1 Εισαγωγή στη θεωρία των Εργασιακών Σχέσεων Μελέτη των επίσημων και ανεπίσημων σχέσεων μεταξύ μισθωτών, εργοδοτών και κράτους.  Εργαζόμενοι: Οργανωμένα σύνολα (π. χ. συνδικαλιστικές οργανώσεις)  Εργοδότες: Επαγγελματικές οργανώσεις  Κράτος: Διαιτητής: εκφράζει τα συμφέροντα της οργανωμένης κοινωνίας Εργοδότης: προσδιορίζει τις εργασιακές σχέσεις ενός αριθμού εργαζομένων Διαπραγματευτής: όταν διαμορφώνει και προσδιορίζει το περιεχόμενο τους

2 Παράγοντες διαχρονικής διαμόρφωσης του συστήματος των εργασιακών σχέσεων:  Η ιστορική περίοδος έναρξης της εκβιομηχάνισης της χώρας. Σχηματοποίηση των συνδικαλιστικών οργανώσεων.  Η πορεία της οικονομικής ανάπτυξης. α) Πρώτη φάση βιομηχανικής εξέλιξης: κριτήριο το επάγγελμα, η συνδικαλιστική οργάνωση βοηθάει στην οικονομική προσπάθεια παρά να προάγει τα συμφέροντα των μελών της β) Βιομηχανική ανάπτυξη: η συνδικαλιστική οργάνωση έχει πολιτικό χαρακτήρα και διεκδικεί βελτιώσεις στο βιοτικό επίπεδο, γ) Χρησιμοποίηση προηγμένης τεχνολογίας: Οι διεκδικήσεις αφορούν στον έλεγχο των κέντρων λήψης αποφάσεων και στην ανάπτυξη μεθόδων συμμετοχής στη διοίκηση των επιχειρήσεων.  Πολιτικές εξελίξεις. Το πολιτικό πλαίσιο και οι εξωγενείς επιδράσεις (κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα, θρησκευτικές οργανώσεις) επηρεάζουν τις αποφάσεις των εργατικών ενώσεων.

3 Εργατικά συνδικάτα Συνδικαλισμός: διεκδικεί εκ μέρους του εργαζομένου τη βελτίωση της θέσης του με την τήρηση των τυπικών όρων εργασίας και του ψυχολογικού συμβολαίου. Συνδικαλιστικό σωματείο: Η τυπική οργάνωση που αντιπροσωπεύει τα άτομα μιας επιχείρησης, βιομηχανικό ή επαγγελματικό κλάδο. Αποτελεί τον επίσημο εκπρόσωπο των εργαζομένων με τον οποίο συνδιαλέγεται η διοίκηση. Λόγοι σύστασης και εδραίωσης εργατικών οργανώσεων:  Αύξηση διαπραγματευτικής δύναμης. Το σωματείο διαθέτει και άλλες πηγές δύναμης.  Δημιουργία καναλιού επικοινωνίας με τη διοίκηση.  Προώθηση της γραπτής ρύθμισης των θεμάτων. Ύψος αμοιβής, προαγωγές, υπερωρίες, παράπονα και τρόπος επίλυσης τους, πειθαρχικές κυρώσεις, εκπαίδευση, υγιεινή και ασφάλεια.  Υποχρέωση εγγραφής. Λόγοι που αποθαρρύνουν την εγγραφή σε σωματείο:  Προσωπικοί λόγοι  Ταύτιση με τη διοίκηση

4 Οργανωτική δομή Ελληνικού συνδικαλιστικού κινήματος Πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Βασικοί πυρήνες συσπείρωσης μισθωτών, αυτοτέλεια, ισότιμα μέλη στις δευτεροβάθμιες.  Κλαδικά σωματεία: Εκπροσωπούν ένα ορισμένο επαγγελματικό κλάδο  Επιχειρησιακά: εκπροσωπούν όλους τους μισθωτούς.  Ενώσεις προσώπων: Όταν δεν υπάρχει σωματείο με τους μισούς εργαζομένους τουλάχιστο σαν μέλη του. Δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις.  Ομοσπονδίες: Εκπροσώπηση σε πανελλήνια κλίμακα  Εργατικά κέντρα: Εκπροσώπηση σωματείων τις ίδιας περιφέρειας Τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις.

