Κοινωνία της Πληροφορίας και Ελεύθερο Λογισμικό Γιάννης Καλογήρου Ειδικός Γραμματέας ΚτΠ Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Πάτρα, 13/2/2004

2 Ο χαρακτήρας των νέων τεχνολογιών  Οι τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών έχουν τέσσερα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Είναι τεχνολογίες υποδομής (επηρεάζουν όλους τους κλάδους και τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας) Είναι «αποδιοργανωτικές/ από-διαρθρωτικές» (disruptive technologies), “Destroy your business” (J. Welch, GE) Η χρήση εξίσου σημαντική με την παραγωγή τους. (Δανία: «Ο καλύτερος χρήστης ΤΠΕ στον κόσμο» Επιτρέπουν “leapfrogging” (ξεπέρασμα σταδίων εξέλιξης).

3 Τί (δεν) είναι η Κοινωνία της Πληροφορίας  Είναι ένας εν εξελίξει κοινωνικός μετασχηματισμός που συνοδεύεται από μια κλασική διεργασία κοινωνικής εκμάθησης  Είναι πρωτίστως Κοινωνία – Η τεχνολογία είναι το μέσο  Όχι απλή εμφύτευση αναγκαίων τεχνολογικών συστημάτων και υποδομών, αλλά αλλαγή του τρόπου εργασίας και του τρόπου που σκεπτόμαστε για την εργασία  Οργανική ενσωμάτωση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στο σύνολο των οικονομικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και των κοινωνικών λειτουργιών.  Ανθρώπινα Δίκτυα, IT Champions, Κοινότητες Ανθρώπων, Μηχανισμοί Υποστήριξης, Δημιουργία Κρίσιμης Μάζας  Κλειδί: Η Κατάλληλη αντιμετώπιση της σχέσης «Γενικές τεχνολογικές και οργανωτικές Τάσεις» vs «Συγκεκριμένο Πλαίσιο Εφαρμογής»

4 Προϋποθέσεις ανάπτυξης της Κοινωνίας της Πληροφορίας  Καθολική πρόσβαση σε όλους: Ισότιμη και ανοικτή πρόσβαση για όλους στη Κοινωνία της Πληροφορίας Άρση της τεχνοφοβίας και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών Ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδομών και υπηρεσιών  Ανάπτυξη ψηφιακού περιεχομένου και ηλεκτρονικά παρεχόμενων υπηρεσιών Συνειδητοποίηση των ωφελειών από τη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών  Διάχυση και διαχείριση της γνώσης Ανάπτυξη φιλικών προς το χρήστη εφαρμογών

5 Sharing information, as opposed to concealing information, is a good thing  Όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματα είναι αποτελέσματα ανταλλαγής ιδεών, μελετών, έρευνας κλπ  Ελεύθερο λογισμικό/ λογισμικό ανοιχτού κώδικα: Διαθεσιµότητα του πηγαίου κώδικα: Ο πηγαίος κώδικας διατίθεται μαζί με το πρόγραμμα Ελεύθερη Αναδιανοµή Καµία διάκριση σε βάρος ατόµων ή οµάδων, πεδίων δράσης του λογισµικού Ανοιχτή αρχιτεκτονική - διασφάλιση διαλειτουργικότητας συστημάτων Συνεχής έλεγχος του κώδικα για τη διόρθωση λαθών-υψηλή ποιότητα προϊόντος Συνεχής χωρίς κόστος αναβάθμιση Ταυτόχρονη επέμβαση στο πηγαίο κώδικα από απομονωμένους χρήστες (παραλληλισμός εργασιών)

6 ΕΛ/ΛΑΚ – Μοντέλο ανάπτυξης  Ανοικτό μοντέλο ανάπτυξης κατά το πρότυπο ανάπτυξης των επιστημονικών εργασιών στην ακαδημαϊκή κοινότητα  Ανοικτό δίκτυο ‘εθελοντών’ προγραμματιστών, οι οποίοι αναπτύσσουν και διορθώνουν τον κώδικα παράλληλα.  Ελεύθερη διακίνηση της γνώσης αξιοκρατικά και χωρίς φραγμούς  Ελεύθερη συμμετοχή στην ανάπτυξη του κώδικα Στηρίζεται στον Εθελοντισμό Συνυφασμένο με την κοινότητα ή “κοινωνία” χρηστών και προγραμματιστών Το ΕΛ/ΛΑΚ συμβαδίζει πλήρως με το στόχο: Ισότιμη και ανοικτή πρόσβαση για όλους στη Κοινωνία της Πληροφορίας

