Aπό τη Χλόη Ζόππου και τη Νικολίνα Παπασάββα

Η ΨΗΛΟΤΕΡΗ ΟΡΟΣΕΙΡΑ ΤΗΣ ΓΗΣ Τα Ιμαλάια είναι η υψηλότερη οροσειρά της Γης. Βρίσκονται στην Ασία, όπου χωρίζουν την Ινδική υποήπειρο από το οροπέδιο του Θιβέτ. Ιμαλάια ονομάζεται πολλές φορές και ολόκληρο το ογκώδες ορεινό συγκρότημα που περιλαμβάνει τα κυρίως Ιμαλάια, το Καρακορούμ (Karakoram), την οροσειρά του Ινδοκούχου (Hindu Kush) και πολλές μικρότερες οροσειρές. Το όνομα Ιμαλάια προέρχεται από την σανσκριτική φράση himālaya, που σημαίνει «η κατοικία του χιονιού» (hima = χιόνι). Το εκτεταμένο συγκρότημα των Ιμαλαΐων περιέχει όλες τις βουνοκορφές της Γης (πάνω από 140) που είναι υψηλότερες από 7.000 μέτρα (υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας) και βέβαια την υψηλότερη όλων, την κορυφή του όρους Έβερεστ (8.848 μ.). To υψηλότερο σημείο του πλανήτη έξω από τα Ιμαλάια είναι η κορυφή Ακονκάγκουα των Άνδεων (6.962 μ.). Τα Ιμαλάια εκτείνονται σε έξι χώρες: Τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, την Ινδία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Νεπάλ και το Μπουτάν. Από την οροσειρά πηγάζουν τρία από τα μεγαλύτερα ποτάμια συστήματα της Γης: του Ινδού, των Γάγγη-Βραχμαπούτρα και του Γιανγκτσέ. Περίπου 750 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν από αυτό το ποτάμιο σύστημα, που εξαρτάται μερικώς από το λιώσιμο των χιονιών των Ιμαλαΐων, στις έξι ανωτέρω χώρες και στο Μπαγκλαντές. Οι παγετώνες και τα χιόνια των Ιμαλαΐων θα περιορισθούν στο μέλλον σημαντικά από το συνεχώς εντεινόμενο ανθρωπογενές φαινόμενο του θερμοκηπίου. Λόγω του μεγέθους και της έκτασής τους, τα Ιμαλάια αποτέλεσαν φυσικό εμπόδιο στις μετακινήσεις των λαών για χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα, απετράπη η ανάμειξη φυλών από την Ινδική Χερσόνησο με λαούς της Κίνας και της Μογγολίας, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν αρκετά διαφορετικές συνήθειες, γλωσσικά ιδιώματα και ήθη μεταξύ αυτών των περιοχών. Η οροσειρά επίσης δυσχέραινε σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο, αλλά και εμπόδιζε στρατιωτικές εκστρατείες πέρα από αυτή, όπως την περίοδο κυριαρχίας του Τζένγκις Χαν, ο οποίος δεν μπορούσε να επεκταθεί νότια των Ιμαλαΐων. Αρκετές περιοχές των Ιμαλαΐων έχουν επίσης θρησκευτική σημασία για τους Ινδουϊστές και τους Βουδιστές. Στον Ινδουϊσμό, τα Ιμαλάια προσωποποιήθηκαν στο θεό Himavat, τον πατέρα της Παρβάτι, συντρόφου του Σίβα. Ο θρύλος λέει ότι πέρα από τις χιονισμένες βουνοκορφές των Ιμαλαΐων βρίσκεται το μυθικό βασίλειο της Σαμπάλα. Στο θρύλο αυτό βασίζεται και η ουτοπική πολιτεία της Σάνγκρι Λα.

