειτουργώντας μέσα σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε ερεθίσματα και αλληλεπιδρώντας μαζί του κατασκευάζουν τη γνώση ενεργητικά. Παράλληλα, μέσα από μια ανακαλυπτική πορεία (ανακαλυπτική μάθηση του Bruner), επιχειρούν με το δικό τους ρυθμό και με βάση τις αποφάσεις και τις επιλογές τους να προσεγγίσουν σταδιακά τις εσωτερικές δομές των φαινομένων και συνεπώς να τα κατανοήσουν βαθύτερα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 1Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Η πρώτη ώρα πραγματοποιείται στην αίθουσα διδασκαλίας. Κατά τη διάρκειά της η εκπαιδευτικός ανακοινώνει στους μαθητές το περιεχόμενο της διδακτικής πρότασης και χωρίζει τους 20 μαθητές σε 5 ομάδες των 4 ατόμων αντίστοιχα. Επισημαίνει στα παιδιά, ότι κατά τη διάρκεια της εργασίας τους σε ομάδες, θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά, να ακούει το κάθε μέλος προσεκτικά τις απόψεις των άλλων μελών και να διατυπώνουν τις απόψεις τους με επιχειρήματα. Απαντά σε απορίες των μαθητών σχετικά με τη διαδικασία που θα ακολουθηθεί.

2Η ΜΕ 3Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Η καθηγήτρια έχει ήδη εγκαταστήσει τα φύλλα εργασίας στους υπολογιστές του εργαστηρίου πληροφορικής.  Οι μαθητές μελετούν τις δραστηριότητες που έχουν να κάνουν και διατυπώνουν τις απορίες τους.  Η διδάσκουσα κατευθύνει τους μαθητές και εξηγεί τι πρέπει να κάνει η κάθε ομάδα.  Οι μαθητές συλλέγουν και οργανώνουν το υλικό τους με βάση τις οδηγίες των φύλλων εργασίας.  Συνθέτουν τις εργασίες τους.

4Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ Οι ομάδες των μαθητών παρουσιάζουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους και συζητούν τα ευρήματά τους σε στρογγυλό τραπέζι χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα επιχειρήματα.

Δ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση των μαθητών, κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την ολοκλήρωση του σχεδίου μαθήματος, θα γίνει με κριτήριο την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν αρχικά. Θα συνεκτιμηθούν οι εργασίες τους, η συνεργασία των μελών της ομάδας κατά τη διάρκεια της έρευνας και η συμμετοχή των ομάδων στο στρογγυλό τραπέζι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΕΔΒ, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’ Λυκείου- ΙΤΥΕ Διόφαντος Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, το βιβλίο του καθηγητή Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη, Γενικό Μέρος, σ. 34-42, ΙΤΥΕ Διόφαντος Επιμόρφωση εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη, Ειδικό Μέρος, σ.56-57 και 369-373, ΙΤΥΕ Διόφαντος

γι’ αυτή την κατηγορία των ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α’ 1. Μεταφερθείτε στην ιστοσελίδα της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html 2. Ακολουθήστε την εξής διαδρομή: Νέα Ελληνική  Εργαλεία  Σώματα Κειμένων  Παράλληλη αναζήτηση  πληκτρολογήστε τη λέξη «παραλογή» και θα βρείτε αρκετές πληροφορίες γι’ αυτή την κατηγορία των δημοτικών τραγουδιών.

