Οι μεταβατικοί χρόνοι (Γεωμετρική εποχή) 1100 – 800 π.Χ. Οι ιστορικοί χρόνοι Οι μεταβατικοί χρόνοι (Γεωμετρική εποχή) 1100 – 800 π.Χ.

1100 -800 π.Χ. Για 150 χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση. Ο πληθυσμός μειώνεται. Η οικονομία στηρίζεται στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Οι οικογένειες παράγουν μόνο τα απαραίτητα για να ζήσουν. Η κεντρική εξουσία εξασθενεί και σχεδόν εξαφανίζεται. Η οργάνωση στηρίζεται στην οικογένεια, στο χωριό, στην ομάδα.

Μετακίνηση ελληνικών φύλων Κατά τον 12ο αιώνα πολλά ελληνικά φύλα μετακινούνται και εγκαθίστανται σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδας. Η κίνηση γίνεται από το βορρά προς τον νότο.

Η κάθοδος των Δωριέων Πίνδος Δωρίδα Λακωνία

Κάθοδος των Δωριέων Πού εγκαταστάθηκαν Τελευταίο ελληνικό φύλο που μετακινείται γύρω στο 1100 π.Χ. είναι οι Δωριείς. Φεύγουν από την περιοχή της Πίνδου κατά ομάδες και πηγαίνουν νότια. Η μετακίνηση γίνεται σταδιακά. Τα μυκηναϊκά κράτη έχουν ήδη εξασθενήσει και δεν προβάλλουν αντίσταση. Οι Δωριείς εγκαθίστανται στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας που ονομάστηκε Δωρίδα και σε μεγάλα τμήματα της Πελοποννήσου. Αργότερα ορισμένοι κατοίκησαν μερικά νησιά των Κυκλάδων (Μήλο, Θήρα) και την Κρήτη.

Άλλες μετακινήσεις Οι Θεσσαλοί φεύγουν από την Πίνδο και εγκαθίστανται στην σημερινή Θεσσαλία διώχνοντας τους παλαιούς κατοίκους της Βοιωτούς και Αιολείς. Οι Βοιωτοί πηγαίνουν στην σημερινή Βοιωτία. Οι Αιολείς μεταναστεύουν στη Λέσβο, την Τένεδο και στα βόρεια της Μικράς Ασίας. Οι Ίωνες από την Πελοπόννησο πηγαίνουν στην Αττική, την Εύβοια και τις Κυκλάδες.

Αποτελέσματα της μετανάστευσης Σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο έγιναν αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών. Οι νέες εγκαταστάσεις θα είναι και οι οριστικές. Το εμπόριο σταματά. Στη θάλασσα κυριαρχούν τώρα οι Φοίνικες. Απομονώνονται πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η οικονομία γίνεται γεωργοκτηνοτροφική. Εξαφανίζεται η Γραμμική Β΄ που λίγοι γνώριζαν.

Απάντησε αν οι παρακάτω φράσεις είναι σωστές ή λάθος Η κάθοδος των Δωριέων έγινε μονομιάς. Οι Δωριείς κινήθηκαν από το βορρά προς το νότο, γι' αυτό και η πορεία τους ονομάστηκε "κάθοδος". Όταν έφτασαν στην Πελοπόννησο, χωρίστηκαν σε ομάδες που κινήθηκαν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Οι παλιοί κάτοικοι των περιοχών στις οποίες έφτασαν οι Δωριείς ήταν πιο δυνατοί και γι' αυτό κατάφεραν να τους νικήσουν. Ένα από τα αποτελέσματα της καθόδου των Δωριέων ήταν ότι σταμάτησε να αναπτύσσεται ο μυκηναϊκός πολιτισμός. Μια ισχυρή ομάδα Δωριέων κατέλαβε τη Σπάρτη και την πεδινή περιοχή του ποταμού Ευρώτα.

Ο Α΄ ελληνικός αποικισμός Αρχίζει περίπου το 1100 π.Χ. και γίνεται σταδιακά. Τι σημαίνει αποικία; Πόλη που ιδρύεται σε ξένη χώρα από ανθρώπους που εγκαταλείπουν την πατρίδα τους.

