Εισήγηση 5ης εβδομάδας – κατά παραγγελία κοστολόγηση Λογιςτικη κοςτους Εισήγηση 5ης εβδομάδας – κατά παραγγελία κοστολόγηση

Συστήματα κοστολόγησης Οι επιχειρηματικοί οργανισμοί συνήθως υιοθετούν δύο βασικούς τύπους κοστολογικών μεθόδων: Κατά παραγγελία κοστολόγηση (Εξατομικευμένη) (Job Order Costing) Παραγωγή προϊόντων (παραγγελιών) σύμφωνα με τις εξειδικευμένες προδιαγραφές που θέτει ο πελάτης. Τα στοιχεία κόστους εξειδικεύονται με συγκεκριμένα προϊόντα, παρτίδες /παραγγελίες Κοστολόγηση Συνεχούς παραγωγής (Process Costing) Μαζική παραγωγή τυποποιημένων προϊόντων που απευθύνονται στο μέσο καταναλωτή / πελάτη. Υπολογίζεται ένα μέσο κόστος με τη χρήση μέσων όρων που αφορούν μεγάλο αριθμό ομοιογενών προϊόντων

Γενικευμένη προσέγγιση κατά παραγγελία κοστολόγησης Προσδιορισμός της παραγγελίας που πρέπει να κοστολογηθεί. Προσδιορισμός των στοιχείων κόστους τα οποία είναι άμεσα με την υπό κοστολόγηση παραγγελία. Προσδιορισμός των στοιχείων κόστους τα οποία είναι έμμεσα ως προς την κοστολόγηση παραγγελία. Επιλογή της κατάλληλης βάσης επιμερισμού με την οποία θα γίνει η κατανομή των έμμεσων στοιχείων κόστους στις παραγγελίες. Υπολογισμός του συντελεστή καταλογισμού γενικών βιομηχανικών εξόδων. Εφαρμογή του συντελεστή καταλογισμού που θα αποδοθεί στην κάθε παραγγελία

Η εξατομικευμένη κοστολόγηση στις βιομηχανικές επιχειρήσεις Φορέας κόστους Άμεση εργασία Εργασία Έμμεση εργασία Ά ύλες Άναλώσεις Βοηθητικά υλικά Ειδικό βιομηχανικό κόστος Υπηρεσίες Γενικό βιομηχανικό κόστος

Κοστολόγηση Έργου-Παραγγελίας (job-order costing) Ένα σύστημα κοστολόγησης έργου-παραγγελίας χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου σε κάθε περίοδο παράγονται πολλά διαφορετικά προϊόντα. Χρησιμοποιείται σε μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικά έργα, εμπορικά αεροσκάφη κτλ Αλλά και στους κλάδους των υπηρεσιών, όπως: νοσοκομεία, δικηγορικά γραφεία, λογιστικά γραφεία κτλ.

Κοστολόγηση Έργου-παραγγελίας Για να ασχοληθούμε με την κοστολόγηση έργου- παραγγελίας, θα παρακολουθήσουμε πως μια συγκεκριμένη εργασία περνάει από τα διαφορετικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Οι εταιρείες ταξινομούν συνήθως τα διαφορετικά στοιχεία κόστους παραγωγής σε τρείς κατηγορίες: Άμεσα υλικά Άμεσο κόστος εργασίας και Έμμεσο κόστος ΓΒΕ

