Το Εργαστήριο Μελέτης, Διδασκαλίας και Διάδοσης της Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Website: greeklanglab.pre.uth.gr E-mail: greeklanglab@gmail.com E

Μέλη Iδρύθηκε το 1999. Πρώτος Διευθυντής ήταν ο Καθηγητής Ν. Μήτσης, από το 2010 ανέλαβε ο Γ. Ανδρουλάκης Τα περίπου 40 μέλη καθηγητές/-τριες, ερευνητές/-τριες, φοιτητές/-τριες, εκπαιδευτικοί και άλλοι συνεργάτες/-ιδες που δραστηριοποιούνται σε ερευνητικά και εκπαιδευτικά έργα, σύμφωνα με τον Κανονισμό του Εργαστηρίου.

Υποδομές Δεν έχει αυτόνομο χώρο, φιλοξενείται στο γραφείο του Διευθυντή. Το Εργαστήριο διαθέτει 4 σταθμούς εργασίας, βιβλιοθήκη με 2,250 έντυπα και 780 ηλεκτρονικά βιβλία, αρχείο διδακτικού υλικού και τράπεζα εξοπλισμού ερευνητικής παρατήρησης.

Πεδία δράσης H δράση και η προσφορά του EMΔΔEΓ επικεντρώνεται σε τρεις κατευθύνσεις: στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως μητρικής γλώσσας, στη διάδοση και διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως δεύτερης και ξένης γλώσσας,  στη μελέτη και ανάλυση της ΝΕΓ, κυρίως από κοινωνιογλωσσολογική σκοπιά, και στην επιστημονική συμβολή σε ζητήματα γλωσσικής πολιτικής. Νησίδα γλωσσολογικής και γλωσσοδιδακτικής έρευνας, σε στενή συσχέτιση με εκπαιδευτικές προτάσεις και παρεμβάσεις.

Συντονισμός ερευνητικών προγραμμάτων Το ΕΜΔΔΕΓ συμμετέχει σε  εθνικά και  διεθνή ερευνητικά και εκπαιδευτικά  προγράμματα, είτε ως συντονιστής φορέας, είτε ως εταίρος. Ως συντονιστής φορέας (μετά το 2010): «Λειτουργία Θερινών Τμημάτων» σε όλη την Ελλάδα (Υποδράση 2.3), Πράξη «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών», 2010-2013 Επιμόρφωση εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας της Θεσσαλίας σε θέματα πολυγλωσσίας και διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης, 2010-2014 Γλωσσική επίγνωση παιδιών Δημοτικού και επίγνωση γλωσσικής διδασκαλίας μελλοντικών δασκάλων: δοκιμή ενός μοντέλου δυαδικής διερεύνησης, 2012-2013 Ελληνικά για Μετανάστες Γονείς (ΕΛΜΕΓΟ), 2010-2013  Ανίχνευση και ανάλυση των γλωσσικών και επικοινωνιακών αναγκών ενηλίκων Αλβανών/-ίδων μεταναστών/-ριών στο Βόλο, 2010-2011 Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις στάσεις για τις γλώσσες και στα κίνητρα για την εκμάθησή τους (ECONOLANG)

Θερινά τμήματα Υποδράση 2.3. «Λειτουργία θερινών τμημάτων» της Πράξης «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών», ΕΣΠΑ 2007-2013 Σκοπός: ενίσχυση παλιννοστούντων και αλλοδαπών μαθητών στο στάδιο της μετάβασής τους από τη μία σχολική βαθμίδα σε άλλη – αποφυγή της σχολικής διαρροής

Θερινά τμήματα Στόχοι: α) ανάπτυξη του σχολικού λόγου στα ελληνικά, β) ενδυνάμωση της πολύγλωσσης και πολυπολιτισμικής ταυτότητας των παιδιών γ) ενημέρωση για θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού δ) εφαρμογή εναλλακτικών παιδαγωγικών προσεγγίσεων, όπως η μάθηση μέσα από το παιχνίδι και οι δραστηριότητες για την ανάπτυξη της κριτικής γλωσσικής επίγνωσης.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Θ.Τ. 2011-2012-2013 Χρονιά Σχολεία Θερινά τμήματα Mαθητές 1ος χρόνος 2011 27 31 334 2ος χρόνος 2012 99 112 1322 3ος χρόνος 2013 28 328 Εκπαιδευτικοί γλώσσας 171 Εκπαιδευτικοί ΣΕΠ 47 Θεατρολόγοι 21 Επισκέπτες-Ερευνητές 15