7 ΕΛ/ΛΑΚ και Ευρωπαϊκή Προοπτική  Η ψηφιακή σύγκλιση προϋπόθεση της πραγματικής σύγκλισης  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο (πρωτοβουλία e-Europe, Στρατηγική Λισσαβόνας).  Από το 1998 η ΕΕ προωθεί το ΕΛ/ΛΑΚ (ιδιαίτερα στις δημόσιες υπηρεσίες) Πρωτοβουλία eEurope 2005: “τα Κράτη – Μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν τη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων της Δημόσιας Διοίκησης μέχρι το Αναγκαία βήματα στην κατεύθυνση αυτή είναι η υιοθέτηση ανοιχτών προτύπων, εργαλείων και αρχιτεκτονικής στα έργα εκσυγχρονισμού της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης καθώς και η προώθηση του ανοιχτού λογισμικού”.

8 ΕΛ/ΛΑΚ και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες  IDA -Ιnterchange of Data between Administrations Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανταλλαγή υπηρεσιών και δεδομένων μεταξύ οργανισμών δημοσίας διοίκησης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (διαλειτουργικότητα)  Έχει ήδη ολοκληρώσει μελέτη χρήσης του Ελεύθερου Λογισμικού/ Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα  Έχει δημοσιοποιήσει οδηγό μετάβασης σε ανοιχτό λογισμικό  Ενθαρρύνεται, σε αρκετές περιπτώσεις, η ανάπτυξη εφαρμογών για τη Δημόσια Διοίκηση, που βασίζονται σε Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ).

9 ΕΛ/ΛΑΚ και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες  Open Source Software in the Public Sector: Policy within the European Union (FLOSS study) Πολιτική χρήσης Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοιχτού Κώδικα στο Δημόσιο τομέα. Μελετώνται μοντέλα χρήσης και ενσωμάτωσης ΕΛ/ΛΑΚ στη Δημόσια διοίκηση σε Ευρωπαϊκά Κράτη.  IDA Pooling Open Source Software (POSS) Πρωτοβουλία δημιουργίας κοινόχρηστου, ελεύθερου λογισμικού και ενθάρρυνση ανταλλαγής του μεταξύ των φορέων δημόσιας διοίκησης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο  IDA Open Source Migration Guidelines Κατευθύνσεις μετάβασης σε εφαρμογές Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα  IDA Open Source Observatory:Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο ΕΛ/ΛΑΚ  Κόμβος για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα ευρωπαϊκά προγράμματα και τις πρωτοβουλίες για το ελεύθερο λογισμικό νέο

10  Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις (πηγή FLOSS) Γερμανία 44% Ηνωμένο Βασίλειο 33%  Εξυπηρετητές  Linux: 29%, Apache:67%,BIND:95%, PHP: 24%  Συνεχώς αυξανόμενοι ρυθμοί χρήσης  Προσωπικοί υπολογιστές  Linux: <5% με αυξανόμενους ρυθμούς χρήσης Διεθνή μερίδια αγοράς-τάσεις

11 Βέλτιστη πρακτική:ΕΛ/ΛΑΚ στην Εκπαίδευση  Η εκπαίδευση αποτελεί φυσικό χώρο χρήσης και ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ  Πολλά παραδείγματα χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ σε όλο τον κόσμο σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης σε ευρεία γκάμα χωρών (ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Μεξικό, Πακιστάν, Ινδία κ.α) σε διαφορετικά επίπεδα διείσδυσης (μικρά ανεξάρτητα εκπαιδευτικά ιδρύματα με λίγους μαθητές – μεγαλύτερες σχολικές μονάδες με αρκετές χιλιάδες μαθητές, σχολεία με μεγάλη οικονομική άνεση – σχολεία σε πτωχές υποβαθμισμένες περιοχές) με μεγάλο βαθμό επιτυχίας με ενθουσιώδη υποδοχή από τους μαθητές

12 Πολιτικές για την προώθηση ΕΛ/ΛΑΚ  Δυνατότητα υιοθέτησης πλαισίου ελάχιστης υποστήριξης η πλαισίου δυναµικής υποστήριξης. ελάχιστο πλαίσιο υποστήριξης: διάθεση χρόνου και πόρων δυναµικό πλαίσιο υποστήριξης: θέσπιση νοµοθετικού πλαισίου προτίµησης λύσεων ΕΛ/ΛΑΚ, όπου αυτό είναι τεχνικά δυνατό και την άµεση ή έµµεση χρηµατοδότηση εναλλακτικών λύσεων ΕΛ/ΛΑΚ σε τοµείς στρατηγικής, κοινωνικής ή οικονοµικής σκοπιµότητας

