ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΛΙΜΑΚΕΣ - Χειμερινό 2014-15 ΜΕΘΚ 132 Γ. Παπαγεωργίου

Σκοποί και Εμπόδια Να συλλέξει πληροφορίες σχετικες με τους σκοπούς της έρευνας Πληροφορίες: Όχι κρυφά νοήματα, τρικλοποδιές, ψέματα, κλπ Καθαρές και μονοδιάστατες ερωτήσεις Ακριβείς αλλα όχι να παραβιάζει την ιδιωτικότητα του απαντώντα.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ προσωπική συνέντευξη τηλεφωνική συνέντευξη ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ= κύριο εργαλείο ποσοτικής έρευνας/ συλλογή πληροφοριών σχετικες με τους σκοπούς της έρευνας προσωπική συνέντευξη τηλεφωνική συνέντευξη ταχυδρομικό ερωτηματολόγιο  --- ΌΛΑ – ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Περιέχει—ιδιότητα ερευνητή Φορέας που προέρχεται

Προσωπική συνέντευξη πιο έγκυρη, Ξεπερνά προβλήματα με: ↑ συμμετοχή, πιο ακριβείς πληροφορίες πιο πλήρεις γιατί αυξάνεται το κίνητρο του ερωτώμενου/ης) Ξεπερνά προβλήματα με: Αναλφαβητισμό εκπαιδευτικό επίπεδο Δυνατότητα όρασης

2. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ερωτήσεις έχουν καθοριστεί από τον ερευνητή Έχουν σειρά / είναι κλειστές Μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής  Όλες οι απαντήσεις είναι ίδιες – συνεπώς συγκρίσιμες (Συνέντευξη)—κατευθύνεται από τον ερευνητή αλλά έχει χαρακτήρα συζήτησης– (όχι όσο η ανοικτή) Είναι ένα εργαλείο ανάδειξης της θεωρίας από τα δεδομένα  Προηγείται η εκπαίδευση των ερωτώμενων ως προς την συμπεριφορά, τόνο φωνής, γλώσσα, κλπ.

3. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 3. ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Εφαρμόζεται σε πολύ συγκεκριμένα θέματα(μικρής χρονικής διάρκειας, π.χ., δημοσκοπήσεις) Όχι δαπανηρή

ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ/email: Θετικά : Μεγαλύτερη δυνατότητα κάλυψης ατόμων (αυτών που έχουν δυσκολία στην προσέγγιση)      Γεωγραφικού χώρου—μπορείς να τα στείλεις παντού Αρνητικά--- ίσως δεν συμπληρώνεται από τα άτομα που απευθύνεται Χαμηλή επιστροφή (περίπου το 60%)

Μορφή και τύποι ερωτήσεων Μορφή (όλων) Ανοιχτές ερωτήσεις Κλειστές ερωτήσεις Κλίμακες ιεράρχησης Τύποι Χαρακτηριστικά ερωτώμενων (δημογραφικά, κοινωνικά, οικονομικά) Ερωτήσεις στάσεων ή αντιλήψεων Ερωτήσεις συμπεριφοράς ή/και δράσης (σε συγκεκριμένες συνθήκες)

ΜΟΡΦΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Κλειστές ερωτήσεις (ερευνητής δίνει την δυνατότητα επιλογής των απαντήσεων) 3        άξονες   Δημογραφικές (SES)   συγκεκριμένου θέματος (δράση, στάση, συμπεριφορά) άλλες γενικές ερωτήσεις   λεξιλόγιο (απλό, κατανοητό), Μονοδιάστατες ερωτήσεις Όχι προκατειλημμένες ερωτήσεις, Γνώση / κατανόηση των ερωτήσεων με το ίδιο τρόπο Σύντομες ερωτήσεις

δείκτες/κλίμακες Στην εμπειρική έρευνα πιο πολύπλοκη η μέτρηση: Χρηση της έννοια του δείκτη – έννοια βασίσμένη στην συσσώρευση των συστατικών μιας μεταβλητής. Η κλίμακα βασίζεται σε εμπειρικές ή λογικές δομές που υπάρχουν μεταξύ των διαφορετικών δεικτών μιας μεταβλητής. τακτικές κλίμακες μιας μεταβλητής. Κατηγοριοποιούν τα άτομα ή την μονάδα ανάλυσης βάσει συγκεκριμένων μεταβλητών

5. ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΣΤΑΣΕΩΝ 5. ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΣΤΑΣΕΩΝ Ένας δείκτης σπάνια καλύπτει την έννοια. Αυτή καλύπτεται από τις κλίμακες, οι οποίο περικλείουν μερικούς δείκτες μιας μεταβλητής και μετρώνται σαν σύνολο. αφορούν την ίδια έννοια Η γενική κλίμακα αποτελείται από μια σειρά ερωτήσεων. Π.χ., ικανοποίηση εργασίας.

