ΣΠΥΡΟΣ Θ. ΣΙΑΚΑΣ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ ΣΠΥΡΟΣ Θ. ΣΙΑΚΑΣ Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2009

Στην έρευνα δράσης κύριο μέσο συλλογής στοιχείων είναι η παρατήρηση. Στην έρευνα δράσης κύριο μέσο συλλογής στοιχείων είναι η παρατήρηση. Η πολυπλοκότητα του φαινομένου της μάθησης οδήγησε την εκπαιδευτική έρευνα στον πλουραλισμό στις μεθόδους συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων. Η χρήση πολλαπλών μεθόδων συλλογής δεδομένων ονομάζεται τριγωνοποίηση. Cohen&Manion 1994 Βιντεοσκόπηση Συμμετοχική παρατήρηση Συνεντεύξεις. Αναφορές ΜΕ ΣΤΟΧΟ

ΣΤΟΧΟΙ Εγκυρότητα (Boring 1953, Smith, 1975) Πολύπλευρη και ολιστική προσέγγιση (Mortimer 1988) στην συλλογή και ανάλυση των δεδομένων της έρευνας μέσα από την διασταύρωση πολλαπλών μεθόδων.

Θέματα δεοντολογίας Οι ποικίλες τεχνικές παρατήρησης μπορεί να διευκολύνουν την συλλογή δεδομένων Ωστόσο, αντικείμενο της έρευνας δράσης είναι ο άνθρωπος και η θέση του στην μαθησιακή – διδακτική διαδικασία Τρόποι τεκμηρίωσης της αντικειμενικότητας της καταγραφής. Τρόποι χρήσης των ψηφιακών μέσων Τρόποι χρήσης των μεθόδων συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων δημοκρατικές διαδικασίες σεβασμό της προσωπικότητας Διεθνείς συνθήκες

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Πλεονεκτήματα Αμεσότητα. Με την άμεση παρατήρηση ο ερευνητής μπορεί : να εξαγάγει χρήσιμα συμπεράσματα για το περιβάλλον της έρευνας του και να έχει πιο ολοκληρωμένη άποψη για την κατάσταση που θέλει να αλλάξει. να έχει πιο ολοκληρωμένη άποψη σε δεδομένα όπως η ατμόσφαιρα σε μια διδασκαλία, σε συναισθήματα των συμμετεχόντων στην έρευνα, σε στάσεις των μελών μιας ομάδας, που είναι δύσκολο να καταγραφούν με άλλες μεθόδους (ερωτηματολόγιο) να διαμορφώσει τις ερευνητικές επιλογές στην διάρκεια της διαδικασίας του ανάλογα με την ιδιομορφία της κάθε περίπτωσης. να παρέμβει άμεσα και να διαμορφώσει τις συνθήκες της κατάστασης που θέλει να αλλάξει .

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Μειονεκτήματα «Το κυριότερο πρόβλημα στην άμεση παρατήρηση είναι η καταγραφή των ευρημάτων». Altrichter, Posch & Somekh (2001, σ. 134) Πολλά γεγονότα να περάσουν απαρατήρητα λόγω φυσικών περιορισμών και αντικειμενικών παραγόντων Ο ερευνητής, εκτός από παρατηρητή αποτελεί και μέρος της κατάστασης που ερευνά. Υποκειμενικότητα και Εγκυρότητα των δεδομένων της έρευνας

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: μέθοδοι καταγραφής. Σύντομες σημειώσεις σε μορφή ημερολογίου Λήψη animation Σκηνικά Εικονογραφημένο σενάριο μοντάζ Κατανόηση   Ελκυστικότητα Ευελιξία Γνωστικοί στόχοι Παρατηρήσεις Βιντεοσκόπηση ή Ηχογράφηση