13 Το ΕΛ/ΛΑΚ στη χώρα μας  Προώθηση της ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ Συγκρότηση μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» ομάδας εργασίας για το ΕΛ/ΛΑK  Καταγραφή διεθνούς εµπειρίας και των ωφελειών από τη χρήση του ΕΛ/ΛΑΚ  Μελέτη των δυνατοτήτων αξιοποίησης αλλά και την προώθηση της χρήσης του στο δημόσιο τομέα, στις επιχειρήσεις και στην εκπαίδευση  Συνεργασία με την Ελληνική κοινότητα ΕΛ/ΛΑΚ

14 Προτάσεις ομάδας εργασίας για την προώθηση του ΕΛ/ΛΑΚ στο δημόσιο τομέα, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες  Ενίσχυση έργων σχετικά με την τεκμηρίωση, μετάφραση και τον εξελληνισμό του ελεύθερου λογισμικού  Ανάπτυξη συνεργασιών για την πραγματοποίηση έργων ελεύθερου λογισμικού δημόσιου ενδιαφέροντος  Ενημέρωση και σταδιακή προώθηση της χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών σε διάφορους τομείς του δημοσίου  Ενημέρωση επιχειρήσεων για τα πλεονεκτήματα χρήσης ή μετάβασης σε ΕΛ/ΛΑΚ  Ενημέρωση επιχειρήσεων για τα νέα επιχειρησιακά μοντέλα που βασίοζονται σε ΕΛ/ΛΑΚ με στόχο τη διασφάλιση του απαραίτητου επιπέδου υποστήριξης που απαιτεί η χρήση από το δημόσιο τομέα και τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας  Ανάπτυξη ερευνητικών προγραμμάτων σχετικά με τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις του ΕΛ/ΛΑΚ

15 Προτάσεις ομάδας εργασίας για την εισαγωγή και προώθηση του ελεύθερου λογισμικού στην εκπαίδευση  Ενθάρρυνση της ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ από την ίδια την εκπαιδευτική κοινότητα Το ΕΛ/ΛΑΚ μπορεί να οδηγήσει σε εκπαιδευτικά προγράμματα που να έχουν πραγματικά εκπαιδευτικό χαρακτήρα με συμπαγή παιδαγωγική και εκπαιδευτική υποδομή  Τεχνική υποστήριξη και παιδαγωγική καθοδήγηση της ανάπτυξης και προσαρμογής του εκπαιδευτικού λογισμικού, καθώς και αξιολόγηση των προϊόντων και υπηρεσιών  Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού που παράγεται (λογισμικό, δραστηριότητες, κλπ) και εγκατάσταση,configuration, και διαχείριση ΕΛ/ΛΑΚ  Προώθηση της παραγωγής ΕΛ/ΛΑΚ στα πανεπιστήμια στο πλαίσιο ομαδικών εργασιών και με ενίσχυση της τακτικής δημοσίευσης των εργασιών (προγραμμάτων) σε ΕΛ/ΛΑΚ  Δημιουργία μαθημάτων στη χρήση λογισμικού πολυμέσων για την εκπαίδευση, και προγραμματισμό σε ΕΛ/ΛΑΚ  Ενθάρρυνση της ανάπτυξης δημοφιλών εκπαιδευτικών τίτλων πολυμέσων βασισμένων σε ΕΛ/ΛΑΚ

16 Προτάσεις ομάδας εργασίας για την απόκτηση λογισμικού από τον δημόσιο τομέα  Προσαρμογή της διαδικασίας απόκτησης και των προδιαγραφών του λογισμικού στο δημόσιο τομέα Διαφανής και αξιοκρατική επιλογή λογισμικού βάσει αναγκών Διασφάλιση των κρατικών δεδομένων και της διαλειτουργικότητας καθιερώνοντας ανοιχτά πρότυπα Εξέταση της δυνατότητας κατοχής από την πολιτεία του πηγαίου κώδικα όλων (ακόμα και των «έτοιμων» λύσεων) των πακέτων λογισμικού που αγοράζει για χρήση στις υπηρεσίες τις οποίες παρέχει

17 Χρήσιμα κείμενα  Study into the use of Open Source Software in the Public Sector OSS Fact sheet Use of Open Source in Europe The Open Source Market Structure  Free/Libre and Open Source Software: Survey and Study Use of Open Source Software in Firms and Public Institutions Open Source Software in the Public Sector: Policy within the European Union  eΕurope 2005 action plan: en.htm en.htm