12. Κλίμακες μέτρησης Μια διαδικασία συνδυασμού δεικτών σε μια μετρίσιμη διάσταση η οποία αντιπροσωπεύει την ευρύτερη έννοια/κάθε ένα =ένα μέρος Oι κλίμακες δίνουν την δυνατότητα ανάπτυξης της έννοιας/ βασίζονται στην συσσώρευση των δεικτών μιας μεταβλητής Η γενική κλίμακα αποτελείται από μια σειρά ερωτήσεων οι οποίες ενοποιούνται και μετριώνται ως σύνολο. Σχετίζονται εμπειρικά μεταξύ τους Ο συνολικός βαθμός που προκύπτει από τον ερωτώμενο αντιπροσωπεύει την γενική του στάση/ τακτική κλίμακα Εγκυρότητα αξιοπιστία

Σπουδαιότεροι κλίμακες: Likert, Guttman, Thurstone, Semantic Differential, Borgadus.

Κλιμακα Likert Βαθμός συμφωνίας ή διαφωνίας σε κάποιο θέμα που διατυπώνεται από το ερωτηματολόγιο. Η κλίμακα παρουσιάζεται ευθεία γραμμή με σταθερές διαιρέσεις (συνήθως 5’η 6)/ Ευρεία χρήση Μία πρόταση όπου ο ερωτώμενος καλείται να απαντήσει εάν συμφωνεί ή διαφωνεί, σαν σύνολο, όχι μία- μία.

Κλίμακες ιεράρχησης Κλίμακα Likert Δίνει μια ποικιλία απαντήσεων σε μια συγκεκριμένη δήλωση ή ερώτηση Σημαντικό χαρακτηριστικό: την ύπαρξη μίας και μόνο διάστασης στην κλίμακα. Η Κλίμακα πρέπει να μετράει ένα μόνο πράγμα τη φορά.

Παραδείγματα Likert 1=καθόλου 2=πολύ λίγο 3=λίγο 4=πολύ σημαντικές Πόσο σημαντικές θεωρείτε τις πρακτικές ασκήσεις σε χώρους εργασίας για μαθητές Β/θμιας εκπαίδευσης; 1=καθόλου 2=πολύ λίγο 3=λίγο 4=πολύ σημαντικές 5=πάρα πολύ σημαντικές Όλοι οι μαθητές πρέπει να έχουν πρόσβαση στη δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση: 1=διαφωνώ έντονα 2=διαφωνώ 3=δεν συμφωνώ, ούτε διαφωνώ 4=συμφωνώ 5=συμφωνώ απόλυτα

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ? Πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τα παρακάτω; (1= Συμφωνώ απόλυτα, 2= Συμφωνώ,3=Δεν έχω άποψη, 4= Διαφωνώ, 5= Διαφωνώ απόλυτα, 6 ΔΑ/ΔΞ )   Οι υπηρεσίες υγείας δεν είναι καλές1 2 3 4 5 6 Υπάρχει πρόβλημα στέγασης 1 2 3 4 5 6 Η συγκοινωνίες λειτουργούν καλά1 2 3 4 5 6 Υπάρχει μεγάλο Κυκλοφοριακό πρόβλημα 1 2 3 4 5 6 Υπάρχει πρόβλημα Περιβάλλοντος1 2 3 4 5 6 Υπάρχει μόλυνση νερού 1 2 3 4 5 6 Υπάρχει πρόβλημα Δημόσιας ασφάλειας1 2 3 4 5 6

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ? -Οι Κοινωνικές υπηρεσίες λειτουργούν καλά 1 2 3 4 5 Έχουμε πολλούς φόρους 1 2 3 4 5 -Υπάρχει πρόβλημα σκουπιδιών 1 2 3 4 5 -Τα πολιτιστικά είναι καλά 1 2 3 4 5 -Η διοίκηση λειτουργεί καλά 1 2 3 4 5 -Υπάρχει οικονομική στασιμότητα 1 2 3 4 5 -Το σύστημα της υγείας λειτουργεί καλά 1 2 3 4 5 -

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ? Υπάρχει αυθαίρετη δόμηση 1 2 3 4 5 Υπάρχει έλλειψη οικονομικών πόρων 1 2 3 4 5 Υπάρχει έλλειψη κοινόχρηστων χώρων 1 2 3 4 Το οδικό δίκτυο είναι καλό 1 2 3 4 5 Η πόλη δεν είναι καθαρή 1 2 3 4 Αισθάνομαι ασφάλεια 1 2 3 4 Η ενίσχυση της αστυνομίας είναι απαραίτητη 1 2 3 4 5 το περιβάλλον πρέπει να είναι η πρώτη μας προτεραιότητα 1 2 3 4 5

ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ? Δημόσιες Συζητήσεις 1 2 3 4 5 Δημόσιες Συζητήσεις 1 2 3 4 5 Απεργίες / 1 2 3 4 5 Συλλαλητήρια Ένδικα μέσα Προσφυγή στα ΜΜΕ Προσωπ. επαφή με τοπ. ηγέτες Αξιοποίηση τοπικών οργάνων

14. Κλίμακα Guttman Μετράται η ένταση και η βαρύτητα της έννοιας Εξετάζει το διαφορετικό βαθμό όπου ένα άτομο συνδέεται με μια άλλη ομάδα Oι ερωτήσεις τίθενται σε ιεραρχική διάταξη και εκφράζουν μειωμένη ή αυξημένη στήριξη Κάθε ερώτηση συνοδεύεται από δύο απαντήσεις/ οι απαντήσεις μπορούν να συνοψιστούν σε ένα κοινό αριθμό/ αντιπροσωπεύει το πιο κοντινό αποδεκτό αποτέλεσμα

14. Κλίμακα Guttman Πόσο διατεθειμένοι/ες είσαστε να επιτρέψετε στους ξένους να ζήσουν Στην χώρας σας 1 2 3 4 5 Στην κοινότητά σας 1 2 3 4 5 Στην γειτονιά σας 1 2 3 4 5 Δίπλα σας 1 2 3 4 5 Στην οικογένειάσας 1 2 3 4 5

15. Κλίμακα Thurstone Κατασκευάζει την κλίμακα με την συμμετοχή των ίδιων των ερωτώμενων Εκφράζει την αντίληψη των ερωτώμενων περισσότερο από τις άλλες Ερευνητής διατυπώνει 50-100 ερωτήσεις/ τις διανέμει/ ποιες έχουν την μεγαλύτερη συχνότητα?

Σημασιολογικές διαφοροποιητικές κλίμακες Αποτελούν παραλλαγή της κλίμακας ιεράρχησης και λειτουργούν τοποθετώντας ένα επίθετο στο ένα άκρο και το αντίθετό του στο άλλο άκρο Ο ερωτώμενος απαντά βάζοντας σε κύκλο ή σχεδιάζοντας κάποια ένδειξη στην αριθμητική θέση που αντιπροσωπεύει την απάντησή του. Χρήσιμες σε τρία πλαίσια: Αξιολόγησης (σημαντικό/ασήμαντο, χρήσιμο/άχρηστο, καλό/κακό) Ισχύος (μεγάλη/μικρή, αδύνατη/δυνατή, ελαφριά/βαριά) Δραστηριότητας (γρήγορη/αργή, ενεργητική/παθητική, δυναμική/σχεδόν ανύπαρκτη)

Παράδειγμα Πόσο επαρκή σε επίπεδο πληροφοριών θεωρείτε τα νέα σχολικά εγχειρίδια της ιστορίας; 1 2 3 4 5 6 7 Χρήσιμα - - - - - άχρηστα

Διατύπωση ερωτήσεων Προσεγμένη διατύπωση ερωτήσεων και σωστή επιλογή θεμάτων καίριας σημασίας για τη συγκέντρωση πληροφοριών και για την όσο το δυνατό μεγαλύτερη αξιοπιστία και εγκυρότητα των πληροφοριών αυτών. Θεωρείται ότι: η άρνηση ερωτώμενων να απαντήσουν ορισμένες ερωτήσεις οι αναληθείς απαντήσεις οι διαφορετικές ερμηνείες των ερωτώμενων ως προς την ίδια ερώτηση, είναι προβλήματα που ελέγχονται όταν η διατύπωση των ερωτήσεων ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες.

Διατύπωση ερωτήσεων- κανόνες Το λεξιλόγιο θα πρέπει να είναι απλό, συγκεκριμένο και κατανοητό Η ερώτηση θα πρέπει να είναι μονοδιάστατη, δεν θα πρέπει να αναφέρεται σε περισσότερα από ένα θέματα Η διατύπωση δεν θα πρέπει να προτρέπει τον ερωτώμενο προς μια συγκεκριμένη απάντηση Η ερώτηση δεν θα πρέπει να προϋποθέτει γνώσεις που πιθανό δεν έχει ο ερωτώμενος ή γενικώς, να απευθύνεται σε όλους όταν ισχύει μόνο για ορισμένους. Κάθε ερώτηση πρέπει να είναι λιτή και όσο το δυνατόν πιο σύντομη.

