Σκούπρα Κωνστάντζα Τανούσα Ελένη Τσιφτσή Εύα ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ. Σκέμπη Ελέσα Σκούπρα Κωνστάντζα Τανούσα Ελένη Τσιφτσή Εύα

Κοινωνική διάσταση του κινηματογράφου Όταν οι αδελφοί Λυμιέρ το 1894 ανακάλυπταν τον κινηματογράφο, ίσως να αγνοούσαν τότε, πως χάριζαν στην ανθρωπότητα την ευκαιρία οι χιλιάδες τόνοι από χαρτιά με λέξεις γραμμένες από πένα να γίνουν εικόνες. Ο κινηματογράφος χαρακτηρίζεται ως έβδομη τέχνη. Από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του ως είδος ψυχαγωγίας, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στα πλήθη που συνέρρεαν στις αίθουσες για να παρακολουθήσουν ταινίες. Μερικές φορές αυτή ήταν και η μοναδική διέξοδος από τη σκληρή βαρετή καθημερινότητα. Μια φυγή προς το όνειρο. Το σινεμά ακόμη και σήμερα, αποτελεί χώρο συνάντησης και κοινωνικής συναναστροφής.

Ο κινηματογράφος αντανακλά τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, τους προβληματισμούς, τα συναισθήματα -με ρεαλιστική εικόνα και ήχο- της εκάστοτε κοινωνίας σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή και μας μεταφέρει χωροχρονικά με αληθοφανή ψευδαίσθηση. Πάνω από όλα ο κινηματογράφος είναι σκεπτόμενο μέσο και όχι’’πυροτέχνημα’’και μας δίνει ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες που το πρωί υπάρχουν και το βράδυ χάνονται.

Αλληλεπίδραση κινηματογράφου-μόδας Ο κινηματογράφος είναι ένα πολύ φανταχτερό και εντυπωσιακό  μέσο προβολής  των τάσεων της μόδας. Βλέποντας μια ταινία μπορούμε να υπολογίσουμε περίπου πότε γυρίστηκε. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ταινίες ακολουθώντας τη μόδα εκπροσωπούν συγκεκριμένες χρονικές στιγμές και έχουν την ιδιότητα να αντικατοπτρίζουν ένα μεγάλο κομμάτι των ‘’θέλω’’ και των αναγκών του μεγαλύτερου ποσοστού θεατών στο οποίο απευθύνονται. Η επίδραση του κινηματογράφου από και προς τη μόδα αρχίζει κιόλας από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης του, από την εποχή δηλαδή του βωβού κινηματογράφου. Η συμβολή των σχεδιαστών κοστουμιών έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην επιρροή της μόδας και στη δημιουργία τάσεων.  Όλο αυτό το ταξίδι συνεχίζεται μέσα στις δεκαετίες και η αλληλεπίδραση γίνεται άμεσα αντιληπτή παρατηρώντας τη μόδα και τις ταινίες.

Η σχέση ανάμεσα στη μόδα και στον κινηματογράφο Η επίδραση ανάμεσα στη μόδα και στον κινηματογράφο είναι μια σχέση αμφίδρομη. Όσο η μόδα επηρεάζει τις ταινίες και τον τρόπο που παρουσιάζονται τόσο και οι ίδιες οι ταινίες συμβάλλουν κάποιες φορές στον καθορισμό των τάσεων της μόδας.  Χαρακτήρες και καταστάσεις σε ταινίες με έντονη αποδοχή από τον κόσμο δημιουργούν κάποιες φορές τάσεις και γραμμές που ακολουθούνται από τους θαυμαστές και μάλιστα πολλές φορές με μεγάλο φανατισμό. Άλλες φορές ο κινηματογράφος γίνεται έμπνευση και μέσα από διάφορες ιδέες που προβάλλονται δημιουργούνται ακόμα και κινήματα με πολλούς σε κάποιες περιπτώσεις πιστούς. Παρακάτω αναφέρονται ταινίες σχετικές με το χώρο της μόδας που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του κινηματογράφου.

