ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΔΥΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Θεοδωρόπουλος Τάκης, Με την ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης, Ωκεανίδα, Αθήνα, 2006

Τι καταλογίζουμε στον ευρωπαϊκό πολιτισμό; Την αλαζονεία που κρύβει μέσα της η θριαμβευτική πορεία προς τα μπρος. Την ίδια αλαζονεία που έζησαν στο πετσί τους εκατομμύρια άλλοι που οι χώρες της Δύσης πάλευαν να τους φέρουν στα μέτρα του δικού τους πολιτισμού.

Αυτοαμφισβήτηση - Ελευθερία Αλλά τουλάχιστον ο πολίτης αυτού του πολιτισμού, της Δύσης, έχει την ελευθερία του πνεύματος να διαπιστώσει ότι αυτός ο πολιτισμός οικοδομήθηκε μαζί με την καχυποψία απέναντι στον εαυτό του, με το δικαίωμα της απόστασης απέναντι στα πράγματα. Αυτό, δηλαδή, το δικαίωμα που λέγεται ελευθερία και συνεχίζει, ακόμη και σήμερα, να παραμένει κριτήριο για την ποιότητα της ζωής. Μοντέρνα τέχνη: έφτιαχνε και γκρέμιζε συνεχώς στο όνομα της αδιάκοπης ανανέωσης – γενικό πρόταγμα της δυτικής κοινωνίας – και άφησε πίσω της έναν κόσμο εικόνων που καθιερώθηκε στη συνείδηση όλων μας.

Ύβρις Αισχύλου, Πέρσες Ευριπίδης, Τρωάδες

Ο δυτικός άνθρωπος είναι ο τραγικός άνθρωπος Δεν μπορούμε να συλλάβουμε τον δυτικό πολιτισμό χωρίς την έννοια του τραγικού ανθρώπου. Ενός ανθρώπου που είναι σε μόνιμη ασυμφωνία με τον εαυτό του, με τους θεούς του, με την ανθρώπινη κατάστασή του, ενός ανθρώπου που πάσχει από το μόνιμο αίτημα της ελευθερίας. Και όταν τον διασύρουμε και τον υποβαθμίζουμε, είναι αυτός που μας έδωσε τη δυνατότητα και να τον διασύρουμε και να τον υποβαθμίζουμε. Κι αυτό το δικαίωμα το χρωστάμε στην τραγική αντίληψη, η οποία δεν υπάρχει στο Κοράνι και στα ιερά κείμενα του χριστιανισμού.

Σε λίγο η αρχαία Ελλάδα θα πει: Μιλάει ο Αντρέ Μαλρώ στον Λόφο της Πνύκας, 28 Μαϊου 1959: Σε λίγο η αρχαία Ελλάδα θα πει: Έψαξα την αλήθεια και βρήκα τη δικαιοσύνη και την ελευθερία. Εφηύρα την ανεξαρτησία της τέχνης και του πνεύματος. Στύλωσα για πρώτη φορά μπροστά στους θεούς του τον άνθρωπο που τους προσκυνούσε εδώ και τέσσερις χιλιετίες. Και την ίδια στιγμή τον στύλωσα απέναντι στον δεσπότη του.

Tι υπάρχει που μπορεί να μας στηρίξει ούτως ώστε να μην κινηθούμε ανάμεσα στα άκρα – πολυπολιτισμικότητα, θρησκευτικότητα (Άνθιμου, ιμάμη, χρηματιστηρίου, ψυχαναλυτή, μιντιακή) – αλλά στον τρίτο πόλο της δημιουργίας; Να καταλύσουμε αυτή την αντίληψη για τον άνθρωπο. Αλλά με ποια θα την υποκαταστήσουμε;

επειδή δεν τον θεωρούσε αρκούντως καλλιεργημένο. Την Ελλάδα την δέχτηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο για λόγους που είχαν να κάνουν με τον πολιτισμικό συμβολισμό και λιγότερο με τον πολιτικό και τον οικονομικό πραγματισμό. Και επειδή μιλάμε για τον Παρθενώνα, και ο Φρόιντ τον κατατάσσει στην ιερή του μυθολογία. Όταν τον επισκέφτηκε, η μόνη σκέψη που του ήρθε στο μυαλό ήταν το σύμπλεγμα της κατωτερότητας που του ενέπνεε, όταν ήταν μικρός, ο πατέρας του επειδή δεν τον θεωρούσε αρκούντως καλλιεργημένο. Και ο Μαλρώ έλεγε για τον Γκόγια ότι με τη ζωγραφική του χάραζε μια ευθεία γραμμή που τον συνέδεε με τον Φειδία.

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Παραπαίουμε ανάμεσα σε: ελληνοκεντρισμό και αντιελληνοκεντρισμό, εθνικισμό και αποεθνοποίηση, αρχαιολατρία και εσπεριόπληκτο εκσυγχρονισμό που δέχεται ότι η σημερινή Ελλάδα είναι ένα κατασκευασμένο εθνικό μόρφωμα από το κράτος. Βάσσης Λαοκράτης, Αναζητήσεις Πολιτιστικής Πολιτικής, Ταξιδευτής, Αθήνα, 2008

Η σύγχρονη Ελλάδα αναζητά την πολιτισμική της ταυτότητα σε μία διπλή συμφιλίωση: πρώτα με τον εαυτό της, με το νεοελληνικό της πρόσωπο, που το θεωρεί ως εκπεσμένη ή εκφυλισμένη εικόνα της αρχαίας της εικόνας, δεύτερον με τον παρελθόν της, το κλασικό και το βυζαντινό (δυσβάστακτα και τα δυο).

