Λίμνη Κουρνά Λίμνη Κουρνά Η λίμνη Κουρνά είναι η μοναδική λίμνη γλυκού νερού που υπάρχει στην Κρήτη. Η λίμνη Κουρνά στην αρχαιότητα ήταν γνωστή με το όνομα Κορησία, αλλά αργότερα πήρε το σημερινό όνομά της από την αραβική λέξη για τη λίμνη. Βρίσκεται σε μια πολύ όμορφη τοποθεσία, σε ένα κοίλωμα ανάμεσα σε λόφους, περίπου 4χλμ μακριά από τη Γεωργιούπολη στο νομό Χανίων (δυτική Κρήτη). Η λίμνη Κουρνά είναι σχετικά μικρή με μέγιστο μήκος 1087 μέτρα και μέγιστο πλάτος 880 μέτρα. Καλύπτει έκταση 579 στρεμμάτων και είναι γενικά ρηχή με 22,5 μέτρα μέγιστο βάθος, ενώ βρίσκεται 20 μέτρα περίπου ψηλότερα από τη θάλασσα.

Η λίμνη βρίσκεται στα όρια του δήμου Αποκορώνου στα ανατολικά του νομού Χανίων, κοντά στα όρια με τον νομό Ρεθύμνου και σε απόσταση 2.5 χλμ. από την θάλασσα. Απέχει 4 χλμ. περίπου από τον παραθαλάσσιο οικισμό Γεωργιούπολη και 2.5 χλμ. από τον ομώνυμο οικισμό Κουρνάς. Είναι τοποθετημένη στις βόρειες παρυφές των Λευκών Ορέων.Το ακριβές υψόμετρο και οι διαστάσεις της λίμνης μεταβάλλονται κατά την διάρκεια του έτους, αποκαλύπτοντας την αμμώδη όχθη της τους καλοκαιρινούς μήνες.Η λίμνη έχει μέγιστο μήκος 1087 μέτρα και μέγιστο πλάτος 880 μέτρα. Έχει μέγιστη έκταση 579 στρεμμάτων, ενώ το μέγιστο βάθος της λίμνης είναι 22.5 μέτρα.Η επιφάνεια της λίμνης βρίσκεται σε υψόμετρο 20 μέτρα από το επίπεδο της θάλασσας.Η λίμνη θα λέγαμε ότι έχει σχήμα αχλαδιού με την απόφυσή του να καταλήγει σε τεχνητό φράγμα ελέγχου της ροής του ύδατος, που κατασκευάστηκε το 1962 από την Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων του Υπουργείου Γεωργίας.

Η λίμνη είναι τοποθετημένη σε ένα κοίλωμα που δημιουργήθηκε από καρστικό βύθισμα. Στα νερά της λίμνης υπάρχουν χέλια (anguilla anguilla)ενώ φιλοξενεί σπάνια για την νήσο ψάρια, την αθερίνα (atherina boyeri) και τη ποταμοσαλιάρα (blennius fluviatilis). Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί η εμφάνιση ξενικού είδους ψαριού στα νερά της λίμνης, του κοινού χρυσόψαρου (carassius auratus) που αποδίδεται σε ανθρώπινη επέμβαση μεταβάλλοντας την οικολογική ισορροπία του οικοσυστήματος. Άλλο ξενικό είδος είναι το κουνουπόψαρο (gambusia affinis), που εισήχθησαν ώστε να καταπολεμηθούν τα κουνούπια. Τα χέλια είναι τα μοναδικά που σε μικρή ηλικία έρχονται για να μεγαλώσουν στην λίμνη.

Υπάρχουν επίσης ερπετά όπως τρανόσαυρες (lacerta trilineata trilineata), αγιόφιδα (telescopus fallax fallax) και ένα σπάνιο είδος δίχρωμης χελώνας (malaclemys terrapin). Στην ορνιθοπανίδα της λίμνης εντάσσονται κοινές πάπιες, βαλτόπαπιες (aythya nyroca), πορφυροτσικνιές (ardea purpurea), αργυροτσικνιές (egretta alba), νερόκοτες (gretta garzetta), φερεντίνια (netta rufina), χαλκόκοτες (plegadis falcinellus) και κορμοράνοι (phalacrocorax carbo). Η βλάστηση αποτελείται από ενδημικά φυτά της Κρήτης και της ανατολικής Μεσογείου, ενώ τα κοντινά υψώματα αποτελούνται από αραιή βλάστηση από πουρνάρια και φρύγανα.

