S USTAINABLE P HARMACEUTICAL P OLICY C HANGE – O PTIONS FOR THE FUTURE Χριστίνα Γ. Γκόλνα, LLB, LLM, MSc Δικηγόρος, Policy Change Consultant 1

Β ΙΩΣΙΜΗ Α ΛΛΑΓΗ Φ ΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Π ΟΛΙΤΙΚΗΣ ; Βιώσιμη Αλλαγή Φαρμακευτικής Πολιτικής: Επιλογές για το Μέλλον ένα από το σύνολο πραγμάτων ή προσώπων από το οποίο μπορεί κανείς να διαλέξει που μπορεί να επιζήσει, να διατηρηθεί στη ζωήεπιζήσειζωή 2 η διαμόρφωση νέας μορφής, φύσης, περιεχομένου, μελλοντικής πορείας, από ό,τι θα συνέβαινε αν αφηνόταν στην τύχη του σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται και των μεθόδων και διαδικασιών που ακολουθούνται, μέσω των οποίων, ομάδες ανθρώπων οργανώνονται και λειτουργούν, προκειμένου να πετύχουν κατά τον καλύτερο τρόπο και με το μικρότερο δυνατό κόστος τους σκοπούς που επιδιώκουν

3

4

Δ ΙΑΦΟΡΑ ; 5

Δ ΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΥΚΟΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ... 6 Αρχή Τέλος (στόχος) Χάρτης (βήματα της διαδρομής) Εργαλεία (υποστήριξης της διαδρομής) Συστηματικός έλεγχος (αν ακολουθούμε τη σωστή κατεύθυνση) Λεφτά (για τη βενζίνη...)

ΕΠΙΛΟΓΗ: Τ Ι ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΛΟΥΜΕ ; 7

Τ Ι ΣΚΟΠΟΥΣ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ ; Δημοσιονομική εξυγίανση Έλεγχος δαπάνης Περιστολή προκλητής ζήτησης «Λιποαναρρόφηση» (Εθνική) Ανάπτυξη Απασχόληση Συνεισφορά στον εθνικό πλούτο Δημόσια Υγεία * Ισότητα - Καθολικότητα 8 * Ασφάλεια, βελτίωση δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας, προστασίας υγείας κοινότητας

Τ Ι ΠΕΔΙΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΧΟΥΜΕ ; 9 Δ = Τ * Ο Βιώσιμος έλεγχος της δαπάνης προϋποθέτει έλεγχο και των δύο συνθετικών της Οι παρεμβάσεις για τον έλεγχο του συνολικού όγκου κατανάλωσης είναι πολυεπίπεδες και φέρουν το βάρος της επίτευξης του στόχου ελέγχου της δαπάνης Οι παρεμβάσεις επί της τιμής είναι μονοδιάστατες και έχουν κυρίως διορθωτικό σκοπό

Β ΙΩΣΙΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ; Βιώσιμη Ξεκάθαροι κανόνες – και μετά η εξαίρεση Κριτήρια απλά και «σταθερά» Συστηματική σε βάθος χρόνου και ξεκάθαρη μέτρηση Διαβάθμιση βαρύτητας μέτρων 10

Β ΙΩΣΙΜΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ( ΑΛΛΟΥ ) •Νοσοκομειακή Δαπάνη •Εξωνοσοκομειακή Δαπάνη (στην κοινότητα ) •Συνολική Δαπάνη Φαρμάκου

Β ΙΩΣΙΜΗ – Τ Ι ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ; 12 Ελεύθερα οριζόμενη τιμή Αποζημίωση μετά από αξιολόγηση της καινοτομίας (φαρμακοοικονομικό όφελος) Αποζημίωση μόνο βάσει συνταγογραφικών οδηγιών Υποχρεωτική εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων Προϋπολογισμοί ιατρών – αμοιβή με επίτευξη στόχων Διαγωνισμοί προμήθειας (tenders) Εξωτερική αναφορά Αποζημίωση βάσει λίστας (Θετική ή Αρνητική, ΜηΣυΦα)