Η πολιτισμική ταυτότητα καθίσταται διακριτή, ως αυτονοηματοδοτούμενος, ιδιαίτερος τρόπος του ζην, η ταυτότητα είναι στάση ζωής. Ποια στάση ζωής; παράδοση στον καταναλωτικό τρόπο ζωής, αποδοχή της αντεστραμμένης κλίμακας αξιών (σκοπός τα υλικά αγαθά στην κορυφή, ο άνθρωπος στη βάση).

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Σηματοδοτεί ίσως το τέλος της νεωτερικότητας, στην καρδιά του ιδεολογικού της πυρήνα, η χρηστική αντίληψη της γνώσης, υπέρβαση του εθνικού κράτους με επιπτώσεις (οικονομία, εργασία, ασφάλεια, πολιτιστική ταυτότητα).

Απαιτείται να διεμβολιστεί οριστικά το παγιδευτικό δίπολο των ελληνοκεντρικών και των αντιελληνοκεντρικών ακροτήτων και να προταχθεί το αξιακό μας σύστημα ως άμυνα κατά της παγκοσμιοποίησης, με όρους ελληνισμού και όχι με όρους ελλαδισμού.

Παιδεία. Ποιος ο σκοπός της, γιατί θέλουμε το σχολείο ή το πανεπιστήμιο; Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ποιοτικός αναπροσδιορισμός του πολιτισμικού ρόλου των Μ.Μ.Ε. Ενίσχυση των δημιουργών, έξω από πελατειακές λογικές και κυκλώματα. Αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς (αρχαίας, βυζαντινής, νεότερης). Νέα πολιτική για τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία. Πολιτιστική στήριξη του εξωελλαδικού ελληνισμού. Ενίσχυση των ανά τον κόσμο Κέντρων Μελέτης του ελληνικού πολιτισμού και ενθάρρυνση για την ίδρυση νέων. Χάραξη πολιτιστικής πολιτικής για τους μετανάστες. Ανατροφοδότηση του πνευματικού και πολιτιστικού ρόλου της ελληνικής Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο. Ενίσχυση της πολιτιστικής διάστασης του τουρισμού. Δημιουργία κέντρων μελέτης του αρχαίου, του μεσαιωνικού και του νεώτερου ελληνικού πολιτισμού. Παρέμβαση της κοινωνίας των πολιτών (Ακαδημία, Ε.Ι.Π.).

Γιάννης Ρίτσος, Τειρεσίας

Mahatma Gandhi, 1869-1948

Tάσος Γαλάτης, Ανιπτόποδες και Σφενδονήτες «Οι μορμόνοι της Μεσογείων»   «Οι μορμόνοι της Μεσογείων» Κρατικό βραβείο ποίησης του έτους 2006

Ανωνύμου του Έλληνος, Ελληνική Νομαρχία, [Εν Ιταλία 1806], Κάλβος, Αθήνα 1977. Γιαννόπουλος Περικλής, Η ελληνική γραμμή, Γαλαξίας, Εκδόσεις Ερμείας, Αθήνα 1981. Θεοτοκά Γ., Ελεύθερο Πνεύμα, Θεοτοκά Γιώργου , Ελεύθερο πνεύμα, Πρόλογος Κ. Θ. Δημαρά, Ερμής, Ανατύπωση Α, Αθήνα 1979. Πικιώνη Δ., Κείμενα, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985. Η Ελληνική Παράδοση, Ευθύνη. Κείμενα της Μεθορίου 2, Αθήνα 1979. Λάκης Προγκίδης, Η κατάκτηση του μυθιστορήματος, Από τον Παπαδιαμάντη στον Βοκκάκιο, Μετάφραση από τα Γαλλικά: Γιάννης Κιουρτσάκης, Πρόλογος Μίλαν Κούντερα, Βιβλιοπωλείον της “Εστίας”, Αθήνα 1998.   Ράμφου Στέλιου, Η γλώσσα και η παράδοση, Κέδρος, Αθήνα 1984. Καψωμένος Ερατοσθένης, Αναζητώντας τον χαμένο ευρωπαϊκό πολιτισμό, Πατάκης 2002.

Tζιόβας Δημήτρης, Οι μεταμορ­φώσεις του εθνικισμού και το ιδεολόγημα της ελ­ληνικότητας στο μεσοπόλεμο, Αθήνα, Οδυσσέας 1989.   Tζιόβας Δημήτρης, Ελληνικότητα και γενιά του ’30, Αθήνα. Τσάκωνα Δημ., Η γενιά του ’30. Τα πριν και τα μετά, Κάκτος, Αθήνα 1989. Τσαούση Δ. Γ., Ελληνισμός - Ελληνικότητα, Ι.Δ. Κολλάρου & Σια Α.Ε, Αθήνα 2001. Vitti Mario, H γενιά του Τριάντα, Ερμής, Αθήνα 1987. Hanson Victor Davis, John Heath, Ποιος σκότωσε τον Όμηρο; Ο θάνατος της κλασικής παιδείας και η αποκατάσταση της ελληνικής σοφίας, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1999. Toynbee Arnold, Οι Έλληνες και οι κληρονομιές τους, Μετάφραση Νίκος Γιανναδάκης, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1992. [The Greeks and their Heritage, Oxford University Press, 1981]. Βάσσης Λαοκράτης, Αναζητήσεις Πολιτιστικής Πολιτικής, Ταξιδευτής, Αθήνα 2008. Θεοδωρόπουλος Τάκης, Με την ανάσα της Αθήνας και της Ρώμης, Ωκεανίδα, Αθήνα 2006.