(Iceland, Liechtenstein, Norway) EEA Financial Mechanism 2009 – 2014 (Iceland, Liechtenstein, Norway) ΕΡΓΟ: “Biodiversity conservation in restoration and management of the Amiantos Asbestos Mine in Troodos National Forest Park” «ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΙΟΥ ΑΜΙΑΝΤΟΥ» TAKIS TSINTIDES CHIEF CONSERVATOR OF FORESTS – DEPT OF FORESTS

THE AMIANTOS ASBESTOS MINE State forest land Part of National Forest Park & Natura 2000 site Total mined area 330 ha or 3,3 km² Restoration works started in 1996, expected to last up to 2025, with a total cost of €30.000.000 Impact on landscape, hydrology, recreation, nature conservation and human health.

a THE MINE AREA OVER TIME The mine in operation -1936 Just after closure -1992 In 2006 Stabilization works in 1998 Today

TΟ ΕΡΓΟ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… a ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: € 1.350.000 EEA Grants: € 1.138.167 (84,3%), Κύπρος: € 211.833 (15,7%) Διάρκεια: 36 Μήνες (15.01.2013 – 31.12.2015) Φορέας υλοποίησης: Τμήμα Δασών Κύριος στόχος: Η αξιολόγηση και βελτίωση των τεχνικών αποκατάστασης και η εισαγωγή μέτρων για ενίσχυση της βιοποικιλότητας Κύριες δράσεις: Αποκατάσταση 14 ha, δημιουργία λίμνης στον κεντρικό κρατήρα, υλοποίηση δράσεων για την πανίδα, ετοιμασία οδηγού αποκατάστασης, εξάλειψη ξενικών εισβλητικών ειδών, εκπαίδευση προσωπικού, απόκτηση εξοπλισμού κτλ Διαχείριση έργου: Διευθυντής έργου, Καθοδηγητική Επιτροπή, 2 πτυχιούχοι με σύμβαση, δασικό προσωπικό, λογιστήριο, αρχείο κτλ. TΟ ΕΡΓΟ ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ…

a ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ: Αναχαίτιση της απώλειας βιοποικιλότητας Η συμβολή στην αναχαίτιση της βιοποικιλότητας μέσω βελτίωσης των τεχνικών αποκατάστασης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η περιοχή είναι τμήμα του Εθνικού Δασικού Πάρκου Τροόδους και της ομώνυμης περιοχής Natura 2000 καθώς και κύριο μέρος του πιο σημαντικού ίσως ορεινού τοπίου στην Κύπρο. Ο τελικός στόχος είναι η βελτίωση των μεθόδων αποκατάστασης σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα και τη συμβατότητά τους προς Ευρωπαϊκές Οδηγίες και η διεύρυνση των στόχων ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες διατήρησης της βιοποικιλότητας και της αισθητικής. TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ…

a TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… ΤΟ ΕΡΓΟ ΧΩΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΕΠΤΑ (7) ΟΜΑΔΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ: Προκαταρκτικές δράσεις και αγορά εξοπλισμού: Διορισμός Διευθυντή Έργου Καθορισμός προσωπικού που θα εμπλακεί στο έργο Σύσταση της Καθοδηγητικής Επιτροπής Ετοιμασία εγγράφων διαγωνισμών για τις πρώτες δράσεις ετοιμάστηκαν για ιστοσελίδα έργου, αγορά ηλεκτρονικού εξοπλισμού, αγορά υπηρεσιών δύο πτυχιούχων, αγορά δύο οχημάτων και ενός μικρού πυροσβεστικού οχήματος υπό ετοιμασία αγορά υπηρεσιών εμπειρογνώμονα αποκατάστασης, ειδικού για εισβλητικά είδη και συλλογείς σπερμάτων. και στη συνέχεια για ταινία για το Μεταλλείο και ομάδας μελετητών για τη Λίμνη και ειδικού για υδροσπορά (Hydroseeding).

a TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… [Προκαταρκτικές δράσεις και αγορά εξοπλισμού (συνέχεια)] : Αγορά εξοπλισμού που προβλέπονται στην εγκεκριμένη πρόταση 3 οχήματα: δύο μεταφοράς προσωπικού και ένα πυροσβεστικό 1 τόνου (ταχείας επέμβασης): € 71.000 Ηλεκτρονικός εξοπλισμός: 2 ΗΥ, 2 laptops, 1 plotter: €10.000 1 φωτογραφική και 2 GPS: € 2.500 2 φορητές μηχανές συλλογής σπερμάτων: € 4.000

