Ελαιολαδο και Πρασινη χημεια Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Χημείας Διαπανεπιστημιακό, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών της Διδακτικής της Χημείας και των Νέων Εκπαιδευτικών Τεχνολογιών Ελαιολαδο και Πρασινη χημεια Γιωργάς Νικόλαος Μαρούλης Απόστολος Πρας Κωνσταντίνος Χατζηαντωνίου Κωνσταντίνα Θεσσαλονίκη 2011

Ένα Πολύτιμο Εθνικό Προϊόν Ελαιόλαδο Ένα Πολύτιμο Εθνικό Προϊόν Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα παγκοσμίως σε παραγωγή ελαιολάδου Τα προϊόντα του ελαιοδέντρου είναι από τις κυριότερες πηγές εσόδων της χώρας μας Έχει παρατηρηθεί μία παγκόσμια στροφή προς τη μεσογειακή διατροφή και το ελαιόλαδο Βήματα που πρέπει να γίνουν Αύξηση της εθνικής παραγωγής ελαιολάδου Βελτίωση της ποιότητας του εθνικού αυτού προϊόντος Πιο συστηματική καλλιέργεια των ενεργών ελαιώνων Εκμετάλλευση των ελαιώνων που δεν καλλιεργούνται Η Ελλάδα έχει το προνόμιο να είναι η τρίτη χώρα παγκοσμιως σε παραγωγή ελαιολάδου, με ποσοστό 17%, επί του συνόλου της παγκόσμιας παραγωγής. Τα προϊόντα του ελαιοδέντρου, τα οποία είναι το ελαιόλαδο, οι επιτραπέζιες ελιές και το πυρηνέλαιο, αποτελούν μία από τις κυριότερες πηγές εσόδων της χώρας μας, η οποία έχει γενικά λίγες εξαγωγές. Από την άλλη μεριά, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για ελαιόλαδο. Όλες αυτές οι παράμετροι αναδεικνύουν το ελαιόλαδο ως ένα πολύτιμο εθνικό προϊόν, το οποίο πρέπει να διαφυλάξουμε και να προωθήσουμε με τον καλύτερο τρόπο. Τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση είναι:

Η Εφαρμογή της Πράσινης Χημείας στο Ελαιόλαδο Η Εφαρμογή της Πράσινης Χημείας στο Ελαιόλαδο Οι αρχές της Πράσινης Χημείας Χρήση όσο το δυνατό λιγότερων χημικών ουσιών Χρήση κατά το δυνατό μικρότερης τοξικότητας ουσιών Ελάχιστη δυνατή σπατάλη σε πόρους και ενέργεια Αξιοποίηση των αποβλήτων στον μέγιστο δυνατό βαθμό Τα τελευταία χρόνια, με τη συνεχή δημοσίευση επιδημιολογικών ερευνών που αφορούν τη συσχέτιση χημικών ουσιών με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου, ο κόσμος έχει στραφεί στα βιολογικά προϊόντα, τα οποία εγγυώνται την απουσία επιβλαβών χημικών ουσιών. Επίσης, υπάρχει μία ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη μείωση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Όλες αυτές οι συνθήκες μας οδηγούν στην εφαρμογή των αρχών της πράσινης χημείας σε όλα τα στάδια της παραγωγής ενός προϊόντος, από την καλλιέργεια του φυτού, μέχρι και την τυποποίησή του. Οι αρχές αυτές είναι

Το Ελαιόδεντρο Ιστορική αναδρομή Πιθανή πρώτη καλλιέργεια ελιάς σε Συρία, Μικρά Ασία ή Αίγυπτο και Αβησσυνία Συστηματική καλλιέργεια στην Αίγυπτο πριν το 2000 π.Χ. Σημαντική θέση του ελαιολάδου στην Εβραϊκή μυθολογία και θρησκευτικές τελετές Βασικό στοιχείο της διατροφής των Ρωμαίων Το ελαιόδεντρο είναι από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα δέντρα στον κόσμο. Η καλλιέργειά του αναμφίβολα προϋπήρχε της γραφής. Κατά μερικούς συγγραφείς, η πρώτη καλλιέργεια ελιάς εφαρμόσθηκε στη Μικρά Ασία ή τη Συρία, ενώ άλλοι μιλούν για την Αίγυπτο ή την Αβησσυνία. Πηγές από την Αιγυπτιακή βιβλιογραφία αναφέρουν τη συστηματική και εντατική καλλιέργεια της ελιάς πριν από το 2000 πΧ. Κατά την Εβραϊκή μυθολογία, ανάμεσα στα αγαθά της γης της επαγγελίας, ήταν και οι καρποί του δέντρου της ελιάς. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιούταν από τους Εβραίους στις διάφορες τελετές (χρίσματα με λάδι κλπ). Η λέξη Χριστός, άλλωστε, αναφέρεται σε κάποιον που έχει χρισθεί με λάδι. Οι Ρωμαίοι το είχαν ως βασικό στοιχείο της διατροφής τους και μάλιστα, θεωρούσαν βάρβαρους όσους χρησιμοποιούσαν ζωικά λίπη αντί για ελαιόλαδο.

Το Ελαιόδεντρο Ιστορική αναδρομή Βασικότατο συστατικό της διατροφής των Αρχαίων Ελλήνων Χρήση του ελαιολάδου στις θρησκευτικές και νεκρώσιμες τελετές Χρήση του ελαιολάδου ως φαρμάκου και καλλυντικού Χρήση του ελαιοξύλου για την κατασκευή επίπλων και εργαλείων Χρήση φύλλων και κλαδιών για την κατασκευή στρωμάτων Απόδειξη της σημασίας του μέσω πληθώρας αρχαιολογικών ευρημάτων Στα Ελληνικά κείμενα, υπάρχουν πάρα πολλές αναφορές στο δέντρο της ελιάς και στο ελαιόλαδο. Για να τονίσουν τη σημασία του, οι Έλληνες το αναφέρουν ως θεϊκό δώρο. (Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος με τη θεά Αθηνά και τον Κέκροπα, όταν η Αθηνά προσέφερε ένα ελαιόδεντρο στην πόλη της Αθήνας και ο Κέκροπας έδωσε το όνομά της στην πόλη. Η αναπαράσταση αυτού του μύθου φαίνεται στη φωτογραφία από το αρχαίο αγγείο. Πιο συγκεκριμένα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν το ελαιόλαδο ως βασικό στοιχείο της διατροφής τους , αλλά το χρησιμοποιούσαν και πέραν αυτής. Πχ, το χρησιμοποιούσαν σε θρησκευτικές και νεκρώσιμες τελετές, κατά τις οποίες με λάδι έκαναν χοές στους νεκρούς, άλειφαν επιτύμβιες στήλες και έκαναν σπονδές σε βωμούς και ιερές πέτρες. Επιπλέον, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν στο ελαιόλαδο θεραπευτικές ιδιότητες και το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων. Το χρησιμοποιούσαν και ως καλλυντικό, αλείφοντας σώμα και κόμμη με αρωματισμένο ελαιόλαδο. Επιπλέον, είχαν εφεύρει μία μέθοδο για παρασκευή σάπωνος “in situ”, επάνω στο σώμα. Άλειφαν το σώμα τους με ελαιόλαδο και ύστερα, έριχναν από πάνω στάχτη, τα αλκαλικά στοιχεία της οποίας αντιδρούσαν με το έλαιο προς δημιουργία σάπωνος. Με αυτόν τον τρόπο καθαρίζονταν. Ένα άλλο σημαντικό προϊόν του ελαιοδέντρου για τους αρχαίους Έλληνες ήταν και το ξύλο της ελιάς. Αυτό χρησιμοποιούταν ως καύσιμη ύλη, καθώς και για την κατασκευή εργαλείων, ξοάνων και αγαλματιδίων και διαφόρων επίπλων. Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε ότι το ρόπαλο του Ηρακλή ήταν κατασκευασμένο από αγριελιά, ενώ και η νυφική κλίνη του Οδυσσέα και της Πηνελόπης αποτελούταν από σκαλισμένο ξύλο ελιάς και ήταν διακοσμημένη με ελεφαντόδοντο και χρυσό. Τέλος, τα φύλλα και τα κλαδιά της ελιάς χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή στρωμάτων, αλλά και νεκρικών κλινών. Υπάρχουν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα, εκτός των κειμένων, που αποδεικνύουν τη στενή σχέση της ελιάς και των προϊόντων της με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Παραδείγματα τέτοια αποτελούν οι τοιχογραφίες στο παλάτι της Κνωσού, διάφορες αγγειογραφίες που αναπαριστούν διάφορες φάσεις από τη διαδικασία εξαγωγής του ελαιολάδου από τον καρπό της ελιάς, καθώς και τη χρήση προϊόντων του ελαιοδέντρου, εργαλεία και δοχεία που χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή του ελαιολάδου, πιθάρια και σκεύη που χρησίμευαν για την αποθήκευση του ελαιολάδου, στα οποία ταυτοποιήθηκε η ύπαρξη υπολειμμάτων ελαιολάδου και τάφοι στους οποίους βρέθηκαν δοχεία λαδιού και στρώματα από κλαδιά ελιάς.

Η Ελιά στην Αρχαιότητα Εδώ, βλέπουμε διάφορες αναπαραστάσεις σε αρχαιοελληνικά αγγεία, που αφορούν την ελιά και το ελαιόλαδο. Επίσης, έχουμε φωτογραφίες από την ελιά στην ακαδημία του Πλάτωνα και ένα ελαιόδεντρο από τον κήπο της Γεσθημανής.

Οργανογραφία και Χαρακτηριστικά του φυτού Το Ελαιόδεντρο Οργανογραφία και Χαρακτηριστικά του φυτού Είναι αιωνόβιο, αειθαλές δέντρο, ύψους 5-20 μέτρων Έχει κορμό γεμάτο με υπερπλασίες και εξογκώματα Το ριζικό του σύστημα είναι θυσσανώδες Παρουσιάζει μακροζωία και διατήρηση της παραγωγικότητας Έχει την ικανότητα να ξαναβλαστάνει μετά από καρατόμηση Ευδοκιμεί σε πετρώδη και άγονα εδάφη Παρουσιάζει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας Η ελιά είναι δένδρο αιωνόβιο, αειθαλές, με ύψος 5-20μέτρων. Ο κορμός της ελιάς είναι κυλινδρικός και λείος στα νεαρά φυτά και ανώμαλης υφής στα μεγάλης ηλικίας δένδρα, επειδή εμφανίζονται πάνω σε αυτόν εξογκώματα διαφόρου μεγέθους. Αυτά τα εξογκώματα απαντώνται στον κορμό και τις ρίζες και καλούνται σφαιροβλάστες ή γόγγροι. Πρόκειται για υπερπλασίες, πλούσιες σε θρεπτικές ουσίες και φυτορμόνες. Το ριζικό της σύστημα είναι θυσσανώδες και παράγεται κυρίως από τους σφαιροβλάστες ή γόγγρους, που σχηματίζονται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Γενικά πρόκειται για ένα φυτό που παρουσιάζει μακροζωία και διατήρηση της παραγωγικότητας. Υπάρχουν πολλά δέντρα στη λεκάνη της Μεσογείου, τα οποία μετρούν πολλούς αιώνες ζωής (κάποια έχουν μάλιστα ξεπεράσει τη χιλιετία), αλλά παραμένουν παραγωγικά. Επίσης, ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ελαιοδέντρου αποτελεί η ικανότητά του να βλαστάνει ξανά, ακόμα και αν τραυματιστεί ή κοπεί τελείως το υπέργειο τμήμα του, ακόμα και σε ύψος ενός μέτρου από το έδαφος. Η ελιά μπορεί να ευδοκιμήσει και σε ξηροθερμικές περιοχές, ακόμα και σε πετρώδη και άγονα εδάφη και να παράγει καρπό. Όταν δε, βρίσκεται σε περιοχές γόνιμες και αρδευόμενες, παρουσιάζει γρήγορη και έντονη ανάπτυξη και μεγάλη απόδοση. Τέλος, παρουσιάζει το χαρακτηριστικό της παρενιαυτοφορίας, κατά το οποίο, το ελαιόδεντρο έχει κύκλο παραγωγικότητας δύο ετών. Έτσι, μία χρονιά με μεγάλη παραγωγή ακολουθείται από μία με μέση ή φτωχή παραγωγή. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κυρίως στις μεγαλόκαρπες ποικιλίες και αποτελεί πρόβλημα για τους ελαιοπαραγωγούς.

Το Ελαιόδεντρο Ποικιλίες Ελιάς Ελληνικές Ποικιλίες Ελιάς Ελληνικές Λεπτόκαρπες: Αγριελιά, Κορωνέικη, Κουτσουρελιά, Λιανολιά Κερκύρας, Μαστοειδής Μεσόκαρπες: Αδραμμυτίνη, Βαλανολιά, Θρουμπολιά, Μεγαρίτικη, Πικρολιά, Καλοκαιρίδα, Δαφνελιά Αδρόκαρπες: Αμυγδαλολιά, Βασιλικάδα, Γαΐδουρελιά, Καρολία, Καρυδολιά, Καλαμών Ξένες Ισπανικές: Negral, Arbequine, Verdial, Picuar, Hojiblanca Ιταλικές: Razzo, Corregio, Frantoio Γαλλικές: Agladeau, Araban, Colombale, Verdale, Saurine Λιβανέζικες: Soury, Beladi, Ayrouni, Chamy, Smoukmoki Οι ελιές διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες, ανάλογα με το μέγεθος του ελαιοκάρπου: τις μικρόκαρπες, τις μεσόκαρπες και τις αδρόκαρπες ή χονδροελιές. Οι κυριότερες ποικιλίες ελιάς που απαντώνται στον Ελλαδικό χώρο είναι οι εξής: Επίσης υπάρχουν και κάποιες ξένες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα και είναι: Η ποικιλία της ελιάς καθορίζει την χρονική περίοδο και τον τρόπο συλλογής της, καθώς και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του παραγόμενου ελαιολάδου.

H Καλλιέργεια της Ελιάς Το Ελαιόδεντρο H Καλλιέργεια της Ελιάς Το κλάδεμα αποσκοπεί στην: Δημιουργία ισχυρού κορμού και σκελετού κόμης Απολαβή ικανοποιητικότερων, ποσοτικά και ποιοτικά, σοδειών Διευκόλυνση της συγκομιδής και εφαρμογής της φυτοπροστασίας Μείωση της παρενιαυτοφορίας Παράταση της παραγωγικής ζωής του ελαιοδέντρου Η αραίωση αποσκοπεί στην: Αύξηση του μεγέθους των καρπών Αποφυγή των ζημιών από χαμηλές θερμοκρασίες Αύξηση της ελαιοπεριεκτικότητας στους καρπούς Μείωση του κόστους συλλογής των καρπών Εξάλειψη της παρενιαυτοφορίας Περνάμε στην καλλιέργεια του ελαιοδέντρου, η οποία συνίσταται στις εξής κύριες διαδικασίες: το κλάδεμα, την αραίωση, τη λίπανση και τη φυτοπροστασία. Κλάδεμα ονομάζουμε τη διαδικασία κατά την οποία ο καλλιεργητής κόβει μέρος των κλαδιών ενός δέντρου, με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της απόδοσης της καλλιέργειάς του. Το κλάδεμα της ελιάς μπορεί να αποσκοπεί: Αραίωση ονομάζουμε τη διαδικασία κατά την οποία αφαιρούμε μέρος του καρπού του ελαιοδέντρου, όταν έχουμε μεγάλη παραγωγή. Αυτή η διαδικασία διενεργείται όταν πρωτοσχηματίζονται οι καρποί και έχει ως αποτέλεσμα: Η αραίωση μπορεί να γίνει με μηχανικά ή με χημικά μέσα. Η χημική αραίωση γίνεται με επίδραση ναφθαλινοοξικού οξέος, συγκέντρωσης 100 ppm, 12-18 ημέρες μετά την πλήρη ανθοφορία του δέντρου.

