ΚΥΡΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι ΑΗ Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι ΑΗ Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι ΑΗ Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι Α ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2008 Ελληνική Εκκλησία Ευαγγελική Κατερίνης

Κυριακή, 20 Απριλίου 2008 Μέσα της χάριτος στο πλαίσιο της εκκλησίας

Τι εννοούμε με τον όρο «μέσα της χάριτος;» Μέσα της χάριτος εννοούμε εκείνες τις δραστηριότητες μέσω των οποίων ο Θεός φέρνει ευλογία στη ζωή μας.

Ποια είναι τα μέσα της χάριτος; Ορισμένοι ευαγγελικοί θεολόγοι μιλούν για τρία μέσα της χάριτος στο πλαίσιο της εκκλησίας: –Το κήρυγμα του θείου λόγου –Το Βάπτισμα –Το Δείπνο του Κυρίου Άλλοι, ωστόσο, προσθέτουν –Την προσευχή και τη λατρεία –Την εκκλησιαστική πειθαρχία –Την προσφορά –Τα πνευματικά χαρίσματα –Την αδελφική κοινωνία –Τον ευαγγελισμό

Α. Οι διαφορετικές απόψεις για τα μέσα της χάριτος

Η άποψη των παραδοσιακών εκκλησιών Τόσο η Ορθόδοξη όσο και η Καθολική Εκκλησία διδάσκουν ότι τα μέσα της χάριτος είναι τα επτά μυστήρια, που τελούνται αποκλειστικά από τους ιερείς. Είναι απαραίτητα για τη σωτηρία του ανθρώπου. –Βάπτισμα –Χρίσμα –Θεία Ευχαριστία –Μετάνοια-Εξομολόγηση –Ευχέλαιο –Ιερωσύνη –Γάμος

Η άποψη των παραδοσιακών εκκλησιών Τα υλικά ορατά σημεία (νερό, άρτος, οίνος, λάδι) θεωρείται ότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την αόρατη θεία χάρη: αποτελούν οχήματα του Αγίου Πνεύματος. Στην Καθολική Εκκλησία μάλιστα τα μυστήρια θεωρούν ότι επενεργούν στον άνθρωπο, ακόμη και αν αυτός δεν πιστεύει (ex opere operato).

Η άποψη των Λουθηρανών Με τη Μεταρρύθμιση το κέντρο βάρους μεταφέρθηκε από τα «μυστήρια» στον λόγο του Θεού. Ο Λούθηρος δίδαξε πως το κήρυγμα του λόγου είναι το πρωταρχικό μέσο της χάριτος. Τα «μυστήρια» δεν έχουν νόημα χωρίς τον λόγο του Θεού και στην πραγματικότητα αποτελούν ορατό κήρυγμα. Μολαταύτα, θεώρησε πως η χάρη του Θεού είναι άρρηκτα δεμένη με τα ορατά μέσα και λαμβάνεται μέσω αυτών, εάν ο άνθρωπος δεν προβάλει κάποιο εμπόδιο.

Η άποψη των Μυστικών Οι Αναβαπτιστές και άλλες ομάδες με μυστικιστικές τάσεις από την εποχή της Μεταρρύθμισης κ.ε. (π.χ. Κουάκεροι) δίδαξαν πως ο Θεός δεν χρειάζεται εξωτερικά μέσα για τη μετάδοση της θείας του χάρης. Τα μέσα αυτά ανήκουν στον φυσικό κόσμο, που δεν έχει τίποτε κοινό με τον πνευματικό κόσμο. Ο Θεός εργάζεται διά του Αγίου Πνεύματος κατευθείαν στην καρδιά του ανθρώπου. Έτσι, τόσο ο γραπτός λόγος όσο και οι ιερές τελετές καθίστανται περιττά. Στην καλύτερη περίπτωση αποτελούν απλά σύμβολα της χάρης του Θεού.

Η άποψη του Ζβιγγλίου Ο Ζβίγγλιος, αντιδρώντας ενάντια στη ρωμαιοκαθολική άποψη για τα μυστήρια, θεώρησε πως οι τελετές δεν παρέχουν κανενός είδους χάρη. Αποτελούν απλά σύμβολα. Το Δείπνο του Κυρίου π.χ. κατ’ αυτόν είναι απλή αναμνηστική τελετή. Ακολουθώντας παρόμοια γραμμή με τον Ζβίγγλιο αλλά και αντιδρώντας ενάντια σε Μυστικιστές όπως οι Κουάκεροι, κάποιοι Ευαγγελικοί θεολόγοι δίδαξαν ότι ο γραπτός λόγος του Θεού είναι το μοναδικό μέσο χάριτος.