Η προόδευση και ανάπτυξη των Ιμαλαίων Η προόδευση και ανάπτυξη των Ιμαλαίων Το ταξίδι μήκους πλέον των 6.000 χιλιομέτρων της γεωλογικής μάζας της Ινδίας (Ινδοαυστραλιανή πλάκα) πριν τη σύγκρουσή της με την Ασία (Ευρασιατική πλάκα) πριν από περίπου 40 με 50 εκατομμύρια χρόνια. Τα Ιμαλάια ανήκουν στις νεότερες οροσειρές του πλανήτη και αποτελούνται κυρίως από ανορθωμένα ιζηματογενή και μεταμορφωμένα πετρώματα. Σύμφωνα με τη σύγχρονη θεωρία των τεκτονικών πλακών, ο σχηματισμός των Ιμαλαίων είναι αποτέλεσμα της ηπειρωτικής σύγκλισης ή ορογένεσης κατά μήκος της ζώνης σύγκλισης μεταξύ της Ινδοαυστραλιανής και της Ευρασιατικής πλάκας. Η σύγκλιση αυτή ξεκίνησε κατά την Άνω Κρητιδική περίοδο πριν από περίπου 70 εκατομμύρια χρόνια, όταν η Ινδοαυστραλιανή πλάκα κινούμενη προς το βορρά με ταχύτητα 15 εκ. ανά έτος, συγκρούστηκε με την Ευρασιατική πλάκα. Περίπου πριν από 50 εκατομμύρια χρόνια η Ινδοαυστραλιανή πλάκα είχε πλήρως εξαφανίσει των ωκεανό της Τιθύος, την ύπαρξη του οποίου μαρτυρούν τα ιζηματογενή πετρώματα του ωκεάνιου πυθμένα και το ηφαιστειακό δαχτυλίδι στις περιφερειακές ακτές του. Επειδή αυτά τα ιζηματογενή πετρώματα είναι ελαφριά, ανορθώθηκαν σε οροσειρές αντί να βυθιστούν στον πυθμένα. Η Ινδοαυστραλιανή πλάκα συνεχίζει τη βόρεια πορεία της κάτω από το οροπέδιο του Θιβέτ, προκαλώντας την ανύψωσή του. Τα υψίπεδα Αρακάν Γιόμα στη σημερινή Μιανμάρ και τα νησιά Ανταμάν και Νικομπάρ στον κόλπο της Βεγγάλης είναι επίσης αποτέλεσμα αυτής της σύγκλισης. Η Ινδοαυστραλιανή πλάκα κινείται σήμερα με ταχύτητα 67 χιλιοστά ανά έτος και εκτιμάται ότι τα επόμενα 10 εκατομμύρια χρόνια θα διασχίσει περίπου 1.500 χιλιόμετρα μέσα στην Ασία. Περίπου 20 χιλιοστά της Ινδοασιατικής σύγκλισης απορροφούνται το χρόνο σε θραύσεις στο νότιο όριο της οροσειράς των Ιμαλαίων. Αυτό προκαλεί την ανύψωση της οροσειράς κατά περίπου 5 χιλιοστά ανά έτος, καθιστώντας την γεωλογικά ενεργή. Η κίνηση σύγκλισης των δύο πλακών καθιστά την ευρύτερη περιοχή σεισμικά ενεργή προκαλώντας περιστασιακούς σεισμούς.

ΠΑΓΕΤΟΝΕΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Η οροσειρά των Ιμαλαίων περιλαμβάνει συνολικά περίπου 15.000 παγετώνες, στους οποίους είναι αποθηκευμένα περίπου 12.000 κυβικα χιλιόμετρα νερού. Ο δεύτερος μεγαλύτερος παγετώνας στΗ οροσειρά των Ιμαλαίων περιλαμβάνει συνολικά περίπου 15.000 παγετώνες, στους οποίους είναι αποθηκευμένα περίπου 12.000 κυβικα χιλιόμετρα νερού. Ο δεύτερος μεγαλύτερος παγετώνας στον κόσμο εκτός της πολικής ζώνης, και μεγαλύτερος της περιοχής, είναι ο παγετώνας Σιατσέν με μήκος 70 χιλιόμετρα που βρίσκεται στη συνοριακή περιοχή μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν. Άλλοι γνωστοί παγετώνες είναι ο Γκανγκότρι και ο Γιαμουνότρι (ή Ουταρακάντ), ο Νούμπρα, ο Μπιάφο και ο Μπαλτόρο (στην περιοχή του Καρακόρουμ), ο Ζεμού στο Σικίμ και ο Κουμπού στην περιοχή του όρους Έβερεστ. Οι υψηλότερες περιοχές των Ιμαλαίων είναι χιονοσκεπείς όλο το χρόνο, παρά τη γειτνίασή τους με τα τροπικά κλίματα, ενώ αποτελούν την περιοχή πηγών για αρκετούς μεγάλους ποταμούς. Αυτοί διακρίνονται σε δύο κύρια υδρογραφικά συστήματα: Οι δυτικοί ποταμοί συγκλίνουν στη λεκάνη του ποταμού Ινδού, ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος. Ο Ινδός πηγάζει από το Θιβέτ στη συμβολή των ποταμών Σένγκε και Γκαρ και ρέει νοτιοδυτικά στην Ινδία και το Πακιστάν για να εκβάλει στην Αραβική θάλασσα. Στην πορεία του τροφοδοτείται μεταξύ άλλων από τους ποταμούς Τζελούμ, Τσενάμπ, Ραβί, Μπεάς και Σουτλέζ. Σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι ποταμοί των Ιμαλαίων αποστραγγίζουν τη λεκάνη του ποταμού Βραχμαπούτρα. Οι δύο κύριοι ποταμοί είναι ο Γκάνγκα - Βραχμαπούτρα, και ο Γιαμούνα, με ένα πλήθος παραποτάμων. Ο Βραχμαπούτρα πηγάζει από τον ποταμό Γιαρλούνγκ Τσανγκπο στο δυτικό Θιβέτ και ρέει ανατολικά κατά μήκος του Θιβέτ και δυτικά στις πεδιάδες του Ασάμ. Ο Γκάνγκα και ο Βραχμαπούτρα συμβάλλουν στο Μπαγκλαντές και εκβάλλουν στον κόλπο της Βεγγάλης στο μεγαλύτερο ποτάμιο δέλτα σε όλο τον κόσμο. ον κόσμο εκτός της πολικής ζώνης, και μεγαλύτερος της περιοχής, είναι ο παγετώνας Σιατσέν με μήκος 70 χιλιόμετρα που βρίσκεται στη συνοριακή περιοχή μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν. Άλλοι γνωστοί παγετώνες είναι ο Γκανγκότρι και ο Γιαμουνότρι (ή Ουταρακάντ), ο Νούμπρα, ο Μπιάφο και ο Μπαλτόρο (στην περιοχή του Καρακόρουμ), ο Ζεμού στο Σικίμ και ο Κουμπού στην περιοχή του όρους Έβερεστ.

Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΤΩΝ ΙΜΑΛΑΙΩΝ Εκτεταμένο λιώσιμο των παγετώνων στο κινεζικό τμήμα των Ιμαλαΐων επισημαίνει έρευνα που δημοσιεύεται στο βρετανικό επιστημονικό περιοδικό Environmental Research Letters. Ως βασικότερη αιτία της αποσάθρωσης των πάγων των Ιμαλαΐων προβάλλεται η υπερθέρμανση του πλανήτη, με ολέθριες συνέπειες για τα οικοσυστήματα, τον τουρισμό και την οικονομία της περιοχής. Η έρευνα δείχνει ότι στο 77% των 111 μετεωρολογικών σταθμών που είναι εγκατεστημένοι στα νοτιοδυτικά της Κίνας έχει καταγραφεί σημαντική άνοδος της θερμοκρασίας από το 1961 ως το 2008. Μάλιστα, στους 14 σταθμούς που βρίσκονται σε υψόμετρο άνω των 4000 μέτρων, η άνοδος της θερμοκρασίας ανέρχεται σε 1,73 βαθμούς Κελσίου, διπλάσιο της μέσης αύξησης κατά τον 20ο αιώνα. Πολλοί παγετώνες εμφανίζουν δείγματα κατάρρευσης, καθώς και σημαντική μείωση της μάζας τους. Για παράδειγμα οι 999 παγετώνες της λεκάνης του ποταμού Πενγκ Κου έχουν απωλέσει επιφάνεια 131 τετραγωνικών χιλιομέτρων από το 1980 ως το 2001. Στη νοτιοδυτική ζώνη της Κίνας υπάρχουν καταγεγραμμένοι 23488 παγετώνες που καλύπτουν μια επιφάνεια 29523 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τα Ιμαλάια έχουν όμως να αντιμετωπίσουν και ένα δεύτερο πρόβλημα: τα σκουπίδια που παρατάνε οι περιηγητές, ορειβάτες και τουρίστες που επισκέπτονται το βουνό. Περιβαλλοντικές οργανώσεις του Νεπάλ πιέζουν την κυβέρνηση του Κατμαντού να υιοθετήσει ένα σχέδιο προστασίας των Ιμαλαΐων στην εποχή του μαζικού τουρισμού και να διορθώσουν τα κακώς κείμενα του παρελθόντος, όσον αφορά στην περιβαλλοντική διαχείριση. Οι περιβαλλοντιστές καλούν την κυβέρνηση να θεσπίσει αυστηρές ποινές σε όσους ρυπαίνουν το Έβερεστ και τη γύρω περιοχή, αλλά και να τοποθετήσει τουαλέτες και μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων στα καταφύγια που βρίσκονται στους πρόποδες. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το λιώσιμο των πάγων φέρνει στο φως μεγάλους όγκους σκουπιδιών που άφηναν πίσω οι ορειβατικές αποστολές στις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70, όταν και οι περιβαλλοντικές ευαισθησίες ήταν λιγότερες.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΙΜΑΛΑΙΩΝ

ΕΙΚΟΝΕΣ