Μέτρηση κόστους άμεσων υλικών Η κατάσταση υλικών (bill of materials) είναι ένα έγγραφο που αναφέρει τον τύπο και την ποιότητα κάθε είδους υλικού που χρειάζεται για την κατασκευή μιας μονάδας προϊόντος. Όταν επιτευχθεί συμφωνία με τον πελάτη σχετικά με τις ποσότητες, τις τιμές και την ημερομηνία αποστολής της παραγγελίας, εκδίδεται μια εντολή παραγωγής. Τότε το τμήμα παραγωγής, ετοιμάζει ένα έντυπο προμήθειας υλικών (materials requisition form). Αυτό είναι ένα αναλυτικό έγγραφο, το οποίο: Αποσαφηνίζει τον τύπο και την ποσότητα των υλικών που θα εξαχθούν από την αποθήκη και, Αναφέρει την εργασία στην οποία θα χρεωθεί το κόστος υλικών. Το έντυπο αυτό χρησιμοποιείται 1)για τον έλεγχο της ροής των υλικών στην παραγωγή αλλά και για 2)την καταχώρηση των εγγραφών στα λογιστικά αρχεία. Μόλις συμπληρωθεί αυτό το έντυπο, διαβιβάζεται στην αποθήκη και οι αρμόδιοι υπάλληλοι παραδίδουν τις απαραίτητες πρώτες ύλες. Η αποθήκη δεν επιτρέπεται να παραδώσει υλικά χωρίς αυτό το έντυπο.

Φύλλο κοστολόγησης εργασίας Αφού ενημερωθεί ότι δόθηκε η παραγγελία στην παραγωγή, το Λογιστήριο συμπληρώνει ένα φύλλο κοστολόγησης εργασίας (job cost sheet). είναι ένα έντυπο που τηρείται για κάθε παραγγελία και στο οποίο καταγράφονται το κόστος των υλικών, το κόστος εργασίας και το έμμεσο κόστος των ΓΒΕ, που χρειάζονται για τη συγκεκριμένη παραγγελία. Χρησιμοποιείται 1)για τη χρέωση του κόστους σε κάθε εργασία αλλά και 2)ως βασικό στοιχείο των λογιστικών αρχείων της εταιρείας. Τα φύλλα κοστολόγησης 3) σχηματίζουν ένα βοηθητικό Καθολικό στο λογαριασμό Παραγωγή σε εξέλιξη. Αποτελούν λεπτομερή καταγραφή των υπό εξέλιξη εργασιών και 4) λαμβάνονται υπόψη όλα μαζί για να σχηματίσουν το υπόλοιπο των Ημιτελών Προϊόντων. αφού παραδοθούν τα άμεσα υλικά, το λογιστήριο καταγράφει το κόστος τους απευθείας στο φύλλο κοστολόγησης εργασίας.

Μέτρηση του άμεσου κόστους εργασίας Το άμεσο κόστος εργασίας είναι το κόστος εργασίας που συνδέεται εύκολα με μια συγκεκριμένη εργασία. Το κόστος εργασίας που δεν μπορεί εύκολα και γρήγορα να συνδεθεί με κάποια εργασία, αντιμετωπίζεται ως μέρος του έμμεσου κόστους παραγωγής (συντήρηση, εποπτεία, καθαριότητα)

Μέτρηση του άμεσου κόστους εργασίας Οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν κάρτες ωριαίας απασχόλησης (time ticket) για να σημειώνουν το χρόνο που αφιερώνουν σε κάθε εργασία που εκτελούν. η κάρτα αυτή αποτελεί μια συνοπτική έκθεση, σε ωριαία βάση, των δραστηριοτήτων του εργαζομένου στη διάρκεια της ημέρας. χρησιμοποιούνται ως βάση για την καταχώρηση του κόστους εργασίας στα λογιστικά αρχεία. στο τέλος της βάρδιας συγκεντρώνονται οι καρτέλες και το λογιστήριο καταχωρίζει τις άμεσες εργατοώρες και το άμεσο κόστος εργασίας στα επιμέρους φύλλα κοστολόγησης εργασιών.

Μέτρηση του έμμεσου κόστους ΓΒΕ Το έμμεσο κόστος παραγωγής πρέπει να συμπεριληφθεί, μαζί με τα άμεσα υλικά και το άμεσο κόστος εργασίας, στο φύλλο κοστολόγησης εργασίας, αφού το έμμεσο κόστος παραγωγής είναι και αυτό στοιχείο του κόστους προϊόντος. Ο καταλογισμός του μπορεί να είναι δύσκολος: Τα ΓΒΕ είναι μη άμεσα κόστη. Τα ΓΒΕ αποτελούνται από πολλά διαφορετικά στοιχεία. Ακόμη και όταν η παραγωγή παρουσιάζει διακυμάνσεις λόγω εποχιακών ή άλλων παραγόντων, τα ΓΒΕ τείνουν να παραμείνουν σχετικά σταθερά λόγω της παρουσίας σταθερών στοιχείων κόστους. Λόγω των παραπάνω προβλημάτων, ο μόνος τρόπος είναι να καταλογιστεί στα προϊόντα με τη χρήση μιας διαδικασίας επιμερισμού.