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 2. Αξιολόγηση και βελτίωση των μεθόδων αποκατάστασης στο Μεταλλείο και εκπαίδευση προσωπικού €49.000: Αγορά υπηρεσιών ειδικού στην αποκατάσταση μεταλλείων: (α) αξιολόγηση της επιτυχίας διαφόρων ειδών φυτών και μεθόδων που χρησιμοποιούνται στην αναχλόαση / αναδάσωση (β) προτάσεις για χρήση επιπρόσθετων ειδών φυτών στην αναχλόαση (σπορά υδροσπορά) (γ) εισηγήσεις για ακατάλληλα είδη (φυτών που ήδη χρησιμοποιούνται δ) ετοιμασία προτάσεων για τον πρώτο χρόνο αποκατάστασης (ε) ετοιμασία Οδηγού Αποκατάστασης Μεταλλείων (που θα μπορεί να χρησιμοποιείται και σε άλλα έργα) Αγορά υπηρεσιών ειδικού στην υδροσπορά: αξιολόγηση τρόπου χρήσης υδροσποράς, εκπαίδευση προσωπικού για 5 μέρες, ετοιμασία οδηγιών για ορθή εφαρμογή της υδροσποράς. Αγορά υπηρεσιών ειδικού για εισβλητικά είδη Διάλεξη για μέτρα ασφάλειας προσωπικού Διημερίδα βιοποικιλότητας: 2 ειδικοί από Νορβηγία, 1 ορνιθολόγος, 1 ειδικός στις νυχτερίδες, 1 ερπετά, 1 θηλαστικά, 1 έντομα, ειδικός αποκατάστασης, εισβλητικών ειδών και υδροσποράς. Εκπαιδευτική επίσκεψη 3 δασικών υπαλλήλων στη Νορβηγία για 5 μέρες. a

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 3. Τοπιοτέχνηση κεντρικού πυρήνα του Μεταλλείου €332.000: Αγορά υπηρεσιών μελετητών (Πολιτικού Μηχανικού και Αρχιτέκτονα) για ετοιμασία σχεδίων, προδιαγραφών, εγγράφων διαγωνισμών και επίβλεψη Δημιουργία τεχνητής λίμνης στον κεντρικό κρατήρα δυναμικότητας 30.000 – 45.000 m³, (High Density Polyethylene membrane) , με νησίδα στο κέντρο – καταφύγιο πουλιών και άλλων οργανισμών, αποστράγγιση - εκσκαφή και διαμόρφωση, φύτευση 500 υδρόφιλων φυτών γύρω από τη λίμνη, εξοπλισμός οξυγόνωσης και μεταφοράς νερού, κατασκευή πεζοδρόμου περιμετρικά της λίμνης (σχεδιασμός και επίβλεψη από μελετητές) Ασφαλτόστρωση δρόμου πρόσβασης προς τη λίμνη Τοποθέτηση στοιχειωδών κατασκευών για επισκέπτες γύρω από τη λίμνη (με ενημερωτικές πληροφορίες) Εκπαιδευτική επίσκεψη 3 δασικών υπαλλήλων στη Νορβηγία για 5 μέρες. a

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 4. Ενίσχυση άγριας ζωής (πανίδας) €39.000: a Κατασκευή και τοποθέτηση 100 τεχνητών φωλιών πουλιών διαφόρων τύπων για βελτίωση των συνθηκών φωλιάσματος διαφόρων ειδών πουλιών - €3.500. Εγκατάσταση πέντε (5) σημείων υδροληψίας για πανίδα - ντεπόζιτα νερού 500 λίτρων και ποτίστρες – προκατασκευασμένα €4.000. Φύτευση 10 ομάδων καρποφόρων δέντρων/θάμνων για βελτίωση των συνθηκών διατροφής των ειδών πανίδας (επιλογή επίπεδων θέσεων, βελτίωση εδάφους, φύτευση, προστασία, περιποίηση) € 6.000 Σπορά σε 4 θέσεις εμβαδού 500 m² διαφόρων ειδών ψυχανθών / αγρωστωδών (βίκος, τριφύλλι, ηλίανθος κτλ) για πανίδα – απομάκρυνση πετρών, πρόσθεση εδαφοβελτιωτικών, καλλιέργεια, σπορά κτλ για 3 χρόνια /επαναλαμβανόμενη - €5.500 Βελτίωση συνθηκών φωλιάσματος νυχτερίδων σε μια από τις υπάρχουσες κατοικίες - €1.000 Κατασκευή ξερολιθιών μήκους 150 m για βελτίωση βιοτόπου ερπετών, πουλιών και εντόμων – ίσως κατά μήκος του δρόμου προς λίμνη και γύρω από τη λίμνη - €19.000. a

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 5. Αποκατάσταση 14 ha στο Μεταλλείο €754.000: a Η έκταση που θα αποκατασταθεί βρίσκεται γύρω από τον κεντρικό κρατήρα/λίμνη. Θα διατηρηθεί μια έκταση ως έχει που θα επιλεγεί για να έχουμε ένα δείγμα των μετώπων εξόρυξης. Θα εγκατασταθούν 4 τύποι οικοτόπων (μαύρης πεύκης, αοράτου, λατζιάς και τραχείας πεύκης). Διαμόρφωση ισοϋψών λωρίδων και επιδιόρθωση ζημιών που έχουν υποστεί – η πρόταση αφορά κυβερνητικό εκσκαφέα του Τμήματος Δασών. Μεταφορά και εγκατάσταση 70.000 m³ επιφανειακού χώματος Προετοιμασία εδάφους, διάνοιξη τάφρων, λάκκων κτλ Συλλογή σπερμάτων και παραγωγή φυτών Φύτευση 14.000 φυτών και σπορά Αγορά υλικών υδροσποράς (όχι σπερμάτων από εξωτερικό μάλλον θα σταματήσει) Υδροσπορά και κλαδοπλέγματα Αναπλήρωση αποτυχιών και περιποίηση Απομάκρυνση 1.000 δέντρων ακακίας και αΐλανθου με τη βοήθεια ειδικού. a