5 Συλλογική διαπραγμάτευση Είναι η διαδικασία με την οποία οι εκπρόσωποι των εργοδοτών και των εργαζομένων διαβουλεύονται για τους όρους εργασίας. Αποτελεί μια αμοιβαία διαδικασία «δίνω και παίρνω» μεταξύ εκπροσώπων, προς όφελος των δύο ομάδων που εκπροσωπούν. Επιδιώξεις εργοδοτών:  Να μειώσει το άμεσο και έμμεσο κόστος εργασίας  Να μεγιστοποιήσει την ευελιξία του εργατικού δυναμικού  Να μεγιστοποιήσει την παραγωγικότητα  Να δημιουργήσει κλίμα εργασίας και διαδικασιών λήψης αποφάσεων που να ταυτίζεται με τις γενικότερες απόψεις. Επιδιώξεις εργαζομένων:  Να μεγιστοποιήσει τα οικονομικά οφέλη  Να εξασφαλίσει τις θέσεις εργασίας  Να ελαχιστοποιήσει την οποιαδήποτε επιβάρυνση από την εκτέλεση της εργασίας  Να εξασφαλίσει τις καλύτερες συνθήκες εργασίας Χαρακτηριστικά συνδικαλιστικής δράσης στην Ελλάδα:  Πυκνότητα απεργιών  Αιτήματα μισθωτών  Διάρκεια  Βαθμός ικανοποίησης

6 Πρότυπα διαπραγματευτικής συμπεριφοράς Η διαπραγματευτική θεωρία της συμπεριφοράς Επιμεριστική διαπραγμάτευση: Κατανομή πόρων και προσόδων. Κέρδος για τη μία πλευρά, ζημία για την άλλη. Ολοκληρωμένη διαπραγμάτευση: Συνδιαλλαγή για την επίλυση ενός προβλήματος έτσι ώστε να ωφεληθούν και οι δύο. Εποικοδομητική διαπραγμάτευση: Διαμόρφωση σχέσης μεταξύ σωματείου και εργοδοτών. Ενδοεπιχειρησιακή διαπραγμάτευση Η διαπραγματευτική θεωρία του φάσματος

7 Το διαπραγματευτικό πρότυπο του Hicks

8 Τα στάδια της διαπραγματευτικής διαδικασίας 1.Στάδιο προετοιμασίας Προσδιορισμός στόχων και ορίων παραχωρήσεων πριν την εφαρμογή των πιέσεων. Συλλογή υλικού, πρόβλεψη απαιτήσεων. 2.Στάδιο αρχικών προτάσεων Καθορισμός κανόνων στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, πρόγραμμα, ακολουθία θεμάτων, αρχικές προτάσεις, εισαγωγικά σχόλια 3.Στάδιο αρχικής διαπραγμάτευσης Επίτευξη βασικής συμφωνίας. Προτάσεις και αντιπροτάσεις από τις δύο πλευρές, αναπτύσσουν επιχειρήματα, κοστολογούν λύσεις, αντίληψη προθέσεων. 4.Στάδιο τελικής διαπραγμάτευσης Ασκείται η μεγαλύτερη πίεση. Η εμπειρία του διαπραγματευτή είναι υπεύθυνη για να καταλάβει πότε η άλλη πλευρά είναι ώριμη να κλείσει τη συμφωνία. Δεν πρέπει να τίθενται καινούργια αιτήματα και να ζητούνται καινούργιες υποχωρήσεις.

9 Επίλυση συλλογικών διαφορών εργασίας Η διαμεσολάβηση Ένα τρίτο, ουδέτερο, πρόσωπο βοηθά τους εκπροσώπους εργοδοτών και εργαζομένων να επιτύχουν συμφωνία. Το πρόσωπο αυτό δεν έχει δύναμη να επιβάλλει μια λύση, αλλά προσπαθεί να διευκολύνει τα δύο διαπραγματευόμενα μέρη, κάνοντας προτάσεις και συστάσεις που συμβιβάζουν τις απαιτήσεις και των δύο πλευρών. Η διαιτησία Ένα τρίτο, ουδέτερο, πρόσωπο που μελετά την όλη διαπραγματευτική διαδικασία και τα σημεία στα οποία επήλθε συμφωνία, ακούει τις απόψεις των δύο μερών, συλλέγει τις πληροφορίες και τα στοιχεία που θεωρεί απαραίτητα και εκδίδει απόφαση η οποία συνήθως, είναι δεσμευτική για τα δύο μέρη. Προσφυγή στη διαιτησία μπορεί να γίνει:  Σε οποιοδήποτε στάδιο των διαπραγματεύσεων, με κοινή συμφωνία των μερών,  Μονομερώς από οποιοδήποτε μέρος, εφόσον το άλλο μέρος αρνήθηκε τη μεσολάβηση,  Μονομερώς από συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων, εφόσον αποδέχονται την πρόταση του μεσολαβητή που απορρίπτει ο εργοδότης,  Ειδικά για τις επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, καθώς και τις συμβάσεις των επιχειρήσεων και οργανισμών κοινής ωφέλειας, δικαίωμα προσφυγής στη διαιτησία έχει το μέρος που αποδέχεται την πρόταση του μεσολαβητή την οποία απορρίπτει το άλλο μέρος.