Προκαθορισμένος συντελεστής ΓΒΕ Η εταιρεία μπορεί στο τέλος της λογιστικής περιόδου να υπολογίσει έναν πραγματικό συντελεστή έμμεσου κόστους ΓΒΕ, σύμφωνα με τις πραγματικό συνολικό κόστος παραγωγής και τις μονάδες προϊόντος που πράγματι παρήχθησαν κατά τη βάση επιμερισμού της περιόδου. Όμως τα στελέχη, προβάλλουν πολλά επιχειρήματα υπέρ της χρησιμοποίησης προκαθορισμένων συντελεστών για τα ΓΒΕ αντί για πραγματικούς συντελεστές για τους παρακάτω λόγους: Τα στελέχη θέλουν να κοστολογήσουν το προϊόν πριν τη λήξη της λογιστικής περιόδου, Αν ο υπολογισμός του κόστους των ΓΒΕ γίνεται συχνότερα, τότε οι εποχικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν αυξομειώσεις στο συντελεστή των ΓΒΕ. Η χρησιμοποίηση ενός προκαθορισμένου συντελεστή, απλοποιεί την τήρηση λογιστικών αρχείων.

Επιλογή μιας βάσης επιμερισμού ΓΒΕ Η βάση επιμερισμού που θα χρησιμοποιηθεί για τον προκαθορισμένο συντελεστή καταλογισμού του έμμεσου κόστους, θα είναι ο οδηγός κόστους του έμμεσου κόστους παραγωγής. ο οδηγός κόστους είναι ένας παράγοντας όπως οι ώρες πτήσης, ο χρόνος υπολογιστή, οι ώρες εργασίας μηχανής κτλ. αν χρησιμοποιηθεί μια βάση υπολογισμού του έμμεσου κόστους που δεν αποτελεί οδηγό του έμμεσου κόστους, τότε το αποτέλεσμα θα είναι ένα ανακριβές έμμεσο κόστος και ένα παραποιημένο κόστος προϊόντος.

Υπολογισμός του μοναδιαίου κόστους Το συνολικό κόστος που έχει υπολογιστεί στο φύλλο κοστολόγησης, διαιρείται με τον αριθμό των μονάδων παραγωγής για να προκύψει το μοναδιαίο κόστος.

Καταλογισμός ΓΒΕ Συντελεστής καταλογισμού ΓΒΕ = Προϋπολογισμένα ΓΒΕ (για μια περίοδο) Προϋπολογισμένο μέγεθος βάσης καταλογισμού Η βάση καταλογισμού επιλέγεται από την επιχείρηση, π.χ: Ώρες άμεσης εργασίας Ώρες λειτουργίας μηχανημάτων

Η αγορά και χορήγηση υλικών Η ροή των στοιχείων του κόστους Την 1η Απριλίου η εταιρεία είχε στη διάθεσή της πρώτες ύλες αξίας 7.000 ευρώ. Στη διάρκεια του μήνα η εταιρεία αγόρασε επιπλέον πρώτες ύλες 60.000 ευρώ. - 1 - Πρώτες Ύλες 60.000 Πληρωτέοι Λογαριασμοί

Χορήγηση άμεσων και έμμεσων υλικών Η ροή των στοιχείων του κόστους Ζητήθηκαν από την αποθήκη πρώτες ύλες αξίας 52.000 ευρώ (έμμεσες πρώτες ύλες αξίας 2000 ευρώ) για να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή. - 2 - Παραγωγή σε Εξέλιξη ΓΒΕ 50.000 2.000 Πληρωτέοι Λογαριασμοί 52.000