H Καλλιέργεια της Ελιάς Λίπασμα για ελαιοκαλλιέργεια Το Ελαιόδεντρο H Καλλιέργεια της Ελιάς Η λίπανση αποσκοπεί στην: Αντιμετώπιση της τροφοπενίας Αύξηση της καρποφορίας Αύξηση των ποσοστών ελαιολάδου στον καρπό Η φυτοπροστασία βοηθά στην: Αντιμετώπιση των εχθρών της ελιάς Αύξηση της παραγωγής Βελτίωση της ποιότητας του ελαιολάδου Λίπασμα για ελαιοκαλλιέργεια Λίπανση ονομάζουμε την προσθήκη θρεπτικών συστατικών σε μία καλλιέργεια, υπό τη μορφή ανόργανων αλάτων, ή οργανικής ύλης, με σκοπό τη μεγαλύτερη απόδοση της καλλιέργειας, αλλά και την πρόληψη των διαφόρων τροφοπενιών (έλλειψη κάποιου θρεπτικού συστατικού). Τα λιπάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι συνήθως μικτού τύπου, δηλαδή περιέχουν και κάλιο και άζωτο και φωσφόρο, τα τρία πιο σημαντικά συστατικά για την τροφή του ελαιοδέντρου και των φυτών γενικότερα. Το λίπασμα που χρησιμοποιείται συνήθως για τις ελαιοκαλλιέργειες είναι το 11-15-15 (K-N-P), ενώ χρησιμοποιούνται και ειδικά λιπάσματα που περιέχουν και διάφορα ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρο, μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Με τον όρο φυτοπροστασία εννοούμε όλες τις ενέργειες που πραγματοποιούνται, με σκοπό την αντιμετώπιση των φυσικών εχθρών της ελιάς. Ο κυριότερος εχθρός της ελιάς είναι ο δάκος (bactrocera oleae), καθότι, αν δεν αντιμετωπιστεί συστηματικά, φτάνει σε μεγάλους πληθυσμούς και προσβάλλει τον ελαιόκαρπο, με συνέπεια μειωμένη παραγωγή καρπού και παραγωγή υποβαθμισμένου ελαιολάδου, με υψηλή οξύτητα και δυσάρεστη γεύση. Άλλοι εχθροί της ελιάς είναι ο πυρηνοτρήτης, το γλοιοσπόριο ή αλλιώς παστέλλα και η μύγα της μεσογείου. Η φυτοπροστασία γίνεται παραδοσιακά με τη χρήση εντομοκτόνων φαρμάκων. Ψεκασμός από εδάφους

Το Ελαιόδεντρο H Καλλιέργεια της Ελιάς Συνέπειες της παραδοσιακά εφαρμοζόμενης λίπανσης Τα ανόργανα λιπάσματα είναι υδατοδιαλυτά και παρασύρονται από τα αρδευτικά νερά και τη βροχή Ρύπανση υδροφόρου ορίζοντα → υποβάθμιση και ακαταλληλότητα του ποσίμου νερού Ευτροφισμός λιμνών, ποταμών → καταστροφή βιοτόπων Συνέπειες της παραδοσιακά εφαρμοζόμενης φυτοπροστασίας Ρύπανση υδροφόρου ορίζοντα Καταστροφή βιοτόπων Υποβάθμιση ποιότητας προϊόντος Απειλή της υγείας των καταναλωτών και των αγροτών Χαμηλή εκλεκτικότητα Η λίπανση, με τον κλασικό τρόπο που διενεργείται, επιφέρει σημαντική επιβάρυνση του περιβάλλοντος, καθώς τα ανόργανα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται παρουσιάζουν μεγάλη διαλυτότητα στο νερό. Η συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι να παρασύρονται μεγάλες ποσότητες λιπασμάτων από τις βροχές και τα αρδευτικά νερά, ειδικά όταν δεν υφίσταται ορθολογική χρήση τους, με αποτέλεσμα αυτά να καταφθάνουν στις λίμνες και τα ποτάμια, δημιουργώντας το φαινόμενο του ευτροφισμού και να ρυπαίνουν τον υδροφόρο ορίζοντα, καθιστώντας το νερό μη πόσιμο. Η παραδοσιακά εφαρμοζόμενη φυτοπροστασία στις ελαιοκαλλιέργειες είχε σοβαρές συνέπειες, όπως την απειλή της ανθρώπινης υγείας, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και την υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιολάδου. Τα μεν υδατοδιαλυτά φυτοφάρμακα παρασύρονται από τα νερά της βροχής, ρυπαίνοντας τους διάφορους βιοτόπους με τοξικές πολλές φορές ποσότητες ουσιών, καθώς και τον υδροφόρο ορίζοντα, απειλώντας την υγεία των ανθρώπων. Τα δε λιποδιαλυτά περνούν στο λάδι και υποβαθμίζουν την ποιότητά του, απειλώντας παράλληλα την ανθρώπινη υγεία. Επίσης, η χρήση χαμηλής εκλεκτικότητας φαρμάκων καταστρέφει και τους πληθυσμούς ωφέλιμων εντόμων, όπως οι μέλισσες. Στη φωτογραφία βλέπουμε το φάρμακο Lebaycid, το οποίο χρησιμοποιούταν κατά κόρον μέχρι το 2000 και έχει κατηγορηθεί για την πρόκληση καρκίνων σε κατοίκους αγροτικών περιοχών. Η χρήση του έχει απαγορευτεί σε πολλές χώρες.

Το Ελαιόδεντρο Η Πράσινη Χημεία στην καλλιέργεια της ελιάς Λίπανση: Χρήση κοπριάς Χρήση κομπόστας Εφαρμογή χλωρής λίπανσης Χρήση μικροτεμαχισμένων προϊόντων κλαδέματος (mulch) Χούμος Οι πράσινες προτάσεις στον τομέα της λίπανσης είναι οι εξής: Η χρήση περιττωμάτων ζώων. (Της γνωστής σε όλους μας κοπριάς). Οι κοπριές των ζώων έχουν μεγάλη αξία, γιατί περιέχουν όλα τα θρεπτικά στοιχεία που είναι αναγκαία για την ανάπτυξη των καλλιεργειών, οργανική ουσία και όλα τα συστατικά των υπόλοιπων οργανικών υλικών που βελτιώνουν τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες του εδάφους. Η χρήση κομπόστας. Η κομπόστα είναι ένα είδος οργανικού λιπάσματος που παράγεται με αναερόβια αποδόμηση οργανικών υπολειμμάτων και μετατροπή τους σε χούμο. Για την παραγωγή κομπόστας, που ο ίδιος ο παραγωγός μπορεί να φτιάξει μόνος του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κοπριά ζώων και φυτικά υπολείμματα, τα στέμφυλα από τα οινοποιεία, τα υπολείμματα από εκκοκκιστήρια βάμβακος, τα υπολείμματα από τις βιομηχανίες επεξεργασίας φρούτων, καθώς και φύκια της θάλασσας, τα οποία έχει προηγουμένως ξεπλύνει καλά. Εφαρμογή της λεγόμενης χλωρής λίπανσης. Χλωρή λιπανση ονομάζουμε το φύτεμα διαφόρων φυτών, όπως ψυχανθή, μέσα στον ελαιώνα και ενσωμάτωση στο έδαφος της φυτικής τους μάζας. Έχει πολλαπλά οφέλη για την καλλιέργεια, πέραν της λίπανσης. Μικροτεμαχισμός των προϊόντων του κλαδέματος και διασπορά τους στο έδαφος (mulch). Αποτελεί μία πολύ σημαντική μέθοδο, γιατί λύνει και το πρόβλημα της αξιοποίησης των προϊόντων κλαδέματος, τα οποία, αν μείνουν στο χωράφι, αποτελούν παράγοντα δημιουργίας ασθενειών Ο μικροτεμαχισμός γίνεται με ειδικά μηχανήματα, τα οποία, όμως, κοστίζουν ακριβά και γι αυτό δεν αγοράζονται από τους παραγωγούς. Πρέπει να βρεθεί μία λύση σε αυτό το θέμα, γιατί η μέθοδος παρουσιάζει πολλαπλά οφέλη. Κομποστοποιημένα φύκια θαλάσσης Mulch

Η Πράσινη Χημεία στην καλλιέργεια της ελιάς Το Ελαιόδεντρο Η Πράσινη Χημεία στην καλλιέργεια της ελιάς Φυτοπροστασία: Χρήση φυσικής προέλευσης, ήπιας τοξικότητας φαρμάκων Εφαρμογή δολωματικής μεθόδου ψεκασμών Χρήση παγίδων φερομόνης (μέθοδος “attract and kill”) Κάλυψη ελαιοκάρπου με ανόργανα συστατικά Καταπολέμηση του δάκου σε γονιδιακό επίπεδο Χρήση των φυσικών εχθρών του δάκου (παράσιτα) Εφαρμογή ειδικού τρόπου καλλιέργειας Δακοπαγίδα Οι πράσινες προτάσεις στον τομέα της φυτοπροστασίας είναι: Η χρήση μικρής τοξικότητας και φυσικής προέλευσης φυτοφαρμάκων, όπως το Spinosad, το Phloxine B και το Naturalis SC. Η χρήση των φυτοφαρμάκων με τη δολωματική μέθοδο, η οποία απαιτεί πολύ μικρότερες ποσότητες ουσίας. H xρήση παγίδων φερομόνης. Οι παγίδες φερομόνης λειτουργούν με τη λεγόμενη μέθοδο «attract and kill». Προσελκύουν το δάκο με χρήση φερομονών, δηλαδή αναπαραγωγικών ορμονών του και, μόλις το έντομο καθίσει επάνω τους, σκοτώνεται από το φυτοφάρμακο που περιέχουν. Παρουσιάζουν μεγάλη εκλεκτικότητα, καθώς η φερομόνη του δάκου προσελκύει μόνο το δάκο. Υπάρχουν προτάσεις για χρήση παγίδων φερομόνης, οι οποίες δε χρησιμοποιούν εντομοκτόνα, αλλά παγιδεύουν τους αρσενικούς δάκους κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, ώστε να αποτρέπεται το ζευγάρωμά τους με τα θηλυκά. Χρήση ανόργανων ουσιών για κάλυψη του ελαιοκάρπου. Αυτή η μέθοδος βασίζεται στο γεγονός ότι ο δάκος δεν τσιμπάει τον ελαιόκαρπο που είναι καλυμμένος με λεπτό υμένιο κάποιας ουσίας. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι άλατα του χαλκού, τα οποία έχουν αποτελεσματικότητα και σε άλλες ασθένειες, όπως το κυκλοκόνιο και η παστέλλα. Νέες προτάσεις έχουν διατυπωθεί από Αμερικανούς επιστήμονες, για τη χρήση πηλών καολίνη και μπεντονίτη και υποστηρίζεται ότι έχουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τα άλατα του χαλκού. Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει προσπάθειες για καταπολέμηση του δάκου σε γονιδιακό επίπεδο. Στο πανεπιστήμιο Κρήτης, παρασκεύασαν διαγονιδιακό δάκο, ο οποίος έχει στειρωθεί, χωρίς όμως να χάνει τα χαρακτηριστικά που τον κάνουν ανταγωνιστικό ανάμεσα στα άλλα αρσενικά. Επίσης, εισηγήθηκαν τη χρήση του βακτηρίου Wolbachia, το οποίο προσβάλλει ασπόνδυλους οργανισμούς και οδηγεί στην ανικανότητα ανάπτυξης της προνύμφης του εντόμου, άρα και σε ανικανότητα αναπαραγωγής. Μία άλλη πράσινη λύση, η οποία εφαρμόζεται σε βιολογικές καλλιέργειες, είναι η χρήση φυσικών εχθρών του δάκου, όπως τα παράσιτά του. Το παράσιτο Fopius Arisanus είναι ένα από αυτά. Τέλος, έρευνες έδειξαν ότι η εφαρμογή ακαλλιέργειας, (αποφυγή οργώματος, κοπή χόρτων και άφεσή τους στο χωράφι) οδήγησε σε λιγότερες προσβολές από τους εχθρούς της ελιάς.   Το έντομο δάκος

Πράσινες Μέθοδοι Φυτοπροστασίας Ο δάκος καθώς τσιμπάει τον ελαιόκαρπο Η παγίδα McPhail H παγίδα Vioryl Σε αυτή τη διαφάνεια βλέπουμε ένα δάκο τη στιγμή που τσιμπάει τον ελαιόκαρπο για να εναποθέσει τα’ αυγά του, τους δύο κυριότερους τύπους παγίδων Vioryl και McPhail και το φυτοφάρμακο Spinosad, με τη δραστική του ουσία, Spinosyn A και Spinosyn D. Η δραστική ουσία του Spinosad Το εντομοκτόνο Spinosad

Ελαιόλαδο Χημική Σύσταση Σαπωνοποιήσιμο κλάσμα 99% w/w Ελαϊκό οξύ (C18:1) 55-83% Παλμιτικό οξύ (C16:0) 7,5-20% Λινελαϊκό οξύ (C18:2) 3,5-21% Στεατικό οξύ (C20:0) 0,5-5% Λινολενικό οξύ (C18:3) 0,5-1,5% Ασαπωνοποίητο κλάσμα 1% w/w Υδρογονάνθρακες Καροτενοειδή Χλωροφύλλες Τοκοφερόλες Στερόλες Φαινόλες Ελαϊκό οξύ Χημική σύσταση του ελαιολάδου: Το ελαιόλαδο, όπως όλα τα φυτικά έλαια, αποτελείται από ένα σαπωνοποιήσιμο κλάσμα (τριγλυκερίδια λιπαρών οξέων) και από ένα μη σαπωνοποιήσιμο κλάσμα (δευτερεύοντα συστατικά). Το σαπωνοποιήσιμο κλάσμα αντιστοιχεί στο 99% του ελαίου και τα κυριότερα συστατικά του είναι τα εξής: Τα ασαπωνοποίητα συστατικά, αν και αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του ελαιολάδου (μόνο το 1%), παίζουν ύψιστης σημασίας ρόλο στις ιδιότητες και τη διατροφική του αξία. Αυτά είναι τα εξής: Ελευρωπαΐνη

Συστατικά του Ελαιολάδου με σημαντική Βιολογική Αξία β-Σιτοστερόλη Χλωροφύλλη Σε αυτή τη διαφάνεια, παρουσιάζουμε μερικές από τις ενώσεις που αποτελούν το ασαπωνοποίητο κλάσμα του ελαιολάδου.