10 Επίλυση ατομικών διαφορών εργασίας

11 Ο ΔΑΔ στις εργασιακές σχέσεις ??????? Εξειδίκευση, που αφορά στη φύση και στο βαθμό εξουσίας και λήψης αποφάσεων σε δέματα εργασιακών σχέσεων τον οποίο διαθέτουν τόσο τα στελέχη γραμμής όσο και οι ειδικοί της υπηρεσίας προσωπικού. Προτυποποίηση, που αφορά στο βαθμό θεσμοθέτησης των διαδικασιών και κανόνων αναφορικά με την αντιμετώπιση των παραπόνων, των διενέξεων, των διαπραγματεύσεων, των παραπτωμάτων κλπ. Τυποποίηση, που αφορά στο βαθμό στον οποίο κανόνες, διαδικασίες, συμφωνίες, τηρούνται γραπτά καθώς και το βαθμό στον οποίο επικρατεί απλά και μόνο η πρακτική με την οποία αντιμετωπίσθηκαν τα διάφορα θέματα στο παρελθόν. Συγκέντρωση, που αφορά στο ιεραρχικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται το κέντρο λήψης αποφάσεων (αν δηλ. οι αποφάσεις για τα θέματα αυτά παίρνονται στο ανώτατο επίπεδο ή υπάρχει αποκέντρωση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων προς τα κατ(5τερα επί- πεδα). Διαμόρφωση, που αφορά στη δομή μέσα στην οποία λειτουργεί η πολιτική των εργασιακών σχέσεων (π.χ. αριθμός ιεραρχικών επιπέδων, όριο εποπτείας, αριθμός επιτελικών ειδικών στελεχών κλπ.). Όσον αφορά στο περιεχόμενο μιας πολιτικής εργασιακών σχέσεων, αυτή μπορεί να περιλάβει τα εξής θέματα: α) Συλλογική διαπραγμάτευση και διαδικασίες διαπραγμάτευσης: Ειδικότερα, στον τομέα αυτό περιλαμβάνονται, ο ρόλος του σωματείου και η στάση της διοίκησης απέναντι στο συνδικαλισμό, τα επίπεδα στα οποία δα πραγματοποιηθούν οι διαπραγματεύσεις, οι διευκολύνσεις που παρέχονται στη διοίκηση του σωματείου, η διαδικασία επιβολής και ύφεσης των πειθαρχικών ποινών, η διαδικασία υποβολής και διευθέτησης παραπόνων και διενέξεων κ.ά. β) Αμοιβές: θέματα που περιλαμβάνονται στον τομέα αυτόν και που πρέπει να ρυθμιστούν είναι τα συστήματα αμοιβής, η δομή αμοιβών, η αξιολόγηση έργου, η αμοιβή της υπερωριακής εργασίας, τα συστήματα αμοιβής ανάλογα με την επίτευξη αποτελεσμάτων κ.ά. γ) Εξασφάλιση εργασίας: Στον τομέα αυτόν περιλαμβάνονται συμφωνίες για εθελούσια έξοδο, εκπαίδευση και επανεκπαίδευση, σχεδιασμό ανθρώπινου δυναμικού, διαδικασία και κριτήρια επιλογής προσωπικού, ευελιξία όρων εργασίας κ.ά.

12 Ο ΔΑΔ στις εργασιακές σχέσεις 1.Η διαπραγμάτευση: Ο Διευθυντής Προσωπικού αποτελεί συνήθως το στέλεχος με το οποίο θα διαπραγματευθεί πρώτα το σωματείο. Σαν διαπραγματευτής θα πρέπει να πείσει τον εκπρόσωπο των εργαζομένων για την ορθότητα των επιχειρημάτων του. 2.Ο χειρισμός παραπόνων: Δεδομένου ότι ο Διευθυντής Προσωπικού ασκεί μεσολαβητικό ρόλο για να διαφυλαχθεί η εργασιακή ειρήνη, συμμετέχει στη διαδικασία χειρισμού παραπόνων, ερευνώντας τόσο τα γεγονότα όσο και την ακολουθούμενη πολιτική και τακτική. 3.Η νομοθεσία: Οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν στις εργασιακές σχέσεις και στα δικαιώματα των εργαζομένων είναι πολυπληθείς και γίνονται όλο και πιο πολύπλοκες. 4.Η εκπαίδευση: Αφορά την εκπαίδευση των στελεχών γραμμής στα δικαιώματα και το ρόλο του σωματείου αλλά και γενικότερα στα δικαιώματα και υποχρεώσεις των εργαζομένων. 5.Η ανάπτυξη πολιτικών διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού που εξασφαλίζουν αποτελεσματικές συνθήκες εργασίας. Στα πλαίσια αυτά απαραίτητη θεωρείται η διερεύνηση και γνώση τόσο των απόψεων των εργαζομένων όσο και της φιλοσοφίας της Διοίκησης.