Θερινά τμήματα Υποστηρικτικές δράσεις: Ενημέρωση γονέων Ενημέρωση σχολικών μονάδων Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Τεχνική και υλική υποστήριξη των Τμημάτων Φάκελος εκπαιδευτικού: Παρουσιολόγιο με τα ονόματα των μαθητών και τις ώρες διδασκαλίας. Ημερολόγιο με τις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν. Υλικό καταγραφής (video, φωτογραφικό υλικό, ηχογραφήσεις). Υλικό από το project που πραγματοποιήθηκε. Ενδεικτικές παραγωγές μαθητών (ατομικές και ομαδικές). Αναφορά του εκπαιδευτικού.

ΕΛΜΕΓΟ «Σχεδιασμός και πιλοτική εφαρμογή ειδικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας για μετανάστες/-ριες, γονείς με παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση: ΕΛΜΕΓΟ-Ελληνικά για Μετανάστες Γονείς» Επιτροπή Ερευνών Π.Θ. – Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ΕΛΜΕΓΟ Συντονιστής φορέας: Εργαστήριο Μελέτης, Διδασκαλίας και Διάδοσης της Ελληνικής Γλώσσας Σε συνεργασία με: Εργαστήριο Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (ΙΑΚΑ) Εργαστήριο Λόγου και Πολιτισμού (ΠΤΠΕ) Ομάδα ερευνητών (ΠΤΕΑ) Συνεργαζόμενοι φορείς: Δήμος Βόλου Μεταναστευτικοί σύλλογοι του Βόλου Σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας της περιοχής

ΕΛΜΕΓΟ Το έργο αυτό είναι η πρώτη συστηματική και επιστημονικά οργανωμένη προσπάθεια, στον ελλαδικό χώρο, οργάνωσης ειδικών μαθημάτων ελληνικής για μετανάστες/-ριες, βασισμένων σε ανάλυση αναγκών και σε στόχους και πρωτότυπο υλικό που στηρίχθηκαν σε αυτές τις ανάγκες.

ΕΛΜΕΓΟ Βασικός σκοπός και αντικείμενο: η προσφορά ειδικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, που επιτρέπουν σε μετανάστες/-ριες – γονείς να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες για την αποτελεσματική επικοινωνία με τα σχολεία όπου φοιτούν τα παιδιά τους, ώστε να διευκολυνθεί η ένταξη των μεταναστών/-ριών στην ελληνική κοινωνία. Η συμμετοχή των μεταναστών/-ριών ήταν εθελοντική και δωρεάν.

ΕΛΜΕΓΟ Υλοποίηση σε τρεις φάσεις: ανίχνευση και ανάλυση γλωσσικών και επικοινωνιακών αναγκών μεταναστών/-ριών γονέων με παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση, ανίχνευση και ανάλυση γλωσσικών και επικοινωνιακών αναγκών μεταναστών/-ριών γονέων με παιδιά στην υποχρεωτική εκπαίδευση και πραγματοποίηση των μαθημάτων Βράβευση με το Ευρωπαϊκό Σήμα Γλωσσών 2012

ΕΛΜΕΓΟ – Τα αποτελέσματα 1/2 Συμβολή της επιστημονικής έρευνας: στην υιοθέτηση θετικών στάσεων απέναντι στην πολυγλωσσία στην εξοικείωση των μεταναστών/-ριών με την ελληνική γλώσσα αλλά και στην αξιοποίηση των γλωσσών της μετανάστευσης στην Ελλάδα Ευαισθητοποίηση σχετικά με τη γλωσσική και πολιτισμική ετερογένεια και εστίαση στις δυνατότητες αξιοποίησης της πολυγλωσσίας και της πολυπολιτισμικότητας με άξονα την κοινωνική συνοχή. Βελτίωση και ενίσχυση των σχέσεων των γονέων με το σχολείο - γόνιμη και δημιουργική συνεργασία για όλες τις πλευρές. Προώθηση του συντονισμού και της συνεργασίας, μεταξύ σχολείου, μεταναστευτικών οργανώσεων και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