Τα αίτια του Α΄ ελληνικού αποικισμού Η καταστροφή του κράτους των Χετταίων τον 12ο αιώνα. Οι Μυκηναίοι είχαν προσπαθήσει να εγκατασταθούν στην Ασία, αλλά τα ισχυρά κράτη που υπήρχαν εκεί τους εμπόδιζαν. Η μετακίνηση και η πίεση των Δωριέων και άλλων φύλων. Η στενότητα χώρου. Η κλειστή γεωργοκτηνοτροφική οικονομία και η έλλειψη ανάπτυξης.

Η μετακίνηση έγινε διαδοχικά και κατά φυλετικές ομάδες. Οι μεγάλες φυλετικές ομάδες που μετακινήθηκαν ήταν οι Αιολείς, οι Ίωνες και οι Δωριείς.

Οι πρώτοι Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στις μικρασιατικές ακτές ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια της εύφορης γης. Οι περισσότερες αποικίες χτίστηκαν σε θέσεις που ευνοούσαν την ανάπτυξη του εμπορίου. Γι’ αυτό πολλές από αυτές εξελίχθηκαν αργότερα σε σημαντικά εμπορικά κέντρα. Γρήγορα αναπτύχθηκαν και πολιτιστικά, γιατί είχαν επαφές με τους αναπτυγμένους λαούς της Ανατολής.

Οικονομία Η κύρια απασχόληση του πληθυσμού είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Κάθε οικογένεια παράγει ό,τι της είναι απαραίτητο. Υπάρχει δηλαδή αυτάρκεια. Λίγοι ειδικοί τεχνίτες εξακολουθούν να υπάρχουν. Αυτοί είναι γνωστοί στα ομηρικά έπη ως δημιουργοί. Περιορίστηκε πολύ το εμπόριο μεταξύ των ελληνικών πόλεων. Το εξωτερικό εμπόριο περνά στα χέρια των Φοινίκων. Συνηθιζόταν η ανταλλαγή δώρων μεταξύ των ευγενών. Επίσης, από πολέμους, επιδρομές και πειρατεία οι ευγενείς εξασφάλιζαν δούλους και άλλα αγαθά.

Η μορφή των κρατών Κάθε φύλο ή τμήμα ενός φύλου αποτελεί ένα ξεχωριστό κράτος (φυλετικά κράτη). Τα φυλετικά κράτη διατηρήθηκαν έως τον 8ο αιώνα π.Χ. οπότε δημιουργήθηκαν οι πόλεις – κράτη.

Κοινωνικές τάξεις Ο ελεύθερος πληθυσμός χωρίζεται σε δύο τάξεις: Ευγενείς και απλός λαός Υπάρχουν και οι δούλοι

Ευγενείς («άριστοι») Οι ευγενείς ανήκαν σε πλούσιες οικογένειες με μεγάλες εκτάσεις γης, πολλά ζώα και δούλους. Ασχολούνταν με τη διακυβέρνηση του κράτους και τον πόλεμο. Η τάξη τους ήταν κλειστή, δηλαδή δεν επιτρεπόταν να περάσει κάποιος από τον απλό λαό.

Ο λαός («δήμος», «πολλοί») Ήταν μικροί καλλιεργητές, ειδικοί τεχνίτες και θήτες (δεν είχαν περιουσία) Οι δούλοι Ήταν αιχμάλωτοι πολέμου, λεία επιδρομών ή αγορασμένοι στα σκλαβοπάζαρα. Ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης, τη βοσκή των ζώων ή τις οικιακές εργασίες.

Ο βασιλιάς Ο επικεφαλής του κράτους είναι ο βασιλιάς (όχι άναξ). Είχε πολιτική, θρησκευτική, στρατιωτική και δικαστική εξουσία. Το αξίωμά του ήταν κληρονομικό. Στα καθήκοντά του τον βοηθούσε ένα συμβούλιο ευγενών. Η διατήρηση της εξουσίας του δεν ήταν εξασφαλισμένη. Γι’ αυτό προσπαθούσε να αποδεικνύει τις ικανότητές του με κατορθώματα, ληστρικές επιδρομές που αποφέρουν μεγάλη λεία, μεγαλοπρεπείς γιορτές και αγώνες. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια περιγράφουν μια τέτοια κοινωνία, μεταγενέστερη της μυκηναϊκής.