3. Μελετήστε τις παραπάνω πληροφορίες. 4. Έχοντας ως γνώμονα την προηγούμενη ιστοσελίδα καθώς και τις επόμενες που σας δίνονται, δημιουργήστε ένα power point με θέμα: «Τα βασικά χαρακτηριστικά των παραλογών, ως προς το θέμα και την μορφολογία, που υπάρχουν στο δημοτικό τραγούδι «Του Νεκρού Αδελφού». (Βοηθητικά στοιχεία: μέτρο, στίχος, επαναλήψεις, ασύνδετο σχήμα, πραγματικές ιστορίες της ζωής..)

http://ebooks. edu. gr/modules/ebook/show http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/683/4523,20488/ http://is.muni.cz/th/75239/ff_m/Diplomova_prace.pdf (σελ.21-32) http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B9

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Β’ Εισέρχεστε στο blog της διδάσκουσας και παρακολουθείτε το power point που είχαν δημιουργήσει οι συμμαθητές σας κατά το σχ.έτος 2013-2014 για το εξεταζόμενο δημοτικό τραγούδι. http://blogs.sch.gr/kondine/category/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD/

2. Διαβάστε καλά τις πληροφορίες που είχαν συγκεντρώσει οι συμμαθητές σας στο power point σχετικά με το ρόλο της γυναίκας στην παραλογή «Του νεκρού αδελφού». 3. Μελετήστε παράλληλα και τις ιστοσελίδες που σας δίνονται παρακάτω γύρω από τη θέση της γυναίκας στις παραδοσιακές και τις σύγχρονες κοινωνίες.

στη σημερινή εποχή και πώς κρίνετε εσείς http://filologos-eirinits.blogspot.gr/2011/10/blog-post_07.html http://filosofiatheoritikis.blogspot.gr/2010/08/blog-post_4097.html 4. Αφού τελειώσετε την έρευνά σας και τη μελέτη σας, δημιουργήστε ένα word 350-400 λέξεων που θα το αποθηκεύσετε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας με τίτλο «Η θέση της γυναίκας στις παραδοσιακές και τις σύγχρονες κοινωνίες». (Βοηθητικές ερωτήσεις: Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε για το ρόλο της γυναίκας σε μια πατριαρχική κοινωνία; Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στη σημερινή εποχή και πώς κρίνετε εσείς το γεγονός ότι η γυναίκα σήμερα έχει χειραφετηθεί σημαντικά συγκριτικά με το παρελθόν;)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Γ’ 1. Εισέρχεστε στο blog της διδάσκουσας και παρακολουθείτε το power point που είχαν δημιουργήσει οι συμμαθητές σας κατά το σχ.έτος 2013-2014 για το εξεταζόμενο δημοτικό τραγούδι. http://blogs.sch.gr/kondine/category/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD/

2. Διαβάστε καλά τις πληροφορίες που είχαν συγκεντρώσει οι συμμαθητές σας στο power point σχετικά με το ρόλο του άνδρα στην παραλογή «Του νεκρού αδελφού». 3. Μελετήστε παράλληλα και τις ιστοσελίδες που σας δίνονται παρακάτω γύρω από τη θέση του άνδρα στις παραδοσιακές και τις σύγχρονες κοινωνίες.

http://5genikolykeio-agriniou. blogspot. gr/2013/03/blog-post_1392 http://5genikolykeio-agriniou.blogspot.gr/2013/03/blog-post_1392.html http://www.scribd.com/doc/78343943/%CE%95%CE%A1%CE%93%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%91-%CE%A4%CE%97%CE%A3-%CE%9F%CE%9C%CE%91%CE%94%CE%91%CE%A3-%CE%9C%CE%95-%CE%98%CE%95%CE%9C%CE%91-%CE%A4%CE%97%CE%9D-%CE%94%CE%9F%CE%9C%CE%97-%CE%A4%CE%97%CE%A3-%CE%9F%CE%99%CE%9A%CE

4. Αφού τελειώσετε την έρευνά σας και τη μελέτη σας, δημιουργήστε ένα word 350-400 λέξεων που θα το αποθηκεύσετε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας με τίτλο «Η θέση του άνδρα στις παραδοσιακές και τις σύγχρονες κοινωνίες». (Βοηθητικές ερωτήσεις: Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε για τη δομή και τα γνωρίσματα των πατριαρχικών οικογενειών; Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στη σύγχρονη οικογένεια και ποιοι παράγοντες ευθύνονται γι’ αυτές;).

