Ευάγγελος Δημητριάδης Δρ Φυσικός - Πληροφορικός Ακτινοβολίες και κινητά τηλέφωνα Μαθαίνω και προστατεύομαι

Γενικά για τις ακτινοβολίες Η ακτινοβολία είναι ενέργεια

Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα Ιοντίζουσες – μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (συχνότητα – ενέργεια)

Το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (συχνότητα – μήκος κύματος)

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες (υψηλές τιμές ενέργειας) Ακτίνες Χ (ιατρική-ακτινογραφίες) Ακτινοβολίες α, β και γ (ραδιενέργεια) Άλλες πηγές ιοντιζουσών ακτινοβολιών: Έδαφος-ατμόσφαιρα (ουράνιο, ραδόνιο) Κοσμική ακτινοβολία (από το διάστημα) Τροφική αλυσίδα (κάλιο Κ-40)

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες (χαμηλότερες τιμές ενέργειας)

Πυκνότητα ισχύος S και ρυθμός απορροφούμενης δόσης ακτινοβολίας SAR Η πυκνότητα ισχύος S μιας μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας μετριέται σε W/m2 ή συνηθέστερα σε mW/m2. Η αποτίμηση όμως των επιπτώσεων της έκθεσης των ζώντων οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, σε μια μη ιοντίζουσα ακτινοβολία για χρόνο t, γίνεται με βάση τον ρυθμό της απορροφούμενης δόσης SAR, για τον οποίο ισχύει ότι SAR = σΕ2/2ρ. Όπου τα σ και ρ είναι η ειδική αγωγιμότητα και η πυκνότητα αντιστοίχως των ιστών και Ε η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου της ακτινοβολίας. ΠΡΟΣΟΧΗ: το ρ είναι στον παρονομαστή και όπως και το σ εξαρτώνται από τους ιστούς.

Ασφαλή όρια μη ιονιζουσών ακτινοβολιών

Ασφαλή όρια μη ιονιζουσών ακτινοβολιών

Επίπεδα ισχύος κεραιών

Επιπτώσεις των μη ιονιζουσών ακτινοβολιών Γενικώς η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία έχει θερμικές επιπτώσεις στον άνθρωπο. Καθώς διεισδύει μέχρι μικρού βάθους βέβαια στο σώμα, απορροφάται και προκαλεί κίνηση των μορίων, τα οποία με τις τριβές και τις κρούσεις εν συνεχεία προκαλούν αύξηση της θερμοκρασίας των ιστών. Τα γεννητικά όργανα μάλιστα και τα μάτια είναι τα ευπαθέστερα σημεία, επειδή απάγουν σε μικρότερο βαθμό τη συσσωρευμένη θερμότητα, λόγω μικρότερης κυκλοφορίας του αίματος.. Για να είναι παρατηρήσιμη η αύξηση της θερμοκρασίας, πρέπει η πυκνότητα ισχύος να είναι πολύ μεγάλη (1mW/cm2) ή η μέση τιμή ενέργειας που απορροφάται από όλο το σώμα (SAR) να είναι πάνω από 5 W/kg. Όταν τα ποσά θερμότητας υπερβούν κάποια τιμή, τότε οι μηχανισμοί αυτοί δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά και επέρχεται αύξηση της θερμοκρασίας σε ιστούς ή όργανα του σώματος πού ξεπερνά τους 37 βαθμούς. Αλλά επίσης έχει μη θερμικές επιπτώσεις, οι οποίες αναφέρονται στην βιολογική δράση της ακτινοβολίας στη λειτουργία των συστατικών των κυττάρων, αν και δεν είναι γνωστός ο μηχανισμός που η ακτινοβολία δρά στα κύτταρα. Ίσως επηρεάζουν τη ροή του ασβεστίου διά μέσου των τοιχωμάτων των κυττάρων, πράγμα που σημαίνει ότι είτε διευκολύνουν την πρόοδο υπαρχόντων ήδη για άλλους λόγους καρκίνων, είτε μειώνουν την ικανότητα αντίστασης των κυττάρων στη γένεση ενός καρκίνου. Οι μη-θερμικές επιπτώσεις θεωρούνται και οι πιο σημαντικές από βιολογικής / ιατρικής σκοπιάς και δεν καλύπτονται από τα όρια ασφαλείας που έχουν θεσπισθεί, επειδή δεν είναι άμεσα μετρήσιμες με κάποιο όργανο.

Κινητά τηλέφωνα και ακτινοβολία Καμμιά άλλη ακτινοβολία δεν έχει την μαζικότητα αυτής. Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερα ενεργά κινητά τηλέφωνα από τους κατοίκους της, ενώ το 80% των παιδιών κάτω των 12 ετών είναι χρήστες! Όλες οι άλλες ακτινοβολίες αφορούν κυρίως μικρές ομάδες ανθρώπων που υποτίθεται μάλιστα ότι είναι ενημερωμένοι και λαμβάνουν μέτρα προστασίας στο χώρο έκθεσής τους.