Η λίμνη τροφοδοτείται από δύο υπόγειες πηγές και την επιφανειακή απορροή, ενώ η πηγή Μάτι ή Αμάτι είναι ορατή στην υποχώρηση των υδάτων που παρατηρείται στην λίμνη τους καλοκαιρινούς μήνες. Η λίμνη είναι σημαντικός σταθμός για αποδημητικά πουλιά, έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000 και αποτελεί προστατευόμενη Περιοχή Προστασίας Ορνιθοπανίδας. Η παρόχθια βλάστηση είναι σε καλή κατάσταση στην ανατολική και νότια όχθη. Ο όγκος του νερού το καλοκαίρι φτάνει τα 7.5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, ενώ τα νερά της καταλήγουν στο Κρητικό Πέλαγος, μέσω του ποταμού Δέλφινα ή Αλμυρός με μήκος 5 χλμ.

Τα σημαντικότερα προβλήματα που παρατηρούνται στην λίμνη είναι η συσσώρευση τουριστικών και οικιστικών δραστηριοτήτων, που επιδρούν στον υδροβιότοπο με απορρίμματα και λύματα. Η ποιότητα των νερών παραμένει κατάλληλη για κολύμπι. Η κατάσταση της λίμνης χαρακτηρίζεται γενικά ως καλή αλλά απειλείται με υποβάθμιση της περιβαλλοντικής αξίας της. Η εσφαλμένη κατασκευή του φράγματος που δεν επιτρέπει την ελεγχόμενη εκροή, οι αντλήσεις του νερού της λίμνης για την άρδευση ποτιστικών εκτάσεων, για τις ανάγκες ύδρευσης των οικισμών και οι αποθέσεις, έχουν μεταβάλλει σημαντικά τα ποσοτικά και βαθυμετρικά χαρακτηριστικά της λίμνης

Το οικοσύστημα στη λίμνη Κουρνά χέλι στη λίμνη Κουρνά Η λίμνη Κουρνά αλλά και ο περιβάλλων χώρος της προστατεύονται από τη Natura 2000. Στη λίμνη, που αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο, υπάρχουν νερόκοτες και πάπιες, χέλια, νερόφιδα και ένα σπάνιο είδος δίχρωμης χελώνας, που έχει βούλες στο καβούκι της, η επιστημονική ονομασία της οποίας είναι εμύδη (τερραπίνη, Malaclemys terrapin). Επίσης κατά καιρούς εμφανίζονται στη λίμνη ερωδιοί και κορμοράνοι. Πρόσφατα υπάρχουν αναφορές για μεγάλα χρυσόψαρα που έκαναν την εμφάνισή τους στην λίμνη Κουρνά, όταν κάποιος τα έριξε εκεί χωρίς να σκεφτεί τις επιπτώσεις της εισαγωγής ενός νέου είδους σε ένα κλειστό

Χλωρίδα και Πανίδα Η λίμνη Κουρνά και τα περίχωρα της αποτελούν ένα πολύ σημαντικό οικοσύστημα για την Ελλάδα, καθώς είναι από τις λίγες περιοχές της Κρήτης όπου υπάρχει άφθονο γλυκό νερό καθ’όλη τη διάρκεια του έτους. Γι’αυτό το λόγο έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.

Η λίμνη βρίσκεται μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον με σπάνια υδροχαρή φυτά και δέντρα. Το σκοτεινό χρώμα της λίμνης οφείλεται στα φύκια που βρίσκονται στο πυθμένα της. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη πτηνών όπως νερόκοτες, πάπιες, ερωδιοί και κορμοράνοι. Επίσης, η λίμνη Κουρνά ήταν ανέκαθεν πολύ γνωστή για τα χέλια της, τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν. Ο υδροβιότοπος επίσης φιλοξενεί νερόφιδα και χελώνες. Ειδικά, για τις χελώνες, εδώ ζει το σπάνιο είδος της εμύδης (Malaclemys terrapin), μιας χελώνας με βούλες στο καβούκι της. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έκαναν την εμφάνιση τους πληθυσμοί από χρυσόψαρα, τα οποία έριξαν άγνωστοι στο νερό. Προβλέπεται ότι ο αυξανόμενος πληθυσμός τους, θα διαταράξει σημαντικά το κλειστό αυτό οικοσύστημα.