Οργάνωση ερωτηματολογίου Οι κλειστές ερωτήσεις συνοδεύονται από οδηγίες ως προς την επιλογή της κατάλληλης απάντησης. Καθίσταται σαφές σύμφωνα με ποια κριτήρια θα πρέπει να επιλέξει ο ερωτώμενος την απάντηση που τον αντιπροσωπεύει καλύτερα. Οδηγίες σχετικά με τις υποερωτήσεις Η ομαλή ροή των ερωτήσεων, το περιεχόμενο των εισαγωγικών ερωτήσεων, το σημείο τοποθέτησης ερωτήσεων προσωπικού χαρακτήρα έχουν μεγάλη σημασία για τη θετική έκβαση.

Οργάνωση ερωτηματολογίου Αρχή με εύκολες, ενδιαφέρουσες ερωτήσεις που κερδίζουν την εμπιστοσύνη του ερωτώμενου. Ερωτήσεις που αφορούν προσωπικά χαρακτηριστικά καλό να υποβάλλονται στο τέλος (υπάρχει και η αντίθετη άποψη) Στην αρχή ερωτήσεις που συνδέονται σαφώς με το θέμα όπως περιγράφεται στις εισαγωγικές παρατηρήσεις.

Οργάνωση ερωτηματολογίου Ερωτήσεις με λογική αλληλουχία. Μεταφορά από ενότητα σε ενότητα πρέπει να συνοδεύεται από εισαγωγικές παρατηρήσεις που διευκολύνουν τη μετάβαση. Ερωτήσεις με την ίδια θεματική στο ίδιο μέρος του ερωτηματολογίου και με χρονική σειρά όπου είναι απαραίτητο. Οι γενικές ερωτήσεις προηγούνται των ειδικών

Οργάνωση ερωτηματολογίου Ερωτήσεις που αναφέρονται στην ιδιωτική ζωή των ερωτώμενων καλό να μην εμφανίζονται στην αρχή αλλά ούτε και στο τέλος. Δοκιμαστική έρευνα Οι ‘δύσκολες’ ερωτήσεις να τοποθετούνται σε σειρά όπου τα θέματα που πραγματεύονται να παρουσιάζονται όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικά στη γενική ροή των ερωτήσεων. Η επιλογή ερωτήσεων που πλαισιώνουν αυτές τις ερωτήσεις επίσης σημαντική Προπαρασκευαστικές ερωτήσεις (warm up questions) (πχ ερωτήσεις που αφορούν άλλους συγγενείς ή φίλους πριν από τις ερωτήσεις που αφορούν τον ίδιο) Προτιμότερες οι ανοιχτού τύπου ερωτήσεις για ‘δύσκολα’ θέματα

Ζητήματα (μερικά) δεοντολογίας Αναφορά όλων των ευρημάτων της έρευνας και όχι αποσιώπηση οποιωνδήποτε σημαντικών ευρημάτων. Όχι απαντήσεις με άλλους Διαβεβαίωση και εξασφάλιση της ανωνυμίας και του απόρρητου των απαντήσεων των συμμετεχόντων στην έρευνα. Σεβασμός στην προσωπικότητα και την ιδιωτική ζωή του ερωτώμενου (ιδίως σε σχέση με ευαίσθητα θέματα). Πλήρης διαφάνεια ως προς τους σκοπούς και τους στόχους της έρευνας. Πλήρης και σαφής ενημέρωση των συμμετεχόντων για πιθανούς κινδύνους από τη συμμετοχή τους στην έρευνα.

16. Εγκυρότητα καλύπτει αυτό που λέει/όχι απόλυτη εγκυρότητα 16. Εγκυρότητα καλύπτει αυτό που λέει/όχι απόλυτη εγκυρότητα Οι δείκτες να αντιστοιχούν στον εννοιολογικό ορισμό της έννοιας/δύσκολο Έννοια και δείκτες πρέπει να συμφωνούν Δεν υπάρχει ΜΙΑ παγκόσμια αποδεκτή εγκυρότητα/ Έγκυρο μόνο για το συγκεκριμένο σκοπό και την συγκεκριμένη έρευνα

18. Αξιοπιστία επαναληπτικές μετρήσεις δίνουν το ίδιο αποτέλεσμα/ τρόποι ελέγχου: Μέθοδος ελέγχου –επανελέγχου/ρωτάς διαφορετικές χρονικές περιόδους- κανονικά πρέπει οι απαντήσεις να είναι σταθερές- εάν όχι = πρόβλημα. Σταθερότητα απαντήσεων == όχι πάντοτε αξιοπιστία γιατί θυμούνται τις ερωτήσεις Μέθοδος διχοτόμησης= 2 ίσα μέρη ερωτήσεων και ελέγχεις ομοιογένεια των απαντήσεων