Λειτουργία κινητού τηλεφώνου Το κινητό τηλέφωνο λειτουργεί ως πομπός ραδιοσυχνοτήτων (μη ιονίζουσα ακτινοβολία) μεταφέροντας διαμορφωμένη τη φωνή του χρήστη, όταν φυσικά αυτός μιλάει, και ως δέκτης ραδιοσυχνοτήτων, όταν αυτός ακούει, λαμβάνοντας την εκπομπή ραδιοσυχνοτήτων από τον πομπό της βάσης. Το κινητό σας τηλέφωνο εκπέμπει παλμική ασύρματη ακτινοβολία συχνότητας 900-2100 MHz την ώρα που μιλάτε.  Τα κινητά τηλέφωνα δεν εκπέμπουν ραδιοκύματα συνεχώς. Όταν κατά τη διάρκεια μιας τηλεφωνικής συνομιλίας ο χρήστης είναι σιωπηλός, το επίπεδο της ισχύος μειώνεται. Σε κατάσταση αναμονής (stand-by), το κινητό τηλέφωνο εκπέμπει μόνο περιοδικά προκειμένου να διατηρήσει την επικοινωνία με το δίκτυο. Όταν το κινητό τηλέφωνο είναι κλειστό, δεν εκπέμπει.  Όταν έχουμε σήμα 2G το κινητό μας εκπέμπει κατά μέσο όρο 28 φορές περισσότερη ακτινοβολία από ότι όταν έχουμε σήμα 3G από ότι φαίνεται, όταν μιλάμε με σήμα 2G δεχόμαστε πολύ μεγαλύτερη ποσότητα ακτινοβολίας από ότι όταν έχουμε σήμα 3G.

Λειτουργία κινητού τηλεφώνου

Λειτουργία κινητού τηλεφώνου

Εξασθένηση ακτινοβολίας Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η απόσταση του κινητού από το κεφάλι. Η εξασθένηση της ακτινοβολίας καθώς αυξάνει η απόσταση αυτή είναι εντυπωσιακή.

Μελέτες για την χρήση των κινητών τηλεφώνων Από χρόνια λοιπόν γίνονται επιδημιολογικές μελέτες, στις οποίες οι ερευνητές προσπαθούν να διαπιστώσουν με στατιστική ανάλυση αν κάποιες ασθένειες ή κάποια συμπτώματα είναι πιο συχνά σε δείγμα ανθρώπων που διαθέτουν κινητά τηλέφωνα, σε σύγκριση με αντίστοιχο δείγμα που δεν κάνει χρήση αυτών των συσκευών. Στο πρώτο δείγμα έχουν διαπιστωθεί συχνά απώλειες μνήμης και πονοκέφαλοι. Σε άλλες έρευνες μελετώνται οι λειτουργίες του εγκεφάλου, ως πλησιέστερη περιοχή στην κεραία του κινητού, με εγκεφαλογραφήματα, για ανίχνευση διαταραχών των εγκεφαλικών ηλεκτρικών κυμάτων, αλλά τα αποτελέσματα δεν είναι αξιόπιστα. Τέλος σε έρευνες, όπου ακτινοβολούνται με ραδιοσυχνότητες κινητής τηλεφωνίας και με εντάσεις πολύ κοντά στα όρια ασφαλείας, πειραματόζωα και καλλιέργειες κυττάρων, έχουν διαπιστωθεί επιπτώσεις που σχετίζονται με την διέλευση ιόντων μέσα από τις κυτταρικές μεμβράνες, αλλά και ανάπτυξη όγκων, καθώς και απώλεια προσωρινής μνήμης. Ωστόσο σε όλες τις περιπτώσεις καταγράφεται ο αντίλογος και αιωρούνται ερωτήματα ως προς την αξιοπιστία των στατιστικών δεδομένων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) έχει εντάξει τις ασύρματες ακτινοβολίες στα πιθανά καρκινογόνα βασισμένος σε έρευνες που συνδέουν την χρήση κινητών τηλεφώνων με την πρόκληση καρκίνων στο εγκέφαλο. Λόγω του λιγότερο ανεπτυγμένου ανοσοποιητικού τους συστήματος οι αναπτυσσόμενοι οργανισμοί είναι πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις των τεχνητών ακτινοβολιών. Πολλοί επιστήμονες πλέον συνδέουν την μεγαλύτερη έκθεση των παιδιών και των γονιών τους στις ασύρματες ακτινοβολίες με την με την έξαρση των παιδικών κρουσμάτων καρκίνου του εγκεφάλου και των προβλημάτων νόησης και συμπεριφοράς. Πιθανότητα για εμφάνιση ακουστικού νευρινώματος (καλοήθης όγκος του ακουστικού νεύρου).

