C40 CITIES CLIMATE LEADERSHIP GROUP Οι 40 πόλεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή: Η συμμετοχή της Αθήνας Ιανουάριος 2008

Περιεχόμενα •Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής •Η ανάγκη ανάληψης δράσεων από τις πόλεις •Το ιστορικό της δημιουργίας της C40 •Η συνεργασία με την Clinton Climate Initiative •Η Clinton Climate Initiative •Οι στόχοι της C40 •Οι πόλεις-μέλη της C40 •Συνεργαζόμενες πόλεις με την C40 •Βέλτιστες πρακτικές •C40 Summits •Η συμμετοχή της Αθήνας στη C40 •Τα οφέλη της Αθήνας από τη συμμετοχή της στη C40 •Η στρατηγική της Αθήνας για το περιβάλλον •Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων Αντικατάσταση Πλαστικής Σακούλας Άλλες Δράσεις

Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής •Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική απειλή του πλανήτη. Οι συνέπειές της είναι καθολικές και μακροχρόνιες. •Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Τέτοιου τύπου μεταβολές περιλαμβάνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις ως προς τη μέση κατάσταση του κλίματος ή τη μεταβλητότητά του, που εκτείνονται σε βάθος χρόνου δεκαετιών ή περισσότερων ακόμα ετών. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας. •Κατά τη δεκαετία 1990 καταγράφηκαν οι υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν καταγραφεί ποτέ στην ιστορία.

Η ανάγκη ανάληψης δράσεων από τις πόλεις •Οι πόλεις καλύπτουν λιγότερο από 1% της επιφάνειας της γης αλλά είναι δυσανάλογα με την συνολική τους έκταση υπεύθυνες για τη δημιουργία της κλιματικής αλλαγής. •Το 50% του συνολικού πληθυσμού της γης διαμένει σε πόλεις (το 2030 υπολογίζεται ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί σε 60%). •Οι πόλεις καταναλώνουν το 75% της παγκόσμιας ενέργειας και παράγουν το 80% των αερίων που ευθύνονται για την αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου. •Οι πόλεις είναι οι κύριες υπεύθυνες για τη δημιουργία της κλιματικής αλλαγής και συνεπώς ο ρόλος τους συνεπώς για την καταπολέμηση της είναι κεντρικός.

Το ιστορικό της δημιουργίας της C40 •Η προσπάθεια ανάπτυξης συνεργατικών πρωτοβουλιών από τις πόλεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2005 όταν δήμαρχοι από τις 18 μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου, μετά από πρόσκληση του Δήμαρχου Λονδίνου Ken Livingston, συναντήθηκαν στο Λονδίνο με σκοπό την οριοθέτηση της ατζέντας για την ανάπτυξη δράσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και του φαινόμενου του θερμοκηπίου. •Στη λήξη της συνάντησης υπογράφηκε ένα μνημόνιο συνεργασίας ενώ παράλληλα, συμφωνήθηκε από όλες τις πλευρές η πρακτική υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της ανάληψης πολιτικών και συνεργασιών για την επιτάχυνση της χρησιμοποίησης τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον καθώς και της δημιουργίας νέων δεδομένων στις εσωτερικές αγορές.

Η συνεργασία με την Clinton Climate Initiative •Τον Αύγουστο 2006, η πρωτοβουλία C40 ενδυναμώθηκε, όταν ο δήμαρχος του Λονδίνου Ken Livingston, συμφώνησε με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, William J. Clinton, την συνεργασία της Large Cities Leadership Climate Group (όπως ονομαζόταν η C40 μέχρι εκείνη τη στιγμή) με την Clinton Climate Initiative. •Η συνεργασία αυτή επέκτεινε τη δράση της C40 στη μείωση των εκπομπών αερίων και στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Η Clinton Climate Initiative •Η Clinton Climate Initiative δημιουργήθηκε για να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής μέσα από την υλοποίηση πρακτικών και μετρήσιμων πρωτοβουλιών, με την εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων που αποσκοπούν στην άμεση και ουσιαστική μείωση των εκπομπών αερίων που ευθύνονται για τη δημιουργία και την επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. •Η Clinton Climate Initiative εργάζεται από κοινού με τα μέλη της C40 για να αναπτύξει και να υλοποιήσει μια σειρά δράσεων που θα επιταχύνουν τη μείωση των εκπομπών αερίων. •Για να μπορέσουν οι πόλεις να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων, η Clinton Climate Initiative παρέχει άμεσα βοήθεια σε μεμονωμένες πόλεις, δημιουργώντας μια κοινότητα που θα ενισχύει την πράσινη οικονομία των πόλεων αυτών και την ανταλλαγή πληροφοριών στη βάση βέλτιστων πρακτικών.