Ελαιόλαδο Βιολογική Αξία Το ελαιόλαδο οφείλει τη βιολογική του αξία στα εξής συστατικά: Λιπαρά οξέα (Ιδανική αναλογία μονοακόρεστων, πολυακόρεστων) Βιταμίνες (Καροτενοειδή, Τοκοφερόλες) Φαινόλες (Τυροσόλη, Υδροξυτυροσόλη) Υδρογονάνθρακες (Σκουαλένιο) Στερόλες (Σιτοστερόλη, Καμπεστερόλη, Στιγμαστερόλη) Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεσπάσει μια επανάσταση πληροφοριών γύρω από το θέμα της σύνδεσης του ελαιολάδου με την καλή υγεία και τη μακροζωία. Συνεχώς δημοσιεύονται εργασίες, οι οποίες αφορούν την τη διαπίστωση της ευεργετικής δράσης των διαφόρων συστατικών του. Τα συστατικά του ελαιολάδου με την πιο μεγάλη βιολογική αξία είναι τα εξής: Λιπαρά οξέα Το ελαιόλαδο περιέχει ιδανική αναλογία μονοακόρεστων (ελαϊκό οξύ) και πολυακόρεστων ( λινελαϊκό, λινολενικό οξύ) λιπαρών οξέων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των λιπαρών οξέων καλύπτει το ελαϊκό οξύ, γεγονός που του προσδίδει ιδιαίτερη αντοχή στην οξείδωση. Βιταμίνες Οι πιο σημαντικές βιταμίνες στο ελαιόλαδο είναι η βιταμίνη Ε (α-τοκοφερόλη), με έντονη αντιοξειδωτική δράση και προστατευτική δράση προς τη βιταμίνη Α και το β-καροτένιο, που αποτελεί πρόδρομο της βιταμίνης Α, η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, την όραση, την υγεία του δέρματος και των μαλλιών. Πρόκειται για αντιοξειδωτικές ουσίες που βρίσκονται στο ελαιόλαδο και προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από το οξειδωτικό στρες, το διεγερμένο οξυγόνο και τις ελεύθερες ρίζες. Οι πιο σημαντικές φαινολικές ενώσεις είναι η ελευρωπαΐνη και η υδροξυτυροσόλη, που εμφανίζουν ιδιαίτερη αντιοξειδωτική ικανότητα, σε σχέση με άλλα αντιοξειδωτικά Υδρογονάνθρακες Κυριότερος υδρογονάνθρακας του ελαιολάδου, με βιολογική δράση, είναι το σκουαλένιο, ένα τριτερπένιο, στο οποίο αποδίδεται αντιοξειδωτική και αντικαρκινική δράση. Συμβάλλει επίσης και στην υγεία των ματιών Στερόλες Αποτελούν απαραίτητα συστατικά των μεμβρανών. Στο ελαιόλαδο απαντά κυρίως η β-σιτοστερόλη, στην οποία αποδίδεται αντικαρκινική δράση. Στιγμαστερόλη

Ελαιόλαδο Βιολογική Αξία Αποτελεί σημαντικό στοιχείο της διατροφής τόσο στην παιδική, όσο και στην προχωρημένη ηλικία. Συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση παθήσεων όπως: Έλκος στομάχου και δυσλειτουργία πεπτικού συστήματος Ατονία της χολής. Ρευματοειδής αρθρίτιδα Καρκίνος διαφόρων μορφών Διαβήτης Αθηροσκλήρωση και καρδιακά νοσήματα Ανοιακές νόσοι Πολλές πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει το ελαιόλαδο ως το πιο κατάλληλο έλαιο για την παιδική διατροφή, καθώς περιέχει την καλύτερη αναλογία κορεσμένων – μονοακόρεστων – πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, η οποία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη σωστή ανάπτυξη ενός παιδιού. Επίσης, η κατανάλωση ελαιολάδου στην παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με την πρόληψη εμφάνισης παχυσαρκίας και υπερχοληστερολαιμίας στα επόμενα χρόνια της ζωής του παιδιού. Αυτή η αναλογία κάνει το ελαιόλαδο ιδανικό έλαιο και για την Τρίτη ηλικία, στην οποία δεν επιτρέπεται υπερβολική κατανάλωση πολυακόρεστων οξέων, όσο και κορεσμένων. Επίσης, το ελαιόλαδο συμβάλλει στην πρόληψη και αντιμετώπιση παθήσεων όπως: Έλκος- Δυσλειτουργία πεπτικού Το ελαιόλαδο προστατεύει το βλεννογόνο του πεπτικού συστήματος, εμποδίζει την υπερπαραγωγή υδροχλωρικού οξέος και πεψίνης και περιορίζει τις πιθανότητες γαστροδωδεκαδακτυλικών ελκών. Δύο κουταλιές της σούπας κάθε πρωί μπορούν να βοηθήσουν στο πρόβλημα της χρόνιας δυσκοιλιότητας. Χολή Το ελαιόλαδο έχει ευεργετική επίδραση σε περιπτώσεις ατονίας της χολής και δυσκινησίας των χοληδόχων πόρων, επειδή προκαλεί συσπάσεις της χοληδόχου κύστεως. Ρευματοειδής αρθρίτιδα Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες από Σουηδούς γιατρούς, η Μεσογειακή διατροφή, κύριο συστατικό της οποίας αποτελεί το ελαιόλαδο, συμβάλλει στη μείωση των συμπτωμάτων της ασθένειας και βελτίωση της ζωτικότητας των ασθενών. Καρκίνος Τα τελευταία χρόνια, συνεχώς διενεργούνται επιδημιολογικές μελέτες, οι οποίες προσπαθούν να συσχετίσουν τις διατροφικές συνήθειες με την εμφάνιση καρκίνου διαφόρων μορφών. Όλες συμφωνούν ότι η κατανάλωση ελαιολάδου μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Διαβήτης Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, η κατανάλωση ελαιολάδου και γενικότερα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων συμβάλλει στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης, αλλά και των συμπτωμάτων του διαβήτη. Αθηροσκλήρωση και καρδιακά νοσήματα Τις τελευταίες δεκαετίες , κλινικές , επιδημιολογικές έρευνες έδειξαν την στενή σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην εμφάνιση της αθηροσκλήρωσης και στη διατροφή. Μία διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά προκαλεί διαταραχή του μεταβολισμού των λιπιδίων (υπερχοληστεριναιμία), με αποτέλεσμα το σχηματισμό αθηρωματικών πλακών. Το ελαιόλαδο, όπως προαναφέραμε, περιέχει την ιδανική αναλογία κορεσμένων-ακόρεστων λιπαρών οξέων, η οποία εξασφαλίζει την καλή υγεία της καρδιάς. Ανοιακές νόσοι Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, η κατανάλωση ελαιολάδου, σε συνδυασμό με τη μεσογειακή διατροφή, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης ανοιακών νόσων και της νόσου Alzheimer. Απαιτείται, όμως, περεταίρω έρευνα σε αυτόν τον τομέα.

Κατηγορίες ελαιολάδου Συσκευασία ελαιολάδου Συσκευασία πυρηνελαίου Ελαιόλαδο Κατηγορίες ελαιολάδου Παρθένο ελαιόλαδο Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο Λαμπάντε ελαιόλαδο Εξευγενισμένο ελαιόλαδο Ελαιόλαδο Ακατέργαστο πυρηνέλαιο Εξευγενισμένο πυρηνέλαιο Βιολογικό ελαιόλαδο Συσκευασία ελαιολάδου Σύμφωνα με την Ελληνική και διεθνή νομοθεσία, το ελαιόλαδο χωρίζεται στις παρακάτω κατηγορίες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του και τον τρόπο παραγωγής του: Παρθένο ελαιόλαδο Ως παρθένο χαρακτηρίζεται το ελαιόλαδο, το οποίο παράγεται αποκλειστικά από τον καρπό της ελιάς, με χρήση αποκλειστικά φυσικών μηχανικών μεθόδων. Οι μόνες μηχανικές επεξεργασίες που μπορούν να εφαρμοσθούν στην κατηγορία αυτή είναι η μετάγγιση, η φυγοκέντρηση και η διήθηση. Το παρθένο ελαιόλαδο χωρίζεται στις εξής υποκατηγορίες, ανάλογα με το βαθμό οξύτητας και με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του: Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο Ονομάζεται το παρθένο ελαιόλαδο, του οποίου η οξύτητα δεν ξεπερνά το 0,8%, εκφρασμένη σε ελεύθερα λιπαρά οξέα Είναι το παρθένο ελαιόλαδο, του οποίου η οξύτητα, εκφρασμένη σε ελεύθερα λιπαρά οξέα δεν ξεπερνά το 2%. Παρθένο ελαιόλαδο λαμπάντε (lampante virgin olive oil) Πρόκειται για το παρθένο ελαιόλαδο, του οποίου η οξύτητα ξεπερνάει το 2%, εκφρασμένη σε ελεύθερα λιπαρά οξέα. Το λαμπάντε ελαιόλαδο, σύμφωνα με τις σύγχρονες, αυστηρές νομοθετικές διατάξεις, δε θεωρείται βρώσιμο ελαιόλαδο και απαιτείται ο εξευγενισμός του για να μπορέσει να καταναλωθεί. Εξευγενισμένο ελαιόλαδο Ως εξευγενισμένο (ή ραφινέ, ραφιναρισμένο) ονομάζουμε το ελαιόλαδο που προκύπτει μετά από εξευγενισμό του λαμπάντε ελαιολάδου, χωρίς να υποστεί μεταβολές στη δομή των τριγλυκεριδίων. Η οξύτητά του δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,3%. Ελαιόλαδο (olive oil) Με τον όρο αυτό αναφερόμαστε στο ελαιόλαδο που προκύπτει από ανάμιξη παρθένων ελαιολάδων, κατάλληλων προς βρώση και εξευγενισμένων ελαιολάδων, σε διάφορες αναλογίες. Η οξύτητά του δεν πρέπει να ξεπερνά το 1%. Ακατέργαστο πυρηνέλαιο Πρόκειται για το έλαιο που εξάγεται από τον ελαιοπυρήνα με χρήση διαλυτών και δεν περιέχει μίγματα με άλλους τύπους ελαίων. Δε θεωρείται βρώσιμο και απαιτείται εξευγενισμός του για να μπορέσει να καταναλωθεί. Εξευγενισμένο πυρηνέλαιο Πρόκειται για πυρηνέλαιο που έχει υποστεί εξευγενισμό. Όπως και στο εξευγενισμένο ελαιόλαδο, η οξύτητα δεν πρέπει να ξεπερνά το 0,3%. Βιολογικό ελαιόλαδο Πρόκειται για μία ειδική κατηγορία εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου, του οποίου η διαδικασία παραγωγής, από την καλλιέργεια της ελιάς μέχρι και τη συσκευασία του προϊόντος, πρέπει να συμβαδίζει με το νόμο 2092/1991 της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με τους κανονισμούς για το βιολογικό ελαιόλαδο. Συσκευασία πυρηνελαίου

Ελαιόλαδο Έλεγχος Ποιότητας Ελαιολάδου Έλεγχος Ποιότητας Ελαιολάδου Ο έλεγχος του ελαιολάδου περιλαμβάνει τις εξής βασικές δοκιμές: Μέτρηση οξύτητας Μέτρηση αριθμού υπεροξειδίων Προσδιορισμός της Κ232 Προσδιορισμός της Κ270 Προσδιορισμός τοκοφερολών Οργανοληπτική εξέταση φρουτώδους Οργανοληπτική εξέταση σφάλματος Ο έλεγχος της ποιότητας του ελαιολάδου είναι μία πολύ σημαντική διαδικασία, καθώς μας βοηθά να κατατάξουμε το ελαιόλαδο στις κατηγορίες τις οποίες προαναφέραμε, να διαπιστώσουμε πιθανές αλλοιώσεις του ελαίου, αλλά και να διαπιστώσουμε πιθανή νοθεία του. Ο έλεγχος του ελαιολάδου περιλαμβάνει τις εξής βασικές δοκιμές: Μέτρηση της οξύτητας. Μας δίνει τον αριθμό των ελεύθερων λιπαρών οξέων στο έλαιο. Γίνεται με εξουδετέρωση με διάλυμα αλκάλεος Μέτρηση αριθμού υπεροξειδίων Μας δείχνει το βαθμό της οξείδωσης του ελαίου. Γίνεται φασματοφτομετρικά Προσδιορισμός της Κ232 και της Κ270 Μας δείχνουν την απορρόφηση του ελαίου στο υπεριώδες. Αποτελούν μέτρο της οξείδωσης που έχει υποστεί το έλαιο Προσδιορισμός τοκοφερολών Μας δείχνουν αν το ελαιόλαδο έχει νοθευτεί με εξευγενισμένο έλαιο. Οργανοληπτική εξέταση φρουτώδους και σφάλματος Γίνονται από ομάδα δοκιμαστών και προσδιορίζουν την οργανοληπτική αξία του ελαιολάδου. Η ποιότητα του ελαιολάδου, εφόσον αυτό είναι τρόφιμο, καθορίζεται σε μεγάλο ποσοστό από τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά. Γι αυτό και είναι πολύ σημαντικά αυτά τα τεστ.

