Προκλήσεις και προοπτικές για την ετερότητα στην εκπαίδευση Διαπολιτισμικός διάλογος και λογοτεχνία Επιμορφωτική Ημερίδα Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Εισηγήτρια : Μαρία Μιχαηλίδου, διδάκτωρ της Παιδαγωγικής της Λογοτεχνίας, Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης Ημερομηνία :21 Μαρτίου 2008

Ο Σύγχρονος ΄Ελληνας – Ευρωπαίος δάσκαλος δεν είναι μόνο “ γραμματικός ”, αλλά και Φορέας πολιτισμικών αξιών και αρχών, φορέας της εθνικής κουλτούρας Υποστηρικτής συνύπαρξης με τους εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και με όλα τα έθνη Ενδιαφέρεται για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση, την ευρωπαϊκή και παγκόσμια λογοτεχνία και τη γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας.

Ανάμεσα στην ελληνικότητα και την πολυπολιτισμικότητα 1. “ Η γνωριμία με το πολιτισμικά διαφορετικό αποτελεί το καλύτερο μέσο σύγκλισης ανάμεσα σε κουλτούρες διαφορετικές. Η καλύτερη γνωριμία των Ελλήνων εκπαιδευτικών και των παιδιών με μία εξ αυτών, την ελληνική, όχι μόνο δεν εξαφανίζει τις άλλες, αλλά αντίθετα συμβάλλει στην καλύτερη κατανόησή τους.” Ηρακλής Καλλέργης

Ανάμεσα στην ελληνικότητα και την πολυπολιτισμικότητα 2.“ ΄Οπως δεν είναι με την ισοπέδωση, παρά με την εξατομίκευση, που το άτομο γίνεται χρήσιμο στην πολιτεία, έτσι και μια λογοτεχνία γινόμενη περισσότερο εθνική παίρνει τη θέση της μέσα στην ανθρωπότητα και τη σημασία της μέσα στην κοινή συμβολή ” Andre Gide

Ανάμεσα στην ελληνικότητα και την πολυπολιτισμικότητα 3.“ Πρέπει να δούμε τους άλλους ως δομικό στοιχείο του εαυτού μας. Ο πολιτισμός είναι άνοιγμα εξ ορισμού. Η πολυπολιτισμικότητα προάγει την ατομικότητα και δεν σημαίνει ότι το άτομο διαμοιράζεται στα κομμάτια που την απαρτίζουν. ΄Ενας ΄Ελληνας, για παράδειγμα, οφείλει να παραμείνει έλληνας, αλλά να είναι ανοιχτός σε κάθε ερέθισμα έξω από την ελληνικότητα του. ” Αλί Αχμάντ Σαΐντ Εσμπέρ

Διαπολιτισμικός Διάλογος και Λογοτεχνία γιατί : η Λογοτεχνία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πολυπολιτισμικότητα, αφού ενώνει τους λαούς με την παγκόσμια, την οικουμενική γλώσσα της τέχνης. η Λογοτεχνία αποτελεί ένα από τα γνωστικά αντικείμενα όπου η διαπολιτισμική εκπαίδευση βρίσκει την καλύτερη εφαρμογή της, και αξιοποιούμενη κατάλληλα γίνεται το μέσο όχι μόνο για γνώση, αλλά και για ανάπτυξη και καλλιέργεια όλων των κοινωνικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων

η Λογοτεχνία μπορεί να μας αλλάξει αποδιώχνοντας τις προκαταλήψεις μας και οικοδομώντας την κοινότητα των ιδεών ˙ όχι με στερεοτυπικούς ρόλους και λογοτεχνικές συνταγές, ούτε με μεγαλόπνοα νοήματα για την ανθρώπινη οικογένεια, αλλά με συναρπαστικές ιστορίες που μας δίνουν την ευκαιρία να φανταστούμε τη ζωή των άλλων. Το δίπολο Λογοτεχνία / Ετερότητα αφού συνδιάζει τη διδασκαλία με την αισθητική απόλαυση, διαμορφώνει τάσεις για τη συνειδητοποίηση της πολιτισμικής ταυτότητας, σεβασμό της διαφορετικότητας, στην αμοιβαία αποδοχή, τη συνύπαρξη και την επικοινωνία διαφορετικών ανθρώπων και διαφορετικών πολιτισμών.

Η συγγραφή λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά και εφήβους που προάγουν τον διαπολιτισμικό διάλογο και σέβονται κάθε ετερότητα είναι, πια, μια επιτακτική ανάγκη, αφού η κάθε κοινωνία τείνει να είναι πολυπολιτισμική. Η διδασκαλία των βιβλίων αυτών αξιοποιείται, όταν :

Οι μαθητές εξερευνούν την πολιτισμική ποικιλία και εκτιμούν τις ιδιαιτερότητες της κουλτούρας των άλλων λαών Οι μαθητές σκέφτονται τις αξίες του δικού τους πολιτισμού Οι μαθητές σκέφτονται την έννοια της πολιτισμικής ταυτότητας και πώς αυτή μπορεί να διαμορφωθεί υπό το καθεστώς της συνύπαρξης λαών με διαφορετική πολιτισμική υποδομή

Οι μαθητές μαθαίνουν να σέβονται το διαφορετικό, έτσι όπως αυτό εκφράζεται μέσα από τις διαφορετικές κουλτούρες Οι μαθητές γνωρίζοντας την κουλτούρα του άλλου γνωρίζουν καλύτερα και τον εαυτό τους, ή, αντίστροφα, γνωρίζοντας καλύτερα την κουλτούρα τη δική τους, γνωρίζουν καλύτερα και την κουλτούρα των άλλων.