Β ΙΩΣΙΜΗ – Τ Ι ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΛΛΟΥ ; 13 Συνταγογράφηση με δραστική Αποζημίωση μετά από αξιολόγηση της καινοτομίας (φαρμακοοικονομικό όφελος) Αποζημίωση μόνο βάσει συνταγογραφικών οδηγιών Αποζημίωση βάσει λίστας (Θετική ή Αρνητική, ΜηΣυΦα) Υποχρεωτική εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων Κίνητρα στον ιατρό για τη συνταγογράφηση οικονομικότερων επιλογών Προϋπόθεση ο έλεγχος υποκατάστασης

Β ΙΩΣΙΜΗ – Χ ΡΟΝΙΚΗ Δ ΙΑΔΟΧΗ Π ΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 14 Χρόνος Ελεύθερη τιμή – Επιβράβευση καινοτομίας Συνταγογράφηση με δραστική Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση • Κατηγοριοποίηση σε ATC • Συνταγογράφηση με ICD 10 • Θεραπευτικά πρωτόκολλα- διαδοχή • Συνταγογραφικές οδηγίες • Παρακολούθηση ανάλωσης Διαγωνισμοί, Διαπραγμάτευση τιμών Φαρμακοοικονομική αξιολόγηση Χρόνος

Π ΟΛΙΤΙΚΗ (;) – Ε ΠΙΛΟΓΗ (;) - Τ Ι ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ; Μείωση δαπάνης Κοινωνικό αγαθό / Μέσο αναπτυξιακής πολιτικής 15

Π ΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ Π ΟΛΙΤΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ (6 ΟΣ ) Θετική Λίστα - Εκκρεμεί Αρνητική Λίστα - Εφαρμόζεται Λίστα ΜηΣυΦα – Εφαρμόζεται (όχι ελεύθερη τιμολόγηση) Clawback – Εκκρεμεί (δυσχερής υπολογισμός και νομικά «ανοιχτός») Rebates - Εφαρμόζονται (χωρίς ποινές η μη καταβολή τους) Συνταγογράφηση με βάση τη Δραστική Ουσία -... Θεραπευτικά Πρωτόκολλα – Εκκρεμεί ανανέωση από το τέλος 2010 / Συνολικό Κόστος θεραπείας / ενσωμάτωση στο σημείο λήψης απόφασης; Σφαιρικοί προϋπολογισμοί ιατρών – Εκκρεμεί / Καμία προετοιμασία Ποσοστά συνασφάλισης (συμμετοχής στη δαπάνη) – Εκκρεμεί (εκδόθηκε και διορθώνεται...) Ηλεκτρονική συνταγογράφηση – σταδιακή ανάπτυξη / χωρίς add ons Διαγωνισμοί στα Δημόσια Νοσοκομεία – Χωρίς χρονική διαδοχή...

Τ Ι « ΦΑΙΝΕΤΑΙ » ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ? 17 Εξαντλητικός έλεγχος των τιμών και με ad hoc μειώσεις Εξαντλητικές επιστροφές των φορέων εξαιτίας έλλειψης ελέγχου του όγκου Εξαντλητικές πιέσεις στον ανταγωνισμό με διαγωνισμούς Μετακύλιση δαπανών από καλάθι σε καλάθι για επίτευξη στόχου Διατήρηση χαμηλής ιδιωτικής συμμετοχής Πίεση της επιχειρηματικότητας και αναπτυξιακή προοπτική της εθνικής οικονομίας – χρηματοδοτική ασφυξία Εξοικονόμηση δαπάνης Διαθεσιμότητα θεραπειών Ισότητα, Καθολικότητα στην πρόσβαση

