1 Το Κοινωνικό Κόστος από τη Χρήση Αυτοκινήτων στις Κυπριακές Πόλεις Θεόδωρος Ζαχαριάδης Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου & Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, Πανεπιστήμιο Κύπρου τηλ , 22 Σεπτεμβρίου 2009

2 Υπόβαθρο της μελέτης Η χρήση αυτοκινήτων έχει πολλές παράπλευρες συνέπειες Οι συνέπειες οδηγούν σε χρηματικό κόστος (άμεσο ή έμμεσο) Δεν ενδιαφέρει το ιδιωτικό κόστος, που επωμίζεται ο ίδιος ο οδηγός – δικαίωμά του να σταθμίζει κόστος-όφελος Ενδιαφέρει το κόστος που δημιουργεί κάθε οδηγός/επιβάτης αυτοκινήτου στους άλλους κατοίκους της πόλης (εξωτερικό κόστος)

3 Αντικείμενο της μελέτης Υπολογισμός του οριακού εξωτερικού κόστους από τη χρήση αυτοκινήτων στις κυπριακές πόλεις ανά ώρα της ημέρας Χρησιμοποιήθηκε πανευρωπαϊκά αποδεκτή μεθοδολογία που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προσαρμοσμένη στα οικονομικά δεδομένα της Κύπρου Χρησιμοποιήθηκαν λεπτομερή δεδομένα από κυπριακές κυβερνητικές υπηρεσίες (Τμήμα Δημοσίων Έργων, Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, Υπηρεσία Περιβάλλοντος)

4 Επιπτώσεις που εξετάστηκαν Κυκλοφοριακή συμφόρηση Ατυχήματα Ηχορύπανση Αέρια ρύπανση Εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο) Άλλες επιπτώσεις

5 Παράδειγμα υπολογισμού κόστους: Αέρια ρύπανση ( Υπολογισμός εκπομπών ρύπων Διασπορά & μετασχηματισμός ρύπων στην ατμόσφαιρα Φυσικές Επιπτώσεις σε ανθρώπους, οικοσυστήματα, κτήρια Κόστος

6 Κυκλοφοριακές μετρήσεις σε κυπριακές πόλεις Πηγές: Τμ. Δημ. Έργων, Τμ. Επιθ. Εργασίας

7 Εξωτερικό και ιδιωτικό κόστος από τη χρήση αυτοκινήτων στις κυπριακές πόλεις

8 Εξωτερικό κόστος από τη χρήση αυτοκινήτων στις κυπριακές πόλεις Εξωτερικό κόστος πολλαπλάσιο του ιδιωτικού Απαιτείται κρατική παρέμβαση Συνολικό ετήσιο εξωτερικό κόστος: 2-3% του ΑΕΠ

9 Συζήτηση – 1 Οικονομική θεωρία: φορολογήστε τη δραστηριότητα που προκαλεί το κόστος  φόρος ίσος με οριακό εξωτερικό κόστος Αυτό σημαίνει: –Διόδια στις πόλεις ύψους: 3-5 € ανά διαδρομή σε ώρες αιχμής, Ευρωσέντς ανά διαδρομή εκτός ωρών αιχμής –«Πράσινος φόρος» στα καύσιμα ύψους περίπου 10 Ευρωσέντς ανά λίτρο  Είναι αυτή η καταλληλότερη λύση;

10 Συζήτηση – 2 Χωρίς εναλλακτικά μέσα μεταφοράς, τα διόδια στις πόλεις θα είναι απλώς ένας νέος φόρος Αν η κατάσταση επιδεινώνεται, θα αυξάνουμε κάθε χρόνο τον φόρο; Σήμερα, διόδια στην Ευρώπη υπάρχουν μόνο σε πόλεις με πολύ καλές δημόσιες συγκοινωνίες Τα διόδια απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό & διαβούλευση με όλους τους φορείς μιας πόλης

11 Συζήτηση – 3 Εναλλακτική προσέγγιση: Ανάπτυξη δημόσιων μεταφορών + υποστηρικτικά μέτρα (λ.χ. ακριβοί χώροι στάθμευσης, φορολόγηση αυτοκινήτων βάσει των εκπομπών τους) –Σταδιακή προσαρμογή των πολιτών, ιδίως της νέας γενιάς –Διαθεσιμότητα εναλλακτικών μεταφορικών μέσων  Λιγότερο ανελαστική η ζήτηση αυτοκινήτων –Σε κατοπινό στάδιο, ίσως και διόδια στις πόλεις, με τα έσοδα να χρηματοδοτούν περαιτέρω ανάπτυξη των δημόσιων μεταφορών

12 Προτάσεις Πολιτικής Συνεκτικός μακροπρόθεσμος σχεδιασμός: –Ταχεία ανάπτυξη δημόσιων μεταφορών –Οικονομική επιβάρυνση της χρήσης αυτοκινήτων (τέλη στάθμευσης, περιβαλλοντική φορολόγηση αυτοκινήτων, περιβαλλοντικός φόρος στα καύσιμα) –Σε κατοπινό στάδιο, ίσως και διόδια στις πόλεις  Οι πολίτες δεν είναι αδρανείς, ανταποκρίνονται σε οικονομικά κίνητρα/αντικίνητρα  Απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση  Ο χρόνος κυλά εις βάρος μας

13 «Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο πράγμα να επιχειρήσει κανείς, … από το να προσπαθήσει να εισαγάγει νέους θεσμούς. Γιατί εισάγοντάς τους έχει εχθρούς όλους εκείνους που ευεργετούνταν από τους παλιούς θεσμούς, και έχει χλιαρούς υποστηρικτές όλους εκείνους που θα ευεργετηθούν από τους νέους θεσμούς. Η χλιαρότητα αυτή οφείλεται εν μέρει στον φόβο των αντιπάλων… και εν μέρει στη δυσπιστία των ανθρώπων· αυτοί δεν πιστεύουν στην πραγματικότητα στα καινούργια πράγματα, αν δεν αποκτήσουν πρώτα αρκετή εμπειρία από αυτά» Ν. Μακιαβέλι, «Ηγεμόνας», κεφ. VI μτφρ. Ηλέκτρας Ανδρεάδη, εκδ. Κάκτος, 2006 Αντί Επιλόγου…