Κατάλογος λογοτεχνικών βιβλίων προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας που προάγουν το σεβασμό στην ετερότητα και τη συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικότητας ( ακολουθεί )

Κατάλογος λογοτεχνικών βιβλίων για μεγάλα παιδιά και εφήβους που προάγουν το σεβασμό στην ετερότητα και τη συνειδητοποίησητης πολυπολιτισμικότητας ( ακολουθεί )

Βιβλία Κυπρίων συγγραφέων Παιδικής και Νεανικής Λογοτεχνίας, που μπορούν να αξιοποιηθούν στον Διαπολιτισμικό Διάλογο ( ακολουθεί )

Κατάλογος λογοτεχνικών βιβλίων για παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας που προάγουν το σεβασμό στην ετερότητα και τη συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικότητας Κριστίν ΕρβΗ Λίνα η ποντικίνα και η Τίνα η λιονταρίνα, εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 2001 Μάνια ΚαπλάνογλουΗ συντροφιά της φωτιάς, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2001 Ιζαμπέλ ΠινΟ σπόρος της ειρήνης, εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες, Θεσσαλονίκη 2001 Άμυ Μακ ΝτόναλντΟ μικρός κάστορας και η ηχώ, εκδόσεις Ρώσσης, Αθήνα 1990 Αγγελική ΒαρελλάΔώσε την αγάπη, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2004 Βαγγέλης ΗλιόπουλοςΟ Τριγωνοψαρούλης, εκδόσεις Πατάκη,1997 Ο Τριγωνοψαρούλης, ο Μαυρολέπιας και ο τελευταίος, Ιππόκαμπος, εκδόσεις Πατάκη, 1998 Ο Τριγωνοψαρούλης εναντίον Μεγάλου Καρχαρία, εκδόσεις Πατάκη 2000 Ο αδελφός του Τριγωνοψαρούλη, εκδόσεις Πατάκη, 2003 Ο Τριγωνοψαρούλης στον κόσμο των παράξενων ψαριών, εκδόσεις Πατάκη, 2006 Τα γενέθλια του Τριγωνοψαρούλη, εκδόσεις Πατάκη, 2007 Ούβε ΣέφλερΟ άνθρωπος με την κόκκινη μύτη, εκδόσεις Μίνωας Λήδα ΒαρβαρούσηΈνα σκουλήκι με φτερά, εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2006

Κατάλογος λογοτεχνικών βιβλίων για μεγάλα παιδιά και εφήβους που προάγουν το σεβασμό της ετερότητας και τη συνειδητοποίηση της πολυπολιτισμικότητας Βαγγέλης ΗλιόπουλοςΚαφέ αηδιαστικό μπαλάκι Πατάκης 2003 Μάρω Λοϊζου Οι περιπέτειες του χαμόγελου, Κέδρος 1984 Ι.Δ. ΙωαννίδηςΤα τρία παιδιά Καστανιώτης 1997 Μαρούλα ΚλιάφαΟ κόσμος βαριέται να διαβάζει θλιβερές ιστορίεςΚέδρος Μπερτράν ΣολέΗ τσιγγάνικη φλογέρα Καστανιώτης Αθηνά ΠαπαδάκηΟ τενεκές του λαδιού Καστανιώτης 1979 Ζωρζ ΣαρήΤα στενά παπούτσια Κέδρος 1979 Ευγενία ΦακίνουΑστραδενή Κέδρος 1982 Λίτσα ΨαραύτηΤα δάκρυα της Περσεφόνης Πατάκης 1984 Κίρα Σίνου-ΕλένηΤο χέρι στο βυθό Αποστολοπούλου-Χουκ Καστανιώτης 1987 Βασίλης ΧατζηβασιλείουΟ συμβουλάτορας, Ο μικρός παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1987 Ελένη ΒαλαβάνηΈνας θεός ξεπετιέται Κέδρος 1988 Ντίνος ΔημόπουλοςΤα δελφινάκια του Αμβρακικού Καστανιώτης 1988 Ειρήνη ΜάρραΗ Γιαλούσα Κέδρος 1991 Ευγένιος ΤριβιζάςΤα μαγικά μαξιλάρια Πατάκης 1991 Μάνος ΚοντολέωνΗ μαγική μητέρα Δελφίνι 1992 Σοφία ΖαραμπούκαΟ Μεγαλέξανδρος Κέδρος 1993 Μάρω Λοΐζου Η πολιτεία του βυθού Μίνωας 1995 Ηρώ ΠαπαμόσχουΤο γεφύρι της Ανατολής Πατάκης 1995 Χρήστος ΜπουλώτηςΟ Κάδμος, η σκυλίτσα του και το φεγγάρι Καστανιώτης 1996 Έλσα ΧίουΗ νενέ η Σμυρνιά Καστανιώτης 1996 Θέτη ΧορτιάτηΟ Ρήγας της ρίγανης και άλλα παραπαραμύθια Καστανιώτης 1996 Άλκη Ζέη-Σ. ΖαραμπούκαΗ Αλίκη στη χώρα των μαραμάρων Κέδρος 1997 Μάρω ΛοϊζουΤο αθάνατο νερό Κέδρος 1997 Νίκος ΚάσδαγληςΣτον Πανορμίτη Κέδρος 1997 Χρήστος ΜπουλώτηςΗ παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας Ελληνικά Γράμματα 1997 Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουστοπούλου Η οικογένεια του Ήλιου Πατάκης 1998 Χρήστος ΜπουλώτηςΤο άγαλμα που κρύωνε Πατάκης 1999 Ελένη ΠριοβόλουΤο κόκκινο πουλί που το λέγουν φλόγα Καστανιώτης 1997