Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Δημήτρη Β. Παπούλια Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών Συνέδριο ΤΕΕ «Ελληνική Βιομηχανία: Προς την Οικονομία της Γνώσης, 3-5 Ιουλίου 2006, Αθήνα

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Εισαγωγή •Την περίοδο επιχειρήθηκε ο μετασχηματισμός πολλών Δημοσίων Επιχειρήσεων (ΔΕ) σε επιχειρήσεις της αγοράς και του ανταγωνισμού •Ένα σημαντικό προηγούμενο στη διοικητική ιστορία της χώρας •Η εμπειρία καταγράφεται περίπου άρρητα και σιωπηρά •Δεν αξιοποιείται, δεν αναδεικνύεται, δεν ενσωματώνεται •ΔΕ όπως ΟΤΕ, ΕΛΠΕ, COSMOTE, ΔΕΗ κ.α •Οι διαδικασίες αποκρατικοποιήσεων,ιδιωτικοποιήσεων είναι κυρίως πολιτικές. Αλλά οι επιχειρήσεις πολλές φορές αυτονομούνται

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Κύρια Συμπεράσματα 1.Το κράτος επιμένει στον έλεγχο των ΔΕ Πίνακας 1 Δημόσιες Επιχειρήσεις(ΔΕ) • Είναι κρατική ιδιοκτησία • Είναι μονοπώλια • Πραγματοποιούν ευρύτερες κοινωνικές λειτουργίες • Είναι βεμπεριανές γραφειοκρατίες μόνο επιφανειακά • Διαχειρίζονται δεν διοικούν • Υπηρετούν πελατειακά πολιτικά συστήματα • Είναι κρατικές – πολιτικές επιχειρήσεις κατάλληλα αποκεντρωμένες από το κράτος

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Πίνακας 2 Επιχειρήσεις αγγλοσαξωνικού τύπου ή Chandlerian firms • Επιχειρήσεις που είναι αυτόνομες μονάδες λήψης αποφάσεων και ελέγχου • Είναι βεμπεριανές γραφειοκρατίες • Υπόκεινται στους κανόνες και στους νόμους της αγοράς • Υπόκεινται στον έλεγχο ανεξάρτητων αρχών • Επιδιώκουν μια επιχειρηματική αποστολή σε ένα πλουραλιστικό περιβάλλον • Έχουν διοικητική ιεραρχία που αποφασίζει για τα προϊόντα, τις τιμές και τις επενδύσεις, την οργάνωση της παραγωγής και λογοδοτούν για τα αποτελέσματα Πίνακας 3 Κοινωνικοποιημένες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα • Αποκλειστική δραστηριότητα με το ελληνικό κράτος και τις ΔΕ • Ανορθόδοξοι τρόποι για την αποκλειστική σχέση • Παρουσία σε πολλούς κλάδους ταυτόχρονα • Προνομιακές σχέσεις με την πολιτική εξουσία • Στελέχωση από συνταξιούχους του δημοσίου και των ΔΕ • Πελατειακές σχέσεις με την πολιτική εξουσία

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Στοιχεία Πίνακα 1 Στοιχεία Πίνακα 3 Στοιχεία Πίνακα 2 Επείγουσα ανάγκη η σύγκλιση των ΔΕ και πολλών ιδιωτικών επιχειρήσεων προς τις επιχειρήσεις αγγλοσαξονικού τύπου Μια διαγραμματική παρουσίαση αλλαγών και μεταρρυθμίσεων πρώτης,δεύτερης και τρίτης τάξεως.

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Το κράτος δεν αξιοποιεί την προκύπτουσα εμπειρία Επίλυση Προβλημάτων Διοίκηση Αλλαγών Πραγματοποίηση Μεταρρυθμίσεων Κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες χρειάζεται ειδική προετοιμασία χειρισμούς και προγράμματα και αντιστοιχούν σε διαφορετικές διαστάσεις πόρων, κόστους και χρόνου Αναλόγως την κατηγορία η εποπτεία τους μπορεί να είναι αρμοδιότητα του πρωθυπουργού, υπουργών ή ανωτάτων στελεχών της διοίκησης Οι διαστάσεις της πολυπλοκότητας και των συγκρούσεων Υψηλός βαθμός σύγκρουσης Χαμηλός βαθμός σύγκρουσης Χαμηλή Πολυπλοκότητα Υψηλή Πολυπλοκότητα Πρόγραμμα Αποκρατικοποιήσεων Ιδιωτικοποιήσεων Μεγάλες, Μικρές ΔΕ

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Το κράτος δεν γνωρίζει θεωρία •Η κατεύθυνση μεταβολής των θεσμών.Οι πολίτες πίστευαν ότι πολλά πράγματα στην Ελλάδα είναι κρατική αρμοδιότητα.Αυτό άλλαξε.Αλλά το καινούριο δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο στα μάτια των πολιτών •Οι δυνάμεις για την απελευθέρωση των αγορών δεν είναι πάντοτε το ίδιο ισχυρές και το ίδιο αποτελεσματικές •Παραδείγματα αποτελούν η αγορά των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα και η αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας •Πίσω από τις πιέσεις της ΕΕ για την απελευθέρωση των αγορών υπήρχε πάντοτε ένα ρεύμα νέων ιδεών και απόψεων •Πού είναι οι μεταρρυθμιστές;