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Δ’ Εισέρχεστε στο blog της διδάσκουσας και παρακολουθείτε το power point που είχαν δημιουργήσει οι συμμαθητές σας κατά το σχ.έτος 2013-2014 για το εξεταζόμενο δημοτικό τραγούδι. http://blogs.sch.gr/kondine/category/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD/

2. Μεταβείτε στην ιστοσελίδα http://mariakosioni. blogspot 2. Μεταβείτε στην ιστοσελίδα http://mariakosioni.blogspot.gr/2012/12/2_8300.html και διαβάστε για το θεσμό του προξενιού στα παρακάτω κείμενα της Νεοελληνικής μας Λογοτεχνίας: «Της νύφης που κακοπάθησε», «Ερωτόκριτος», «Έρωτος Αποτελέσματα». 3. Έπειτα, παρακολουθήστε το παρακάτω απόσπασμα από μια ερασιτεχνική θεατρική παράσταση με τίτλο «Του νεκρού αδελφού- το προξενιό και η προτροπή».

http://joburg.eu/en/video/FZ2wZl1gSAw/%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%8D-%CE%B1%CE%B4%CE%B5%CF%81%CF%86%CE%BF%CF%8D-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CF%8C-%CE%BA%CE%B9-%CE%B7-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CF%81%CE%BF%

4. Αφού μελετήσετε όλες τις πληροφορίες για το θεσμό του προξενιού στις παραδοσιακές κοινωνίες, καλείστε να δημιουργήσετε ένα wiki με θέμα «Ο θεσμός του προξενιού στο δημοτικό τραγούδι». (Boηθητικά στοιχεία: η Αρετή είχε δικαίωμα να συμμετέχει στην απόφαση του γάμου; Εξέφρασε τη δική της θέληση;) Μην ξεχάσετε να παραθέσετε στο wiki και τις δικές σας απόψεις γύρω από το θέμα του προξενιού! Έτσι, θα ξεκινήσει ένας εποικοδομητικός διάλογος αρχικά μεταξύ των μελών της ομάδας σας κι έπειτα μεταξύ όλων των ομάδων!!!

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Ε’ 1. Εισέρχεστε στο blog της διδάσκουσας και παρακολουθείτε το power point που είχαν δημιουργήσει οι συμμαθητές σας κατά το σχ.έτος 2013-2014 για το εξεταζόμενο δημοτικό τραγούδι. http://blogs.sch.gr/kondine/category/%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CF%8E%CE%BD/

2. Μεταβείτε στις παρακάτω ιστοσελίδες που αφορούν α) στη σημασία του όρκου και του αναθέματος στα αρχαία χρόνια. http://www.greeklaws.com/pubs/uploads/2891.pdf (σελ.4) http://www.asxetos.gr/entheto/orkoi/i-ennoia-tis-orkomosias-stoys-arxaioys-laoys.html#axzz3A1HSaHEg http://vivi.pblogs.gr/tags/anathema-gr.html

3. Μελετήστε καλά τα στοιχεία που συγκεντρώσατε για τη σημασία του όρκου και της κατάρας ύστερα από την έρευνά σας στις παραπάνω ιστοσελίδες και το power point των συμμαθητών σας. 4. Το δημοτικό τραγούδι «Του νεκρού αδελφού» κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον κόσμο του φανταστικού και τον κόσμο του πραγματικού. Τα μέσα για τη συνύφανση των δύο κόσμων είναι: α) ο όρκος του Κωσταντή και β) η κατάρα της μητέρας. Με βάση το υλικό που συλλέξατε να δημιουργήσετε ένα power point με θέμα «Ο όρκος και το ανάθεμα στην παραλογή Του νεκρού αδελφού». (Βοηθητικά στοιχεία: ποιος ο ρόλος του όρκου μέσα στο τραγούδι; Η κατάρα της μάνας ποια υπερφυσική κατάσταση θέτει σε κίνηση και ποια η σημασία της για την εξέλιξη του μύθου;)