Ελαιόλαδο Παραγωγή Ελαιολάδου Παραγωγή Ελαιολάδου Επεξεργασία του ελαιοκάρπου και παραγωγή ελαιοζύμης Αποφύλλωση, Πλύσιμο Θραύση, Άλεση Μάλαξη Εξαγωγή του ελαιολάδου από την ελαιοζύμη Πίεση Φυγοκέντριση Συνάφεια Τελικός καθαρισμός, Διαχωρισμός ελαιολάδου Καθίζηση Από την παραλαβή του ελαιοκάρπου στο ελαιουργείο μέχρι την παραγωγή καθαρού ελαιολάδου, μεσολαβούν οι εξής διαδικασίες: Επεξεργασία του ελαιοκάρπου και παραγωγή ελαιοζύμης. Αποφύλλωση - Πλύσιμο. Πρόκειται για δύο απαραίτητες διαδικασίες, οι οποίες αποτρέπουν τον εμπλουτισμό του ελαιολάδου με ταννίνες και χλωροφύλλη από τα φύλλα της ελιάς, όπως και με χώμα και σκόνη. Αυτές οι προσμίξεις υποβαθμίζουν σημαντικά την ποιότητα του ελαιολάδου. Η αποφύλλωση πραγματοποιείται με χρήση αέρα, ο οποίος παρασέρνει τα ελαφρά φύλλα και αφήνει τον καρπό να πέσει στο πλυντήριο. Το πλύσιμο πραγματοποιείται με ράντισμα του καρπού με νερό, με ταυτόχρονη ανατάραξη. Θραύση - Άλεση. Μετά το πλύσιμο, ο καρπός μεταφέρεται στο θραυστήρα, ο οποίος μπορεί να είναι παραδοσιακός ελαιόμυλος, με μυλόπετρες, ή σύγχρονος θραυστήρας τύπου τυμπάνου. Στους θραυστήρες, ό ελαιόκαρπος μετατρέπεται σε ελαιοζύμη. Μάλαξη. Μετά τη θραύση του ελαιοκάρπου, ακολουθεί η μάλαξη της παραχθείσας ελαιοζύμης. Η μάλαξη αποτελεί την πιο σημαντική διαδικασία κατά την παραγωγή του ελαιολάδου, καθώς επιτρέπει στα διασπαρμένα, μέσα στα φυτικά υγρά και το νερό, σταγονίδια του ελαίου να συσσωματωθούν και να σχηματίσουν σταγόνες μεγαλύτερου μεγέθους, που θα μπορέσουν στη συνέχεια να διαχωριστούν από τα υπόλοιπα υγρά. Η διαδικασία της μάλαξης λαμβάνει χώρα στους μαλακτήρες, ειδικές δεξαμενές που περιέχουν ένα περιστρεφόμενο άξονα με πτερύγια, σε σπειροειδή διάταξη και είναι έτσι σχεδιασμένοι, ώστε να ρυθμίζεται η θερμοκρασία της μάλαξης. Εξαγωγή του ελαιολάδου από την ελαιοζύμη Η εξαγωγή του ελαιολάδου γίνεται με τρεις τεχνικές: με πίεση, με φυγοκέντριση και με συνάφεια. Πίεση Η εξαγωγή του ελαιολάδου με χρήση πίεσης είναι η πιο παραδοσιακή τεχνική από τις τρεις και μάλιστα, χρονολογείται από τότε που ξεκίνησε η παραγωγή του ελαιολάδου. Σύμφωνα με την τεχνική της πίεσης, η ελαιοζύμη, μετά τη μάλαξή της, τοποθετείται ομοιόμορφα σε διάτρητους δίσκους, τα λεγόμενα ελαιοδιαφράγματα και αυτά, με τη σειρά τους, τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο στο πιεστήριο. Μετά την εξαγωγή των υγρών, στα διαφράγματα παραμένει η πυρήνα σε στερεή μορφή, ενώ τα υγρά μεταφέρονται προς τον τελικό διαχωρισμό-καθαρισμό του ελαιολάδου. Πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής αποτελεί η απαίτηση προσθήκης λιγότερου νερού, γεγονός που συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα του παραγόμενου ελαίου. Φυγοκέντρηση Η φυγοκέντρηση αποτελεί την πιο σύγχρονη μέθοδο διαχωρισμού του ελαιολάδου και πραγματοποιείται στους φυγοκεντρητές, τους ονομαζόμενους Decanters. Κατά αυτή τη διαδικασία, εκμεταλλευόμαστε τη διαφορά της πυκνότητας των στερεών και υγρών συστατικών της ελαιοζύμης, καθώς και του ελαίου από το νερό, για να επιτύχουμε το διαχωρισμό τους. Οι φυγοκεντρητές μπορούν να είναι 2 ή 3 φάσεων, με τους πρώτους να αποτελούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας, αλλά και την πιο οικολογική λύση. ) Συνάφεια Πρόκειται για μια μέθοδο διαχωρισμού που δεν εφαρμόζεται ευρέως, καθώς απαιτεί και τη συμπληρωματική εφαρμογή μιας από τις άλλες δύο μεθόδους. Τα μηχανήματα στα οποία πραγματοποιείται αυτή η μέθοδος διαχωρισμού είναι γνωστά με το όνομα Sinolea. Αυτά αποτελούνται από χιλιάδες μικρά μεταλλικά ελάσματα από ειδικό κράμα που παρουσιάζει μεγάλη συνάφεια με το ελαιόλαδο. Έτσι, κατά το πέρασμα της ελαιοζύμης από το μηχάνημα, τα μεταλλικά ελάσματα έρχονται σε επαφή με αυτή και δεσμεύουν το μεγαλύτερο μέρος του ελαιολάδου που περιέχει. Ύστερα, ένας μηχανισμός μεταφέρει το δεσμευμένο ελαιόλαδο από αυτά σε ειδική λεκάνη υποδοχής και τα ελάσματα ξαναβυθίζονται στην ελαιοζύμη για να δεσμεύσουν νέα ποσότητα ελαιολάδου. Το ελαιόλαδο που παράγεται με τη μέθοδο Sinolea είναι καλύτερης ποιότητας από αυτό που παραλαμβάνεται με Decanter, αφού η μέθοδος που βασίζεται στη συνάφεια αποτελεί πιο ήπια κατεργασία και δεν αλλοιώνει τα πτητικά συστατικά του. Τελικός διαχωρισμός- Καθαρισμός ελαιόλαδου Όποια από τις τρεις προαναφερθείσες μεθόδους και να εφαμοσθεί, το παραχθέν ελαιόλαδο πρέπει να καθαριστεί. Ο καθαρισμός αυτός γίνεται σε ειδικές φυγοκεντρικές συσκευές, τους λεγόμενους ελαιοδιαχωριστήρες. Με εφαρμογή μεγάλων ταχυτήτων περιστροφής, τελικά παραλαμβάνουμε το καθαρό ελαιόλαδο, με ταυτόχρονη απομάκρυνση των απόνερων. Εκτός από τη φυγοκεντρική μέθοδο, υπάρχει και η παραδοσιακή μέθοδος καθαρισμού του ελαιολάδου, η οποία εφαρμόζεται πλέον σε ελάχιστα, ειδικού τύπου ελαιουργεία και βασίζεται στην καθίζιση. Η μέθοδος αυτή συνδυάζεται με τη μέξοδο της πίεσης, έχει μικρή απόδοση αλλά οδηγεί σε παραγωγή ανώτερης ποιότητας ελαιολάδου, με εξαιρετική φρουτώδη γεύση που διατηρεί αναλλοίωτα όλα τα ευεργετικά συστατικά του.

Βασικά στάδια της παραγωγής του Ελαιολάδου στο Ελαιουργείο Σε αυτές τις φωτογραφίες, παρακολουθούμε όλα τα στάδια στη διαδικασία της παραγωγής ελαιολάδου. Πλύσιμο, άλεση, μάλαξη, τοποθέτηση σε ελαιοδιαφράγματα και πίεση, φυγοκεντρικός διαχωρισμός, φυγοκεντρικός καθαρισμός, καθαρισμός με καθίζηση

Ελαιόλαδο Παραγωγή Πυρηνελαίου Παραγωγή Πυρηνελαίου Η σύσταση της ελαιοπυρήνας 50% Νερό 45% Πυρηνόξυλο 5% Πυρηνέλαιο Διαδικασία εξαγωγής πυρηνελαίου Ξήρανση Εκχύλιση με οργανικούς διαλύτες Κλασματική απόσταξη Πυρηνέλαιο ονομάζουμε το ελαιόλαδο που βρίσκεται στην ελαιοπυρήνα. Η ελαιοπυρήνα που εξάγεται από το Decanter ή το πιεστήριο αποτελεί ένα μίγμα από θλιμμένους πυρήνες ελιάς (κουκούτσια), φλοιούς και στερεά συστατικά της σάρκας του ελαιοκάρπου. Η σύσταση της πυρήνας είναι 50% νερό, 45% πυρηνόξυλο και 5% έλαιο, το λεγόμενο πυρηνέλαιο. Για να εξαχθεί το πυρηνέλαιο, αρχικά, η ελαιοπυρήνα υποβάλλεται σε ξήρανση, για να μειωθεί η υγρασία προς ένα επιθυμητό ποσοστό. Το επιθυμητό ποσοστό υγρασίας στην προς κατεργασία πυρήνα είναι περί το 8%. Μεγαλύτερο ποσοστό οδηγεί σε αλλοιώσεις, ενώ λιγότερη υγρασία περιορίζει την εξαγωγή του ελαίου. Η εξαγωγή του πυρηνελαίου γίνεται με εκχύλιση, με τη χρήση οργανικών διαλυτών. Κατά τη διαδικασία αυτή, η ελαιοπυρήνα αναμιγνύεται με μεγάλες ποσότητες διαλύτη εξανίου, διθειάνθρακα, ή τριχλωροαιθυλενίου. Ακολουθεί κλασματική απόσταξη, για παραλαβή του ελαίου και των διαλυτών, οι οποίοι επαναχρησιμοποιούνται. Το πυρηνέλαιο, που προκύπτει από την έως τώρα εφαρμοζόμενη μέθοδο εξαγωγής του, αναπόφευκτα περιέχει προσμίξεις οργανικών διαλυτών, οι οποίοι επιβαρύνουν την υγεία και δεν είναι επιθυμητοί σε καλλυντικά και σαπούνια, πόσο μάλλον στη διατροφή μας. Επίσης, η όλη διαδικασία έχει σίγουρα κάποια επιβάρυνση στο περιβάλλον και ενέχει κινδύνους για την υγεία των εργαζομένων, ειδικά σε περίπτωση ατυχήματος. Η Πράσινη Χημεία έχει να προτείνει σε αυτόν τον τομέα τη χρήση υπερκρίσιμου διοξειδίου του άνθρακα, ως αντικαταστάτη των οργανικών διαλυτών. Πέρα από τα μηδενικά κατάλοιπα που αφήνει το υπερκρίσιμο CO2 στο παραγόμενο πυρηνέλαιο, έχουμε και το πλεονέκτημα της μικρότερης υποβάθμισης της ποιότητας του ελαίου. Αυτό επιτυγχάνεται με τη ρύθμιση των πιέσεων και θερμοκρασιών της διαδικασίας υπερκρίσιμης εκχύλισης, έτσι ώστε να έχουμε την ελάχιστη δυνατή απώλεια σε πτητικά συστατικά από το έλαιο. Η Πράσινη Χημεία στην παραγωγή πυρηνελαίου Αντικατάσταση των οργανικών διαλυτών με υπερκρίσιμο CO2

Ελαιόλαδο Εξευγενισμός Ελαιολάδου Εξευγενισμός Ελαιολάδου Ο εξευγενισμός συνίσταται από τα εξής στάδια Απομάκρυνση των βλεννωδών ουσιών Απομάκρυνση των ελεύθερων λιπαρών οξέων Απόσμηση Αποχρωματισμός Απομαργαρίνωση Το ελαιόλαδο, μαζί με το σησαμέλαιο, είναι τα μόνα έλαια που μπορούν να καταναλωθούν αμέσως μετά την παραλαβή τους, χωρίς να προηγηθεί κάποια επεξεργασία. Αυτό συμβαίνει με το παρθένο ελαιόλαδο, όταν πρόκειται για καλής ποιότητας, δηλαδή προέρχεται από υγιή καρπό, ο οποίος έχει συγκομιστεί την κατάλληλη εποχή και έχει διατηρηθεί σε καλή κατάσταση μέχρι την επεξεργασία στο ελαιουργείο. Όταν δεν τηρηθούν οι παραπάνω συνθήκες, το έλαιο που προκύπτει είναι υποβαθμισμένης ποιότητας και ονομάζεται λαμπάντε ελαιόλαδο. Η επαναφορά του σε κατάσταση κατάλληλη για κατανάλωση γίνεται με τη διαδικασία του εξευγενισμού. Ο εξευγενισμός συνίσταται από τα εξής στάδια: Απομάκρυνση βλεννωδών ουσιών Με την επεξεργασία αυτή, απομακρύνονται απ’ το λάδι κόμμεα και ρητίνες που περιέχονταν στον καρπό. Η απομάκρυνσή τους γίνεται με προσθήκη νερού, που οδηγεί στην ενυδάτωσή τους και τις καθιστά αδιάλυτες στο έλαιο. Έτσι, απομακρύνονται με καθίζηση ή φυγοκέντριση. Μείωση της οξύτητας, απομάκρυνση των ελεύθερων λιπαρών οξέων Η οξύτητα στο ελαιόλαδο μπορεί να μειωθεί με δύο τρόπους. α) Εξουδετέρωση με αλκάλεα και απομάκρυνση του σχηματιζόμενου σαπουνιού. Αυτή η μέθοδος συνιστάται μόνο στις περιπτώσεις όπου τα ελεύθερα λιπαρά οξέα είναι περισσότερα του 15-20 %. β) Εστεροποίηση με χρήση γλυκερόλης (γλυκερίνης) και παραγωγή τριγλυκεριδίων. Απόσμηση Με τη διαδικασία αυτή απομακρύνονται οι πτητικές ουσίες (αλδεΰδες, κετόνες), που προσδίδουν δυσάρεστη οσμή στο ελαιόλαδο. Η απόσμηση πραγματοποιείται με εφαρμογή υψηλών θερμοκρασιών υπό ισχυρό κενό. Απαιτείται μόνο για παλιά ελαιόλαδα, των οποίων η οσμή έχει αλλοιωθεί σημαντικά, λόγω μεγάλης οξείδωσης. Αποχρωματισμός Αποτελεί μία σπάνια χρησιμοποιούμενη διαδικασία, που αποσκοπεί στην αφαίρεση κάποιων χρωστικών που αλλοιώνουν το χρώμα του ελαιολάδου. Αυτό επιτυγχάνεται με προσθήκη ενεργού άνθρακα ή γης διατόμων, με χρήση όχι πολύ υψηλών θερμοκρασιών. Απομαργαρίνωση Η διαδικασία αυτή πραγματοποιείται με σκοπό την απομάκρυνση των γλυκεριδίων με υψηλό σημείο τήξεως, όπως αυτά του στεατικού και του παλμιτικού οξέος. Η απομάκρυνσή τους επιτυγχάνεται με εφαρμογή θερμοκρασιών 2-5 οC, στις οποίες τα γλυκερίδια αυτά στερεοποιούνται, ακολουθούμενη από διήθηση. Ο εξευγενισμός αποτελεί μία διαδικασία που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα του ελαιολάδου, στερώντας του πολλά από τα πολύτιμα συστατικά του, τόσο τα αντιοξειδωτικά, όσο και τα αρωματικά. Η Πράσινη Χημεία έρχεται να προτείνει τη χρησιμοποίηση υπερκρίσιμου διοξειδίου του άνθρακα τόσο στη διαδικασία της απομάκρυνσης των λιπαρών οξέων, όσο και στη διαδικασία της απόσμησης. Οι δύο αυτές διαδικασίες είναι οι πιο επιβαρυντικές για την ποιότητα του ελαιολάδου, σε σχέση με τις υπόλοιπες. Τα πλεονεκτήματα της εφαρμογής της υπερκρίσιμης εκχύλισης, με αέριο εργασίας διοξείδιο του άνθρακα συνίστανται στο ότι το CO2 αφήνει μηδενικά υπολείμματα στο ελαιόλαδο, μετά την απομάκρυνσή του και στην εφαρμογή πολύ ήπιων συνθηκών επεξεργασίας, σε σχέση με τις κλασικές μεθόδους. Έτσι, διαφυλάσσονται κατά το μέγιστο δυνατό τα πολύτιμα συστατικά του ελαιολάδου, όπως οι τοκοφερόλες, το σκουαλένιο και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, καθώς και οι πτητικές ενώσεις που δίνουν τα χαρακτηριστικά αρώματα και γεύση στο ελαιόλαδο. Γενικότερα, η νέα μέθοδος είναι απαραίτητη όταν πρόκειται για ελαιόλαδα που δεν ξεπερνούν κατά πολύ τους περιορισμούς της νομοθεσίας και απαιτούν πιο ήπια επεξεργασία, με τις ελάχιστες συνέπειες στην ποιότητά τους, αλλά προτείνεται να αντικαταστήσει πλήρως τις κλασικές μεθόδους, όπου είναι εφικτό. Η Πράσινη Χημεία στον εξευγενισμό του ελαιολάδου Η εκχύλιση με υπερκρίσιμο CO2 πλεονεκτεί σημαντικά σε σχέση με τις κλασικές διαδικασίες της απόσμησης και μείωσης της οξύτητας