Funny Face(1957) Το Funny Face, αποτελεί μια παραγωγή του 1957, με την Audrey Hepburn, την οποία αναλαμβάνουν να μεταμορφώσουν μια fashion editor και ένας φωτογράφος, από άχρωμη πωλήτρια βιβλιοπωλείου σε μοντέλο υψηλών προδιαγραφών. Η πρωταγωνίστρια πιστεύει ότι η μόδα δεν την αφορά, αλλά πάει στο Παρίσι, φοράει Givenchy και αλλάζει γνώμη.

Breakfast at Tiffany’s (1961) Στην ταινία εξιστορείται η ρομαντική ιστορία μιας κοπέλας από την Νέα Υόρκη,  που λατρεύει την μόδα, και ενός συγγραφέα. Η εικόνα της πρωταγωνίστριας με το μαύρο, μάξι φόρεμα από σατέν, δημιουργία του Givenchy, μαζί με κολιέ από πέρλες και ψηλά γάντια στην αφίσα της ταινίας, αποτελεί αντιπροσωπευτικό αντικείμενο ένδυσης του 20ού αιώνα και σύμβολο της μόδας ακόμα και σήμερα. Οι μοιραίες γυναίκες -"femme fatales" του Χόλλυγουντ απεικονίζονται πολύ συχνά να φορούν μαύρο φόρεμα που δένει στο λαιμό με λουρί -σε αντίθεση με τα πιο συντηρητικά φορέματα που φορούσαν οι νοικοκυρές ή οι πιο ευτραφείς ηθοποιοί του Χόλλυγουντ. Πριν από αυτό, το μαύρο φόρεμα ήταν σήμα κατατεθέν και αποκλειστικότητα των κηδειών. 

Blow Up (1966) Tο Blow up είναι μια ταινία του Αντονιόνι, μια κριτική ματιά - μέσα από τα μάτια του φωτογράφου μόδας, του Τόμας - του λαμπερού αλλά και ρηχού κόσμου της μόδας, του ιλουστρασιόν, φαίνεσθαι μιας εποχής (με τα ακριβά αυτοκίνητα, τα ξέφρενα πάρτι, το άφθονο ποτό και το εύκολο σεξ) που μοιάζει κενός και δίχως νόημα.

Prêt –a- porter (1994) Μια θέση πιο κάτω, βρίσκουμε την σατιρική, μαύρη κωμωδία Prêt –a- porter όπου κάνουν πασαρέλα όλη η αφρόκρεμα της βιομηχανίας της μόδας. Γυρισμένο στην εβδομάδα μόδας του Παρισιού, προκαλεί με την τελευταία σκηνή δυο λεπτών, όπου κάνουν πασαρέλα γυμνά μοντέλα.

Devil Wears Prada(2006) Μια πιο σύγχρονη βερσιόν παρουσίασης της σύγχρονης πραγματικότητας στα περιοδικά μόδας, βλέπουμε το Devil Wears Prada με τη Meryl Streep στον ρόλο της Miranda Priestly, διευθύντριας του μεγαλύτερου περιοδικού μόδας Runway, να βασανίζει την βοηθό της, άσχετη με τον χώρο, Anne Hathaway. Πολλά από τα ρούχα της ταινίας ήταν δημιουργίες πολλών διάσημων και διακεκριμένων σχεδιαστών.

Sex and the city (2008-2010) •  Εκατομμύρια γυναίκες ανά τον πλανήτη ταυτίστηκαν με τις ηρωίδες πρωταγωνίστριες. Τέσσερις φίλες και διαφορετικοί χαρακτήρες, οικονομικά ανεξάρτητες, συναντιούνται στα πιο μοντέρνα στέκια του Μανχάτταν και συζητούν ανοιχτά για τα δυο πιο αγαπημένα θέματα: τους άντρες και τα ρούχα. Όλες οι νευρώσεις και τα άγχη των γυναικών των μεγαλουπόλεων προβάλλονται συχνά με αυτοσαρκαστική διάθεση: αυτονομία και αυτοδιάθεση ή εγκλωβισμός στην εικόνα, ελευθερία κινήσεων ή περιορισμός σε άβολα, αλλά μοντέρνα, ρούχα, ανεμελιά και απελευθέρωση ή επικίνδυνη ισορροπία πάνω στα δωδεκάποντα,σεβασμός στην προσωπικότητα ή εμμονή στην ετικέτα, συμφιλίωση με το χρόνο ή επώδυνες επεμβάσεις που σβήνουν τα ίχνη του .