ΕΛΜΕΓΟ – Τα αποτελέσματα 2/2 Ανάπτυξη ερευνητικού δυναμικού στους τομείς της γλωσσικής ένταξης των ενηλίκων μεταναστών/-ριών και της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για έρευνα αξιοποίηση ποιοτικών ερευνητικών μεθόδων και ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών και εργαλείων Απόκτηση ερευνητικής και διδακτικής εμπειρίας Ενίσχυση των ερευνητικών συνεργασιών μεταξύ Εργαστηρίων και Τμημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Καλλιέργεια προβληματισμού, θεωρητικής σκέψης και αναστοχασμού

ΕΛΜΕΓΟ Διάχυση των αποτελεσμάτων και των καλών πρακτικών Εσωτερικό: 14ο Διεθνές Συνέδριο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, Βόλος 2o Σταυροδρόμι Γλωσσών και Πολιτισμών, Θεσσαλονίκη 15ο Διεθνές Συνέδριο Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας, Θεσσαλονίκη Εξωτερικό: Modern Languages Symposium 2011, Δουβλίνο Seminar of Researching Multilingually Project, Μπρίστολ DILTEC International Conference, Παρίσι

Εσωτερικό Ερευνητικό Πρόγραμμα 1/2 Τίτλος: Ανίχνευση και ανάλυση των γλωσσικών και επικοινωνιακών αναγκών ενηλίκων Αλβανών/-ίδων μεταναστών/-ριών στον Βόλο Επιτροπή Ερευνών ΠΘ

Αντικείμενο και φάσεις έργου: Επισκόπηση βιβλιογραφίας για τις γλωσσικές και επικοινωνιακές ανάγκες ενηλίκων μεταναστών/-ριών Προσαρμογή και δοκιμή, με ενήλικους μετανάστες/-ριες στην περιοχή του Βόλου, ενός εργαλείου ανίχνευσης γλωσσικών αναγκών (Van Avermaet & Gysen, στο: Van den Branden ed. 2006) Συσχέτιση των αναγκών με ευρωπαϊκά κείμενα καταγραφής γλωσσικών δεξιοτήτων: Κοινό Πλαίσιο αναφοράς για τις Γλώσσες και Ευρωπαϊκό Γλωσσικό Πορτφόλιο Ενδεικτική πρόταση σχεδιασμού μαθημάτων και εφαρμογή της, με πυρήνα το έργο της επικοινωνίας των μεταναστών/-ριών – γονέων με τα σχολεία στα οποία φοιτούν τα παιδιά τους.

Εσωτερικό Ερευνητικό Πρόγραμμα 2/2 Γλωσσική επίγνωση παιδιών Δημοτικού και επίγνωση γλωσσικής διδασκαλίας μελλοντικών δασκάλων: δοκιμή ενός μοντέλου δυαδικής διερεύνησης Επιτροπή Ερευνών Π.Θ.

Αντικείμενο του έργου: η δημιουργία-προσαρμογή και πιλοτική δοκιμή δύο τεστ γλωσσικής επίγνωσης:   ενός τεστ γλωσσικής επίγνωσης για παιδιά 10-11 ετών που φοιτούν στην 5η τάξη του Δημοτικού ενός τεστ για την επίγνωση της γλωσσικής διδασκαλίας που προορίζεται σε δευτεροετείς φοιτητές παιδαγωγικών τμημάτων – μελλοντικούς δασκάλους.   Τελικό προϊόν μεσοπρόθεσμα θα είναι τα δύο τεστ: ΤΕΓΕ 10 και ΤΕΓΔΙ 2, τα οποία θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις αντίστοιχες ομάδες-στόχο ελληνόφωνων ομιλητών.

ΓΓΕΤ – Ελληνογαλλική συνεργασία έρευνας και τεχνολογίας, 2013 Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στις στάσεις για τις γλώσσες και στα κίνητρα για την εκμάθησή τους (ECONOLANG) ΓΓΕΤ – Ελληνογαλλική συνεργασία έρευνας και τεχνολογίας, 2013 Αντικείμενο του έργου: η διερεύνηση του πλαισίου ανάπτυξης και αξιοποίησης της πολυγλωσσίας στην εποχή της οικονομικής κρίσης Γενικό ερευνητικό ερώτημα της έρευνας: «Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις επιλογές των νέων ομιλητών/τριών σχετικά με τις γλώσσες που θα μάθουν σε ένα περιβάλλον οικονομικής κρίσης;». πληθυσμός-στόχος: μαθητές/τριες Λυκείου και φοιτητές/τριες – μελλοντικοί/ες εκπαιδευτικοί