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Τύποι αποβλήτων. Προέλευση Υγρό απόβλητο από το ξέπλυμα των ελιών που γίνεται στο πλυντήριο Υγρό απόβλητο που προέρχεται από τους φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες της παραγωγικής διαδικασίας Στερεό απόβλητο (ελαιοπυρήνας) που προέρχεται από τον διαχωριστήρα (decanter) που διαχωρίζει τα υγρά από τα στερεά μέρη του ελαιοκάρπου Λάσπη που καθιζάνει στις δεξαμενές εξάτμισης υγρών αποβλήτων Φύλλα και μικρά κλαδιά που προέρχονται από το αποφυλλωτήριο Κατά την κατεργασία του ελαιοκάρπου στα ελαιουργεία, παράλληλα με το ελαιόλαδο παράγεται και μία σειρά υποπροϊόντων, τα οποία είναι: α) Υγρό απόβλητο από το ξέπλυμα των ελιών με νερό που γίνεται στο πλυντήριο. β) Υγρό απόβλητο που προέρχεται από τους φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες της υγρής φάσης της παραγωγικής διαδικασίας. γ) Στερεό απόβλητο (ελαιοπυρήνας) που προέρχεται από το διαχωριστήρα (decanter) που διαχωρίζει τα υγρά από τα στερεά μέρη του ελαιοκάρπου. δ) Λάσπη που καθιζάνει στις δεξαμενές εξάτμισης υγρών αποβλήτων. ε) Φύλλα και μικρά κλαδιά που προέρχονται από το αποφυλλωτήριο.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Υγρά Απόβλητα Προέρχονται από τους φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες υγρής φάσης της παραγωγικής διαδικασίας Αποτελούνται από το νερό που περιέχει ο ίδιος ο ελαιόκαρπος μαζί με το νερό που προστίθεται στις διάφορες φάσεις επεξεργασίας (πλύσιμο, φυγοκέντριση ελαιοζύμης) Στη χώρα μας υπάρχουν περισσότερα από 2.200 ελαιοτριβεία, τα οποία παράγουν περίπου 1.500.000 m3 αποβλήτων Ένα μεσαίου μεγέθους ελαιοτριβείο παράγει περίπου 1.000 tn απόβλητα ανά περίοδο συγκομιδής, με οργανικό φορτίο που ισοδυναμεί με τα ετήσια απόβλητα μιας πόλης 30.000 κατοίκων Το μεγαλύτερο μέρος των υγρών αποβλήτων προέρχεται από τους φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες της υγρής φάσης της παραγωγικής διαδικασίας, όπου γίνεται διαχωρισμός των φυτικών υγρών του ελαιοκάρπου από το ελαιόλαδο. Ο ίδιος ο ελαιόκαρπος περιέχει στη σύσταση του σημαντική ποσότητα νερού, το οποίο μαζί με το νερό που προστίθεται στις διάφορες φάσεις επεξεργασίας (πλύσιμο, φυγοκέντρισηελαιοζύμης κλπ) αποτελούν τα απόβλητα ή απόνερα του ελαιουργείου. Κατά τη φυγοκέντριση και το διαχωρισμό του ελαιολάδου σε φυγοκεντρητές (decanter) δυο ή τριών φάσεων προκύπτουν μεγάλες ποσότητες υγρών και ημιστερεών αποβλήτων. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (F.A.O.) των Ηνωμένων Εθνών, στη χώρα μας υπάρχουν περισσότερα από 2.200 ελαιοτριβεία, τα οποία παράγουν περίπου 1.500.000 m3 αποβλήτων. Μάλιστα, ένα μεσαίου μεγέθους ελαιοτριβείο παράγει περίπου 1.000 tn απόβλητα ανά περίοδο συγκομιδής, με οργανικό φορτίο που ισοδυναμεί με τα ετήσια απόβλητα μιας πόλης 30.000 κατοίκων

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Σύσταση υγρών αποβλήτων Χαρακτηριστικά: υψηλό οργανικό ρυπαντικό φορτίο υψηλή τοξικότητα χρώμα σκούρο κόκκινο έως μαύρο όξινα (pH=3-6) χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή χαμηλή βιοαποικοδομησιμότητα Περιέχουν: σάκχαρα πρωτεΐνες ανόργανα άλατα φαινόλες και πολυφαινόλες χρωστικές Σχετικά με τη σύσταση του κατσίγαρου έχουν γίνει μελέτες σε διαφορετικές περιοχές και συνθήκες λειτουργίας, οι οποίες συγκλίνουν ως προς τα γενικά χαρακτηριστικά, όπως την υψηλή τοξικότητα, το υψηλό οργανικό φορτίο και τις ουσίες που περιέχουν. Το χρώμα των αποβλήτων κυμαίνεται από σκούρο κόκκινο έως μαύρο, είναι όξινα (pH=3-6), θολά, χαρακτηριστικής οσμής, υψηλού οργανικού ρυπαντικού φορτίου, χαμηλής βιοαποδομησιμότητας. Τα απόβλητα είναι πλούσια σε σάκχαρα, όπως μαννόζη, σουκρόζη, γαλακτόζη και γλυκόζη, καθώς και πρωτεΐνες. Τα απόβλητα περιέχουν και σημαντικές ποσότητες ανόργανων αλάτων, εκ των οποίων το 80% περίπου είναι διαλυτά (φωσφορικά, θειικά, χλωριούχα) και το υπόλοιπο 20% είναι μη διαλυτά (ανθρακικά και πυριτικά).ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι φαινόλες και οι πολυφαινόλες, οι οποίες ως αντιοξειδωτικές ουσίες εμποδίζουν τη διάσπαση των λιπαρών οξέων και βοηθούν στη διατήρηση του λαδιού, Είναι όμως η κύρια ρυπαντική παράμετρος, η οποία ευθύνεται για τις σημαντικότατες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων. Η συγκέντρωση των φαινολικών ενώσεων είναι σημαντική. Από τις φαινόλες, το καφεϊκό, η τυροσόλη και η υδροξυτυροσόλη βρίσκονται στα απόβλητα σε μεγάλες ποσότητες, ενώ τα φαινολικά οξέα κουμαρικό, πρωτοκατεχικό, διυδρόξυ καφεϊκό, γαλλικό κ.α. σε μικρότερες ποσότητες. Μεγάλες ποσότητες χρωστικών και κυρίως ανθοκυανών βρίσκονται επίσης σε απόβλητα που προέρχονται από επεξεργασία υπερώριμου καρπού. Στα απόβλητα υπάρχουν επίσης πολύ μικρές ποσότητες κηρών και ρητινωδών ουσιών αλλά και ίχνη εντομοκτόνων.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Στερεά απόβλητα Η ελαιοπυρήνα Πολτώδης μάζα που απομένει μετά την απομάκρυνση του ελαιολάδου και των απόνερων της ελαιοζύμης Αυτή που προέρχεται από τα κλασικά ελαιουργεία (πιεστήρια) είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε υγρασία, ενώ αυτή των φυγοκεντρικών περιέχει υψηλό ποσοστό υγρασίας Περιέχει πρωτεΐνες, κυτταρίνη και άλλα συστατικά, όπως πολυφαινόλες Το πυρηνόξυλο: Στερεό υπόλειμμα που απομένει μετά την εξαγωγή του πυρηνελαίου από την ελαιοπυρήνα Περιέχει μεγάλο ποσοστό ξυλωδών και κυτταρινούχων συστατικών και ένα μικρό ποσοστό πρωτεϊνών Η ελαιοπυρήνα είναι πολτώδης μάζα που απομένει μετά την απομάκρυνση του ελαιολάδου και των απόνερων από την ελαιοζύμη. Η περιεκτικότητα της σε ελαιόλαδο και νερό εξαρτάται από τον τύπο του ελαιουργείου και τις συνθήκες επεξεργασίας. Αυτή που προέρχεται από τα κλασικά ελαιουργεία (πιεστήρια) είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε υγρασία, ενώ αυτή των φυγοκεντρικών περιέχει υψηλό ποσοστό υγρασίας. Η ελαιοπυρήνα εκτός από έλαιο, περιέχει πρωτεΐνες, κυτταρίνη και άλλα συστατικά, όπως πολυφαινόλες. Μετά την εξαγωγή του πυρηνελαίου από την ελαιοπυρήνα στους φυγοκεντρικούς διαχωριστήρες τριών φάσεων, οι οποίοι είναι οι πλέον χρησιμοποιούμενοι στον ελλαδικό χώρο, απομένει ένα στερεό υπόλειμμα που ονομάζεται πυρηνόξυλο. Το πυρηνόξυλο περιέχει μεγάλο ποσοστό ξυλωδών και κυτταρινούχων συστατικών και για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται στην παραγωγή ενέργειας από την καύση του, η οποία χρησιμοποιείται για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των ελαιουργείων και των πυρηνελαιουργείων.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Διαχείριση, Διάθεση Αποβλήτων Η απόθεση των αποβλήτων γίνεται σε διάφορους αποδέκτες, όπως τα ρέματα, οι χείμαρροι, οι λίμνες, η θάλασσα και το έδαφος Τα απόβλητα δημιουργούν τεράστια προβλήματα ρύπανσης, λόγω της τοξικότητάς τους Προκαλούν γενικότερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος γύρω από τα ελαιοτριβεία Καταστρέφουν τα υδάτινα συστήματα στα σημεία απόρριψης τους Διαταράσσουν τη βιολογική ισορροπία των οικοσυστημάτων στα οποία καταλήγουν Έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε πολλές καλλιέργειες Τα απόβλητα των ελαιουργείων συγκαταλέγονται στα πολύ τοξικά απόβλητατης γεωργικής βιομηχανίας, από πλευράς ρυπαντικού φορτίου. Δεδομένης της παραγωγής πολλαπλάσιας ποσότητας αποβλήτων σε σχέση με το παραγόμενο προϊόν, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η ρύπανση πουπροκαλείται από τα ελαιουργεία είναι ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικάπροβλήματα που απασχολούν τις χώρες της Μεσογείου. Το πρόβλημα είναι τόσο έντονο επειδή, ακόμα και τώρα, η διοχέτευση των υγρών αποβλήτων γίνεται κυρίως σε διάφορους φυσικούς αποδέκτες, όπως ρέματα, χείμαρρους, λίμνες, στη θάλασσα και το έδαφος και μόνο σε λίγες περιπτώσεις λαμβάνεται κάποια ειδική μέριμνα για τον τρόπο διάθεσης των αποβλήτων. Συνεπώς, δημιουργούνται τεράστιαπροβλήματα μόλυνσης των υπογείων υδάτων λόγω της τοξικότητας των αποβλήτων,καθώς και μία γενικότερη υποβάθμιση του περιβάλλοντος γύρω από τα ελαιοτριβεία. Μάλιστα είναι σύνηθες το φαινόμενο της καταστροφής των υδάτινων συστημάτων στα σημείααπόρριψης των αποβλήτων αυτών, λόγω της έλλειψης οξυγόνου που παρατηρείται λόγω των μικροοργανισμών που αναπτύσσονται και επικρατούν σε αυτά. Τα απόβλητα των ελαιουργείων διαταράσσουν τη βιολογική ισορροπία των οικοσυστημάτων στα οποία καταλήγουν και έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε πολλά καλλιεργούμενα φυτά, υποβαθμίζοντας παράλληλα το περιβάλλον

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Διαχείριση, Διάθεση Αποβλήτων Η επεξεργασία και η διάθεση των ελαιουργικών αποβλήτων είναι ένα από τα πιο δύσκολα στην επίλυση τους προβλήματα και έχουν να κάνουν τόσο με τη σύνθεση τους, όσο και με την τεχνολογική και τεχνοοικονομική μορφή της ελαιουργικής βιομηχανίας Μέχρι σήμερα δεν έχει προταθεί μία ολοκληρωμένη λύση, αλλά έχουν εφαρμοστεί διάφορες τεχνικές, που παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα τεχνικής ή οικονομικής φύσεως και δεν έχουν επιλύσει ικανοποιητικά το πρόβλημα Η επεξεργασία και διάθεση των ελαιουργικών αποβλήτων είναι ένα από τα πιο δύσκολα στην επίλυση τους προβλήματα και έχουν να κάνουν τόσο με τη σύνθεση τους, όσο και με την τεχνολογική και τεχνοοικονομική μορφή της ελαιουργικής βιομηχανίας. Για την επεξεργασία και διάθεση του κατσίγαρου έχουν δοκιμαστεί διάφορες μέθοδοι σε εργαστηριακή και πραγματική κλίμακα. Παρόλα αυτά, μέχρι σήμερα δεν έχει προταθεί μία ολοκληρωμένη λύση, αλλά έχουν εφαρμοστεί διάφορες τεχνικές κατά περίπτωση που παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα τεχνικής ή οικονομικής φύσεως και δεν έχουν επιλύσει ικανοποιητικά το πρόβλημα.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Μέθοδοι που έχουν δοκιμαστεί μέχρι σήμερα για τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων Εξάτμιση σε ειδικές δεξαμενές Αερόβιος βιολογικός καθαρισμός Αποτέφρωση Χρήση για άρδευση μετά από επεξεργασία Χρήση για λίπανση μετά από επεξεργασία Ανακύκλωση απόνερων – αποβλήτων Εξάτμιση σε ειδικές δεξαμενές συμπύκνωση των αποβλήτων με φυσική εξάτμιση σε ειδικές δεξαμενές (εξατμισοδεξαμενές). Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται κυρίως σε περιοχές με χαμηλές βροχοπτώσεις και υψηλές θερμοκρασίες, όπως η Κρήτη. κατά την εφαρμογή της μεθόδου αυτής, παρουσιάστηκαν πολύ σοβαρά προβλήματα μόλυνσης των υπογείων υδάτων και έντονης δυσοσμίας στο περιβάλλον, κάτι που απέτρεψε τη γενίκευση της χρήσης της, παρά τις αρχικές προσδοκίες. Αερόβιος βιολογικός καθαρισμός Τα υγρά απόβλητα έχουν τεράστιο ρυπαντικό φορτίο και καθαρίζονται πολύ δύσκολα με απλή εφαρμογή αερόβιας βιολογικής επεξεργασίας. Το οργανικό φορτίο μπορεί να μειωθεί σε ποσοστό 50% ή περισσότερο, αλλά τα τοξικά συστατικά τους παραμένουν απρόσβλητα. Επομένως, ακόμα και μετά το βιολογικό καθαρισμό, το πρόβλημα της τοξικότητας παραμένει. Αποτέφρωση Η μέθοδος αυτή απαιτεί ειδικές εγκαταστάσεις, όπου αναπτύσσονται θερμοκρασίες 1.000οC, ενώ τα υγρά απόβλητα εισάγονται υπό πίεση, με μορφή νέφους στο χώρο αποτέφρωσης, όπου γίνεται εξάτμιση του νερού και καύση του οργανικού κλάσματος. Η τέφρα που παράγεται απομακρύνεται μέσω κωνικών θυρίδων που βρίσκονται στο κάτω μέρος του χώρου καύσης. Τα καυσαέρια που δημιουργούνται, μετά από μια συμπληρωματική καύση, αποβάλλονται δια μέσου μιας καπνοδόχου, στην ατμόσφαιρα. Ένα μειονέκτημα της μεθόδου είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλεί και για το λόγο αυτό απαιτείται εγκατάσταση ειδικού φίλτρου κατά την απομάκρυνση των καυσαερίων στην ατμόσφαιρα. Το κυριότερο μειονέκτημα της μεθόδου αυτής ωστόσο, αποτελούν οι σημαντικές δαπάνες που απαιτούνται για την καύσιμη ύλη. Χρήση για άρδευση μετά από επεξεργασία Τα απόβλητα μετά από σχετική επεξεργασία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση και λίπανση. Έχουν συνήθως όξινο pH και πρέπει να εξουδετερώνονται. Χρήση για λίπανση μετά από επεξεργασία Τα απόβλητα μπορούν ακόμη να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα αφού πρώτα εξουδετερωθούν με ασβέστη επειδή περιέχουν σημαντικές ποσότητες καλίου και φωσφόρου. Τα απόβλητα υποβάλλονται πρώτα σε φυγοκέντρηση για την απομάκρυνση τυχόν υπολειμμάτων ελαιολάδου και στη συνέχεια, αφού εξουδετερωθούν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άρδευση καλλιεργειών ελιάς, καλαμποκιού, σιταριού κ.α. Ωστόσο, συνεχής χρήση αποβλήτων εξουδετερωμένων με ασβέστη, καθιστά το έδαφος ασβεστώδες και επομένως ακατάλληλο για καλλιέργειες ευαίσθητες σε μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Ανακύκλωση απόνερων – αποβλήτων Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες καθαρισμού και επαναχρησιμοποίησης των απόνερων, μειώνοντας έτσι αισθητά το πρόβλημα της ρύπανσης. Η επαναχρησιμοποίηση των απόνερων στο ελαιουργείο μπορεί να αυξήσει την απόδοση κατά περίπου 1kg ελαιόλαδο για κάθε 100 kg καρπού, ενώ τη συνολική περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες από 7 έως 64%, ανάλογα με τις συνθήκες ανακύκλωσης και τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας του καρπού. Ωστόσο, αν και στο παρελθόν γνωστή ελαιουργική εταιρεία κατασκεύασε μονάδα ανακύκλωσης απόνερων, ακόμα και σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί στην πράξη.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Μέθοδοι επεξεργασίας υγρών αποβλήτων Μηχανική επεξεργασία Φυσικοχημική επεξεργασία Διήθηση Διαχωρισμός με μεμβράνες Επίπλευση Αποτέφρωση Καθίζηση Εξάτμιση και απόσταξη Απολίπωση Συσσωμάτωση   Οξείδωση/Αναγωγή και αποτοξικοποίηση Βιολογική επεξεργασία Λίμνες εξάτμισης Προσρόφηση Μέθοδος ενεργού ιλύος Εξάτμιση, υδρόλυση, οξείδωση Αναερόβια επεξεργασία Ηλεκτρόλυση

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Μέθοδοι επεξεργασίας στερεών αποβλήτων: Μηχανική επεξεργασία Θερμική επεξεργασία Διαχωρισμός, ταξινόμηση, εσχαρισμός Πυρόλυση Αεριοποίηση Συμπίεση Αποτέφρωση Ξήρανση Απόθεση   Βιολογική επεξεργασία Διάθεση στο έδαφος Κομποστοποίηση Αναερόβια ζύμωση/χώνευση

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Πράσινη Αξιοποίηση των Αποβλήτων Στόχοι της Πράσινης Χημείας Η κατά το δυνατό μείωση των αποβλήτων Η αξιοποίηση τους με ανάκτηση των χρήσιμων συστατικών τους Στόχος της ΠράσινηςΧημείας είναι η κατά το δυνατό μείωση των αποβλήτων ή η αξιοποίηση τους, και ταυτόχρονα η μέγιστη δυνατή ανάκτηση και αξιοποίηση των χρήσιμων συστατικών τους.  