ΓΡΑΦΗ

Η Γραμμική Β΄ εξαφανίστηκε μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων Η Γραμμική Β΄ εξαφανίστηκε μετά την πτώση των μυκηναϊκών ανακτόρων. Για τρεις περίπου αιώνες ο ελληνικός κόσμος δεν είχε γραφή. Τον 8ο αιώνα π.Χ. οι Έλληνες πήραν το αλφάβητο από τους Φοίνικες και το προσάρμοσαν στην ελληνική γλώσσα. Το φοινικικό αλφάβητο δεν είχε φωνήεντα. Οι Έλληνες επινόησαν σύμβολα για να αποδώσουν τα φωνήεντα ή μετέτρεψαν μερικά σύμφωνα σε φωνήεντα. Η γραφή αυτή ήταν αρκετά απλή και έγινε κτήμα πολλών ανθρώπων, που απέκτησαν τη δυνατότητα να διαβάζουν, να γράφουν και να συμμετέχουν στον πολιτισμό. Από το ελληνικό αλφάβητο γεννήθηκε το λατινικό.

Τα έπη Τον 8ο αιώνα καταγράφονται τα πρώτα μεγάλα έργα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για τα έπη, πολύστιχα αφηγηματικά ποιήματα που ιστορούν περιπέτειες ηρώων. Οι Έλληνες που έφυγαν από την κυρίως Ελλάδα και δημιούργησαν αποικίες δεν ξέχασαν τις παραδόσεις και τους θρύλους τους. Τα κατορθώματα αυτά τα τραγουδούσαν οι αοιδοί στις αυλές των βασιλιάδων και αργότερα τα απάγγελναν οι ραψωδοί στις γιορτές. Σιγά σιγά τα μικρά αυτά τραγούδια ενώθηκαν σε μεγαλύτερα και έτσι δημιουργήθηκαν τα έπη. Τα πιο σημαντικά που διασώθηκαν ολόκληρα είναι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια

ΤΕΧΝΗ

ΚΕΡΑΜΙΚΗ Τα πήλινα αγγεία αποτελούν την πιο αντιπροσωπευτική έκφραση της γεωμετρικής τέχνης. Τα διακοσμούν με ομόκεντρους κύκλους, ομόκεντρα ημικύκλια, τρίγωνα, ρόμβους και τον μαίανδρο. Γεωμετρικές είναι και οι μορφές ζώων και ανθρώπων σε παραστάσεις μάχης, κυνηγιού, ναυμαχίας κλπ. Οι μορφές και όλη η διακόσμηση αποδίδεται με μαύρο χρώμα.

Πυξίδα

Επιτάφια αγγεία Είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία γεωμετρικών αγγείων που το ύψος τους φτάνει το 1,50 μ. Τοποθετούνταν πάνω στους τάφους και ήταν διακοσμημένα με θέματα από την τελετή ταφής.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μικρά κτίρια, απλής μορφής που εξυπηρετούν μόνο στοιχειώδεις ανάγκες. Άλλα είναι καμπυλόγραμμα και άλλα ευθύγραμμα. Η στέγη είναι επίπεδη ή σαμαρωτή. Από τον 8ο αιώνα χτίζονται οι πρώτοι μεγάλοι ναοί (ναός της Ήρας στη Σάμο)

ΠΛΑΣΤΙΚΗ Δεν έχουν σωθεί αγάλματα μεγάλου μεγέθους. Σώθηκαν μόνο μικρά από πηλό ή μπρούτζο. Από τον 8ο αιώνα χρησιμοποιείται και ο χαλκός ή το ελεφαντόδοντο. Τα ειδώλια παριστάνουν συνήθως ζώα αλλά και θεούς ή θνητούς. Τα μέλη του σώματος (πόδια, κεφάλι, λαιμός…) ξεχωρίζουν. Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες παρά μόνο τα πιο βασικά χαρακτηριστικά (μάτια, στόμα)

Χάλκινα άλογα

Χάλκινο ειδώλιο οπλίτη

Γυναικεία καθιστή φιγούρα και πάπια