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Το κράτος παρά ταύτα μαθαίνει Γνώση Διακυβέρνηση Στελέχη Εργαζόμενοι Διοικητικά Συμβούλια Συνδικάτα Η διαφθορά είναι αποτέλεσμα σπατάλης και μη τήρησης κανόνων Το management εργαλείο πολύ μεγάλης αξίας Το δημόσιο management όπως καταγράφεται στις ΔΕ Η συκοφάντηση των αντιπάλων αυξάνει τη διαφθορά Η ποινικοποίηση των επιχειρηματικών αποφάσεων

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Πίνακας 4 •Κύριες αποκρατικοποιήσεις-ιδιωτικοποιήσεις •1991: Τράπεζα Πειραιώς •1992: ΑΓΕΤ… •1993:Τράπεζα Αθηνών… •1994:Ναυπηγία Νεωρίου Σύρου •1996: ΟΤΕ Ι •1997:ΟΤΕ ΙΙ •1998:Τράπεζα Μακεδονίας Θράκης,ΟΤΕ ΙΙΙ… •1999:Ιονική Τράπεζα, ΟΤΕ IV… •2000:ΕΤΒΑ Ι,Ελληνικά Πετρέλαια ΙΙΙ… •2001:ΟΠΑΠ Ι, Διώρυγα Κορίνθου, ΔΕΗ Ι… •2002:ΕΤΒΑ ΙΙ, ΔΕΗ ΙΙ… •2003:ΟΠΑΠ ΙΙΙ, ΟΛΠ… •2004:Ελληνικά Πετρέλαια V… •2005:ΟΠΑΠ IV…

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Πίνακας 5 Έσοδα αποκρατικοποιήσεων- ιδιωτικοποιήσεων ΔΕ σε € Έτος ΔΕ % Κράτος ΔΕ Άθροισμα 1996 ΟΤΕ Ι 8, ΟΤΕ ΙΙ 18, …….. ….. ….. ….. …… 1999 …… ….. ….. ….. ……. ….. ….. …. …. …. …… ΟΠΑΠ IV 16, Άθροισμα

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Οι ΔΕ αντιπροσωπεύουν ακόμα τεράστια οικονομικά μεγέθη •Τα ποσά που εισέπραξε μέχρι σήμερα το κράτος είναι εντυπωσιακά αν αναλογιστεί κανείς ότι η προσπάθεια που περιγράφεται ήταν πολλές φορές εκ των ενόντων, εμπεριείχε αυτοσχεδιασμούς και καθυστερήσεις και δεν είχε την πρέπουσα προπαρασκευή και οργάνωση •Φαντάζεται κανείς να υπήρχε ένα περισσότερο οργανωμένο σχέδιο αποκρατικοποιήσεων – ιδιωτικοποιήσεων για τα υπάρχοντα περιουσιακά στοιχεία του κράτους αλλά και για άλλα όπως λιμάνια, εθνικοί δρόμοι, αεροδρόμια, ολυμπιακά ακίνητα κ.ά. •Ήταν όλα μέσα σε μια λογική περισσότερο εισπρακτικού χαρακτήρα παρά μια διαρθρωτική- αναπτυξιακή διαδικασία σε συνδυασμό με την απελευθέρωση των αγορών και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας •Δυστυχώς χάθηκε χρόνος πολύτιμος και ευκαιρίες ανεπανάληπτες οι οποίες δεν επανέρχονται

Ελληνική Βιομηχανία: προς την οικονομία της γνώσης, ΤΕΕ, Αθήνα, 3-5 Ιουλίου Ρεύματα ιδεών και απόψεων, καλό κλίμα, κατάλληλη ηγεσία και μεταρρυθμιστικό πνεύμα είναι βασικές προϋποθέσεις •Το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας: Οι αποκρατικοποιήσεις-ιδιωτικοποιήσεις ως διαρθρωτική πολιτική •Η διακίνηση των ιδεών στην Ελλάδα και στη Ευρώπη είναι ο καταλύτης όλων των αλλαγών.Χωρίς αυτές θα υπάρχει πάντοτε φτώχεια στις πρωτοβουλίες και στα αποτελέσματα •Μόνο με νέες ιδέες μπορούν να περιοριστούν οι υπάρχουσες λογικές, οι φοβίες, οι προκαταλήψεις και διλήμματα •Η γνώση και η μάθηση στις νέες τεχνολογίες και στα σύγχρονα διοικητικά συστήματα εμπεριέχουν προστιθέμενη αξία πολύ μεγάλης σημασίας. Η «έξυπνη » Ελλάδα φαίνεται πως αποτελεί αναπτυξιακή κατεύθυνση και έξοδο από το τέλμα και τα «συνήθη»