Σ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΟΜΩΣ Επιβάλλουμε συνταγογράφηση με δραστική Ελέγχουμε εξαντλητικά τις τιμέςΕπιβάλλουμε rebates, claw back (έμμεση μείωση τιμής) Εφαρμόζουμε εσωτερική αναφορά (θετική λίστα) Σωρευτικά προς την ΤΑ εισάγουμε rebates, rebate όγκου και claw back Δεν έχουμε σταθεροποιήσει τη σύνδεση της ηλ. Συνταγογράφησης και δεν έχουμε ενσωματώσει πρωτόκολλα, οδηγίες, ελέγχους και alerts βάσει διάγνωσης Rebate από όλους τους (απλήρωτους) φορείς

Π ΩΣ ( ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ) ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΔΑΜΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ; 19 Μείωση Δαπάνης Πρόσβαση Μείωση τιμής Αύξηση επιστροφών Αύξηση ίδιας συμμετοχής Παροχή οικονομικών κινήτρων στους ιατρούς Έλεγχος όγκου με ηλεκτρονικά εργαλεία Κλινική αριστεία με κλινικό έλεγχο Πολιτικά ανεπιθύμητο Τεχνικά δυσχερές – διαρθωτική αλλαγή Τεχνικά δυσχερές – διαρθρωτική αλλαγή Κίνδυνος ελλείψεων και κρίσης στη δημόσια υγεία Μονομερής πίεση στην επιχειρηματι- κότητα

Τ Ι ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΕΧΟΥΜΕ ( ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ); Διαρθρωτική αλλαγή •Δομική αλλαγή •Περισσότερος χρόνος •Συστηματική δουλειά χωρίς καμία καθυστέρηση •Ευχερέστερη η ενδιάμεση προσαρμογή Πολλαπλή (ad hoc) παρέμβαση •Άμεσο αποτελέσμα •Περιορισμένη δυνατότητα διατήρησης αποτελέσματος •Δύσκολη ενδιάμεση / τμηματική προσαρμογή 20

Τ Ι ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΕΧΟΥΜΕ ; (2) 21 Ad hoc Παρεμβάσεις Διαρθρωτικές αλλαγές Κίνητρα – Έλεγχος όγκου Κλινική αριστεία - έλεγχος Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Σύστημα Τιμολόγησης ΣυνασφάλισηRebates + Βιωσιμότητα - Χρόνος + Χρόνος - Βιωσιμότητα

Ξ ΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ( ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ) ΣΗΜΕΡΑ... Σύστημα τιμολόγησης – ανακοστολογήσεις; Ηλεκτρονική καταγραφή ασθενών; Ηλεκτρονική συνταγογράφηση; Πρωτόκολλα; Κατευθυντήριες οδηγίες; Σφαιρικοί – κλειστοί προϋπολογισμοί; Υπολογισμός claw back; Συνταγογράφηση με δραστική; 22 Εξοικονόμηση;

23

Κ ΑΙ Γ ΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ( ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ ) ΝΑ ΠΕΤΥΧΟΥΜΕ... Χρηματοδοτική ασφυξία Συρρικνούμενος δημόσιος τομέας Συνένωση ασφαλιστικών φορέων - μετάβαση στον ενιαίο φορέα Κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ πολλαπλών φορέων Έλλειψη πόρων για επενδύσεις σε εργαλεία Έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδίου (εισροές – εκροές) -> έμφαση μόνο σε μια εκροή (νούμερα δαπάνης) Αμφισβητούμενο πλαίσιο υπολογισμού δαπάνης Αμφισβητούμενο πλαίσιο υπολογισμού επιστροφών 24

25

Υ ΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ( ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ) ΑΠΟΨΗ.... Με αλλαγή του χρηματοδοτικού προτύπου  Προαγορά ασφαλιστικού δικαιώματος  Πληρωμή βάσει κλειστών νοσηλείων/ προϋπολογισμών ιατρών  Αξιολόγηση με βάση την ποιότητα  Κλινικός έλεγχος  Έγκαιρη, χωρίς γραφειοκρατία, καταβολή οφειλών δημοσίου  Συμψηφισμοί για ενίσχυση της ρευστότητας  Ιδιωτική συμμετοχή αναλόγως και της οικονομικής δυνατότητας και των κοινωνικών κριτηρίων... 26