Απόβλητα Ελαιουργείων Πράσινη Αξιοποίηση των Αποβλήτων Χρήση του υπερκρίσιμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ως διαλύτου Υπάρχουν πολλές εφαρμογές στην παραγωγή ελαιολάδου σε πειραματικό στάδιο ή σε μικρή κλίμακα, όπως: Εκχύλιση στερολών και τοκοφερολών από υγρά απόβλητα Εκχύλιση σκουαλενίου, α-καροτενίου, τριγλυκεριδίων, τοκοφερολών, φαινολών και α-σιτοστερόλης από φύλλα ελιάς Απομάκρυνση οξέων από ελαιόλαδο με εκχύλιση κατ’ αντιρροή Εκχύλιση σκουαλενίου από πυρηνέλαιο Εκχύλιση ελαιολάδου από την ελαιοπυρήνα Εκχύλιση τοκοφερολών από την ελαιοπυρήνα Η πιο σύγχρονη εξέλιξη στον τομέα αυτό είναι η χρήση του υπερκρίσιμου διοξειδίου του άνθρακα (CO2) ως διαλύτη, το οποίο εμφανίζει πολλές «πράσινες» ιδιότητες. Το υπερκρίσιμο CO2 έχει βρει έως τώρα αρκετές εφαρμογές στην παραγωγή ελαιολάδου, οι οποίες ωστόσο βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο ή εφαρμόζονται σε μικρή κλίμακα. Μερικές από αυτές είναι:

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Μέθοδοι Αξιοποίησης των Αποβλήτων Τεχνολογία Aquatec OLIVIA Παραγωγή μονοκύτταρης πρωτεΐνης (ζυμών και ενζύμων) Παραλαβή ανθοκυανών Παραγωγή βουτανόλης, αιθανόλης και μεθανίου Άλλες μέθοδοι: επεξεργασία αποβλήτων ελαιουργείων με οξειδωτικές και βιολογικές διεργασίες, με παράλληλη παραγωγή υψηλής ποιότητας εδαφοβελτιωτικού αξιοποίηση κομποστοποιημένου πυρηνόξυλου και υγρών αποβλήτων ως εδαφοβελτιωτικού φωτοβιολογική παραγωγή υδρογόνου από υγρά απόβλητα ελαιουργείων κατεργασία απόνερων ελαιουργείων με ενεργό άνθρακα προερχόμενο από αγροτικά υποπροϊόντα Τεχνολογία Aquatec OLIVIA Αποτελεί μια αναερόβια βιολογική διαδικασία, η οποία έχει τα εξής αποτελέσματα: Την παραγωγή βιοαερίου, το οποίο μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Τη μετατροπή των στερεών υπολειμμάτων (ιλύος) σε compost, που με τον κατάλληλο εμπλουτισμό γίνεται υψηλής ποιότητας λίπασμα. Την τελική διάθεση υγρών υπολειμμάτων κατάλληλων για άρδευση, τα οποία μπορούν και να επεξεργαστούν αποτελεσματικά σε υφιστάμενες μονάδες βιολογικού καθαρισμού των Δήμων. Παραγωγή μονοκύτταρης πρωτεΐνης (ζυμών και ενζύμων) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ζωοτροφή Η διαδικασία παραγωγής πρωτεΐνης από τα απόβλητα μειώνει σημαντικά το ρυπαντικό τους φορτίο. Η αξιοποίηση των υγρών αποβλήτων με τη μέθοδο αυτή περιορίζει σημαντικά το πρόβλημα, ωστόσο το παραγόμενο προϊόν δεν καλύπτει πάντα το κόστος παραγωγής του. Παραλαβή ανθοκυανών Οι χρωστικές που περιέχονται στα απόβλητα μπορούν να παραληφθούν και να χρησιμοποιηθούν στον τομέα των τροφίμων. Ωστόσο, η μέθοδος αυτή φαίνεται να μην είναι συμφέρουσα οικονομικά, επειδή απαιτεί πολυδάπανες εγκαταστάσεις, εξειδικευμένο προσωπικό και είναι άγνωστο το κατά πόσον οι παραγόμενες χρωστικές θα μπορούσαν να πετύχουν συμφέρουσες τιμές στην αγορά. Παραγωγή βουτανόλης, αιθανόλης και μεθανίου χρησιμοποιώντας μικροοργανισμούς και ζύμες. Επίσης, έχει προταθεί η παραγωγή μεθανίου από τα βακτήρια που περιέχονται στα απόβλητα Άλλες μέθοδοι

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Μέθοδοι Αξιοποίησης των Αποβλήτων Χρήση υποπροϊόντων της ελαιουργίας στις ζωοτροφές Σχετικά απλός και συνηθισμένος τρόπος διάθεσης των αποβλήτων Χρησιμοποιούνται Η ελαιοπυρήνα Η εκχυλισμένη ελαιοπυρήνα Τα φύλλα και οι κλαδίσκοι Ένας σχετικά απλός και συνηθισμένος τρόπος διάθεσης των αποβλήτων των ελαιουργείων είναι η αξιοποίηση τους ως ζωοτροφές. Ελαιοπυρήνα Πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε αυτούσια η ελαιοπυρήνα Εκχυλισμένη ελαιοπυρήνα Η εκχυλισμένη ελαιοπυρήνα (πυρηνόξυλο), που προκύπτει μετά την απομάκρυνση του πυρηνελαίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά από εμπλουτισμό, στη διατροφή των ζώων. Φύλλα και κλαδίσκοι

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Νομοθεσία Για πολλές δεκαετίες υπήρχαν ελλείψεις στη νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιουργείων Από το 1986 Αρχισε να εφαρμόζεται η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (74/442/Ε.Ε., 15-6-1975), η οποία προτρέπει τα κράτη-μέλη να λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων Ακόμη και σήμερα υπάρχει απουσία ολοκληρωμένων μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων των ελαιουργείων Για πολλές δεκαετίες υπήρχαν ελλείψεις στη νομοθεσία σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των αποβλήτων από τα ελαιουργεία. Από το 1986 και μετά μπήκε σε εφαρμογή η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (74/442/Ε.Ε., 15-6-1975), η οποία προτρέπει τα κράτη-μέλη να λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για τηνολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Έτσι και στη χώρα μας άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα πυρηνελουργεία, τα οποία προσφέρουν μία λύση στο πρόβλημα. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και στις μέρες μας, σε πολλές περιοχές της Ευρώπης υπάρχει απουσία ολοκληρωμένων μεθόδων διαχείρισης των αποβλήτων των ελαιουργείων, οι οποίες να μπορούν να εγγυηθούν, αφενός την αποτελεσματική επεξεργασία αυτών και αφετέρου τη βιωσιμότητα της σχετικής επένδυσης, ή έστω το χαμηλό κόστος της (κατασκευαστικό και λειτουργικό), ώστε να μην επιβαρυνθεί τελικά το συνολικό κόστος παραγωγής του ελαιόλαδου.

Απόβλητα Ελαιουργείων Απόβλητα Ελαιουργείων Γενικές επισημάνσεις στο πρόβλημα των αποβλήτων Έχουν προταθεί πολλοί τρόποι αξιοποίησης των αποβλήτων, λίγοι όμως έχουν εφαρμοστεί σε βιομηχανική κλίμακα, κυρίως λόγω του υψηλού κόστους Πρακτικότερη λύση στο πρόβλημα αποτελεί η χρήση ελαιουργείων δυο φάσεων, η οποία περιορίζει αισθητά το πρόβλημα των αποβλήτων, μειώνοντας τα σε ποσοστό 40% περίπου

Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Η τυποποίηση του ελαιολάδου σε κατάλληλα δοχεία και μέσα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την καλύτερη συντήρηση, εμπορία και διακίνηση του. Τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτουν τα δοχεία συσκευασίας είναι: αδιαπερατότητα από φως και οξυγόνο ανθεκτικότητα κατά τη μεταφορά και αποθήκευση ευκολία στη χρήση ελκυστική εμφάνιση μικρό κόστος αγοράς Η τυποποίηση του ελαιολάδου σε κατάλληλα δοχεία και μέσα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την καλύτερη συντήρηση, εμπορία και διακίνηση του. Η αδιαπερατότητα από φως και οξυγόνο περιορίζει τον κίνδυνο αλλοίωσης λόγω οξείδωσης. Πλαστικό Το πλαστικό είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο υλικό κατασκευής δοχείων συσκευασίας ελαιολάδου. Η χρήση του PVC ως υλικού συσκευασίας έχει πλέον απαγορευθεί, αν και αποτελεί την πιο διαδεδομένη πλαστική ύλη στον κόσμο. Ο πολυτερεφθαλικόςαιθυλενεστέρας(PET) είναι μια σχετικά νέα πλαστική ύλη, η οποία προτιμάται όλο και περισσότερο, λόγω της ανθεκτικότητας, της ελκυστικής της εμφάνισης και των καλών μηχανικών ιδιοτήτων που διαθέτει. Χρειάζεται προσοχή στην επιλογή, όσον αφορά στη χημική αδράνεια του δοχείου και στην αδιαπερατότητα των τοιχωμάτων του από το φως και το οξυγόνο. Γυαλί Το γυαλί, λόγω της χημικής του αδράνειας, είναι το πλέον κατάλληλο υλικό για την κατασκευή δοχείων συσκευασίας. Το διαφανές γυαλί ωστόσο, ευνοεί την οξείδωση, ενώ αντίθετα, το γυαλί σκούρου χρώματος την επιβραδύνει ή και την αναστέλλει. Προς το παρόν, η χρήση σκούρου γυαλιού δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, λόγω της ψυχολογίας του καταναλωτή, ο οποίος θέλει να βλέπει το προϊόν και λόγω του υψηλού κόστους. Μέταλλα Αυτό που χρησιμοποιείται συχνότερα είναι ο λευκοσίδηρος (τενεκές) επειδή τα δοχεία που κατασκευάζονται από το υλικό αυτό είναι ανθεκτικά, προστατεύουν το προϊόν από το φως, προσφέρονται για λιθογραφία και έχουν μικρό κόστος. Επίσης χρησιμοποιείται το αλουμίνιο, ιδιαίτερα σε κράματα (πχ Al/Mg, Al/Mn, Al/S), τα οποία έχουν βελτιωμένες μηχανικές ιδιότητες. Άλλα υλικά TetraPak: παραλληλεπίπεδα χάρτινα κουτιά που επενδύονται εσωτερικά με ένα λεπτό φύλλο αλουμινίου το οποίο παρέχει αποτελεσματική προστασία από το φως, το οξυγόνο και την υγρασία H σύγχρονη αυτή συσκευασία προστατεύει αποτελεσματικά το ελαιόλαδο από εξωτερικούς παράγοντες που αλλοιώνουν το χαρακτήρα του, όπως είναι το φως και ο αέρας, διατηρώντας τις θρεπτικές και οργανοληπτικές του ιδιότητες αναλλοίωτες. Υλικά συσκευασίας Πλαστικό (πολυαιθυλένιο (PE) , πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), πολυτερεφθαλικός αιθυλενεστέρας (PET) ) Γυαλί Διάφορα μέταλλα (λευκοσίδηρος, αλουμίνιο, ανοξείδωτος χάλυβας) Άλλα υλικά (TetraPak)

Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αλλοιώσεις του ελαιολάδου Κατά το χρόνο αποθήκευσης του ελαιοκάρπου μέχρι την επεξεργασία Ποιοτικές αλλοιώσεις που έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των αρωματικών συστατικών του ελαιολάδου, ιδίως όταν ο ελαιόκαρπος είναι πληγωμένος ή έχει προσβληθεί από εχθρούς και ασθένειες Κατά την επεξεργασία του ελαιοκάρπου στο ελαιουργείο Κατά την επαφή της ελαιοζύμης και του ελαιολάδου με τον ατμοσφαιρικό αέρα, είναι δυνατό να συγκρατηθεί ποσότητα οξυγόνου, η οποία συντελεί στην έναρξη της οξειδωτικής αλλοίωσης του ελαιολάδου Η θέρμανση της ελαιοζύμης συνδέεται με χημικές και βιοχημικές αλλαγές που οδηγούν στην αλλοίωση της ποιότητας του ελαιολάδου Ο σίδηρος, ο οποίος προέρχεται από τις μεταλλικές επιφάνειες των μηχανημάτων του ελαιουργείου, μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στα χαρακτηριστικά του ελαιολάδου (χρώμα και γεύση) λόγω της καταλυτικής του δράσης Αλλοιώσεις κατά το χρόνο αποθήκευσης του ελαιοκάρπου μέχρι την επεξεργασία Ο ελαιόκαρπος αποθηκεύεται για κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι την επεξεργασία, ιδίως κατά την περίοδο της συγκομιδής. Κατά το χρονικό αυτό διάστημαμπορεί να εμφανιστούν διάφορες ποιοτικές αλλοιώσεις, οι οποίες συνήθως έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση των αρωματικών συστατικών του ελαιολάδου. Εκτός από τα αρωματικά συστατικά του ελαιολάδου, μειώνονται και οι μεθανολικές ενώσεις, με αποτέλεσμα το ελαιόλαδο να καθίσταται ευπαθές στην οξειδωτική τάγγιση. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο όταν ο ελαιόκαρπος είναι πληγωμένος ή έχει προσβληθεί από εχθρούς και ασθένειες Επομένως, είναι αναγκαία η άμεση έκθλιψη του ελαιοκάρπου μετά τη συγκομιδή,καθώς ο περιορισμός στο ελάχιστο δυνατό του χρόνου αποθήκευσης έχει ως αποτέλεσμα την παραλαβή ελαιολάδου καλύτερης ποιότητας, λόγω του περιορισμού των πιθανών αλλοιώσεων. Αλλοιώσεις κατά την επεξεργασία του ελαιοκάρπου στο ελαιουργείο Το ελαιόλαδο μπορεί να υποστεί αλλοιώσεις και κατά την επεξεργασία του ελαιοκάρπου στο ελαιουργείο, εφόσον ο τύπος του ελαιουργείου και οι συνθήκες που επικρατούν κατά τηνεπεξεργασία δεν είναι οι κατάλληλες. Ένα σημαντικό παράγοντα αλλοίωσης αποτελεί η συγκράτηση ποσότητας οξυγόνου κατά την επαφή της ελαιοζύμης και του ελαιολάδου με τον ατμοσφαιρικό αέρα, η οποία συντελεί στην έναρξη της οξειδωτικής αλλοίωσης του ελαιολάδου και την περαιτέρω οξείδωση κατά την αποθήκευση. Επίσης, η θέρμανση της ελαιοζύμης συνδέεται με χημικές και βιοχημικές αλλαγές που οδηγούν στην υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιολάδου. Άλλος ένας παράγοντας αλλοίωσης είναι ο σίδηρος, ο οποίος προέρχεται από τις μεταλλικές επιφάνειες των μηχανημάτων του ελαιουργείου και μπορεί να προκαλέσει αλλοιώσεις στο χρώμα και τη γεύση του ελαιολάδου, καθώς δρα καταλυτικά στην οξείδωση του κατά την αποθήκευση. Περιορίζοντας, λοιπόν, κατά το δυνατό την επίδραση των παραπάνω παραγόντων, μπορεί να περιοριστεί σημαντικά ο βαθμός αλλοίωσης του ελαιολάδου, έχοντας ως αποτέλεσμα καλύτερης ποιότητας προϊόν. Άλλωστε, η ποιότητα του ελαιολάδου διαμορφώνεται σε σημαντικό βαθμό στο ελαιουργείο.

Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Χημικές δράσεις που προκαλούν αλλοιώσεις Υδρολυτική τάγγιση ή λιπόλυση (Μικροβιακή ή Ενζυματική) Οξειδωτική τάγγιση ή οξείδωση Απώλεια οργανοληπτικής ποιότητας Επιμόλυνση Προσρόφηση συστατικών Μετανάστευση συστατικών Χημικές δράσεις που προκαλούν αλλοιώσεις: Υδρολυτικήτάγγιση ή λιπόλυση: η υδρόλυση ή διάσπαση των τριγλυκεριδίων σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, τα οποία αυξάνουν την οξύτητα και επηρεάζουν το άρωμα του ελαιολάδου. Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τη λιπόλυση είναι η υγρασία, η θερμοκρασία, ορισμένα ένζυμα (ενζυματικήλιπόλυση) και μικροοργανισμοί (μικροβιακή λιπόλυση). Μικροβιακή λιπόλυση:προκαλείται από μικροοργανισμούς που βρίσκονται στον ελαιόκαρπο και εκκρίνουν το ένζυμο λιπάση. Ενζυματικήλιπόλυση:οφείλεται στη δράση φυσικών ενζύμων των ελιών, τωνλιπασών.Καρποί που είναι τραυματισμένοι ή παρουσιάζουν τσιμπήματα εντόμων, αναπτύσσουν μεγαλύτερη λιπολυτική δραστηριότητα σεσύγκριση με υγιείς καρπούς και παράγουν ελαιόλαδα με υψηλή οξύτητα. Η συνδυασμένη επίδραση των φυσικών και μικροβιακών λιπασών στην ελιά, μπορεί να αυξήσει το επίπεδο της οξύτητας και να μειώσει την ποιότητα του ελαιολάδου. Η παρουσία νερού διευκολύνει τη λιπόλυση, καθώς το νερό υδρολύει τα ένζυμα και ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων. Όλες αυτές οι αντιδράσεις προσδίδουν στο ελαιόλαδο ανεπιθύμητα χαρακτηριστικά. Η λιπόλυση συνεχίζεται κατά τον χρόνο αποθήκευσης του ελαιόλαδου με ταχύτητα που εξαρτάται από τις συνθήκες. Οξειδωτικήτάγγιση ή οξείδωση Η αλλοίωση του ελαιόλαδου κατά την αποθήκευση του οφείλεται κατά κύριο λόγο στην οξειδωτική τάγγιση,τα προϊόντα της οποίας έχουν δυσάρεστη οσμή και γεύση. Έτσι, η ποιότητα του ελαιολάδουυποβαθμίζεται, καθιστώντας το ακατάλληλο για άμεση κατανάλωση. Τα ταγγισμένα ελαιόλαδα, ωστόσο, μπορούν να ξαναγίνουν βρώσιμα μετά από χημικές και άλλες κατεργασίες κατά την διαδικασία του εξευγενισμού (ραφιναρίσματος). Η οξειδωτική τάγγισηπροκαλείται από την παρουσία οξυγόνου, το οποίο αντιδρά κυρίως με τα ακόρεστα λιπαρά οξέα. Το οξυγόνο έρχεται σε επαφή με το ελαιόλαδο στην διαχωριστική επιφάνεια αέρα/λαδιού ή βρίσκεται διαλυμένο μέσα στο ελαιόλαδο. Όσο μεγαλύτερη είναι η επαφή σε χρόνο και σε επιφάνεια του οξυγόνου με το ελαιόλαδο, τόσο περισσότερο προχωρεί η τάγγιση. Η θερμοκρασία, επίσης, επηρεάζει σημαντικά την ταχύτητα οξείδωσης. Τα μέταλλα και ιδιαίτερα ο σίδηρος και ο χαλκός, είναι καταλύτες που επιταχύνουν την τάγγιση. Η έκθεση στο φως επηρεάζει επίσης σημαντικά την ποιότητα του ελαιόλαδου. Υπάρχει μια μορφή τάγγισης, γνωστή ως φωτοξείδωση, η οποία έχει πρακτικά την ίδια αρνητική επίδραση με την οξειδωτική τάγγιση. Απώλεια οργανοληπτικής ποιότητας Κατά την διάρκεια της αποθήκευσης το ελαιόλαδο χάνει προοδευτικά ιδιαίτερα επιθυμητά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Οι αρνητικές, για την οργανοληπτική ποιότητα του ελαιόλαδου, αλλαγές είναι ταχύτερες και περισσότερο εμφανείς στα ελαιόλαδα με χαμηλή αρχική ποιότητα. Η εμφάνιση των παραπάνω προβλημάτων επηρεάζεται σημαντικά από τις συνθήκες αποθήκευσης του ελαιόλαδου. Επιμόλυνση Το ελαιόλαδο μπορεί να επιμολυνθεί με διάφορες, επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία, ουσίες κατά τα διάφορα στάδια της παραγωγής, της αποθήκευσης, της τυποποίησης και της εμπορίας του. Προσρόφησησυστατικών Στις πλαστικές συσκευασίες προσροφώνται συχνά διάφορα πτητικά, ή μη, συστατικά των συσκευασμένων τροφίμων. Μετά από μελέτες, έχει παρατηρηθεί σημαντική κατακράτηση πτητικών συστατικών του ελαιολάδου από πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας. Μάλιστα, η προσρόφηση στο πλαστικό επηρεάστηκε τόσο από την ποσότητα των πτητικών συστατικών του ελαιολάδου, όσο και από τη θερμοκρασία στο χώρο αποθήκευσης. Μετανάστευση συστατικών Ο όρος μετανάστευση (migration) αναφέρεται στη μεταφορά μέρους ή του συνόλου των πρόσθετων και των άλλων συστατικών των δοχείων συσκευασίας στο συσκευασμένο προϊόν. Η μετανάστευση συστατικών από τις συσκευασίες μπορεί να επηρεάσει τις οργανοληπτικές ιδιότητες του προϊόντος ή μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο ακόμα και για την υγεία του καταναλωτή.

Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Κανονισμοί και οδηγίες για την τυποποίηση του ελαιολάδου Νομοθετικές ρυθμίσεις για αποθήκευση, μεταφορά και τυποποίηση Κρατικές Κοινοτικές Από φορείς (Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου - IOOC, ΕΦΕΤ) Στοιχεία που πρέπει να αναγράφονται στα δοχεία Ονομασία του προϊόντος Καθαρό περιεχόμενο Όνομα και διεύθυνση Χώρα προέλευσης Ταυτοποίηση εμπορικών παρτίδων Ημερομηνία συσκευασίας Ημερομηνία λήξης, συνθήκες αποθήκευσης Κανονισμοί και οδηγίες για τα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων και των ελαίων, υπήρχαν από τα χρόνια της αρχαιότητας, έστω και σε υποτυπώδη μορφή. Τα τελευταία χρόνια όμως, λόγω του μεγάλου αριθμού τυποποιημένων τροφίμων που κυκλοφορούν στην αγορά αλλά και των φαινομένων νοθείας και της αισχροκέρδειας που συχνά παρατηρούνται, έχουν θεσπιστεί ορισμένοι κανονισμοί για την προστασία της δημόσιας υγείας και την ασφάλεια των τυποποιημένων τροφίμων. Το IOOC έχει θεσπίσει την υποχρεωτική αναγραφή ορισμένων στοιχείων στις ετικέτες των δοχείων που περιέχουν ελαιόλαδο για απευθείας πώληση στον καταναλωτή ή σε μονάδεςτυποποίησης, τα οποία είναι: η εξειδικευμένη Ονομασία του προϊόντος(πχ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο), σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις. Καθαρό περιεχόμενο, εκφρασμένο σε όγκο, με μονάδες μέτρησης του διεθνούς μετρικού συστήματος (S.I.). Όνομα και διεύθυνσητου παραγωγού, της τυποποιητικής μονάδας, του διανομέα, του εισαγωγέα, του εξαγωγέα ή του πωλητή. Χώρα προέλευσης Η αναγραφή του ονόματος της χώρας και της περιοχής προέλευσης του προϊόντοςείναι επίσης απαραίτητη. Όταν το ελαιόλαδο υποστεί κατεργασία σε σημαντικό βαθμό σε άλλη χώρα, τότε η δεύτερη χώρα θεωρείται ως χώρα προέλευσης του προϊόντος. Ταυτοποίηση εμπορικών παρτίδων Σε κάθε δοχείο συσκευασίας πρέπει να αναγράφεταιμεμόνιμο τρόπο, κωδικοποιημένα ήαναλυτικά, η ένδειξη για την ταυτότητα της μονάδας παραγωγής και της εμπορικής παρτίδας του προϊόντος. Ημερομηνία συσκευασίας, συγκεκριμένα ο μήνας και το έτος, αριθμητικά και όχι κωδικοποιημένα. Ημερομηνία λήξης – Συνθήκες αποθήκευσης Η ένδειξη αυτή πρέπει να αναγράφεται αριθμητικά και να δίνεται ο μήνας και το έτος της κατανάλωσης. Το διάστημα της μέγιστης διατήρησης του ελαιολάδου (ημερομηνία συσκευασίας – ημερομηνία λήξης) δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεπερνά τους 12 μήνες. Οι ειδικές συνθήκες αποθήκευσης από τις οποίες εξαρτάται η διάρκεια αντοχής του ελαιολάδου στην οξείδωση, πρέπει να αναφέρονται στην ετικέτα του δοχείου συσκευασίας.

Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Αποθήκευση, Συσκευασία και Τυποποίηση του Ελαιολάδου Διακίνηση μη τυποποιημένου ελαιολάδου Πρακτικά ανύπαρκτος έλεγχος Δεν αναγράφονται πληροφορίες και έτσι δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση της ποιότητας του ελαιολάδου Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν το ελαιόλαδο αυτό: είναι παλαιό ή φρέσκο είναι οξειδωμένο έχει υψηλή οξύτητα είναι νοθευμένο περιέχει χρωστικές είχε αποθηκευτεί σωστά Στη χώρα μας παρατηρείται πολύ συχνά το φαινόμενο της αγοράς μη τυποποιημένου ελαιολάδου («χύμα») ελαιολάδου από μικρούς παραγωγούς που ανήκουν στο φιλικό περιβάλλον των καταναλωτών ή από πλανόδιους πωλητές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο έλεγχος είναι πρακτικά ανύπαρκτος, με αποτέλεσμα το ελαιόλαδο αυτό συχνά να είναι κακής ποιότητας ή νοθευμένο. Ο καταναλωτής δεν μπορεί να ελέγξει αν είναι παλαιό ή φρέσκο, αν έχει οξειδωθεί, αν έχει υψηλή οξύτητα, αν έχει νοθευτεί με σπορέλαια, αν περιέχει χρωστικές ή αν είχε αποθηκευτεί σωστά μέχρι να φτάσει στα χέρια του. Στα δοχεία συνήθως δεν αναγράφονται πληροφορίες και έτσι δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση της ποιότητας του ελαιολάδου, εκτός και αν υπάρχει απόλυτη εμπιστοσύνη στον προμηθευτή. Αντίθετα, ένα τυποποιημένο ελαιόλαδο, από αξιόπιστη ελαιουργική μονάδα, είναι τις περισσότερες φορές ασφαλές και εγγυημένο προϊόν.

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Το ελαιόλαδο στη φαρμακευτική Η χρήση του ελαιόλαδου για θεραπευτικούς σκοπούς ήταν γνωστή από την αρχαιότητα Αναφορές από Αριστοτέλη, Ιπποκράτη, Γαληνό, Διοσκουρίδη, Διοκλή Εμπειρικές χρήσεις σε τοπικές εφαρμογές κατά των παθήσεων του δέρματος, στην προστασία του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία, στους πόνους από τσιμπήματα διαφόρων εντόμων και σε εγκαύματα ως καταπραϋντικό Οι χρήσεις αυτές επιβεβαιώνονται από τις επιστημονικές έρευνες, οι οποίες απέδειξαν τη θεραπευτική δράση του ελαιολάδου σε πολλές χρόνιες ή μη παθήσεις Η χρήση του ελαιόλαδου για θεραπευτικούς σκοπούς ήταν γνωστή από την αρχαιότητα και εμφανίζεται σε πολλά αρχαία συγγράμματα. Ο Αριστοτέλης μελέτησε το ελαιόδεντρο, στον Ιπποκράτειο Κώδικα αναφέρονται πολλές φαρμακευτικές χρήσεις του ελαιολάδου για τη θεραπεία σε δερματολογικών ασθενειών, μυϊκών πόνων, θεραπεία του έλκους, φλεγμονές των ούλων, αϋπνία, ναυτία, πυρετό, στομαχικούς πόνους και άλλες παθήσεις, ενώ αντίστοιχες αναφορές γίνονται σε συγγράμματαάλλων γιατρών της αρχαιότητας, όπως ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και ο Διοκλής. Από πολύ παλιά, σε περιοχές της χώρας μας όπου παράγεται ελαιόλαδο, χρησιμοποιήθηκε σε τοπικές εφαρμογές κατά των παθήσεων του δέρματος, στην προστασία του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία, στους πόνους από τσιμπήματα διαφόρων εντόμων και σε εγκαύματα ως καταπραϋντικό. Σήμερα, οι χρήσεις αυτές, κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, επιβεβαιώνονται από τις επιστημονικές έρευνες.

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Το ελαιόλαδο στη φαρμακευτική Ανακαλύπτονται νέες ευεργετικές ιδιότητες της χρήσης του ελαιολάδου όπως: επιβράδυνση της γήρανσης του εγκεφάλου, των εσωτερικών οργάνων και των ιστών θετική συμβολή εναντίον του καρκίνου του στήθους και άλλων καρκίνων θετική συμβολή εναντίον του διαβήτη και του πεπτικού έλκους ευεργετική επίδραση στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος και του αγγειακού συστήματος Αξιοθαύμαστη αντιοξειδωτική δράση Μάλιστα, ανακαλύπτονται και νέες ευεργετικές ιδιότητες της χρήσης του ελαιολάδου, όπως επιβράδυνση της γήρανσης του εγκεφάλου, των εσωτερικών οργάνων και των ιστών, θετική συμβολή εναντίον του καρκίνου του στήθους και άλλων καρκίνων, του διαβήτη και του πεπτικού έλκους.Νεότερες μελέτες έδειξαν επίσης τη θεραπευτική δράση του σε πολλές χρόνιες ή μη παθήσεις. Το ελαιόλαδο επίσης, έχει ευεργετική επίδραση στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, του αγγειακού συστήματος, ενώ πολύ γνωστές είναι και οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες.