Κόστος εργασίας Η ροή των στοιχείων του κόστους Οι αμοιβές των εργαζομένων υπολογίζεται ως 60.000 ευρώ και το έμμεσο κόστος εργασίας σε 15.000 ευρώ. - 2 - Παραγωγή σε Εξέλιξη ΓΒΕ 60.000 15.000 Πληρωτέοι μισθοί και ημερομίσθια 75.000

ΓΒΕ Η ροή των στοιχείων του κόστους Η εταιρεία πραγματοποίησε τις παρακάτω δαπάνες συνολικής αξίας 40.000 ευρώ, για το συγκεκριμένο μήνα: Λογαριασμοί 21.000 Ενοίκιο για μηχανήματα εργοστασίου 16.000 Διάφορα εργοστασιακά έξοδα 3.000 - 4 - ΓΒΕ 40.000 Πληρωτέοι λογαριασμοί

ΓΒΕ Η ροή των στοιχείων του κόστους Η εταιρεία επίσης, πλήρωσε για φόρο ακίνητης περιουσίας 13.000 ευρώ, προπληρωθέντα ασφάλιστρα 7.000 ευρώ για τα κτίρια και μηχανήματα. - 5 - ΓΒΕ 20.000 Πληρωτέοι φόροι ακίνητης περιουσίας Προπληρωμένα ασφάλιστρα 13.000 7.000

ΓΒΕ Η ροή των στοιχείων του κόστους Τέλος, η εταιρεία καταλόγισε απόσβεση μηχανημάτων εργοστασίου ύψους 18.000 ευρώ. - 6 - ΓΒΕ 18.000 Συσσωρευμένη απόσβεση

Καταλογισμός ΓΒΕ Η ροή των στοιχείων του κόστους Η εταιρεία χρησιμοποιεί τις ΩΛΜ για να υπολογίσει τον προκαθορισμένο συντελεστή καταλογισμού ΓΒΕ. Αυτός είναι 6 ευρώ/ΩΛΜ. Στο μήνα αυτό χρησιμοποιήθηκαν 10.000 ΩΛΜ. Συνεπώς 10.000 Χ 6 = 60.000 ευρώ ΓΒΕ - 7 - Παραγωγή σε Εξέλιξη 60.000 ΓΒΕ

Μη παραγωγικό κόστος Η ροή των στοιχείων του κόστους Η εταιρεία πραγματοποίησε δαπάνες 30.000 ευρώ και διοικητική λειτουργία και πωλήσεις καθώς επίσης η απόσβεση για μηχανήματα γραφείου υπολογίστηκε σε 7.000 ευρώ - 8 - Δαπάνες μισθών 30.000 Πληρωτέοι μισθοί και ημερομίσθια - 9 - Δαπάνες απόσβεσης 7.000 Συσσωρευμένη απόσβεση

Μη παραγωγικό κόστος Η ροή των στοιχείων του κόστους Τέλος, η εταιρεία πραγματοποίησε για τη διαφήμιση 42.000 ευρώ και για λοιπές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 8.000 ευρώ. - 10 - Διαφημιστικές δαπάνες Λοιπές δαπάνες πωλήσεων και διοίκησης 42.000 8.000 Πληρωτέοι λογαριασμοί 50.000

Προϋπολογισμένο μέγεθος βάσης Θεωρητική δυναμικότητα Αποτελεί τη μέγιστη δυναμικότητα της διαδικασίας όταν δεν υπάρχουν απώλειες και η διαδικασία έχει χρησιμο- ποιηθεί πλήρως Κανονική δυναμικότητα Αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της θεωρητικής δυναμικότητας και προγραμματισμένων και αναπόφευκτων διακοπών στη διενέργεια της παραγωγικής διαδικασίας για επανακινήσεις μηχανών, κτλ. Υπερβάλλουσα δυναμικότητα Αποτελεί τη διαφορά μεταξύ της κανονικής δυναμικότητας και της χρησιμοποιούμενης δυναμικότητας.