Η άποψη των Αναμορφωμένων Για τους Αναμορφωμένους μέσα της χάριτος είναι πρωταρχικά ο λόγος του Θεού και κατά δεύτερο λόγο οι ιερές τελετές του Βαπτίσματος και του Δείπνου. Οι τελετές δεν θεωρούνται απλά σύμβολα, όπως υποστήριζε ο Ζβίγγλιος, αλλά ορατά σημεία και επισφράγισμα των υποσχέσεων του Θεού στους πιστούς (Ομολoγία Westminster). Ο Θεός είναι απόλυτα ελεύθερος και δεν δεσμεύεται από τα μέσα της χάριτος τα οποία ο ίδιος έχει ορίσει. Αυτό, ωστόσο, δεν τα καθιστά ασήμαντα, αφού αποτελούν τη συνήθη οδό διαμέσου της οποίας ο Θεός εργάζεται ευλογία και οικοδομή στην καρδιά των ανθρώπων.

Η άποψη των Αναμορφωμένων Ενώ οι Καθολικοί, οι Αγγλικανοί και οι Λουθηρανοί διδάσκουν ότι η χάρη εμπεριέχεται στα ίδια τα ορατά μέσα, οι Αναμορφωμένοι διδάσκουν ότι τα συνοδεύει. Για τους αναμορφωμένους οι ιερές τελετές πρέπει πάντοτε να συνοδεύονται από τον λόγο του Θεού, καθώς αποτελούν ορατές παρουσιάσεις της κηρυττόμενης αλήθειας. Η χάρη και η οικοδομή παρέχεται διαμέσου του λόγου του Θεού, όχι ανεξάρτητα από αυτόν.

Β. Το κήρυγμα του λόγου ως μέσο της χάρης

Το «μυστήριο» του κηρύγματος του λόγου του Θεού Ενώ σύμφωνα με τις παραδοσιακές Εκκλησίες ο άνθρωπος σώζεται διά των «μυστηρίων», δηλαδή των ιερών τελετών, στις ευαγγελικές εκκλησίες πρωταρχικό μέσο της χάριτος του Θεού θεωρείται το κήρυγμα του θείου λόγου. Το κήρυγμα του λόγου του Θεού επέχει θέση μυστηρίου, σε σημείο ώστε κάποιοι να μιλούν για το «μυστήριο» του κηρυττόμενου λόγου (sacramentum verbi).

Η δύναμη του λόγου του Θεού προς σωτηρία «Διότι δεν αισχύνομαι το ευαγγέλιον του Χριστού· επειδή είναι δύναμις Θεού προς σωτηρίαν εις πάντα τον πιστεύοντα Ιουδαίόν τε πρώτον και Έλληνα». Ρωμ. α’ 1 «Εξ ιδίας αυτού θελήσεως εγέννησεν ημάς διά του λόγου της αληθείας, διά να ήμεθα ημείς απαρχή τις των κτισμάτων αυτού». Ιακ. α’ 18 « … ανεγεννήθητε ουχί εκ φθαρτού σπέρματος, αλλά αφθάρτου, διά του λόγου του Θεού του ζώντος και μένοντος εις τον αιώνα».Α’ Πέτρ. α’ 23

Η δύναμη του λόγου του Θεού προς σωτηρία και οικοδομή «τα ιερά γράμματα, τα δυνάμενα να σε σοφίσωσιν εις σωτηρίαν διά της πίστεως της εν Χριστώ Ιησού. Όλη η γραφή είναι θεόπνευστος και ωφέλιμος προς διδασκαλίαν, προς έλεγχον, προς επανόρθωσιν, προς εκπαίδευσιν την μετά της δικαιοσύνης, διά να ήναι τέλειος ο άνθρωπος του Θεού, ητοιμασμένος εις παν έργον αγαθόν». Β΄ Τιμ. γ’ «… σας αφιερόνω εις τον Θεόν και εις τον λόγον της χάριτος αυτού, όστις δύναται να εποικοδο- μήση και να δώση εις εσάς κληρονομίαν μεταξύ πάντων των ηγιασμένων». Πράξ. κ’ 32

Η αποτελεσματικότητα του λόγου του Θεού «Διότι καθώς καταβαίνει η βροχή και η χιών εκ του ουρανού και δεν επιστρέφει εκεί, αλλά ποτίζει την γην και κάμνει αυτήν να εκφύη και να βλαστάνη, διά να δώση σπόρον εις τον σπείροντα και άρτον εις τον εσθίοντα, ούτω θέλει είσθαι ο λόγος μου ο εξερχόμενος εκ του στόματός μου· δεν θέλει επιστρέψει εις εμέ κενός, αλλά θέλει εκτελέσει το θέλημά μου και θέλει ευοδωθή εις ό,τι αυτόν αποστέλλω».Ησ. νε’ «Δεν είναι ο λόγος μου ως πυρ; λέγει ο Κύριος· και ως σφύρα κατασυντρίβουσα τον βράχον;» Ιερ. κγ’ 29

Ο λόγος του Θεού είναι ζωντανός και ενεργός «Διότι ο λόγος του Θεού είναι ζων και ενεργός και κοπτερώτερος υπέρ πάσαν δίστομον μάχαιραν και διέρχεται μέχρι διαιρέσεως ψυχής τε και πνεύματος, αρμών τε και μυελών, και διερευνά τους διαλογισμούς και τας εννοίας της καρδίας· και δεν είναι ουδέν κτίσμα αφανές ενώπιον αυτού, αλλά πάντα είναι γυμνά και τετραχηλισμένα εις τους οφθαλμούς αυτού, προς ον έχομεν να δώσωμεν λόγον». Εβρ. δ’ 12-13