Οι στόχοι της C40 Οι βασικοί στόχοι όπως προδιαγράφονται από τη συνεργασία της Clinton Climate Initiative και της C40 είναι: •Η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των πόλεων. Αυτό θα συμβάλει στη μείωση των τιμών των προϊόντων που καταναλώνουν μικρές ποσότητες ενέργειας, στην ενίσχυση της ανάπτυξης και στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών για τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας. Η κοινή αυτή προσπάθεια θα συνεργαστεί και με τους επιχειρηματικούς εταίρους που προωθούν πράσινες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. •Η παροχή εξειδικευμένης γνώσης έτσι ώστε να βοηθηθούν οι πόλεις να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν προγράμματα για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων. Η τεχνική βοήθεια αφορά σε όλους τους τομείς δραστηριότητας μιας πόλης όπως η αποδοτικότητα της ενέργειας των κτιρίων, οι πιο καθαρές μεταφορές, η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η διαχείριση των απορριμμάτων, τα συστήματα διαχείρισης των υδάτινων πόρων και τα συστήματα υγιεινής. •Η δημιουργία και η εφαρμογή κοινών κανονιστικών εργαλείων έτσι ώστε οι πόλεις να δημιουργήσουν μετρήσιμους στόχους αναφορικά με τη μείωση των εκπομπών αερίων καθώς επίσης και να ανταλλάσσουν τεχνογνωσία και βέλτιστες πρακτικές. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε ένα δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών που θα επιτρέπει στους ειδικούς της κάθε πόλης να έχουν πρόσβαση στα στοιχεία των άλλων πόλεων και να αναπτυχθεί έτσι μια γόνιμη ανταλλαγή απόψεων.

Οι πόλεις-μέλη της C40 •Addis Ababa •Athens •Bangkok •Beijing •Berlin •Bogotá •Buenos Aires •Cairo •Caracas •Chicago •Delhi NCT •Dhaka •Hanoi •Houston •Hong Kong •Istanbul •Jakarta •Johannesburg •Karachi •Lagos •Lima •London •Los Angeles •Madrid •Melbourne •Mexico City •Moscow •Mumbai •New York •Paris •Philadelphia •Rio de Janeiro •Rome •Sao Paulo •Seoul •Shanghai •Sydney •Tokyo •Toronto •Warsaw

Συνεργαζόμενες πόλεις με την C40 Εκτός από τα μέλη της, η C40 έχει αναπτύξει συνεργασίες με 12 επιπλέον πόλεις για την επίτευξη των στόχων της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής: •Austin •Barcelona •Copenhagen •Curitiba •Heidelberg •New Orleans •Portland •Rotterdam •Salt Lake City •San Francisco •Seattle •Stockholm

Βέλτιστες Πρακτικές •Η ανάπτυξη και η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες της C40. •Οι βέλτιστες πρακτικές αφορούν σε 8 κατηγορίες: –Κτίρια –Ενέργεια –Φωτισμός –Λιμάνια –Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας –Μεταφορές –Απορρίμματα –Υδάτινοι Πόροι

Βέλτιστες Πρακτικές (συνέχεια) Παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών που έχουν αναπτυχθεί σε πόλεις-μέλη της C40: •Η δημιουργία «πράσινων κτιρίων» στη Μελβούρνη (Αυστραλία) οδήγησε στη μείωση κατά 87% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κατά 82% της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας, κατά 87% της χρήσης γκαζιού και κατά 72% της χρήσης ύδατος. •Το Πόρτλαντ (ΗΠΑ) συγχρονίζοντας τα φανάρια σε 135 διασταυρώσεις κατάφερε να εξοικονομήσει βενζίνη που αντιστοιχεί σε τόνους μονοξειδίου του άνθρακα. •Οι «ημέρες χωρίς αυτοκίνητο» στη Σεούλ (Β. Κορέα) οδήγησαν στη μείωση κατά 10% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. •Το πρόγραμμα «ο ρυπαίνων πληρώνει» που εφαρμόστηκε στο Τορόντο (Καναδάς) δημιούργησε ετήσια έσοδα 3-4 εκ. $ στην πόλη. •Η χρησιμοποίηση ειδικών φανών στους δρόμους του Σικάγο (ΗΠΑ) οδήγησε στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στην πόλη κατά 85%.

