ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ & ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Ερευνητική εργασία Α΄ Λυκείου Β’ Τετράμηνο ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ & ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαίρη Μαρίν Β΄ Αρσάκειο Λύκειο Ψυχικού 2013-2014

ΟΜΑΔΑ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ & ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΟΜΑΔΑ 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ & ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Το Ζ του Βασίλη Βασιλικού

Το βιβλίο Το βιβλίο του Β. Βασιλικού κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1966 και είχε μεγάλη επιτυχία. Πλήρης τίτλος του βιβλίου ήταν «Ζήτα, φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος» Το θέμα του ήταν η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη του αριστερού βουλευτή της ΕΔΑ, σε ομιλία του στην Θεσσαλονίκη. Μεταφράστηκε σε πολλές άλλες γλώσσες, με πρώτη την γαλλική.

Το βιβλίο Τον Οκτώβριο του ’67 απαγορεύεται λόγω της δικτατορίας και κυκλοφορεί παράνομα για 7 χρόνια, ενώ ο Βασιλικός είναι εξόριστος στην Γαλλία. Παρά το γεγονός αυτό, το βιβλίο κυκλοφορεί σε πολλές άλλες χώρες, κερδίζει τις εντυπώσεις και έχει μεγάλη ζήτηση. Στο βιβλίο δεν υπάρχει καθόλου αναφορά στην Αθήνα, καθώς ο συγγραφέας ήθελε το κείμενό του να έχει καθολική ματιά.

Χαρακτηριστικά του βιβλίου Είναι σε γ’ πρόσωπη αφήγηση και περιλαμβάνει: Επιστολές (οι οποίες γράφονται από την γυναίκα του Λαμπράκη προς αυτόν) Διαλόγους θεατρικής φόρμας Άρθρα Αποσπάσματα από εφημερίδες Μονόλογο (στοιχείο ασυνήθιστο για τότε) Ολόκληρα κεφάλαια με τις καταθέσεις των μαρτύρων – υπέρ ή κατά του Λαμπράκη

Η ταινία Η ταινία γυρίστηκε από τον Κώστα Γαβρά, ο οποίος είναι ένας σημαντικός εμπορικός σκηνοθέτης της εποχής, με τη σύμφωνη γνώμη του Βασιλικού αλλά χωρίς την συμμετοχή του στη συγγραφή του σεναρίου. Την μουσική αναλαμβάνει ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος τον καιρό εκείνο είναι κρατούμενος και είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί η επικοινωνία μεταξύ του και του Γαβρά. Τελικά ο Θεοδωράκης δίνει δικά του τραγούδια που ακούγονται στην ταινία, όπως το «Γελαστό παιδί».

Η ταινία Ζ GAVRAS.wmv Παρά το γεγονός ότι η ταινία είναι στα γαλλικά και οι περισσότεροι ηθοποιοί Γάλλοι, η ταινία προβάλει ελληνικά στοιχεία, όπως φωτογραφίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη και το τραγούδι του Καζαντζίδη «Όμορφη Θεσσαλονίκη» Στην ταινία επίσης προβάλλεται το προφίλ των αριστερών. Υπάρχουν πολλαπλές απόψεις για το είδος της ταινίας.

Τα χαρακτηριστικά της ταινίας Τον ρόλο της χήρας αναλαμβάνει η Ειρήνη Παππά. Ο δημοσιογράφος σκιαγραφείται με βάση τους τρεις δημοσιογράφους που παρουσιάζονταν στην υπόθεση Λαμπράκη.

Επιτυχία της ταινίας στο εξωτερικό Ο Βασιλικός είναι ήδη γνωστός στο ευρύ κοινό, εφόσον έχει κερδίσει το 1961 το βραβείο των 12 για τα σημαντικότερα μυθιστορήματα με την τριλογία του «Το φύλλο. Το πηγάδι. Τ’ αγγέλιασμα» Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ των Καννών το ’69 και κέρδισε βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου. Κάνει θριαμβευτικό κύκλο και στην Αμερική, όπου προτείνεται για Όσκαρ.