Coco Αvant Chanel(2009)   Η κινηματογραφική βιογραφία της Gabrielle “Coco” Chanel, μια ταινία γαλλικής παραγωγής με την Audrey Tautou, εξιστορεί την αρχή της καριέρας της γυναίκας που σημάδεψε για πάντα το στυλ των γυναικών. Η ηρωίδα, η Σανέλ, δε δημιούργησε απλώς μόδα. Άλλαξε ολοκληρωτικά την εικόνα της γυναίκας του 20ού αιώνα. Απελευθέρωσε τη γυναικεία σιλουέτα από τους ασφυκτικούς κορσέδες και τους φραμπαλάδες της Μπελ Επόκ. Εμπνεύστηκε από την αληθινή ζωή και έφερε στο προσκήνιο ένα λιτό στυλ, με αρρενωπά στοιχεία, αλλά και τσουχτερό στην τιμή, εφόσον απευθυνόταν στη γυναίκα που έμπαινε πλέον μαζικά στην παραγωγή..  Το απελευθερωτικό άγγιγμα της Σανέλ περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, και το αγαπημένο της χρώμα: το μαύρο.

Gossip Girl(2007-) Το Gossip Girl είναι μία αμερικανική τηλεοπτική σειρά βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Cecily von Ziegesar . Η αφήγηση γίνεται από τον παντογνώστη «blogger Gossip Girl» που απολαμβάνει να αποκαλύπτει γεγονότα και μυστικά από τις ζωές των προνομιούχων εφήβων στο Manhattans'sUpper East side της Νέας Υόρκη.

Η ιστορία του κινηματογράφου μέσα από κοστούμια! Το 1939 η Scarlet O’Hara στην ταινία ‘’Όσα παίρνει ο άνεμος’’ ξεριζώνει μια καταπράσινη κουρτίνα και δημιουργεί ένα καταπληκτικό φόρεμα λίγο πριν συναντήσει τον αγαπημένο της,την ίδια στιγμή που η Dorothy αφού εντόπισε τον Μάγο του Oz χτυπούσε απαλά τα κατακόκκινα παπουτσάκια της και ευχόταν να ξυπνήσει στο αγαπημένο της Κάνσας. Το They Won't Forget (1937) με την Lara Turner, η οποία έπαιξε το πρώτο "Sweater Girl", λανσάρει ένα ανεπίσημο λουκ για τις νέες γυναίκες που τόνιζε το μεγάλο στήθος, σπρωγμένο προς τα πάνω από το στηθόδεσμο. Η τάση αυτή κυριαρχεί έως και τη δεκαετία του 1950 και αποτελεί, αναμφισβήτητα, το πρώτο σημαντικό στυλ νεανικής μόδας.  

Σε κάθε της εμφάνιση φροντίζει να είναι προσεγμένη και ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ήταν τα μακριά ξανθά μαλλιά της και τα μαύρα μάσκα γυαλιά της.  Η Bardot διέδωσε το στυλ με το ανοιχτό ντεκολτέ για πλεκτά πουλόβερ, όπως και τα μαγιώ μπικίνι με ταινίες π.χ. Manina (1952) και λάνσαρε το χτένισμα “Sauerkraut”- ξινολάχανο - που θύμιζε κυψέλη. Ο μύθος της Μπεμπέ είχε γεννηθεί. Το  στράπλες φόρεμα «θήκη» της Gilda (1946), σχεδιασμένο από τον Jean Louis έχει συντελέσει στη διαμόρφωση της εικόνας της femme fatale και  αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως μια εικόνα της μόδας και του κινηματογράφου. Το φόρεμα  είναι κατασκευασμένο  από μαύρο σατέν με ευθύ  ντεκολτέ, αφήνοντας τους ώμους γυμνούς. Στη σκηνή,  στην  οποία εμφανίζεται το βλέπουμε  σε συνδυασμό με  ένα ζευγάρι μακριά γάντια. •Το «Όταν ο Θεός έπλασε τη γυναίκα»  (1956) ήταν ένα σκάνδαλο για την εποχή, η ξανθιά, όμως, Brigitte Bardot μάγεψε το κοινό με τον χειμαρρώδη αισθησιασμό και τη σχεδόν αγγελόμορφη σεξουαλικότητά της.