C40 Summits •Η C40 διοργανώνει συναντήσεις των μελών της με σκοπό την ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. •Κάθε συνάντηση συγκεντρώνει μια ομάδα ειδικών από κάθε πόλη που συμμετέχουν μαζί με τους Δημάρχους των πόλεων-μελών της C40. Μέσα από ένα αναλυτικό πρόγραμμα διαδραστικών συναντήσεων, οι εκπρόσωποι των πόλεων ανταλλάσσουν απόψεις, πληροφορίες και τεχνογνωσία για τον σχεδιασμό προγραμμάτων αλλά και για την υλοποίηση βέλτιστων πρακτικών με σκοπό την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. •Η πρώτη συνάντηση έλαβε χώρα στο Λονδίνο το 2005 και η δεύτερη στη Νέα Υόρκη το Κατά τη δεύτερη συνάντηση συμφωνήθηκε ότι η επόμενη πόλη που θα υποδεχτεί το C40 Summit θα είναι η Σεούλ.

Η συμμετοχή της Αθήνας στη C40 •Αντιλαμβανόμενος την ανάγκη για ανάληψη ουσιαστικών δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και αναγνωρίζοντας τη σημασία των συνεργατικών δράσεων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, ο Δήμος Αθηναίων, αποφάσισε να αιτηθεί την συμπερίληψη του στις 40 μεγάλες πόλεις που συνθέτουν την πρωτοβουλία C40. •Μετά από μια σειρά διεθνών επαφών, ο Δήμος Αθηναίων κατάφερε να αποτελέσει τελικά μέλος της καινοτόμου αυτής παγκόσμιας πρωτοβουλίας, μετουσιώνοντας τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς για τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Τα οφέλη της Αθήνας από τη συμμετοχή της στη C40 Ως μέλος του διεθνούς αυτού δικτύου πόλεων η Αθήνα αποσκοπεί: •Στην ανταλλαγή πληροφοριών, τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών για την εφαρμογή δράσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση των εκπομπών αερίων στην πόλη. •Στη συμμετοχή της στο σχεδιασμό καινοτόμων προγραμμάτων για τις πόλεις και στην τελική υλοποίηση τους. •Στην ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου και μακροπρόθεσμου σχεδίου δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. •Στην μεταφορά σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας της τεχνογνωσίας που θα αποκτήσει.

Η στρατηγική της Αθήνας για το περιβάλλον •Μέσα από την πρωτοβουλία C40, η Αθήνα ήδη επεξεργάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσεων, μακροπρόθεσμης προοπτικής, για την προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο θα φέρει την τεχνογνωσία της C40 και θα είναι έτοιμο τους προσεχείς μήνες. •Στόχος του σχεδίου δράσεων είναι η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για το περιβάλλον, η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης και λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πόλης.

Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων  Αντικατάσταση Πλαστικής Σακούλας •Ο Δήμος Αθηναίων, ακολουθώντας το παράδειγμα των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων, αποφάσισε να ξεκινήσει τη διαδικασία για την αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας με τσάντες κατασκευασμένες από υλικά λιγότερο επιβαρυντικά για το περιβάλλον. •Η χρήση της πλαστικής σακούλας είναι μια καθημερινή συνήθεια όλων μας, η οποία όμως είναι ιδιαίτερα βλαβερή για το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια, είναι σίγουρα έκδηλη η διεθνής τάση να ληφθούν μέτρα για την τελική αντικατάσταση της με τσάντες από ανακυκλώσιμα υλικά. •Η Αθήνα, ευθυγραμμίζεται πλήρως με την τάση αυτή και προβαίνει στην αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας από την 1η Μαρτίου 2008, με σκοπό να ανοίξει το δρόμο για τη διεύρυνση του μέτρου σε ολόκληρη την Ελλάδα. •Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί συναντήσεις με όλους τους κοινωνικούς εταίρους, και το μέτρο βρίσκεται στη διαδικασία υλοποίησής του. •Η αντικατάσταση της πλαστικής σακούλας είναι το πρώτο μέτρο που λαμβάνει η Αθήνα στο πλαίσιο του σχεδίου δράσεων για το περιβάλλον.

Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων  Άλλες Δράσεις Άλλες δράσεις που έχουν δρομολογηθεί από τον Δήμο Αθηναίων: 1.Πρόγραμμα φύτευσης ταρατσών Στο πλαίσιο του προγράμματος φύτευσης των ταρατσών, εκπονήθηκε μελέτη για την ταράτσα του πολιτικού κέντρου Ο.Ν.Α. στο συγκρότημα της Γκράβας και προγραμματίζεται η εφαρμογή της. Το συνολικό πρόγραμμα φύτευσης ταρατσών των κτιρίων για το 2008 θα εφαρμοστεί και σε άλλα δημοτικά κτίρια με εκπόνηση μελετών υποδομής των ταρατσών, μελετών πρασίνου, καθώς και προμήθειας του αναγκαίου φυτοτεχνικού εξοπλισμού. 2. Πρόγραμμα ανακύκλωσης φυτικών υπολειμμάτων Για το 2008 σχεδιάζεται η εφαρμογή προγράμματος ανακύκλωσης φυτικών υπολειμμάτων και μετατροπής τους σε οικολογικό βελτιωτικό εδάφους.

Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων  Άλλες Δράσεις (συνέχεια) 3.Μελέτες και έρευνες •Μελέτες και έρευνες για βιοκλιματικό σχεδιασμό δύο νέων δημοτικών παιδικών σταθμών, στην οδό Επινίκου στην Ριζούπολη. •Επιστημονικές μελέτες και έρευνες που υποστηρίζουν τις δραστηριότητες του Δήμου Αθηναίων, όπως αυτές καθορίζονται από τη συμμετοχή του στο Πρόγραμμα «Υγιείς Πόλεις» και αφορούν στο σχεδιασμό σχολικών αυλών σύμφωνα με τις προδιαγραφές του προγράμματος. •Επιστημονικές μελέτες και έρευνες που θα περιλαμβάνουν πειραματική αξιολόγηση του θερμικού βιοκλιματικού επανασχεδιασμού τους. •Μελέτη ενεργειακής απόδοσης των δημοτικών κτιρίων και προτάσεις για βελτίωσή της, σύμφωνα με την οδηγία 2002/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. •Σχεδιασμός, υλοποίηση και παρακολούθηση ενός συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης, το οποίο θα περιλάβει κατάλληλους δείκτες που απεικονίζουν την περιβαλλοντική εικόνα της πόλης και προδιαγράφουν τους τομείς παρέμβασης.

Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων  Άλλες Δράσεις (συνέχεια) 4.Στο πλαίσιο προγραμματικής συμφωνίας ΚΕΔΚΕ – ΥΠΑΝ – ΚΑΠΕ ετοιμάζονται προτάσεις για χρηματοδότηση: •Ενεργειακή πρόσοψη κτιρίων σε επέκταση της συμπλήρωσης του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ» που ήδη υλοποιείται •Βιοκλιματικός σχεδιασμός υπαίθριων αστικών χώρων και ένταξη ΑΠΕ σ’ αυτούς •Ενεργειακός σχεδιασμός νέων δημοτικών κτιρίων •Οικολογική οδήγηση και οχήματα •Δημοτικός φωτισμός 5.Στο πλαίσιο του Global Grand «ΟΞΥΓΟΝΟ στο 5ο Δημοτικό Διαμέρισμα», έχει σχεδιαστεί και υποβληθεί πρόταση για: •Κατασκευή αειφορικού κτιρίου GLOBAL •Πιλοτική μονάδα λιπασματοποίησης πράσινων απορριμμάτων (κατασκευή, θρυματιστής, αναστροφέας, κόσκινα)

Πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων  Άλλες Δράσεις (συνέχεια) 6.Έχει δρομολογηθεί και συμφωνηθεί η δυνατότητα συνεργασίας με την GREENPEACE για εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στο Δήμο Αθηναίων με: •Παρεμβάσεις στο κτιριακό απόθεμα του Δήμου Αθηναίων •Οχήματα και μετακινήσεις προσωπικού •Παροχή ενεργειακών υπηρεσιών από το Δήμο Αθηναίων 7.Σχεδιάζεται σε συνεργασία με τη ΔΕΗ η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε ιδιόκτητα κτίρια του Δήμου (κτίρια διοίκησης, πρόνοιας, εκπαίδευσης κλπ).