Κοινά στοιχεία ανάμεσα στο βιβλίο και στην ταινία Τα βασικά επεισόδια Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις Οι σκηνές των ανακρίσεων Οι απολογίες Έντονο αντιμοναρχικό πνεύμα

Διαφορές ανάμεσα στο βιβλίο και στην ταινία Η ταινία στερείται της λεπτομερούς κάλυψης του ιστορικού των προσώπων και μαθαίνουμε πολλά για την ζωή τους, σε αντίθεση με το βιβλίο. Ο χαρακτήρας της χήρας στην ταινία έχει περάσει σε 2η μοίρα. Απουσιάζει το λυρικό στοιχείο από την ταινία. Στο βιβλίο η βασίλισσα Φρειδερίκη παρουσιάζεται με ειρωνικό τρόπο.

Τεχνική Γίνεται συνδιασμός αφηγηματικών τεχνικών που ο Γαβράς προσπαθεί να περάσει στην ταινία. Πανοραμικά πλάνα. Υποκειμενικά πλάνα (βλέπουμε τα γεγονότα απο την πλευρά των προσώπων τα οποία περιγράφονται μέχρι και 4 – 5 φορές από διαφορετικά άτομα)

Τεχνική Παρατηρούμε τη σειρά από εγχειρήσεις του Λαμπράκη μέσα από τα μάτια της χήρας. Δυσαναλογία στις απολογίες των αξιωματικών (στην ταινία διαρκούν 7 – 8 λεπτά, ενώ στο βιβλίο 80 σελίδες) Ανοιχτό κλείσιμο – η ταινία τελειώνει με το τέλος του γράμματος της γυναίκας του Λαμπράκη.

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ του Νίκου Καζαντζάκη

Το βιβλίο Συγγραφή:1941-1944, Ν. Καζαντζάκης Έκδοση: Νοέμβριος του 1946 Κριτική: θετική (ΑΛΛΑ δεν προσπάθησε να εντάξει το βιβλίο σε ένα ευρύτερο λογοτεχνικό πλαίσιο) Βαρήκας Πέτρος Χάρης Κώστας Βάρναλης Θρίαμβος του μυθιστορήματος τη δεκαετία ΄50 στο εξωτερικό Αμερική,«Time» κατατάσσεται στα 10 καλύτερα βιβλία της χρονιάς 1952 Αγγλία σε μετάφραση του Willmand Γαλλία ’54: βραβείο καλύτερου ξένου μυθιστορήματος

Έντονο βιωματικό στοιχείο: ηλικιωμένος εργάτης Ζορμπάς νεαρός διανοούμενος Καζαντζάκης Δύο συγκρουόμενες προσωπικότητες που παρουσιάζουν όμως και κοινά στοιχεία Βασισμένο στην γνωριμία του συγγραφέα με τον Γιώργο Ζορμπά το 1915 στο Άγιο Όρος Αφορμή: η επιχείρηση που θέλει να δημιουργήσει για να ξεφύγει από την θεωρία

Η ταινία 1964: κινηματογραφείται στην Ελλάδα από τον Μιχάλη Κακογιάννη με τίτλο Zorba the Greek Πρωταγωνιστής: Antony Queen Χήρα: Ειρήνη Παππά Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης Σκηνικά: Διονύσης Φωτόπουλος

Άξονες Σύγκρισης ταινίας-βιβλίου Αλλαγή ιδιότητας του αφηγητή και ήρωα του μυθιστορήματος σε ποιητή Συγγραφέας-Ζορμπάς συμπληρωματικοί χαρακτήρες Ποιητής-Ζορμπάς σχηματική εικόνα αντιδιαστολή χαρακτήρων Αλλαγή εθνικότητας του συγγραφέα Άγγλος ποιητής ελληνικής καταγωγής (αγγλόφωνος) Στην ταινία ο ποιητής ασπάζεται τον τρόπο ζωής του Ζορμπά ενώ στο βιβλίο οι διαφορές τους είναι αγεφύρωτες και δεν υιοθέτει αυτόν τον τρόπο ζωής Ζορμπάς: στο βιβλίο ξεχωριστός Έλληνας- αντιέλληνας Στην ταινία πρότυπη εθνική μορφή Έλληνα- τυπικός αντιπροσωπευτικός Έλληνας Ταινία : απλούστευση αφηγηματικών κειμένων και απουσία λόγιου χαρακτήρα του βιβλίου καθώς και ιστορικών στοιχείων Μη ορθολογικές κριτικές