Οδηγίες Όσο ελάχιστες και αν αποδειχθεί στο μέλλον ότι είναι οι επιπτώσεις των ραδιοκυμάτων, αλλά και των υπολοίπων μη ιονιζουσών ακτινοβολιών, στην υγεία των ανθρώπων, οι ασφαλέστερες δόσεις που μπορεί να πάρει κανείς από αυτές είναι οι μηδενικές, πολύ περισσότερο επειδή οι δόσεις αυτές είναι προσθετικές, η κάθε επόμενη δηλαδή προστίθεται στις προηγούμενες.

Συμβουλές Να μη χρησιμοποιούνται καθόλου τα κινητά τηλέφωνα από παιδιά του Δημοτικού Σχολείου ή μικρότερα. Να χρησιμοποιούνται, αν είναι αναγκαίο, με μεγάλη σύνεση όμως, από τα παιδιά του Γυμνασίου και του Λυκείου. Οι γυναίκες, ιδιαίτερα κατά τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης τους να τα αποφεύγουν όσο γίνεται. Ομοίως να αποφεύγουν τη χρήση του κινητού όσοι χρησιμοποιούν βηματοδότες. Οι ευάλωτες περιπτώσεις (παιδιά, εγκυμονούσες γυναίκες, χρήστες βηματοδοτών) να αποφεύγουν την παραμονή τους κοντά σε κεραίες. Να προτιμάται το σταθερό τηλέφωνο, εάν υπάρχει διαθέσιμο, έναντι του κινητού. Να ελαχιστοποιείται ο χρόνος συνομιλίας με τα κινητά. Να προτιμώνται τα μηνύματα εάν με αυτά είναι δυνατή η επικοινωνία. Να χρησιμοποιούνται hands free και ανοικτή ακρόαση. Να αποφεύγεται η τοποθέτηση του κινητού κοντά στην καρδιά, τον εγκέφαλο και τα γεννητικά όργανα.      Να μην τοποθετούμε το κινητό κοντά στο μαξιλάρι, εάν κοιμόμαστε και πρέπει να το έχομε ενεργοποιημένο. Να αποφεύγεται η χρήση του κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Άλλωστε είναι η μόνη περίπτωση που αποδεικνύεται ότι το κινητό τηλέφωνο κάνει κακό με την πρόκληση ατυχημάτων και όχι με την ακτινοβολία του βέβαια. Η χρήση ακουστικού bluetooth δεν συνιστάται αφού αποτελεί ασθενή αλλά μόνιμη πηγή ακτινοβολίας Αν χρησιμοποιείτε smartphone, ενεργοποιείτε την δυνατότητα κατεβάσματος δεδομένων μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας, μόνο την ώρα που θέλετε να περιηγηθείτε στο ίντερνετ. Τα περισσότερα applications, κατεβάζουν συνέχεια δεδομένα όταν μπορούν, αυξάνοντας σημαντικά την ακτινοβολία που εκπέμπει το κινητό σας. Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε το κινητό τηλέφωνο σε σημεία με κακό σήμα όπου το τηλέφωνο εκπέμπει σε πλήρη ισχύ για να συνδεθεί (καλύτερο σήμα υπάρχει συνήθως δίπλα στα παράθυρα). Μοιράζετε τον χρόνο ομιλίας σας κρατώντας το κινητό και από τις δύο πλευρές του κεφαλιού.

Μερικές εικονογραφημένες συμβουλές

Συμβουλές Η τοποθέτηση του κινητού τηλεφώνου στην τσέπη των παντελονιών υποβάλλει τα ιδιαίτερα ευαίσθητα γεννητικά όργανα σε αυξημένη ποσότητα ακτινοβολίας. Ο οργανισμός EM Radiation Research Trust προειδοποιεί ότι το κινητό τηλέφωνο στην τσέπη μπορεί να προκαλεί υπογονιμότητα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι για αυτούς που χρησιμοποιούν hands free και διατηρούν το κινητό τηλέφωνο στην τσέπη και την ώρα της ομιλίας.

Συμπεράσματα Απαιτούνται αρκετά χρόνια μελετών για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τον βαθμό επικινδυνότητας των κινητών τηλεφώνων. Συνεπώς εφόσον έχουμε ενδείξεις επικινδυνότητας αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να προστατευόμαστε, ιδιαίτερα οι μαθητές. Η Φύση δεν μας δημιούργησε με ενσωματωμένο πομποδέκτη πάνω μας, συνεπώς μην κάνετε το κινητό τηλέφωνο φυσική προέκταση του σώματός σας.

Διάφορες πηγές από το Διαδίκτυο Βιβλιογραφία Διάφορες πηγές από το Διαδίκτυο

Διάφορα βίντεο με κινητά τηλέφωνα Τα κινητά φτιάχνουν … ποπ-κορν https://www.youtube.com/watch?v=hy7-YXT6R5w Τα κινητά τηλέφωνα και η ακτινοβολία τους https://www.youtube.com/watch?v=g6szqOFu-vA ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ https://www.youtube.com/watch?v=L40bJatkj4w