Τι θα δείτε Η λίμνη Κουρνά είναι ένας αγαπημένος προορισμός για τους επισκέπτες του νησιού, αλλά και τους ντόπιους. Είναι ένα ιδανικό μέρος για χαλάρωμα και για βόλτα. Το καλοκαίρι, ένας περίπατος γύρω από τη λίμνη, με τα γαλαζοπράσινα νερά της, διαρκεί συνήθως λιγότερο από μία ώρα (3.5 km). Στην μια πλευρά της λίμνης υπάρχουν καφετέριες και ταβέρνες, με θέα στη λίμνη. Δίπλα στις καφετέριες, το καλοκαίρι, με την υποχώρηση των υδάτων, σχηματίζονται μικρές παραλίες με λευκή άμμο, όπου οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν μπάνιο. Οι παραλίες διαθέτουν και ομπρέλες. Επίσης, ενοικιάζονται θαλάσσια ποδήλατα για μια βόλτα στη λίμνη. Η βόλτα με το ποδήλατο είναι μια ιδανική επιλογή για το απόγευμα, καθώς τα χρώματα του νερού είναι υπέροχα και η ηρεμία της λίμνης μαγευτική. Το χειμώνα και την άνοιξη η στάθμη του νερού είναι ψηλότερα και ο περίπατος τριγύρω από τη λίμνη είναι δυσκολότερος, καθώς η βλάστηση είναι έντονη στα όρια της όχθης. Οι παραλίες εξαφανίζονται και το νερό κατακλύζει ακόμη και τα σκαλάκια που βρίσκονται δίπλα στις ταβέρνες

Μύθοι για τη λίμνη Η λίμνη έχει σκοτεινά νερά, που προκαλούν δέος σε όσους τα βλέπουν. Έτσι, παλιά δημιουργήθηκε ο μύθος ότι η λίμνη είναι άπατη, δηλαδή χωρίς πυθμένα. Αυτός ο μύθος έχει καταρριφθεί, καθώς το μέγιστο βάθος της έχει υπολογιστεί στα 22.5m. Ένας δεύτερος μύθος αναφέρει ότι στη θέση της λίμνης βρισκόταν ένα χωριό, όπου ζούσε μια όμορφη κοπέλα με τον πατέρα της. Μια μέρα, ενώ πήγαιναν στο χωράφι τους, κάθισαν να ξεκουραστούν. Η κόρη άρχισε να χτενίζει τα μαλλιά της και ο πατέρας της την καμάρωνε. Ωστόσο, η ομορφιά της ξαφνικά τον έκανε να την ερωτευτεί και της ρίχτηκε. Η απελπισμένη κόρη τότε πρόλαβε να φωνάξει «Βούλα και Βουλολίμνα, κι εγώ στοιχειό στη λίμνα!». Η περιοχή αμέσως βούλιαξε και κατακλύστηκε με νερό, δημιουργώντας τη λίμνη. Οι κάτοικοι της περιοχής λένε ότι πολλοί έχουν δει αρκετές φορές την νεράιδα να χτενίζει τα μαλλιά της μέσα στο φεγγαρόφως, καθισμένη σε ένα βράχο στη μέση της λίμνης. Λένε ότι η νεράιδα προστατεύει τα ζώα της λίμνης

Ένας δευτερεύων μύθος για την νεράιδα αναφέρει ότι ο θεός θύμωσε για την κολασμένη συμπεριφορά των κατοίκων της περιοχής και προκάλεσε κατακλυσμό για να τους τιμωρήσει. Οι κάτοικοι όλοι πνίγηκαν, εκτός τη κόρη του παπά, η οποία είναι και η νεράϊδα που βλέπουν αρκετοί να χτενίζει τα μαλλιά της. Τέλος, κάποιοι πιστεύουν ότι στην λίμνη προκαλούνται παραφυσικά φαινόμενα, με ηλεκτρομαγνητικά πεδία που προκαλούν είτε αναστάτωση σε πολλούς, είτε θετική διάθεση.

Βασίλης Κυριακίδης Βασίλης Μακρυγιάννης