Διαφορές Φόνος στο προαύλιο της εκκλησίας ΤΑΙΝΙΑ ΒΙΒΛΙΟ Την ημέρα του Πάσχα Την δεύτερη μέρα του Πάσχα Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας Κατά τη διάρκεια του πανηγυριού Δε δείχνει κανένα στοιχείο Κομμένο κεφάλι και στήθος

Χρονολογικό πλαίσιο αναφοράς γεγονότων Το βιβλίο περιγράφει γεγονότα τα οποία διαδραματίζονται κατά την διάρκεια των Ιταλικών πολέμων, όταν η Κρήτη ήταν υποδουλωμένη στους Ιταλούς. Η ταινία αναφέρεται στην ίδια περίπου περίοδο με το βιβλίο απλά ίσως λίγο αργότερα αφού η Κρήτη έχει απελευθερωθεί.

Προσθήκες στην ταινία σε σχέση με το βιβλίο Η πρόσκληση της μαντάμ Ορτάνς προς τους δυο ήρωες να μείνουν στο ξενοδοχείο της. Στο βιβλίο αναφέρεται ότι οι πρωταγωνιστές αποφασίζουν να μείνουν εκεί. Η ερωτική σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στον Καζαντζάκη και την χήρα του χωριού και η παρουσίαση αυτής της σχέσης ως αφορμή για την αυτοκτονία του εικοσιπεντάχρονου νέου. Η αλλαγή τόπου του ταξιδιού του Ζορμπά για τις αγορές που ήθελε να κάνει. Το βιβλίο αναφέρει ότι πήγε στο κάστρο ενώ η ταινία ότι πήγε στην Αθήνα.

4. Η σκηνή κατά την οποία ο Ζορμπάς έχει στείλει γράμμα περιγράφοντας στον Καζαντζάκη τις ερωτικές σχέσεις που είχε στην Αθήνα και προσπαθεί να τον καλύψει. 5. Η σκηνή με το παλικάρι και τη χήρα στο καφενείο.

Παραλείψεις-συντομεύσεις στην ταινία σε σχέση με το βιβλίο Η παράληψη της σκηνής του γλεντιού που γίνεται στην Κρήτη για τους ήρωες την στιγμή που φτάνουν στο νησί. Παραλείπονται οι εξιστορήσεις του Ζορμπά για το παρελθόν του, αλλά και οι φιλοσοφίες που διατύπωνε ο Καζαντζάκης σε πολλά σημεία του βιβλίου. Επίσης δεν περιλαμβάνονται οι σκηνές με τη φωτιά που βάζει ο πατήρ - Ιωσήφ όπως και ο θάνατός του αλλά ούτε και το θαύμα που σκηνοθετεί ο Ζορμπάς.

4. Τέλος βλέπουμε την ταινία να τελειώνει στη σκηνή όπου οι δυο ήρωες βρίσκονται στο ακρογιάλι τους και τρώνε και χορεύουν…και αποκόπτονται όλες οι επόμενες σκηνές με τον χωρισμό των δυο φίλων και το θάνατο του Ζορμπά. Ζορμπάς Συρτάκι.wmv

Ευχαριστούμε CARPE DIEM Αναγνωστοπούλου Κατερίνα Γιαλαμά Εμμανουέλα Θάνου Σοφία Καραχάλιου Εριέττα Σελλιανάκη Θεοδώρα Χατζηιωαννίδου Εβελίνα CARPE DIEM Ευχαριστούμε