Ο Ρ ΟΛΟΣ Τ ΗΣ Σ ΤΟΧΟΘΕΣΙΑΣ Γ ΙΑ Τ Η Δ ΙΔΑΣΚΑΛΙΑ - Σ ΠΟΝΔΥΛΩΣΗ Τ ΟΥ Σ ΤΟΧΟΥ Αναστασία Α. Γεωργιάδου Δρ. Χημείας στο πεδίο της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Αναστασία Α. Γεωργιάδου Δρ. Χημείας στο πεδίο της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών

ΓΕΝΙΚΑ Η αποτελεσματικότητα μιας διδασκαλίας κρίνεται στο μέτρο που επιτυγχάνει να τροποποιήσει τη συμπεριφορά των μαθητών προς την επιθυμητή για το δάσκαλο κατεύθυνση και να μην παρεκκλίνει σε ανεπιθύμητες κατευθύνσεις. Η διδασκαλία είναι επιτυχής στο βαθμό που συντελεί έτσι, ώστε να επιτευχθεί αυτό που επιδιώκει. Δηλαδή ο/οι στόχος /οι της.

Η σειρά των ενεργειών για επιτυχή διδασκαλία έχει ως εξής Η σειρά των ενεργειών για επιτυχή διδασκαλία έχει ως εξής: 1. Ο καθορισμός του αντικειμένου για διδασκαλία, 2. η αποδοχή της μορφωτικής του αξίας, 3. το επίπεδο των γνώσεων στο συγκεκριμένο αντικείμενο και τα συναφή του από την τάξη, 4. ποια αποτελέσματα επιδιώκει η διδασκαλία (οι στόχοι της ).

Η σειρά των ενεργειών για επιτυχή διδασκαλία έχει ως εξής: (συνέχεια ) Αυτά τα τρία σημεία αποτελούν το πρώτο μέρος της πορείας που είναι η φάση της ανάλυσης. Η διάρκεια αυτής της φάσης είναι ποικίλη και συνήθως αντιστρόφως ανάλογη προς την παιδαγωγική κατάρτιση του διδάσκοντος.

Ακολουθούν εμπεριστατωμένη σφαιρική μελέτη γύρω από το θέμα : 1. η επιλογή και ο προγραμματισμός του περιεχομένου μάθησης 2. η επιλογή της μεθόδου 3. ο σχεδιασμός της διδασκαλίας (εναρμονισμένοι με τους κανόνες που απορρέουν από τις θεωρίες μάθησης), 4. ο τρόπος αξιολόγησης της επίτευξης των στόχων (φύλλο εργασίας ή τεστ) Η φάση αυτή αποτελεί την σύνταξη

Η τρίτη φάση είναι η εφαρμογή των όσων σχεδιάστηκαν στην τάξη και αποτελεί την εκτέλεση. Οι διδακτικοί στόχοι καθορίζονται αφού πρώτα ολοκληρωθεί η ανάλυση και πριν προγραμματιστεί η διδασκαλία *.(EΞΕΛΙΞΗ).(EΞΕΛΙΞΗ) Περιγράφουν επιθυμητά αποτελέσματα, χωρίς να αναφέρονται στους τρόπους και τα μέσα με τα οποία θα φτάσουμε σ’ αυτά. Προσδιορίζουν αποτελέσματα της διδασκα λίας, αλλά με κανένα τρόπο την πορεία της.

Διάκριση σκοπών από στόχους Παιδαγωγικοί Σκοποί ή Παιδαγωγικές Προθέσεις {Educational Goals } Γενικά πλαίσια που αναφέρονται στους σκοπούς της Εκπαίδευσης όπως τους έχει θέσει η πολιτεία και εξυπηρετούν την εκάστοτε πολιτική των κυβερνήσεων. Διατυπώνονται στο νόμο πλαίσιο και συμπληρωματικούς νόμους, πχ * Με βάση αυτούς προσδιορίζονται οι σκοποί των επιμέρους βαθμίδων του εκ/κού συστήματος, οι οποίοι με τη σειρά τους αποτελούν τη βάση για την επιλογή των διδασκόμενων μαθημάτων και τον καθορισμό των ειδικών σκοπών του κάθε μαθήματος.