Συντελεστής καταλογισμού ΓΒΕ Παραμένει σταθερός για μεγάλες χρονικές περιόδους Επιτρέπει ευκολία στη διαχείριση Αναγκαία η τακτοποίηση των αποκλίσεων περιοδικά Επικαιροποιείται όταν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις στον τρόπο διαμόρφωσης των ΓΒΕ και τον όγκο της βάσης επιμερισμού Δυνατότητα εφαρμογής τμηματικών συντελεστών καταλογισμού ΓΒΕ ή συνολικού συντελεστή καταλογισμού ΓΒΕ Ξεχωριστός συντελεστής ανά τμήμα

Υπερκαταλογισμός - Υποκαταλογισμός Όταν τα καταλογισμένα ΓΒΕ είναι μεγαλύτερα από τα πραγματικά ΓΒΕ, τότε υπάρχει υπερκαταλογισμός Γ.Β.Ε. Όταν τα καταλογισμένα ΓΒΕ είναι μικρότερα από τα πραγματικά ΓΒΕ, τότε υπάρχει υποκαταλογισμός Γ.Β.Ε.

Συντελεστής καταλογισμού ΓΒΕ Η χρήση του πραγματικού μεγέθους των ΓΒΕ στην κοστολόγηση δημιουργεί δύο κοστολογικά προβλήματα: Πρόβλημα Μερισμού: τα ΓΒΕ αποτελούν έμμεσο κόστος και για το λόγο αυτό θα πρέπει να μερισθούν σε διάφορους φορείς κόστους με κάποια βάση καταλογισμού. Πρόβλημα Χρονισμού: Το ακριβές ύψος των ΓΒΕ δεν είναι γνωστό πάντα όταν απαιτείται για λόγους κοστολόγησης.

Συντελεστής καταλογισμού ΓΒΕ 1 Προϋπολογισμός ΓΒΕ 2 Α)Επιλογή Βάσης καταλογισμού Β)Προϋπολογισμός βάσης καταλογισμού 3 Υπολογισμός συντελεστή καταλογισμού ΓΒΕ Συντελεστής καταλογισμού Προϋπολογισμός ΓΒΕ Προϋπολογισμός βάσης καταλογισμού

Συντελεστής καταλογισμού Στην περίπτωση που: Πραγματικά ΓΒΕ > Καταλογισμένα ΓΒΕ έχουμε υποκαταλογισμό ΓΒΕ Πραγματικά ΓΒΕ < Καταλογισμένα ΓΒΕ έχουμε υπερκαταλογισμό ΓΒΕ

Μέθοδοι τακτοποίησης διαφοράς καταλογισμού Αναλογική μέθοδος Αναλογικά με τα υπόλοιπα των λογαριασμών Αναλογικά με τη συμμετοχή των καταλογισμένων ΓΒΕ στα υπόλοιπά τους Τακτοποίηση αποκλειστικά στο κόστος πωληθέντων Προσαρμογή συντελεστή καταλογισμού

Αιτίες αποκλίσεων - υπο(υπερ) καταλογισμών στα ΓΒΕ Απόκλιση τιμών: Οι πραγματικές δαπάνες για ΓΒΕ είναι μεγαλύτερες (μικρότερες) από τις προϋπολογισμένες Απόκλιση δραστηριότητας: Οι εργαζόμενοι είναι λιγότερο (περισσότερο) αποδοτικοί και κατά συνέπεια επηρεάζουν και τα ΓΒΕ που έχουν σχέση με την εργασία (αύξηση ή μείωση αντίστοιχα) Απόκλιση όγκου: Πραγματοποιείται υψηλότερο (χαμηλότερο) επίπεδο παραγωγής σε σχέση με το προϋπολογισμένο και επομένως δεν έχει γίνει σωστός υπολογισμός του συντελεστή καταλογισμού σταθερών ΓΒΕ ανά μονάδα βάσης επιμερισμού ΓΒΕ (έχει υπολογιστεί μεγαλύτερος ή μικρότερος από τον σωστό, αντίστοιχα)