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 6. Δημοσιότητα για το έργο €38.000: a 6. Δημοσιότητα για το έργο €38.000: Ετοιμασία άρθρων και δημοσίευσή τους στα ΜΜΕ (ήδη ετοιμάστηκε το πρώτο) Λειτουργία ιστοσελίδας για το έργο για 3 έτη και μετά ενσωμάτωσή της στη ιστοσελίδα του ΤΔ (από τον Απρίλιο του 2013). Διοργάνωση τριών ενημερωτικών ημερίδων για το έργο (υποχρεωτικές) – η 1η τέλη Απριλίου ή Μάιο 2013 (εγκαίνια) – 2η Απρίλιο 2014 για να τιμηθεί η προσφορά της γυναίκας στο Μεταλλείο – κατά τη λειτουργία και αποκατάσταση και η 3η στο τέλος του έργου – 2015. Ετοιμασία ταινίας για το μεταλλείο – ιστορία, αποκατάσταση, το έργο και οι προοπτικές (αρχίσει από εφέτος – θα είναι έτοιμη τέλος του 2014) Τοποθέτηση δύο πινακίδων για το έργο – είσοδο και λίμνη και αναμνηστικής πλάκας στη λίμνη στο τέλος Ετοιμασία 4 αφισών και 2 φυλλαδίων για το έργο και το μεταλλείο. a

TΟ ΕΡΓΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ… 7. Διαχείριση του έργου €46.000: a 7. Διαχείριση του έργου €46.000: Διορισμός Διευθυντή έργου και προσωπικού που θα εμπλακεί στο έργο Εργοδότηση δύο πτυχιούχων (ενός Δασολόγου και ενός Βιολόγου για 33 μήνες) Σύσταση και λειτουργία της Καθοδηγητικής Επιτροπής Ετοιμασία 4μηνιαίων και ετήσιων εκθέσεων αναφοράς και εξωτερικός έλεγχος διαδικασιών. υπολογίζεται ότι θα γίνουν 36 διαγωνισμοί/προσφορές για υλοποίηση του έργου a

MILESTONE ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Απόκτηση εξοπλισμού 2 οχήματα, 1 πυροσβεστικό, 4 ΗΥ, 1 plotter, 1 φωτογραφική, 2 GPS, 2 συλλογείς σπερμάτων 12ος μήνας Εκπαίδευση προσωπικού σε μέτρα ασφαλείας Διαλέξεις από Λειτουργό Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας 10ος μήνας Απομάκρυνση εισβλητικών/ ξενικών ειδών Απομάκρυσνη 1.000 φυτών ψευδακακίας και α Εκπαίδευση προσωπικού στην υδροσπορά Βελτιωμένη εφαρμογή υδροσποράς 11ος μήνας Επίσκεψη 3 δασικών στη Νορβηγία Εμπειρίες από μεθόδους & προσεγγίσεις Νορβηγών 22ος μήνας Διημερίδα για βιοποικιλότητα Ενσωμάτωση βιοποικιλότητας στην αποκαταστ. 23ος μήνας Έκδοση Οδηγού Αποκατάστασης μεταλλείου 1.000 αντίγραφα Αγγλική και 1.000 Ελληνική 24ος μήνας Δημιουργία λίμνης & διευκολύνσεων επισκέπτη Λίμνη 30-45.000 τόνων, πεζόδρομος, άσφαλτος, παγκάκια, κιόσκια, ενημερωτικό υλικό κτλ 33ος μήνας Δράσεις για πανίδα Φωλιές, ποτίστρες, καρποφόρα δέντρα, σπορές, νυχτερίδες και ξερολιθιές 12ος & 33ος μήνας Αποκατάσταση Μεταλλείου 4+5+5 εκτάρια 12ος, 24ος, 36ος μήνας Ετοιμασία ταινίας για το Μεταλλείο Ταινία 15-20 λεπτών 28ος μήνας Διοργάνωση τελετής ολοκλήρωσης του έργου Τελετή ενημέρωσης για τα έργα που εκτελέστηκαν 34ος μήνας

ASPECTS OF PROJECT IN PHOTOS Location of the pond Wastes to be restored Hydro-seeder Artificial bird nests Robinia pseudoacacia An exotic, potentially invasive to be removed Fruit trees To be planted

THANKS FOR YOUR ATTENTION The past … The present …