Διάκριση σκοπών από στόχους Διάκριση σκοπών από στόχους (συνέχεια) Ξεχωριστοί για κάθε μάθημα - στοιχειοθετούν την αναγκαιότητα της διδασκαλίας ενός εκάστου μαθήματος για τους μαθητές έτσι, ώστε να τους καταστήσει ικανούς να αντιμετωπίσουν στο μέλλον σχετικά προβλήματα. Γενικοί διδακτικοί σκοποί μαθήματος Καθορίζονται από την πολιτεία και την αντίστοιχη του μαθήματος επιστημονική κοινότητα και περιέχονται σε νόμους. Π.χ. Προεδρικό διάταγμα 368* 368/ ,368/

Ειδικοί αντικειμενικοί σκοποί ή στόχοι Ακριβείς και πλήρεις περιγραφές των αποτελεσμάτων που επιδιώκονται από τη διδασκαλία κάθε ενότητας για οποιοδήποτε μάθημα. Objectives for instruction

Ειδικοί αντικειμενικοί σκοποί ή στόχοι Διατυπώνονται  Από τους συντάκτες των αναλυτικών προγραμμάτων (curricula) και οριοθετούν την ανάπτυξη του περιεχομένου της ενότητας.  Από τους συγγραφείς των διδακτικών βιβλίων στους οδηγούς διδασκαλίας ή/και στα εγχειρίδια των μαθητών.  Από τους διδάσκοντες κατά το σχεδιασμό της διδασκαλίας  Π.χ. από το αναλυτικό πρόγραμμα της Φυσικής για τη Γ’ γυμνασίου * (Αν.Φυσ-Χημ) (Αν.Φυσ-Χημ)

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Αποτελούν τα πιο βασικά κριτήρια για την επιλογή και τον προγραμματισμό του περιεχομένου και των μεθόδων διδασκαλίας. Κατευθύνουν τη διδασκαλία Εστιάζουν την προσοχή των μαθητών σ’ αυτά που πρόκειται να μάθουν. Προσανατολίζουν το μαθητή σε συγκεκριμένες ενέργειες τέτοιες ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι. Αποτελούν τη βάση για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της διδασκαλίας.

ΣΠΟΝΔΥΛΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Σ’ έναν ορθά διατυπωμένο στόχο διακρίνουμε τρία μέρη. Τη δραστηριότητα στην οποία θέλουμε να προβεί ο μαθητής, τις ακριβείς συνθήκες κάτω από τις οποίες θα εκτελεστεί αυτή η δραστηριότητα και τα κριτήρια για τον έλεγχο της ικανοποιητικής επίδοσης της.

Δραστηριότητα : Στην περιγραφή του στόχου εκφράζεται τι πρέπει να μπορεί να κάνει ο μαθητής. Εκφέρεται απαραίτητα με ρήμα που να δηλώνει συγκεκριμένη ενέργεια. Τι εξωτερική συμπεριφορά, δηλαδή, επιδιώκεται από το μαθητή μετά τη διδασκαλία. Με βάση τη δυνατότητα του να συμπεριφέρεται όπως ορίζει το ρήμα, ο κριτής μπορεί να τον αξιολογήσει. * (ρήματα) (ρήματα)

Ρήματα που επιτρέπουν πολλές ερμηνείες και δεν είναι δυνατόν να εξακριβωθούν άμεσα από τον αξιολογητή, όπως: να γνωρίσει, να κατανοήσει, να εμβαθύνει, να πιστέψει, να προσέξει, να εσωτερικεύσει, να προβληματίσει, να ευαισθητοποιήσει κτλ. δεν εισάγουν αντικειμενικούς στόχους, αλλά μπορούν να δηλώνουν παιδαγωγικούς σκοπούς (προθέσεις). Δραστηριότητα : Δραστηριότητα : (συνέχεια)

Συνθήκες επίτευξης στόχων : Πρόκειται για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει να δείξει ο μαθητής ότι πέτυχε το στόχο. Τι επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει και τι όχι. Πολλές φορές οι συνθήκες μπορούν να αντικατασταθούν από ένα παράδειγμα με το πώς θέλουμε να εκτελέσει τη δραστηριότητα ο μαθητής. Στις συνθήκες αποσαφηνίζεται με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια η απαίτηση έτσι, ώστε να μη χωρούν παρερμηνείες από τους μαθητές. * (συνθήκες) (συνθήκες)

Κριτήρια : Η περιγραφή ενός στόχου μπορεί να διευρύνεται με κριτήρια ποιοτικά, ποσοτικά, ακρίβειας, ταχύτητας κτλ. Με τα κριτήρια προσδιορίζουμε το ικανοποιητικό της απόδοσης στη ζητούμενη από το μαθητή δραστηριότητα, όσον αφορά το πόσο καλά ή πόσο γρήγορα ή το καθορισμό του επιπέδου επίδοσης. Τα κριτήρια πρέπει να είναι λογικά και εύχρηστα.* (κριτήρια) (κριτήρια)

ΣΥΝΟΨΙΣΗ Ένας στόχος μπορούμε να πούμε ότι περιγράφεται ικανοποιητικά και είναι χρήσιμος όταν έχει υποστεί τέτοια επεξεργασία έτσι, ώστε να δίνονται απαντήσεις στις ερωτήσεις: Τι πρέπει να μπορούν να κάνουν οι μαθητές. Ποιες είναι οι πιο σημαντικές συνθήκες ή περιορισμοί, κάτω από τους οποίους πρέπει να το κάνουν. Πόσο καλή πρέπει να είναι η εκτέλεση, ώστε να είμαστε ικανοποιημένοι.