ΒΙΝΤΕΟΣΚΌΠΗΣΗ: Πλεονεκτήματα Αμεσότητα. Αντικειμενικότητα Εγκυρότητα Ωστόσο προκύπτουν ζητήματα: Δεοντολογίας Πιστότητας Εγγραφής Πιστοποίησης Γνησιότητας

ΒΙΝΤΕΟΣΚΌΠΗΣΗ: Αρχές βιντεοσκόπησης Δεοντολογία Ενημέρωση ότι θα βιντεοσκοπηθεί η διδασκαλία Δέσμευση ότι θα αξιοποιηθεί μόνο για ερευνητικούς σκοπούς. Αποφυγή κοντινών πλάνων σε πρόσωπα μαθητών αν δεν υπάρχει λόγος.

ΒΙΝΤΕΟΣΚΌΠΗΣΗ: Αρχές βιντεοσκόπησης Αντικειμενικότητα – Εγκυρότητα Πιστότητα Εγγραφής Τοποθέτηση της κάμερας κάπου σταθερά ώστε να μην επηρεάζει την διαδικασία. Όχι απότομα ζουμ και κινήσεις της κάμερας έτσι ώστε να γίνει μέρος του ντεκόρ της τάξης και να μην ενοχλεί Αποφυγή χρήσης επιπλέον εξοπλισμού όπως φώτα, ανακλαστήρες κ.ο.κ. ώστε να μην αποσπαστεί η προσοχή των μαθητών.

ΒΙΝΤΕΟΣΚΌΠΗΣΗ: Αρχές βιντεοσκόπησης Πιστοποίηση γνησιότητας Λήψη με την τεχνική του μονοπλάνου. Δηλαδή η κάμερα από τη στιγμή που αρχίζει η διδασκαλία γράφει διαρκώς χωρίς διακοπή. Ακόμα και οι αλλαγές της οπτικής γωνίας, όπου χρειάζεται γίνεται με την μετακίνηση της κάμερας χωρίς να σταματήσει η λειτουργία της. Με αυτό τον τρόπο η κάθε κασέτα μπορεί να είναι αντικειμενικό τεκμήριο της διδασκαλίας στον μελλοντικό ερευνητή που θα θελήσει να την αξιοποιήσει.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ Οι αναφορές μπορεί να παρουσιάζονται με διάφορες μορφές όπως ημερολόγια, εκθέσεις, αφηγήματα κ.ο.κ. Η μορφή των αναφορών μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με τον ρόλο των συντακτών τους στην έρευνα.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ: Πλεονεκτήματα Δίνει χρήσιμα στοιχεία που μπορεί να διαφύγουν της προσοχής του συμμετοχικού παρατηρητή. Επίσης καταγράφει παράγοντες που μπορεί να μην είναι ορατοί άμεσα ή που μπορεί να αξιολογηθούν εσφαλμένα εξαιτίας των μέσων καταγραφής. Έτσι η εικόνα μια φωτογραφίας ή ενός βίντεο μπορεί να μας παραπλανήσει και να δώσει εσφαλμένες εντυπώσεις σχετικά με ένα συναίσθημα ή μια στάση. Τέλος, εκτός από τα χρήσιμα δεδομένα που μπορεί να δώσει, ενεργοποιεί και τον εκπαιδευτικό να συμμετάσχει στην διαδικασία της έρευνας και, κατά κάποιο τρόπο, τον εκπαιδεύει σε μια συστηματική ερευνητική διαδικασία.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ: Μειονεκτήματα Στα προβλήματα αυτής της μεθόδου περιλαμβάνονται τα παρακάτω: H υποκειμενική καταγραφή μιας κατάστασης. Προβλήματα σχετικά με την χρήση της γλώσσας στην ακριβή καταγραφή μιας κατάστασης Η αξιοπιστία Αναζήτηση τρόπων που διασφαλίζουν την αντικειμενικότητα και την εγκυρότητα Αντιπαραβολή των αναφορών με στοιχεία που τις τεκμηριώνουν άλλες μεθόδους συλλογής δεδομένων, όπως η συνέντευξη.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Δομημένη Ανοιχτή Ημιδομημένη

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Πλεονεκτήματα Αμεσότητα, καθώς ο ερευνητής είναι, όπως και στην συμμετοχική παρατήρηση πρόσωπο με πρόσωπο με το αντικείμενο που μελετάται. Εμβάθυνση σε ζητήματα που μπορεί να περάσουν απαρατήρητα σε ένα ερωτηματολόγιο ή σε μια συμμετοχική παρατήρηση. Νέα στοιχεία. Έτσι σε ανοιχτές συνεντεύξεις μπορεί να καταγραφούν ενδιαφέρουσες απόψεις που ίσως δεν είχαμε υπολογίσει στις ερευνητικές επιλογές μας Όπως και στις αναφορές μπορεί να αποτυπωθούν στοιχεία που δύσκολα καταγράφει μια εικόνα ή περνούν απαρατήρητα όπως συναισθήματα και στάσεις Μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά στην παρατήρηση και να φωτίσει πλευρές για τις οποίες δεν είμαστε σίγουροι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Μειονεκτήματα Η συνέντευξη στηρίζεται στην ικανότητα του ερευνητή και στην υποκειμενική ματιά του. Έτσι θα πρέπει να κάνει τις ερωτήσεις με τέτοιο τρόπο και να δημιουργεί το κλίμα έτσι ώστε να εξάγει σαφή συμπεράσματα. Επίσης εξωγενείς παράγοντες όπως ξ κοινωνική θέση ο χώρος εξωτερικά ερεθίσματα μπορεί ν αποβούν σε βάρος της διαδικασία ς και να μην έχουμε έγκυρα αποτελέσματα. Οι περιορισμοί και οι δυσκολίες τη προφορικής έκφρασης μπορεί να αποβούν σε βάρος της διαδικασίας να οδηγήσουν σε παρερμηνείες και να επηρεάσουν την εγκυρότητα. Επίσης η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρα

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αρχές Δεοντολογία Ενημέρωση και Συγκατάθεση σχετικά με την πιθανή καταγραφή της συνέντευξης (βιντεοσκόπηση) Σε περιπτώσεις που η κουβέντα ξεφύγει προσπάθεια επαναφοράς χωρίς προσβολές Στην διάρκεια της συνεντεύξεις δεν γίνονται κρίσεις από την πλευρά του ερευνητή αλά αντίθετα ενθαρρύνεται η ανάπτυξη των οποιοδήποτε απόψεων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αρχές Προετοιμασία του κλίματος Μικρή συζήτηση ώστε ο ερωτώμενος να αισθανθεί άνετα. Ανασκόπηση της διαδικασίας ή του θέματος που αφορά η συνέντευξη. (αφορμή έναρξης της συζήτησης). Ενθάρρυνση στην διατύπωση ακόμα και της πιο απλοϊκής άποψης Χρησιμοποίηση χώρου με τον οποίο είναι εξοικειωμένος ο ερωτώμενος

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: Αρχές Αντικειμενικότητα Ενημέρωση σχετικά με το περιεχόμενο και τη διαδικασία της συνέντευξης. Σε περίπτωση καταγραφής με βιντεοκάμερα, τήρηση των αρχών βιντεοσκόπησης που αναπτύχθηκαν πιο πάνω. Για παράδειγμα τοποθέτηση της κάμερας έξω από το οπτικό πεδίο της συνέντευξης, ώστε να μην επηρεάζει τις απαντήσεις.

Τα δεδομένα ταξινομούνται και αναλύονται με βάση τις: ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τα δεδομένα ταξινομούνται και αναλύονται με βάση τις: Ποιοτικές (Μεθοδολογικές – Τεχνικές –Παιδαγωγικές) παραμέτρους που έχουν τεθεί στην έρευνα. Τα ερευνητικά ερωτήματα