Η Marilyn Monroe εμφανίζεται ως ξανθός πειρασμός Η Marilyn Monroe εμφανίζεται ως ξανθός πειρασμός. Το φούξια(shocking pink) φόρεμα της στην ταινία Gentlemen Prefer Blondes(1953) έχει γίνει αντκείμενο πολλών απομιμήσεων, π.χ από τη Madonna με το ‘’Material Girl’’ αλλά και παρωδιών. Άλλο ένα διάσημο κομμάτι φορεμένο από τη Marilyn είναι το ιβουάρ φόρεμα, τύπου κοκτέιλ στο The Seven Year Itch (1955) Το φόρεμα αυτό ψηφίστηκε ως το Νούμερο 1 κινηματογραφικό φόρεμα όλων των εποχών,εκτιμάται 2 εκατομμύρια δολάρια,ενώ η Matterial έχει κυκλοφορήσει κούκλα Barbie η οποία φοράει το φόρεμα αυτό.

• Μερικά χρόνια αργότερα στους κινηματογράφους παίχτηκε το Bonnie and Clyde (1967), η κινηματογραφική αφήγηση γύρω από τη ζωή και τη δράση ενός διάσημου ζευγαριού «γκάνγκστερς» που έδρασε τη δεκαετία του 30 στην Αμερική. Η κομψότητα παρέα με την αντισυμβατικότητα δημιουργούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό. Ο μπερές και το μεταξωτό φουλάρι της πρωταγωνίστριας, Φέι Ντάναγουεϊ, αντιγράφτηκε από εκατομμύρια γυναίκες, στην προσπάθειά τους να υιοθετήσουν την ίδια αίσθηση ελευθερίας, πολυτέλειας και παρανομίας.   • Την ίδια δεκαετία λανσάρεται κι ένα άλλο στυλ. Αυτό της εργαζόμενης, αλλά και ανερχόμενης στον κόσμο των επιχειρήσεων, των τραπεζών και των χρηματιστηρίων, γυναίκας.Την εκπροσωπεί επιτυχημένα η Μέλανι Γκρίφιθ, στο ρόλο της Τες, στην ταινία Working girl (1988). Την εικόνα της, μαύρα και γκρι κουστούμια και ταγιέρ, συνδυασμένα με λευκά πουκάμισα, και ως συμπλήρωμα επαγγελματικές μεγάλες τσάντες,σπεύδουν να υιοθετήσουν όλα τα φιλόδοξα κορίτσια του δυτικού κόσμου.

Το κάτασπρο 90’s chic σύνολο που φορούσε η Sharon Stone στη σκηνή της ανάκρισης θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα απλό καθημερινό σύνολο. Όμως η Sharon είχε άλλα σχέδια! Η προσπάθειά της να αλλάξει το σταυροπόδι της, στέρησαν για πάντα από το λευκό τον αθώο χαρακτήρα του και έκανε τους άνδρες να ιδρώσουν. Aκολουθεί η ταινία του 2011 Breaking Dawn Part 1 όπου το σχεδιασμένο από την Carolina Herrera,νυφικό είναι μια αέρινη κρεπ σατέν δημιουργία με λεπτομέρειες από γαλλική δαντέλα και 152 κουμπιά που ξεκινούν από την ανοιχτή πλάτη και καταλήγουν στην εντυπωσιακή ουρά.

