Ορθές πρακτικές βιώσιμης συνεργασίας λιγνιτικής βιομηχανίας και τοπικής κοινωνίας Καρλόπουλος Ευάγγελος Τράντης Χρήστος Κοζάνη, 26 Φεβρουαρίου 2010 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1

 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Προκλήσεις συμβίωσης τοπικής κοινωνίας και βιομηχανιών άνθρακα Παραδείγματα βιώσιμης συνύπαρξης λιγνιτικής βιομηχανίας και τοπικής κοινωνίας Συμπεράσματα ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2

 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 50 χώρες παράγουν ορυκτά καύσιμα εργαζόμενοι παγκοσμίως εργαζόμενοι στην Ευρώπη 30 δις ετησίως η αξία της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Ενδεικτικά μεγέθη Βιομηχανίας Ορυκτών Καυσίμων 3

Βιομηχανία ορυκτών στερεών καυσίμων στην Ευρώπη (πηγή: Euracoal)  ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 4

 ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ Περιβαλλοντική διάσταση Οικονομική διάσταση Κοινωνική διάσταση ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 5

Λιγνιτική Βιομηχανία (ορυχεία και θερμικοί σταθμοί) Άμεσα Εργαζόμενοι Μισθοδοσία Θέσεις εργασίας Άμεσα Εργαζόμενοι Μισθοδοσία Θέσεις εργασίας Λειτουργικές δαπάνες Προμήθειες κάθε είδους Υπηρεσίες τρίτων Λειτουργικές δαπάνες Προμήθειες κάθε είδους Υπηρεσίες τρίτων Έμμεση Επίδραση Δημιουργία δορυφορικής επιχειρηματικότητας Δευτερογενείς θέσεις εργασίας Επιπλέον εισόδημα Έμμεση Επίδραση Δημιουργία δορυφορικής επιχειρηματικότητας Δευτερογενείς θέσεις εργασίας Επιπλέον εισόδημα Γενική Επίδραση Διάθρωση παραγωγικού ιστού Υποδομές Τεχνογνωσία Χορηγίες (πχ. Τοπικός Πόρος) Γενική Επίδραση Διάθρωση παραγωγικού ιστού Υποδομές Τεχνογνωσία Χορηγίες (πχ. Τοπικός Πόρος) Άμεση Επίδραση Συνολική Επίδραση Οικονομική επίδραση της λιγνιτικής βιομηχανίας στην Τοπική και Περιφ. οικονομία  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 6

εργαζόμενοι, εκ. ευρώ μισθοί /ετησίως Συνολικό ετήσιο εισόδημα περιοχής: 734 εκ. ευρώ επιπλέον βιώσιμες θέσεις εργασίας x 1.55 Πολλαπλασιαστικά οφέλη της λιγνιτικής βιομηχανία στην περιοχή του Lausitz (πηγή: Prognos 2004)  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 7

ΧαρακτηριστικάΕνδεικτικός χρονικός προσδιορισμός για την περιοχή μας Εκλαϊκευμένη περιγραφή Φάση 1Αρχή της μονοδιάστατης ανάπτυξης Αρραβώνας Φάση 2Αλλοίωση των χαρακτηριστικών τοπικού συγκριτικού πλεονεκτήματος Γάμος Φάση 3Αναπτυξιακή Παθογένεια ΧΧΔιαζύγιο ή κατά συνθήκη συμβίωση Φάσεις συμβίωσης λιγνιτικής βιομηχανίας και τοπικής κοινωνίας  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 8

Περιορισμός ή εξάλειψη επαγγελμάτων, δεξιοτήτων και ειδικεύσεων Λιγνιτικά ΑποθέματαΕκβιομηχανιστικό Εγχείρημα ΤΟΠΙΚΟ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ Ραγδαία επαγγελματική κινητικότητα τοπικού πληθυσμού Επέκταση της χωρικής εμβέλειας σε γειτνιάζοντες πληθυσμούς Κυριαρχία συγκριτικού τοπικού πλεονεκτήματος  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 9

Περιβαλλοντικοί Φόροι Ανάδυση νέων Τεχνολογιών Εντατική εκμετάλλευση κοιτασμάτων Καχυποψία της τοπικής κοινωνίας Αλλοίωση χαρακτηριστικών του συγκριτικού πλεονεκτήματος  Δημιουργία πλεονάζοντος δυναμικού χαμηλής ειδίκευσης  Κινητικότητα προς άλλες περιοχές  Αδυναμία βιώσιμης επανένταξης σε αναπτυξιακή πορεία  Ανυπαρξία εναλλακτικών δυνατοτήτων απασχόλησης ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Διαδικασία μετατροπής του συγκριτικού πλεονεκτήματος σε αναπτυξιακή παθογένεια  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΑΝΘΡΑΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 10

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Άμβλυνση των Περιβαλλοντικών πιέσεων Διαφοροποίηση & μεγένθυνση των οικονομικών αλληλεπιδράσεων Ανάπτυξη προϋποθέσεων ομαλής & ήπιας μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Χάρτης της Γερμανίας με έμφαση στην περιοχή του Ruhr MW ανθρακική ισχύ 13 Πανεπιστήμια 35 Ερευνητικά & Τεχνολογικά Ινστιτούτα  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Πολιτεία του Illinois, Β. Αμερική  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ τ. μίλια εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα 8 εταιρίες εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων Ενεργειακό περιεχόμενο κοιτασμάτων μεγαλύτερο των πετρελαίων της Σαουδικής Αραβίας Αξία παραγόμενου άνθρακα 1,2 δις δολάρια το 2004

Περιφερειακό ερευνητικό πρόγραμμα άνθρακα Περιφερειακό πρόγραμμα ανάπτυξης εναλλακτικών πηγών ενέργειας Περιφερειακό πρόγραμμα επίδειξης καινοτόμων τεχνολογιών άνθρακα Περιφερειακό πρόγραμμα ανάπτυξης υποδομών και επιχειρηματικότητας Περιφερειακό πρόγραμμα εκπαίδευσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων Περιφερειακό πρόγραμμα στήριξης τοπικών διαδημοτικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών Διαθέσιμος Οικονομικός Πόρος Άνθρακα Δομή κατανομής Πόρου Άνθρακα στην πολιτεία του Illinois  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗΣ ΛΙΓΝΙΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ & ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι βιομηχανίες ορυκτών στερεών καυσίμων διαμορφώνουν καταλυτικά το φυσικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή δράσης τους. Η μονοδιάστατη ανάπτυξη διαμορφώνει μια ιδιάζουσα αγορά εργασίας ενώ η έλλειψη διορθωτικών παρεμβάσεων, από την πλευρά της τοπικής κοινωνίας, δημιουργεί ασφυκτικό πλαίσιο στην αναπτυξιακή πορεία της ευρύτερης περιοχής. Σε διεθνές επίπεδο, πολλές περιοχές αξιοποίησαν προγραμματισμένα και αποτελεσματικά το μέγεθος, τις ανάγκες, την τεχνολογική πολυπλοκότητα και τη μεγάλη διάρκεια ζωής των βιομηχανιών ορυκτών καυσίμων, επενδύοντας κυρίως στην Έρευνα, την Τεχνολογία και την Επιχειρηματική Καινοτομία. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Σας ευχαριστώ πολύ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