Στόχοι: στη διερεύνηση και αναγνώριση των στάσεων εφήβων και νέων στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση, απέναντι σε μια ποικιλία γλωσσών, καθώς και του τρόπου με τον οποίο αυτές οι στάσεις επηρεάζονται από την οικονομική κρίση με στόχο τη σκιαγράφηση και την καλύτερη κατανόηση του σύγχρονου κοινωνιογλωσσικού τοπίου, στην ανίχνευση και ερμηνεία των κινήτρων των μαθητών/τριών και φοιτητών/τριών που σχετίζονται με τις επιλογές τους για την εκμάθηση διάφορων γλωσσών διαφορετικού καθεστώτος και κύρους, ώστε να συσχετιστούν με ανάλογες στάσεις και με το δίπολο προσφορά-ζήτηση στο πλαίσιο της αγοράς των γλωσσών μέσα από μια μακροοικονομική προσέγγιση συνεισφέροντας στην αποτύπωση των σχέσεων οικονομίας και γλώσσας, στην επεξεργασία και διατύπωση προτάσεων, με στόχο την άμβλυνση των δυσχερειών που προκύπτουν από την οικονομική κρίση, και την ευαισθητοποίηση εκπροσώπων ποικίλων φορέων της γλωσσικής και της εκπαιδευτικής πολιτικής.

Μεθοδολογία κοινωνική, άμεση και έμμεση προσέγγιση των γλωσσικών στάσεων (Hudson 1980, 138-147 και Fasold 1984, 149-158), η έρευνα υιοθετεί την κοινωνική και άμεση προσέγγιση, με επιτόπιες μελέτες εθνογραφικού τύπου και με συμμετοχή ομιλητών/τριών σε προφορική καταγραφή των στάσεων και κινήτρων τους. το έργο επιλέγει τις ποιοτικές μεθόδους (Mackey & Gass 2005, 162 κ.εξ.) πρώτη, εκτενής γνώση του πεδίου: "Η ευρωπαϊκή πολυγλωσσία και η αξιοποίησή της στα σχολικά περιβάλλοντα" (2005-2007) που σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποίησε ερωτηματολόγια. τα δεδομένα στο έργο ECONOLANG θα συλλεγούν κυρίως μέσω συνεντεύξεων και ομάδων εστίασης και με εφαρμογή της ολιστικής θεματικής ανάλυσης (Holliday 2010, 101). διαμόρφωση του οδηγού των συνεντεύξεων και των ομάδων εστίασης: μοντέλο των οκτώ σημείων (Ανδρουλάκης 2008): ιδανικό εγώ, πραγματικό εγώ, στόχοι, ανάγκες, εξωτερικές πιέσεις, οι κυρίαρχες κοινωνικές συλλήψεις, οι εμπειρίες από την εκμάθηση γλωσσών, οι ευκαιρίες για πρόσβαση σε πόρους, με ιδιαίτερη εξέταση των παραγόντων αυτών υπό το πρίσμα της οικονομική κρίσης.

Οργάνωση και συν-διοργάνωση συνεδρίων και ημερίδων/ διαλέξεων/ επιμορφώσεων Κύκλοι Διαλέξεων με θέμα: «Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις της Γλώσσας»  (διοργανωτής), 2010-2013 Κύκλοι επιμορφωτικών συναντήσεων με εκπαιδευτικούς της Θεσσαλίας, διά ζώσης και εξ αποστάσεως (διοργανωτής), 2011-2013 Λέσχη ανάγνωσης, μία φορά τον μήνα, 2012-2013 Ημερίδα: Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας (διοργανωτής), Φεβρουάριος 2012 2ο Σταυροδρόμι γλωσσών & πολιτισμών ελληνο-αλβανική επαφή (συν- διοργανωτής), Μάιος 2012 Συνέδριο 4α Τζαρτζάνεια, «Γλωσσικές και κοινωνικές ποικιλίες της Νέας Ελληνικής και η παρουσία τους στην εκπαίδευση» (συν-διοργανωτής), Δεκέμβριος 2012 Ημερίδα «Εγκλεισμός και Εκπαίδευση» (συν-διοργανωτής), Ιούνιος 2013 10ο Διεθνές Συνέδριο Σημειωτικής (συν-διοργανωτής), Οκτώβριος 2013

Το Εργαστήριο ΜΔΔΕ Γλώσσας Ένα ζωντανό Εργαστήριο στο οποίο έχει νόημα η επιστημονική αριστεία αλλά και η συνάφεια με κοινωνικές ανάγκες.