Υ ΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ( ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ) ΑΠΟΨΗ... Με αλλαγή της φαρμακευτικής πολιτικής  Απλούστερο και συστηματικά ανανεούμενο σύστημα τιμολόγησης  Μεγαλύτερο περιθώριο ελευθερίας στην τιμολόγηση – αυστηρότεροι και περισσότεροι έλεγχοι και διαπραγματεύσεις στην αποζημίωση  Σαφής διάκριση των επιμέρους «καλαθιών» της φαρμακευτικής δαπάνης – συστηματική μέτρηση  Αποσύνδεση της δαπάνης από τον τρόπο διάθεσης, την τιμή και το ποσοστό συμμετοχής του σκευάσματος  Απλούστευση των καναλιών διανομής - και ανάληψη της ευθύνης διανομής από τους αρμόδιους φορείς  Διάκριση αρμοδιοτήτων κυκλοφορίας - τιμολόγησης (ΕΟΦ) – αποζημίωσης (ΕΟΠΥΥ) – ελέγχου δαπάνης (ΕΟΠΥΥ) – Συντονισμού και Ταυτότητας Πολιτικής (ΎΥΚΑ)  Συστηματική επένδυση στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών εργαλείων (συνταγογράφηση – registry ασθενών με ακριβές νόσους – κατευθυντήριες οδηγίες ΕΟΠΥΥ) 27

28

Α Ν ΣΥΜΦΩΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΥΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ... Να διαμορφώσουμε ενιαία πρόταση, βγαίνοντας από τα στεγανά μας... Να σκεφτούμε πως θέλουμε μια ΒΙΩΣΙΜΗ πολιτική φαρμάκου να είναι σε χρόνια; Και τι πρέπει να κάνουμε σήμερα για να το ξεκινήσουμε αυτό...  Να ορίσουμε τι θέλουμε να ελέγξουμε και τι όχι (π.χ. ΜηΣυΦα)  Να ορίσουμε σωστά και δίκαια τι συμπεριλαμβάνεται και τι όχι (π.χ. ΦΠΑ)  Αν μας ενδιαφέρουν οι τιμές ή η αποζημίωση και που μπορεί να γίνει το trade off; Όχι φέτος, με προοπτική...  Τι επένδυση πρέπει να κάνουμε σε διαρθωτικές δομές και εργαλεία για να μπορούμε συστηματικά να μετράμε το αποτέλεσμα; Πως μπορούμε αυτά να τα υλοποιήσουμε βήμα – βήμα, συστηματικά, χωρίς καθυστερήσεις; 29

30

Β ΑΣΙΚΑ Σ ΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σε ένα «αποστεωμένο» περιβάλλον, η επιτεύξη πρόσθετων στόχων εξοικονόμησης δαπάνης συνιστά «ηράκλειο άθλο»...  Τα περισσότερα ρυθμιστικά μέτρα έχουν ήδη εξαντλήσει τις παρεμβάσεις επί της τιμής των φαρμάκων και έχουν επιφέρει σημαντικές εξοικονομήσεις. Περαιτέρω πιέσεις επί των τιμών μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη διαθεσιμότητα των προϊόντων στην αγορά  Πρόσθετες και βιώσιμες εξοικονομήσεις μπορούν να προέλθουν μόνο από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην οργάνωση και τη χρηματοδότηση της αγοράς  Οι αλλαγές αυτές οφείλουν να υλοποιηθούν με ένα συγκεκριμένο βηματισμό, όπου κάθε μικρή αλλά μετρήσιμη αλλαγή πολιτικής συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη του τελικού στόχου σε ένα πιο «κανονικό» χρονοδιάγραμμα και με μια ρεαλιστική και όσο το δυνατόν πιο απλή προσέγγιση Μπορεί να επιτευχθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην άμεση επίτευξη στόχων και την επιλογή των ορθών και βιώσιμων δράσεων για την πραγματοποίηση μιας διαρθρωτικής αλλαγής? Η έμφασή μας πρέπει να δοθεί στο δεύτερο... 31

Σ ΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ! 32