Ο κινηματογράφος ήταν ο χώρος όπου αναδείχθηκαν και λατρεύτηκαν οι δημοφιλέστεροι ηθοποιοί. Πολλά είναι επίσης τα πρόσωπα που αποτέλεσαν πρότυπα μόδας και στυλ και διακρίθηκαν μέσω του κινηματογράφου. -Ο Μarlon Brando(1924-2004) ήταν ένας από τους πλέον σημαντικούς αμερικανούς ηθοποιούς του 20ού αι. Το δραματικό ύφος τού ωραίου, ασυμβίβαστου και καταστρεπτικού ή αυτοκαταστροφικού νέου, που εισήγαγε ο Μπράντο, επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους Αμερικανούς ηθοποιούς, όπως ο James Dean,ο Paul Newman και ο Robert De Niro . - O James Dean(1931-1955),o οποίος ακολούθησε το πρότυπο του Marlon Brando καθιερώθηκε ως ένας ευαίσθητος και προβληματισμένος νεαρός, ιδιότροπος αλλά ταλαντούχος ηθοποιός, που όμως δεν κατάφερε πότε να συμβιβαστεί με τον εαυτό του.

Η Γκρέτα Γκάρμπο,(1905 – 1990 ), ήταν διάσημη Σουηδο-Αμερικανίδα ηθοποιός του κινηματογράφου κατά τη διάρκεια της εποχής του βωβού κινηματογράφου και μέρους της Xρυσής εποχής του Χόλιγουντ. Η Γκάρμπο θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες αλλά και πιο μυστηριώδεις ηθοποιούς. . Η Μπέτι Ντέιβις(1908-1989) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός που θεωρείται ιερό τέρας του αμερικάνικου κινηματογράφου. Πρωταγωνίστησε σε πολλές κλασικές ταινίες της χρυσής περιόδου του. Υποδυόταν συνήθως, αντιπαθείς ηρωίδες και η τεχνική της έχει αντιγραφεί από πολλούς μεταγενέστερους ηθοποιούς.

Η Γκρέις Κέλι (1929-1982), ήταν μια βραβευμένη με όσκαρ αμερικανίδα ηθοποιός, καθώς και πριγκίπισσα του Μονακό. Στα έξι χρόνια που η Κέλι εργάστηκε γύρισε μόνο 11 ταινίες, εντούτοις κατατάσσεται στις πιο πολυαγαπημένες πρωταγωνίστριες του Χόλιγουντ και το όνομά της αποτελεί συνώνυμο του στιλ, της ακτινοβολίας και της χάρης. Η Ελίζαμπεθ Τέιλορ (1932 - 2011) ήταν Αμερικανίδα ηθοποιός. Ξεκίνησε την καριέρα της ως παιδί θαύμα το 1943 με την ταινία ‘’Σιωπηλός Κατήγορος’’. Συνέχισε να γυρίζει ταινίες και τη δεκαετία του πενήντα αποτέλεσε τη μεγαλύτερη σταρ του αμερικανικού κινηματογράφου.

Απονομή βραβείων Τα όσκαρ είναι τα σημαντικότερα κινηματογραφικά βραβεία. Απονέμονται από την Αμερικανική Ακαδημία κινηματογραφικών τεχνών και επιστημών. Η σημασία ενός βραβείου κατέχει ύψιστη θέση στη ζωή ενός ηθοποιού, καθώς με αυτόν τον τρόπο επιβραβεύονται οι προσπάθειες αλλά και το ταλέντο του. Η πρώτη απονομή τους έγινε στις 16 Μαϊου του 1929 στο ξενοδοχείο Ρούσβελτ στο Χόλλυγουντ. Από τότε πραγματοποιούνται κάθε χρόνο έχοντας φανερή την αίγλη και τη λαμπρότητα που τους αναλογεί με παρόντες όλους τους διάσημους καλλιτέχνες. Ακόμα ετησίως τελούνται δέκαδες άλλες απονομές βραβείων και διοργανώνονται πολλά φεστιβάλ όπως το φεστιβάλ των Καννών.

~THE END