Ο λόγος του Θεού ενεργείται μεταξύ των πιστευόντων «Διά τούτο και ημείς ευχαριστούμεν τον Θεόν αδιαλείπτως, ότι παραλαβόντες τον λόγον του Θεού, τον οποίον ηκούσατε παρ' ημών, εδέχθητε αυτόν ουχί ως λόγον ανθρώπων, αλλά καθώς είναι αληθώς, λόγον Θεού, όστις και ενεργείται μεταξύ υμών των πιστευόντων». Α’ Θεσ. β’ 13

Ο λόγος του Θεου ζωή και φως «Ο δε αποκριθείς είπεν· Είναι γεγραμμένον, Με άρτον μόνον δεν θέλει ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με πάντα λόγον εξερχόμενον διά στόματος Θεού». Ματθ. δ’ 4 «Λύχνος εις τους πόδας μου είναι ο λόγος σου και φως εις τας τρίβους μου». Ψαλμ. ριθ’ 105. «Και έχομεν βεβαιότερον τον προφητικόν λόγον, εις τον οποίον κάμνετε καλά να προσέχητε ως εις λύχνον φέγγοντα εν σκοτεινώ τόπω, εωσού έλθη η αυγή της ημέρας και ο φωσφόρος ανατείλη εν ταις καρδίαις υμών». Β’ Πέτρ. α’ 19

Ο λόγος του Θεού αγιάζει τα υλικά πράγματα «Διότι παν κτίσμα Θεού είναι καλόν, και ουδέν απορρίψιμον, όταν λαμβάνηται μετά ευχαριστίας· διότι αγιάζεται διά του λόγου του Θεού και διά της προσευχής». Α’ Τιμ. δ’ 4-5

Η αύξηση της εκκλησίας ως διάδοση του λόγου «Και ο λόγος του Θεού ηύξανε, και επληθύνετο ο αριθμός των μαθητών εν Ιερουσαλήμ σφόδρα, και πολύ πλήθος των ιερέων υπήκουον εις την πίστιν». Πράξ. ς’ 7 «Ο δε λόγος του Θεού ηύξανε και επληθύνετο». Πράξ. ιβ’ 24

Οι δύο πλευρές του λόγου του Θεού Ο λόγος του Θεού έχει δύο πλευρές, που εμφανίζονται τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη: Ο ΝΟΜΟΣ: Αποκάλυψη του θελήματος και των εντολών του Θεού. Αποκάλυψη της αμαρτίας του ανθρώπου και της ανάγκης του για λύτρωση. ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ: Οτιδήποτε αναφέρεται στη συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Θεό και διακηρύττει την λυτρωτική αγάπη του Θεού εν Χριστώ.

Ποια η σχέση του γραπτού λόγου με το Άγιο Πνεύμα; ΝΟΜΙΚΙΣΜΟΣ: Ο λόγος του Θεού ενεργεί μέσω της ηθικής και διανοητικής πειθούς. Δεν συνοδεύεται από υπερφυσική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. ΑΝΤΙΝΟΜΙΣΜΟΣ: Ο λόγος του Θεού δεν είναι απαραίτητος. Το Άγιο Πνεύμα ενεργεί υπερφυσικά απευθείας στο πνεύμα των πιστών. Σύνθημα: «το γράμμα σκοτώνει, το πνεύμα ζωοποιεί».

Ποια η σχέση του γραπτού λόγου με το Άγιο Πνεύμα; ΛΟΥΘΗΡΑΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ: Οι Λουθηρανοί θεωρούν ότι η δύναμη του Αγίου Πνεύματος ενυπάρχει πάντοτε στον λόγο του Θεού, ακόμη και όταν ο τελευταίος δεν χρησιμοποιείται με σωστό τρόπο. Η διαφορά στην ανταπόκριση στον λόγο του Θεού οφείλεται στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΑΠΟΨΗ: Ο λόγος δεν είναι σε θέση από μόνος του να ενεργήσει πίστη και μεταστροφή. Χρειάζεται η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος. Βεβαίως, το Άγιο Πνεύμα κατά κανόνα χρησιμοποιεί τον λόγο του Θεού.

Η επίσημη διδασκαλία του λόγου Η διδασκαλία του λόγου στο πλαίσιο της εκκλησίας περιλαμβάνει –την επίσημα αναγνωρισμένη διδασκαλία από τους χειροτονημένους λειτουργούς –τις βιβλικές συμμελέτες –τα Κυριακά Σχολεία (κατηχητικά) –τη μελέτη ερμηνευτικών βιβλίων της Αγίας Γραφής –την προσωπική μελέτη της Αγίας Γραφής.

Βιβλιογραφία Γ.Α. Χατζηαντωνίου, Το Ευαγγέλιο ανοιχτό, 195 κ.ε. L. Berkhof, Systematic Theology, 604 κ.ε. Grudem, Systematic Theology κεφ. 48 Κάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, word-as-sacrament.html