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Νεότερες εξελίξεις στην παρασκευή φαρμάκων Κάψουλες παρθένου ελαιολάδου για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Η ολεοκανθάλη, δρα ως φυσικό αντιφλεγμονώδες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή φαρμάκων που προστατεύουν ή θεραπεύουν τη νόσο του Alzheimer Πρώτη ύλη για την παραγωγή αντιβιοτικών και τη θεραπεία λοιμώξεων ευρέως φάσματος, όπως λοιμώξεις του αναπνευστικού και παθήσεις του ουροποιογεννητικού, του δέρματος, των οστών, των αρθρώσεων κ.ά. Δισκίο με αντιιΐκες ιδιότητες, βασισμένο σε αρωματικά φυτά της Κρήτης και ελαιόλαδο Απομονώθηκαν χημικές ουσίες του ελαιόλαδου (λιγνάνη και σεκοϊριδοειδής γλυκοζίτης) που πιστεύεται ότι θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά τα καρκινικά κύτταρα Το μονοακόρεστο ολεϊκό οξύ μετατρέπεται στο έντερο σε μια ουσία που βοηθά τη μνήμη Όπως είναι αναμενόμενο, έχει πλέον ξεκινήσει η προσπάθεια για την ανακάλυψη φαρμάκων με βάση το ελαιόλαδο ή ουσίες που περιέχονται σε αυτό, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων παθήσεων και ασθενειών ή ακόμα και προληπτικά. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ κυκλοφορούν ήδη κάψουλες παρθένου ελαιολάδου για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Ωστόσο, προς το παρόν, τα περισσότερα φάρμακα που προέρχονται από το ελαιόλαδο βρίσκονται σε ερευνητικό ή στην καλύτερη περίπτωση σε στάδιο δοκιμής και αναμονής έγκρισης. Η ολεοκανθάλη, μια ένωση που βρίσκεται στο ελαιόλαδο και προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα, έχει βρεθεί από έρευνες ότι δρα σαν φυσικό αντιφλεγμονώδες. Η ένωση αυτή μπορεί να εκχυλιστεί μαζί με άλλες παρόμοιες ενώσεις από το ελαιόλαδο και να χρησιμοποιηθεί στην παρασκευή φαρμάκων που προστατεύουν ή θεραπεύουν τη νόσο του Αλτζχάϊμερ. Το ελαιόλαδο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για την παραγωγή αντιβιοτικών και τη θεραπεία λοιμώξεων ευρέως φάσματος, όπως λοιμώξεις του αναπνευστικού και παθήσεις του ουροποιογεννητικού, του δέρματος, των οστών, των αρθρώσεων κ.ά. Ένα χάπι με αντιικές ιδιότητες, βασισμένο σε τρία αρωματικά φυτά της Κρήτης και ελαιόλαδο είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας καθηγητών της Ιατρικής Σχολής και του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το σκεύασμα, βασίζεται σε αρωματικά φυτά που ενδημούν στο νησί και στο ποιοτικό ελαιόλαδο που χρησιμοποιείται ως έκδοχο. Για το εν λόγω σκεύασμα έχει κατατεθεί ήδη δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ενώ ο φάκελος του έχει προωθηθεί στον ΕΟΦ για έγκριση. Το χάπι αυτό θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη αλλά και τη θεραπεία σε πρώτο στάδιο ιώσεων όπως το απλό κρυολόγημα και η γρίπη. Οι ουσίες λιγνάνη και ο σεκοϊριδοειδής γλυκοζίτης, των οποίων η δράση δοκιμάστηκε σε καρκινικά κύτταρα του μαστούφαίνεται οτι έχουν τη δυνατότητα δραστικής καταστολής του καρκινικού γονιδίου HER2 σε ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα του μαστού.

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Το ελαιόλαδο στην κοσμετολογία Γνωστή η χρήση του ελαιόλαδου στην υγιεινή του σώματος, αλλά και στην περιποίηση του δέρματος και των μαλλιών από την αρχαιότητα Το ελαιόλαδο στα προϊόντα καλλωπισμού: ανακουφίζει αναζωογονεί δροσίζει ενυδατώνει διατηρεί το δέρμα λείο απορροφά τις υπεριώδεις ακτινοβολίες του ηλίου βελτιώνει την υγεία του δέρματος Το ελαιόλαδο που χρησιμοποιείται σε καλλυντικά προϊόντα, θα πρέπει να είναι βιολογικής καλλιέργειας, ώστε να είναι απαλλαγμένο από χημικές και επιβαρυντικές ουσίες Το ελαιόλαδο εκτός από βρώσιμο, χρησιμοποιείται σαν κοσμετολογικό προϊόν από τα αρχαία χρόνια,για καθαρισμό, περιποίηση και καλλωπισμό. Είναι γνωστή η χρήση του ελαιόλαδου στην υγιεινή του σώματος αλλά και στην περιποίηση του δέρματος και των μαλλιών. Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται ως συστατικό των καλλυντικών επειδήανακουφίζει, αναζωογονεί, δροσίζει, ενυδατώνει, διατηρεί το δέρμα λείο, απορροφά τις υπεριώδεις ακτινοβολίες του ηλίου, βελτιώνει σημαντικά την υγεία του δέρματος και χαρίζει ελκυστική εμφάνιση. Το ελαιόλαδο που χρησιμοποιείται σε καλλυντικά προϊόντα θα πρέπει να είναι βιολογικής καλλιέργειας, ώστε να είναι απαλλαγμένο από χημικές και επιβαρυντικές ουσίες.

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Το ελαιόλαδο στην κοσμετολογία Καλλυντικά προϊόντα που έχουν σαν βασικό συστατικό τους το ελαιόλαδο: Αφρόλουτρα Σαμπουάν καθημερινής χρήσης Μάσκες μαλλιών Λάδια για μασάζ Ενυδατικές κρέμες ημέρας Κρέμες χεριών και ποδιών Λοσιόν σώματος Λοσιόν για μετά τον ήλιο Αντιρυτιδικές κρέμες ματιών Αντιρυτιδικές και θρεπτικές κρέμες νύχτας Μάσκες προσώπου (για ενυδάτωση, σύσφιξη και τόνωση) Αντηλιακές κρέμες

Χρήσεις του Ελαιολάδου Πέραν της Διατροφής Καθαριστικά με βάση το ελαιόλαδο Το ελαιόλαδο ήδη από την αρχαιότητα χρησιμοποιείτο για καθαρισμό Οι αθλητές καθαρίζονταν από τη σκόνη και τον ιδρώτα του στίβου Αρκετά αργότερα ανακαλύφθηκε το πράσινο σαπούνι Χρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται για τον καθαρισμό ρούχων, αλλά και γενικότερα στον οικιακό καθαρισμό, σε στερεή μορφή ή διαλυμένο σε νερό Άλλες πράσινες χρήσεις Το ελαιόλαδο που έχει χρησιμοποιηθεί για τηγάνισμα χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη παρασκευής βιοντίζελ Λιπαντικό Το ελαιόλαδο ήδη από την αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν για καθαρισμό. Παραστάσεις σε αμφορείς απεικονίζουν αθλητές να καθαρίζονται από τη σκόνη και τον ιδρώτα του στίβου. Αρκετά αργότερα, ανακαλύφθηκε το πράσινο σαπούνι, για την παρασκευή του οποίου αρχικά χρησιμοποιούταν αποκλειστικά ελαιόλαδο. Με το πέρασμα των χρόνων ωστόσο και την ανακάλυψη του πυρηνελαίου, περιορίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η χρήση του ελαιολάδου για την παρασκευή σαπουνιού, με αποτέλεσμα σήμερα να χρησιμοποιείται μόνο για την οικιακή παρασκευή ή την παρασκευή καλής ποιότητας πράσινου σαπουνιού για εξειδικευμένη χρήση. Πλέον, σαπούνια από ελαιόλαδο χρησιμοποιούν όσοι θέλουν να εκμεταλλευτούν τις αντιαλλεργικές ιδιότητες των φυσικών αυτών καθαριστικών. Το πράσινο σαπούνι χρησιμοποιήθηκε επίσης για τον καθαρισμό των ρούχων αλλά και γενικότερα στον οικιακό καθαρισμό, σε στερεή μορφή ή διαλυμένο σε νερό. Σήμερα το πράσινο σαπούνι, ακολουθώντας την τάση για τη χρήση φυσικών, οικολογικών προϊόντων επανέρχεται στο προσκήνιο, με την εμφάνιση προϊόντων που το έχουν ως βάση. Το χρησιμοποιημένο για τηγάνισμα ελαιόλαδο, έχει χρησιμοποιηθεί, σε μικρή προς το παρόν κλίμακα, ως πρώτη ύλη παρασκευής βιοντίζελ και ως λιπαντικό. Το υψηλό, σε σχέση με τα υπόλοιπα φυτικά έλαια, κόστος του φαίνεται να είναι ο παράγοντας ο οποίος αποτρέπει την εφαρμογή του σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Η Ισχύουσα Νομοθεσία για τα Ελαιοτριβεία Τα ελαιοτριβεία υπακούουν στη νομοθεσία που αφορά: στην ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων στην διάθεση λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων Άλλες οδηγίες Οδηγίες για ολοκληρωμένη παραγωγή της ελιάς του IOBC (γενικές αρχές, ελάχιστα κριτήρια και οδηγίες) Οδηγός Υγιεινής για τις επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου του ΕΦΕΤ (γενικές και ειδικές απαιτήσεις που αφορούν στην εφαρμογή των Κανόνων Υγιεινής στις επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου) AGROCERT – Απαιτήσεις για την εφαρμογή στην καλλιέργεια ελιάς (νομικές και τεχνικές απαιτήσεις του Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης) Υπακούουν στη νομοθεσία που αφοράτην ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων και τη νομοθεσία σχετικά με την διάθεση λυμάτων και βιομηχανικών αποβλήτων. Οδηγίες για ολοκληρωμένη παραγωγή της ελιάς του IOBC (InternationalOrganisationforBiologicalControl – Διεθνής Οργανισμός Βιολογικού Ελέγχου). περιγράφονται οι γενικές αρχές, τα ελάχιστα κριτήρια και οι οδηγίες γιατην Ολοκληρωμένη Παραγωγή Ελιών (παραγωγή λαδιού και επιτραπέζιας ελιάς).Προτείνεται σαν πλαίσιο για την διατύπωση των τοπικών ή εθνικών οδηγιών,σύμφωνα με τα κριτήρια του IOBC για να διευκολύνει την προσαρμογή τους. Τοέγγραφο συνοδεύεται και με σειρά τεχνικών οδηγιών για την καλύτερη αξιοποίηση του. Οδηγός Υγιεινής για τις επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου του ΕΦΕΤ O απευθύνεται σε επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου.Η σύνταξη του οδηγού βασίστηκε στην οδηγία 93/43/ΕΟΚ, η οποία προτείνει την εφαρμογή κανόνων υγιεινής, σε συνδυασμό με ένα σύστημα διασφάλισης της παραγωγής υγιεινών προϊόντων, σε επιχειρήσεις παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου. Στον οδηγό αναφέρονται οι γενικές και οι ειδικές απαιτήσεις που αφορούν στην εφαρμογή των Κανόνων Υγιεινής στις επιχειρήσεις τυποποίησης και εξευγενισμού ελαιολάδου και πυρηνελαίου, ενώ παρέχονταικαι σαφείς οδηγίες για τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία. AGROCERT – Απαιτήσεις για την εφαρμογή στην καλλιέργεια ελιάς Το κείμενο αυτό συντάχθηκε από τον ελληνικό Οργανισμό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π), με το διακριτικό τίτλο AGROCERT. Σκοπός του είναι η πιστοποίηση και απόδοση ταυτότητας στα ελληνικά γεωργικά προϊόντα,καθώς και η σύνδεση της ταυτότητας αυτής με περιβαλλοντικά ήπια άσκηση της γεωργίας. Παράλληλα όμως με την προστασία του περιβάλλοντος, είναι πολύ σημαντική η εξασφάλιση της ποιότητας και η ασφάλεια των παραγόμενων προϊόντων, με σκοπό την ικανοποίηση των καταναλωτών και κατ’ επέκταση την οικονομική επιτυχία της γεωργικής εκμετάλλευσης.Επίσης, δίνεται βάρος στην προστασία της υγείας των εργαζομένων. Στο πρότυπο αυτό περιλαμβάνονται νομικές και τεχνικές απαιτήσεις του Συστήματος Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, ενώσκοπός του είναι να συμπεριλάβει σε τις κατάλληλες τεχνικές και απόψεις, σύμφωνα με την τρέχουσα επιστημονική γνώση, ως προς το σύνολο των δραστηριοτήτων γεωργικής εκμετάλλευσης, ώστε αφενός να παράγονται ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα και αφετέρου να επιτυγχάνεται η βέλτιστη διαχείριση του περιβάλλοντος

Η Ισχύουσα Νομοθεσία για τα Ελαιοτριβεία Ευρωπαϊκή νομοθεσία Πληθώρα νομοθετικών κειμένων που σχετίζονται με ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής του ελαιολάδου, όπως: χαρακτηριστικά και προδιαγραφές που πρέπει να διαθέτει κατηγορίες ελαιολάδου και τη σύσταση που πρέπει να έχει για να ανήκει σε κάποια από αυτές κανόνες εμπορίας και επισήμανσης κανόνες για τον τρόπο συσκευασίας και τυποποίησης Νομοθεσία REACH Ρυθμίσεις για την καταχώριση, αξιολόγηση και αδειοδότηση όλων των χημικών προϊόντων που κυκλοφορούν στην ευρωπαϊκή αγορά Αντικατέστησε τις δεκάδες ευρωπαϊκές και εθνικές διατάξεις που όριζαν έως τότε την παραγωγή, την εμπορία και τη χρήση των χημικών προϊόντων Υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να παρέχουν ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές ουσίες που παρασκευάζουν, εισάγουν ή χρησιμοποιούν στα προϊόντα τους και να εγγυώνται οι ίδιες την ασφαλή χρήση τους Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει πληθώρα νομοθετικών κειμένων που σχετίζονται με ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής του ελαιολάδου, όπως τα χαρακτηριστικά και οι προδιαγραφές που πρέπει αυτό να διαθέτει, τις κατηγορίες και τη σύσταση που πρέπει να έχει για να ανήκει σε κάποια από αυτές, τους κανόνες εμπορίας και επισήμανσης, τον τρόπο συσκευασίας και τυποποίησης κα. Νομοθεσία REACH Οι ευρωπαϊκές αρχές με στόχο ναπροστατεύσουν την ανθρώπινη υγεία και το φυσικό περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη χρήσηχημικών ουσιών, ενέκριναν ρυθμίσεις για την καταχώριση, τηναξιολόγηση και την αδειοδότηση όλων των χημικών προϊόντων που κυκλοφορούν στηνευρωπαϊκή αγορά.. Ο νόμος REACH(Registration,Evaluation, AuthorizationofCHemicals), όπως ονομάστηκε, υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να παρέχουνσυγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τις χημικές ουσίες που παρασκευάζουν, εισάγουν ήχρησιμοποιούν στα προϊόντα τους και να εγγυώνται οι ίδιες την ασφαλή χρήση τους, μεταθέτοντας την ευθύνη από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα.

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας Olive Trees Vincent Van Gogh, 1889 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας